SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 6 Joanna Piasta-Siechowicz Metodyczne materiały pomocnicze do podręcznika i zeszytów ćwiczeń... 8 Joanna Piasta-Siechowicz, Grzegorz Miszczyk Teatr i film na lekcjach języka polskiego... 96 Propozycje opracowania lektur omawianych w całości... 107 Cecylia Ratajczak Antoine de Saint-Exupéry Mały Książę... 107 Ewa Niwińska-Lipińska Urszula Le Guin Czarnoksiężnik z Archipelagu... 118 Kamila Krzemieniewska Pan Tadeusz Adama Mickiewicza i Andrzeja Wajdy... 125 Cecylia Ratajczak Henryk Sienkiewicz Quo vadis... 140 Kamila Krzemieniewska Ewa Nowak, Yellow bahama w prążki... 149 Cecylia Ratajczak Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec... 157 Anna Murdzek Ogólne kryteria oceniania dla klasy II... 167 Anna Murdzek Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II... 172 Załączniki... 183 Ewa Niwińska-Lipińska Zapalić świecę znaczy rzucić cień znaczenie metafory jako sposobu mówienia o trudnych problemach w procesie edukacyjnym... 204
Propozycje opracowania lektur omawianych w całości 149 Ewa Nowak, Yellow bahama w prążki Temat: Ach, ta dzisiejsza młodzież... portret nastolatka. Ewa Nowak Yellow bahama w prążki. (czas realizacji 1 lekcja) Cele lekcji: wyszukiwanie i wykorzystywanie informacji z tekstu charakteryzowanie bohaterów autocharakterystyka nabranie dystansu do samego siebie i refleksja na temat grupy, do której się należy formułowanie własnych sądów i popieranie ich odpowiednimi argumentami przygotowanie wystawy Ach, ta dzisiejsza młodzież... portret nastolatka Metody, techniki: praca z tekstem, dyskusja, plakat Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa Materiał literacki: duże arkusze papieru i kolorowe markery Przebieg lekcji: 1. Zapisanie pierwszej części tematu (Ach, ta dzisiejsza młodzież...) i dyskusja na temat stereotypów. Zapisanie definicji słownikowej stereotypu. Co to jest stereotyp? Podajcie przykłady znanych wam stereotypów. Jak się czujecie, kiedy ktoś traktuje was jak stereotypowego nastolatka? Jakie są konsekwencje myślenia stereotypowego? Stereotyp funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do rzeczy, osób, grup społecznych, instytucji itp., często oparty na niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalony jednak przez tradycję i ulegający zmianom. Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2007. 2. Przygotowanie plakatów stereotypowych nastolatków. Dzielimy klasę na cztery grupy dwie chłopców i dwie dziewcząt. Prosimy uczniów, aby przypomnieli sobie wszystkie opinie, jakie usłyszeli na temat młodzieży od dorosłych, i przygotowali plakaty stereotypowych nastolatka i nastolatki. Polecamy, aby uwzględnili ich wygląd, cechy, zainteresowania, sposób bycia i wartości, które są dla nich ważne. 3. Prezentacja wyników pracy grup. Plakaty wieszamy na tablicy lub w widocznym miejscu w klasie. Później dołączymy je do wystawy Ach, ta dzisiejsza młodzież... portret nastolatka. 4. Ustalenie, jakimi i na ile typowymi nastolatkami są główni bohaterowie książki Yellow bahama w prążki.
150 Propozycje opracowania lektur omawianych w całości Prosimy chłopców, by przygotowali charakterystykę Jacka, a dziewczynki Hani. Uczniowie pracują samodzielnie lub w parach. Wyniki swojej pracy zapisują w tabeli w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi lub w punktach. Podczas odczytywania przygotowanych notatek chłopcy uzupełniają notatkę dotyczącą Hani, a dziewczynki Jacka. Zaznaczamy, że swoje spostrzeżenia uczniowie mają popierać odpowiednimi przykładami z tekstu lub cytatami. W przypadku Jacka warto przypomnieć lub przytoczyć fragmenty tekstu z tymi sytuacjami, które uczniowie mogliby uznać za pakowanie się w kłopoty, ale które tak naprawdę pokazują jego ogromną inteligencję i obnażają głupotę i słabostki innych, zwłaszcza dorosłych: dyskusja z polonistką i porównanie jej do innych nauczycieli, sytuacja z wystawieniem w sklepie zgniłych owoców, podszycie się pod Mateusza i sprawdzenie, czy jego ojciec zorientuje się wpomyłce, wpisywanie sobie uwag za niewłaściwe zachowanie, namalowanie w windzie kościotrupa, aby skłaniał ludzi do refleksji i przypominał im o śmierci, odpisywanie na listy z problemami młodzieży, spotkanie z ojcem, wywieszenie listy najgorszych nauczycieli w odpowiedzi na wywieszenie listy najgorszych uczniów. Tę cześć lekcji powinien zakończyć wniosek, który będzie odpowiedzią na pytanie, jakimi i na ile typowymi nastolatkami są Hania i Jacek, a więc sformułowanie opinii o bohaterach. Uczniowie na pewno zobaczą w tych postaciach normalnych, ale niestereotypowych młodych ludzi, czyli samych siebie, co powinno ich skłonić do autorefleksji i uświadomić, co tak naprawdę jest ważne. Przykładowa odpowiedź: HANIA Ma piętnaście lat. Jej tata jest ginekologiem, mama bibliotekarką, a siostra Zośka właśnie zaczęła studia. Nie wiemy dokładnie, jak wygląda, poza tym, że nie jest szczupła. Sama twierdzi, że jest brzydka, ale Jacek i Hubert uważają ją za ładną, a przede wszystkim za bardzo interesującą osobę. Hania sama o sobie myśli, że jest raczej nieciekawa i trudno ją zapamiętać. Mimo to nie opuszcza jej pogoda ducha. Jest doskonałą obserwatorką rzeczywistości, potrafi zawsze dojrzeć w tym, co się dzieje, coś interesującego. Jest bardzo wrażliwa, o czym świadczą jej listy, w których umieszcza wiele spostrzeżeń na temat problemów jej rówieśników. Dba o innych ludzi i przejmuje się ich kłopotami. Umie okazać zrozumienie i empatię, na przykład zrobiło się jej żal nieznoszącej jej nauczycielki, o której dowiedziała się, że miała trudne dzieciństwo. Stara się nie oceniać ludzi pochopnie i zrozumieć motywy ich postępowania. Jest dobrą, pilną i ambitną uczennicą, zależy jej jednak na JACEK BOSEK Urodził się szesnaście godzin później niż Hania. Jest piętnastoletnim chudzielcem w okularach, ma długie ciemnoblond włosy i jasne oczy. Mieszka z mamą, wychowuje się bez ojca. Zawsze coś przeskrobie i nieustannie pakuje się w kłopoty, przez co jego mama jest ciągle wzywana do szkoły. Bardzo wrażliwy na krzywdę innych nie pozwala się bezpodstawnie naśmiewać z ludzi, mawia wówczas Uważajcie, bo wcale nie jesteście lepsi. Rycersko staje też w ich obronie, na przykład nie pozwala dokuczać Hani. Jest bardzo inteligentny, o czym świadczą jego ciągłe konflikty z dorosłymi, a zwłaszcza z nauczycielami, które jednak zawsze obnażają głupotę i słabostki ludzkie.