Tramwaje wodne jako nowa forma zagospodarowania dróg wodnych aglomeracji trójmiejskiej

GEOGRAPHY AND TOURISM, Vol. 1, No. 1 (2013), 93-100, Semi-Annual Journal Copyright by Kazimierz Wielki University Press, 2013. All Rights Reserved. http://geography.and.tourism.ukw.edu.pl Roman Cieśliński, Łukasz Chromniak Uniwersytet Gdański, Katedra Hydrologii, Gdańsk Adres do korespondencji: R. Cieśliński, georc@ug.gda.pl Tramwaje wodne jako nowa forma zagospodarowania dróg wodnych aglomeracji trójmiejskiej Water trams (ferries) as a new way to make use of Tri-City agglomeration waterways Streszczenie: Celem pracy jest określenie funkcji, jakie spełnia obecnie tramwaj wodny w przypadku aglomeracji gdańskiej, na którą składa się nie tylko Trójmiasto, ale także miasta Mierzei skiej. Również istotne jest określenie zmian, jakie zachodzą w wielkości przewozów pasażerów na poszczególnych trasach, ale także przyczyn skorzystania z tramwaju wodnego. Główne prace polegały na kwerendzie materiałów źródłowych z Zakładu Komunikacji Miejskiej w Gdańsku i Gdyni. Dotyczyły one lat 2006-2009. Uruchomienie tramwaju wodnego na obszarze Zatoki Gdańskiej spowodowało podniesienie atrakcyjności turystycznej nie tylko aglomeracji trójmiejskiej, ale również miast ściśle z nią współpracujących, tj. u i Jastarni. Świadczy o tym coroczny wzrost liczby osób korzystających z tego typu transportu. Współcześnie tramwaj wodny posiada inne funkcje niż w przeszłości. Jest on nie tylko środkiem transportu, ale przede wszystkim atrakcją turystyczną i rekreacyjną. Ma on również aspekt ekologiczny i edukacyjny. Abstract: The purpose of the paper is to identify the roles currently played by the so-called water tram (ferry) system in the Gdansk Metropolitan Area, which includes the so-called Tri-City (Gdansk, Sopot, Gdynia) as well as towns located on the Peninsula. It is also important to assess changes in passenger volume on selected routes and analyze the reasons why individuals use the water tram system. Most of the research consisted of a review of source materials obtained from the Municipal Transportation Company of Gdansk and Gdynia for the period 2006-2009. The establishment of water tram routes in the Bay of Gdansk increased the tourist attractiveness of the Tri-City agglomeration and the associated towns of and. This is evidenced by the increase in passenger volume from year to year. Currently, water trams are not merely a means of transportation but also constitute a significant tourist attraction. Furthermore, contemporary water trams play an ecological and educational role. Słowa kluczowe: tramwaj wodny, Zatoka Gdańska, aglomeracja trójmiejska, pasażerowie Key words: water tram, Bay of Gdansk, Tri-City agglomeration, passengers Wstęp Powstanie aglomeracji trójmiejskiej, w skład której wchodzą miasta Gdańsk, Sopot i Gdynia, oraz jej rozwój i pełnione w różnych okresach historycznych funkcje zawsze związane były z wodą. Wynikało to przede wszystkim z położenia tych miast na wybrzeżu południowego Bałtyku, a w zasadzie nad Zatoką Gdańską, a także z silnie rozbudowanego systemu rzek i kanałów pobrzeży oraz pojezierzy południowobałtyckich i delty Wisły, stanowiących ich zaplecze lądowe. Cała aglomeracja jest bowiem odwadniana przez liczne potoki i rzeki, które bezpośrednio odprowadzają swoje wody do Zatoki Gdańskiej, stanowiącej ich główną bazę drenażową. Również ze względu na liczne obszary depresyjne występują tu rowy i kanały melioracyjne. Przez miasto Gdańsk przepływa dodatkowo dawne

94 Roman Cieśliński, Łukasz Chromniak główne ramię ujściowe Wisły (Martwa Wisła), które po wybudowaniu w 1895 roku przekopu Wisły zostało całkowicie odcięte od głównego koryta, przekształcając się współcześnie w basen portowy. Głównym dopływem Martwej Wisły jest z kolei rzeka Motława, nad którą powstał pierwszy port miasta Gdańsk. Różne etapy rozwoju poszczególnych miast związane były z funkcjami, jakie dane miasto pełniło w poszczególnych okresach. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy funkcje obronne, handlowe (liczne spichlerze), portowe czy przemysłowe (stocznie). Jednakże, co ważne, zawsze były one związane z wodą. Współcześnie dawne funkcje są zastępowane przez zupełnie nowe, związane przede wszystkim z komunikacją, turystyką i rekreacją. Jednym z przejawów takich funkcji jest wprowadzenie od 2006 roku dla całej aglomeracji tramwajów wodnych. Na terenie Polski do tamtego czasu istniało kilka miejscowości, gdzie wprowadzono taki środek lokomocji m.in. Bydgoszcz, Warszawa czy Szczecinek. Jednakże nie istniał taki tramwaj wodny, który wykorzystywałby jednocześnie drogę śródlądową i morską. Dopiero wprowadzenie tramwaju wodnego w aglomeracji trójmiejskiej tę sytuację zmieniło. Połączyło ono nie tylko miasta aglomeracji trójmiejskiej, lecz także miasta Mierzei skiej. Należy się jednak zastanowić, czy nie należałoby mówić tu raczej o metropolii Zatoki Gdańskiej, na którą składałyby się nie tylko wymienione powyżej miasta, ale także inne pozostające w związku gospodarczym, administracyjnym czy komunikacyjnym. Ten ostatni związek bardzo dobrze widać właśnie w stworzonej na początku XXI wieku sieci połączeń tramwaju wodnego. Łączy on bowiem Gdańsk, Sopot i Gdynię z takimi miejscowościami, jak i. Metody Główne prace polegały na kwerendzie materiałów źródłowych z Zakładu Komunikacji Miejskiej w Gdańsku i Gdyni dotyczących lat 2006-2009 oraz materiałów publikowanych w bibliotekach (m.in. Sprawozdanie z funkcjonowania, 2007; Raport z funkcjonowania transportu wodnego, 2007; Kraska i in., 2008). Uzupełnieniem kwerendy było wykonanie w terenie dokumentacji fotograficznej. Dalsze prace polegały na opracowaniu kameralnym uzyskanych materiałów poprzez stworzenie bazy danych, wykonanie map, wykresów i diagramów, obliczeń statystycznych itd. Trasy tramwajów wodnych W 2006 roku uruchomiono tramwaj wodny w Zatoce Gdańskiej i Zatoce Puckiej, który objął jednocześnie takie obiekty śródlądowe, jak Motława i Martwa Wisła. Od samego początku uruchomiono kilka linii na trasach: Gdańsk Sopot Gdańsk (A), Gdańsk Gdańsk (B), Sopot Sopot (C), Gdynia Gdynia (D), Gdynia Gdynia (E) (ryc. 1). W 2009 roku ze względu na niską rentowność zlikwidowano trasę Gdańsk Sopot Gdańsk, a w zamian stworzono trasę Gdańsk Sobieszewo Gdańsk. Ryc. 1. Szkic sytuacyjny poszczególnych tras tramwaju wodnego Zatoki Gdańskiej Fig. 1. Map of water tram routes in the Bay of Gdansk

Tramwaje wodne jako nowa forma zagospodarowania dróg wodnych aglomeracji trójmiejskiej 95 Funkcje tramwajów wodnych Główne funkcje, jakie spełnia obecnie tramwaj wodny, związane są z turystyką i rekreacją, a więc dotarciem pasażerów do atrakcji turystycznych i plaż. Należy tu wspomnieć również o turystyce rowerowej i wodnej. Także spełniają one funkcję transportową, 1,1% 0,7% 22,0% wynikającą z powrotu ludności do miejsc zakwaterowania, przemieszczania się do lub z pracy, odwiedzin rodziny (znajomych) oraz załatwienia spraw służbowych. Zestawienie procentowe 18,8% celów podróży w roku 2007 przedstawiono na ryc. 2. 7,2% 5,9% 0,2% 0,7% Plaża 18,8% Powrót do miejsca zakwaterowania 7,2% Zwiedzanie atrakcji turystycznych 42,7% Udział w imprezach kulturalnych 0,9% Turystyka rowerowa 0,2% Turystyka wodna 0,7% Odwiedzenie rodziny (znajomych) 5,9% Do lub z pracy 0,7% Załatwienie spraw służbowych (zawodowych) 1,1% Ryc. 2. Ryc. Podstawowe 2. Podstawowe cele podróży cele podróży w rejsach w rejsach do u do u i Jastarni i Jastarni w 2007 w 2007 roku roku źródło: Źródło: Raport Raport z funkcjonowania z funkcjonowania tramwaju tramwaju wodnego wodnego w 2007 w 2007 roku, roku, ZKM ZKM w Gdyni, w Gdyni, 2007 2007 Fig. 2. Fig. Reasons 2. Reasons for taking for taking the water the water tram tram to to and and in 2007 in 2007 Source: Water Tram Service Report in 2007, Gdynia, 2007 source: Water Tram Service Report in 2007, Gdynia, 2007 Wielkość przewozów na poszczególnych trasach w 2007 roku 523757. Stanowiło to zwyżkę o 44548 pasażerów, co daje w przeliczeniu wzrost W 2006 o blisko roku 10%. przewieziono Rozpatrując łącznie wielkości na wszystkich trasach 479 209 pasażerów, zaś w 2007 pasażerów wahający się od blisko 7000 na przewozowe Gdynia na poszczególnych, nastąpił trasach zauważyć wzrost liczby można, że na wszystkich z nich, poza trasą Gdynia, nastąpił wzrost liczby roku 523 757. Stanowiło to zwyżkę o 44 548 odcinku Sopot do prawie 28 000 na pasażerów, pasażerów co wahający daje w się przeliczeniu od blisko 7000 wzrost na odcinku trasie Sopot Gdańsk do. prawie Jedynie 28000 na trasie na trasie Gdynia o blisko Gdańsk 10%.. Rozpatrując Jedynie na wielkości trasie Gdynia przewozowe na poszczególnych trasach zauważyć wyniósł nieco ponad 17 000 osób (ryc. 3). nastąpił gwałtowny nastąpił spadek, gwałtowny który spadek, wyniósł który nieco ponad 17000 osób (Ryc. 3). można, że na wszystkich z nich, poza trasą 42,7% 0,9% Plaża - 18,8% Powrót do miejsca zakwaterowania - 7,2% Zwiedzanie atrakcji turystycznych - 42,7% Udział w imprezach kulturalnych - 0,9% Turystyka rowerowa - 0,2% Turystyka wodna - 0,7% Odwiedzenie rodziny (znajomych) - 5,9% Do lub z pracy - 0,7% Załatwienie spraw służbowych (zawodowych) - 1,1% Wielkość przewozów na poszczególnych trasach W 2006 roku przewieziono łącznie na wszystkich trasach 479209 pasażerów, zaś Liczba pasażerów 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Gdynia - Gdynia - Gdańsk - Sopot - Gdańsk - Sopot 2006 2007 Ryc. 3. Liczba pasażerów w latach 2006-2007 Ryc. 3. Liczba pasażerów w latach 2006-2007 źródło: Raport z funkcjonowania tramwaju wodnego w 2007 roku, ZKM w Gdyni, 2007 Fig. 3. Number of passenger on selected water tram routes in 2006-2007 source: Water Tram Service Report in 2007, Gdynia, 2007

Źródło: Raport z funkcjonowania tramwaju wodnego w 2007 roku, ZKM w Gdyni, 2007 Fig. 3. Number of passenger on selected water tram routes in 2006-2007 Source: Water Tram Service Report in 2007, Gdynia, 2007 96 Roman Cieśliński, Łukasz Chromniak Z kolei Z kolei przewóz przewóz w roku w roku 2006 2006 sach wyniósł zauważyć łącznie można 12150, ich zaś spadek w 2007 na odcinku roku wyniósł 10877, co łącznie stanowiło 12 150, spadek zaś w 2007 o prawie roku 11%. 10 877, Rozpatrując Gdynia przewóz, Gdynia na poszczególnych i Gdańsk co stanowiło spadek o prawie 11%. Rozpatrując trasach przewóz zauważyć można ich poszczególnych spadek na odcinku tra- Gdynia odcinku Gdańsk, Gdynia i Sopot i Gdańsk (ryc. 4). Sopot (największy o około 85%) oraz wzrost na Sopot (największy o około 85%) oraz wzrost na odcinku Gdańsk i Sopot (Ryc. 4). 4500 4000 Liczba 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Gdynia - Gdynia - Gdańsk - Sopot - Gdańsk - Sopot 2006 2007 Ryc. 4. Liczba w latach 2006-2007 źródło: Ryc. 4. Raport Liczba z funkcjonowania tramwaju wodnego w 2007 roku, ZKM w latach w Gdyni, 2006-2007 2007 Fig. Źródło: 4. Number Raport of z bicycles funkcjonowania transported tramwaju water trams wodnego on selected w 2007 routes roku, in 2006-2007 ZKM w Gdyni, 2007 source: Fig. 4. Water Number Tram of Service bicycles Report transported in 2007, water Gdynia, trams 2007 on selected routes in 2006-2007 Source: Water Tram Service Report in 2007, Gdynia, 2007 Rozpatrując łącznie przewóz ludności pasażerów (ryc. 5), co stanowi wzrost od Rozpatrując łącznie przewóz ludności i organizowanych przez ZTM (Zakład i organizowany przez Zakład Trans- początku uruchomienia tramwajów wodnych Transportu Miejskiego Miejskiego) (ZTM) w Gdyni w latach 2006-2008 na tej trasie zauważyć o blisko można 11%. stałą Z kolei tendencję przewóz 2006-2008 wzrostową zauważyć dla ludności, można która stałą wyniosła tendencję odpowiednio w roku po spadku 2006 ich 284 liczby 197 osób, z 7082 w w 2007 2006 wzrostową dla ludności, która wyniosła odpowiednio roku 292 w roku 3572006 osób i 284 w 2008 197 osób, roku w 315 2007301 w pasażerów roku 2008 (Ryc. do 8315 5), (ryc. co 6), stanowi co stanowi wzrost wzrost od roku do 6715 w roku 2007. Następnie wzrósł roku początku 292 uruchomienia 357 osób i w tramwajów 2008 roku wodnych 315 301 na o tej blisko trasie 24% o w blisko stosunku 11%. do Z roku kolei 2007. przewóz po spadku ich liczby z 7 082 w 2006 roku do 6 715 w roku 2007. Następnie wzrósł w roku 2008 do 320000 8 315 (Ryc. 6), co stanowi wzrost o blisko 24% w stosunku do roku 2007. Liczba pasażerów 315000 310000 305000 300000 295000 290000 285000 280000 275000 2006 2007 2008 Ryc. Ryc. 5. 5. Liczba Liczba pasażerów pasażerów na trasach na zorganizowanych trasach zorganizowanych przez ZTM w przez Gdyni w latach 2006-2008 ZTM w Gdyni w latach 2006-2008 źródło: Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdyni Źródło: Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdyni Fig. 5. Number of passenger transported by water trams on selected routes in Gdynia in 2006-2008 Fig. 5. Number of passenger transported by water trams on selected routes in Gdynia in 2006-2008 source: Transport Company in Gdynia Source: Transport Company in Gdynia ów 9000 8000 7000 6000

Źródło: Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdyni Fig. 5. Number of passenger transported by water trams on selected routes in Gdynia in 2006-2008 Source: Transport Company in Gdynia Tramwaje wodne jako nowa forma zagospodarowania dróg wodnych aglomeracji trójmiejskiej 97 Liczba 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2006 2007 2008 Ryc. Ryc. 6. Liczba 6. Liczba na trasach na zorganizowanych trasach zorganizowanych przez ZTM w przez Gdyni w latach ZTM 2006-2008 w Gdyni w latach 2006-2008 źródło: Źródło: Zakład Zakład Komunikacji Komunikacji Miejskiej Miejskiej w Gdyni w Gdyni Fig. Fig. 6. Number 6. Number of bicycles of bicycles transported transported by water by water trams trams on selected on selected routes routes in Gdynia in Gdynia in 2006-2008 in 2006-2008 source: Source: Transport Transport Company Company in Gdynia sierpień 2006 roku. W 2007 in Gdynia roku przyjęto założenie, że przeciętne wykorzystanie Wyniki jednostkowej ekonomiczne zdolności przewozowej ukształtuje się na poziomie 62,0% w rejsach z Gdyni do Wyniki u i Jastarni ekonomiczne oraz 50,0% w rejsach z Gdańska i Sopotu do u. Praktycznie przeciętny Przed uruchomieniem tramwajów wodnych ności przewozowej ukształtuje się na poziomie poziom Przed wykorzystania uruchomieniem zdolności tramwajów przewozowej wodnych wyniósł przyjęto odpowiednio we wstępnej 64,0 koncepcji i 51,5%. założenie Z kolei przyjęto we wstępnej koncepcji założenie 62,0% w rejsach z Gdyni do u i Jastarni oraz o wykorzystaniu o średnie wykorzystanie jednostkowej tramwajów zdolności zdolności wodnych przewozowej statków na poziomie 36,5%. Po wery- na przewozowej trasach 50,0% z w Gdyni rejsach statków w 2008 z Gdańska na roku poziomie wyniosło i Sopotu 36,5%. 58,7%. do u. Po weryfikacji Rozpatrując praktycznej wielkość przewozów okazało się, pasażerów że przeciętne w Praktycznie okresach wykorzystanie przedwakacyjnych, przeciętny poziom tramwajów wakacyjnych wykorzystania związanych fikacji praktycznej okazało się, że przeciętne zdolności przewozowej wyniósł odpowiednio i powakacyjnych zauważyć można, że w 2007 roku największą liczbę pasażerów wykorzystanie z ZTM Gdynia tramwajów wyniosło związanych w 2006 roku z ZTM 72,3%, 64,0 zaś i 51,5%. wykorzystanie Z kolei średnie zdolności wykorzystanie przewozowej tramwajów zaś w Gdynia przewieziono jednostek wyniosło w pływających w okresie 2006 na roku wakacyjnym zlecenie 72,3%, (60,1%), ZTM zaś Gdańsk na wodnych pozostałych poziomie na 56,0%. trasach okresach Tak z Gdyni były dobre w one 2008 na wyniki roku wykorzystanie poziomie około zdolności przewozowej (Ryc. 7). Przychody jednostek pływających na zlecenie ZTM Gdańsk na zów pasażerów w okresach przedwakacyjnych, ze wyniosło sprzedaży 58,7%. biletów Rozpatrując tramwajów wielkość wodnych przewo- należy wiązać z bardzo dobrymi warunkami pogodowymi panującymi w okresie lipiec organizowanych przez ZTM Gdańsk pokryły koszty w 54,5%, zaś organizowanych przez poziomie 56,0%. Tak wysokie wyniki należy wakacyjnych i powakacyjnych zauważyć można, wiązać ZTM z bardzo Gdynia dobrymi sfinansowały warunkami ich funkcjonowanie pogodowymi sprzedaży panującymi biletów w okresie pokryły lipiec koszty funkcjonowania sierpień przewieziono inwestycji w na okresie poziomie wakacyjnym odpowiednio (60,1%), że w 63,4%. 2007 roku W 2007 największą roku przychody liczbę pasażerów ze 2006 roku. W 2007 roku przyjęto założenie, że zaś w pozostałych okresach były one na poziomie około (ryc. 7). Przychody ze 50,6% i 60,2%. przeciętne wykorzystanie jednostkowej zdol- sprzedaży 70 % pasażerów 60 50 40 30 20 10 0 okres przedwakacyjny okres wakacyjny okres powakacyjny Okres przewozów Ryc. Ryc. 7. Liczba 7. Liczba pasażerów pasażerów organizowanymi organizowanymi przez ZTM przez w Gdańsku ZTM w różnych Gdańsku okresach w 2007 różnych rokuokresach 2007 roku źródło: Źródło: Zakład Zakład Komunikacji Miejskiej Miejskiej w Gdańsku w Gdańsku Fig. Fig. 7. Number 7. Number of passenger of passenger on selected on selected water water tram tram routes routes in Gdansk in Gdansk in 2007 in 2007 source: Source: Transport Transport Company Company in Gdańsk in Gdańsk Przyczyny skorzystania z tramwajów wodnych

98 Roman Cieśliński, Łukasz Chromniak biletów tramwajów wodnych organizowanych przez ZTM Gdańsk pokryły koszty w 54,5%, zaś organizowanych przez ZTM Gdynia sfinansowały ich funkcjonowanie w 63,4%. W 2007 roku przychody ze sprzedaży biletów pokryły koszty funkcjonowania inwestycji na poziomie odpowiednio 50,6% i 60,2%. Przyczyny skorzystania z tramwajów wodnych Główną przyczyną skorzystania z tramwajów wodnych metropolii Zatoki Gdańskiej podawaną przez pasażerów w 2007 roku była niska cena biletów, która wyniosła w latach 2006-2007 w zależności od trasy od 4 do 8 złotych dla biletów ulgowych i od 8 do 16 złotych dla biletów normalnych. Przewóz niezależnie od trasy kosztował 2 złote. Jednocześnie przewoźnik dał możliwość wykupienia biletu rodzinnego (od 3 do 6 osób) za kwotę od 20 do 40 zł lub biletu grupowego (25-30 osób) za kwotę od 60 do 120 zł (tab. 1). W 2009 roku ceny biletów nieznacznie wzrosły i wahały się od 6 do 9 zł dla biletów ulgowych i od 12 do 16 zł dla biletów normalnych. Cena za przewóz roweru wzrosła do kwoty 3 zł. Ryc. 8. Przykładowy statek wykorzystywany jako tramwaj wodny pływający po Zatoce Gdańskiej źródło: Urząd Miasta Gdańska Fig. 8. Example of a water tram serving the Bay of Gdansk source: Gdańsk Town Hall Tabela 1. Ceny biletów za usługi tramwajów wodnych w latach 2006-2007 i 2009 (w złotych) Table 1. Water tram ticket prices in 2006-2007 and 2009 (in Polish zlotys) Trasa Lata 2006-2007 Rok 2009 Bilet normalny Bilet ulgowy Bilet normalny Bilet ulgowy Gdynia Gdynia 10 5 12 6 Gdynia Gdynia 10 5 12 6 Gdańsk Gdańsk 16 8 18 9 Sopot Sopot 12 6 16 8 Gdańsk Sopot Gdańsk 8 4 Od roku 2009 linia zamknięta Gdańsk Sobieszewo Gdańsk Do roku 2008 nie kursował 12 6 źródło: Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdańsku source: Transport Company in Gdańsk Do pozostałych przyczyn, które zadecydowały o skorzystaniu z tramwajów wodnych zaliczyć należy atrakcyjność tej formy transportu (ryc. 8), czas rejsu oraz atrakcje w docelowym miejscu podróży. Również wymienić można takie przyczyny, jak: pogoda, zatłoczenie dróg na trasie Gdynia oraz możliwość zabrania roweru, co wiązać należy z dobrze rozbudowanymi trasami rowerowymi na Mierzei skiej (ryc. 9).

Zatłoczenie Inne 5% Tramwaje wodne jako nowa forma zagospodarowania dróg wodnych aglomeracji trójmiejskiej 1% 99 9% 5% Cena biletu Czas rejsu 11% 5% 9% Możliw ość zabrania Cena bileturow eru Atrakcyjna forma transportu Atrakcje w docelow Atrakcyjna ym forma miejscu transportupodrózy Pogoda Zatłoczenie dróg na trasie Gdynia - Inne Czas rejsu Możliw ość zabrania row eru Atrakcje w docelow ym miejscu podrózy Pogoda Zatłoczenie dróg na trasie Gdynia - Inne 12% 10% 2% 14% Cena biletu Czas rejsu Możliw ość za Atrakcyjna fo Atrakcje w do Pogoda Zatłoczenie d Inne 1% 1% Ryc. 9. Przyczyny skorzystania z tramwajów wodnych w 2007 roku Ryc. 9. Przyczyny skorzystania z tramwajów wodnych w 2007 Źródło: roku Kraska i in., 2008 źródło: Kraska i in., 2008 Fig. 9. Reasons for taking a water tram in 2007 Fig. 9. Reasons for taking a water tram in 2007 Source: Kraska et al, 2008 source: Kraska 5% et al, 2008 11% Wnioski Wnioski 12% Cena biletu Czas rejsu Możliw ość zabrania row eru 5% podniesienie atrakcji turystycznej nie tylko aglomeracji trójmiejskiej, ale Atrakcyjna forma transportu Uruchomienie tramwaju wodnego na obszarze Atrakcje w rzei docelowwiślanej. ym miejscu podrózy Współcześnie tramwaj wodny z nią współpracujących tj. u i Jastarni. Świadczy o tym coroczny Pogoda Zatoki Gdańskiej spowodowało podniesienie posiada inne funkcje niż w przeszłości. Jest 14% Zatłoczenie dróg korzystających na trasie Gdynia - z tego typu transportu. W zdecydowanej większości z atrakcyjności 10% turystycznej nie tylko aglomeracji trójmiejskiej, ale również miast Cena ściśle biletu z nią wszystkim korzystali turyści atrakcją (72,0%). turystyczną Jednakże i rekreacyjną. mieszkańcy trójmiasta również Inne on nie tylko środkiem transportu, ale przede 2% współpracujących, tj. u i Jastarni. Czas Świadczy rejsu Wydaje transportu, się, dzięki że tramwaj któremu mogą wodny przemieszczać wpisał się się na szybko i sprawnie na o tym coroczny wzrost liczby osób Możliw korzystających z tego typu transportu. W zdecydowanej Atrakcyjna forma transportu Gdańskiej. Nie należy zapominać, że tego typu ość zabrania trwale row eru w ofertę przewozową metropolii Zatoki Ryc. 9. Przyczyny większości skorzystania z tramwajów wodnych wodnych w 2007 Atrakcje korzystali roku w docelow ym forma miejscu przewozowa podrózy ma również aspekt ekologiczny i edukacyjny. Należałoby się zastano- Źródło: Kraska i in., turyści 2008 (72,0%). Jednakże mieszkańcy Pogoda Trójmiasta 2008 również docenili ten środek transportu, wić, jak wzmocnić atrakcyjność tego środka Fig. 9. Reasons for taking a water 14% tram in 2007 Zatłoczenie dróg na trasie Gdynia - Source: Kraska et al, dzięki któremu mogą przemieszczać Inne się szybko przed i po sezonie wakacyjnym, tak aby mógł i sprawnie na Półwysep ski, co jest utrudnione 2% drogami kołowymi w okresie letnim. korzyści finansowe. on dłużej funkcjonować, przynosząc przy tym Wnioski Jednocześnie obserwuje się wzrost przewozów, tramwaju co wodnego wiązać należy obszarze ze wzrostem Zatoki Gdańskiej ować tę spowodowało inwestycję, z zastrzeżeniem, iż trzeba Reasumując, wydaje się, że należy kontynu- Uruchomienie podniesienie atrakcji zainteresowania turystycznej nie ludności tylko aglomeracji turystyką rowerową, trójmiejskiej, ale dalej również szukać miast dodatkowych ściśle form mogących czemu sprzyja wzrost liczby ścieżek rowerowych wodnych szczególnie w 2007 dobrze roku widoczny na Mie- wzmocnić i tak już dużą jego atrakcyjność. z nią współpracujących tj. u i Jastarni. Świadczy o tym coroczny wzrost liczby osób tramwajów korzystających z tego typu transportu. W zdecydowanej większości z tramwajów wodnych korzystali turyści (72,0%). Jednakże mieszkańcy trójmiasta również docenili ten środek r tram in 2007 Literatura transportu, dzięki któremu mogą przemieszczać się szybko i sprawnie na Półwysep ski, co Grzelec K., Kołodziejski H., Wołek M., Wyszomirski O., 2006. Regularny transport wodny w obsłudze miast i gmin Zatoki Gdańskiej i Zatoki Puckiej, Zeszyty Naukowe UG, Ekonomika Transportu Lądowego, nr 34, Gdańsk. ju wodnego na obszarze Zatoki Gdańskiej spowodowało nej nie tylko aglomeracji trójmiejskiej, ale również miast ściśle lu i Jastarni. Świadczy o tym coroczny wzrost liczby osób Uruchomienie tramwaju wodnego na obszarze Zatoki Gdań Kraska A., Grzelec K., Kołodziejski H., 2008. Tramwaj wodny w Zatoce Gdańskiej i Zatoce Puckiej w obsłudze potrzeb przewozowych mieszkańców i turystów dwa lata doświadczeń, Transport Miejski i Regionalny, nr 3, Gdańsk, 22-26. Raport z funkcjonowania tramwaju wodnego ZKM w Gdyni w 2006 roku, Gdynia, 2006.

100 Roman Cieśliński, Łukasz Chromniak Raport z funkcjonowania tramwaju wodnego ZKM w Gdyni w 2007 roku, Gdynia, 2007. Sprawozdanie z funkcjonowania gminnego transportu publicznego drogą wodną pomiędzy Gdańskiem, Sopotem i em w 2006 roku, ZTM Gdańsk, Gdańsk, 2006. Sprawozdanie z funkcjonowania gminnego transportu publicznego drogą wodną pomiędzy Gdańskiem, Sopotem i em w 2007 roku, ZTM Gdańsk, Gdańsk, 2007.