Analiza sytuacji osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia na zachodniopomorskim rynku pracy w latach 2009 2010. Wydział Badań i Analiz Szczecin 2011 r.
Wstęp Kategoria osób powyżej 50 roku życia należy do grupy bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy za osobę bezrobotną powyżej 50 roku życia uznaje się osobę bezrobotną, która od dnia zastosowania wobec niej usług i instrumentów rynku pracy ukończyła co najmniej 50 rok życia. Podstawowymi przyczynami wpływającymi na poziom bezrobocia wśród osób w wieku 50+, są: aktualna sytuacja na rynku pracy (wzrost lub spadek bezrobocia ogółem), a także panujące stereotypy na temat starszych pracowników. W świetle tych przekonań starsi pracownicy postrzegani są jako osoby, które są mniej elastyczne, mobilne, mają niższą motywację do szkoleń i podnoszenia kwalifikacji, a także braki w znajomości nowych technologii oraz języków obcych. Atutem takich pracowników jest za to ich doświadczenie, znajomość branży oraz posiadane umiejętności i wiedza. Problem bezrobocia w analizowanej grupie osób może się nasilać także ze względu na postępujące się starzenie polskiego społeczeństwa, natomiast wydłużanie się okresu poszukiwania pracy może powodować wycofanie się tych osób z rynku pracy. Ze względu na swój wiek w tej zbiorowości częściej występują choroby i kłopoty zdrowotne, w związku z tym nie wszystkie oferty pracy mogą być skierowane do tej grupy osób. W analizowanej zbiorowości występuje także zjawisko przechodzenia na wcześniejszą emeryturę, świadczenia i zasiłki przedemerytalne co wpływa na obniżenie aktywności ekonomicznej. Wysoki poziom bezrobocia wśród osób powyżej 50 roku życia niesie negatywne konsekwencje dla całego społeczeństwa, ponieważ nie przekazują oni zdobytej przez lata wiedzy oraz doświadczeń. Zdarza się jednak, że pracodawcy decydują się na zatrudnienie młodszych osób, gdyż obawiają się inwestować w pracowników, którzy za kilka lat odejdą na emeryturę. Opracowanie zawiera informacje statystyczne pozyskane przede wszystkim ze sprawozdań o rynku pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, wykorzystane zostały także dane Głównego Urzędu Statystycznego. 2
W Polsce na koniec grudnia 2010 roku zarejestrowanych było 421,6 tys. bezrobotnych powyżej 50 roku życia, ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wyniósł 21,6%. Największy udział osób z kategorii wiekowej 50+ w zbiorowości wszystkich bezrobotnych wystąpił w województwie dolnośląskim (27,2%), najmniejszy natomiast odnotowano w podkarpackim (16,1%), w zachodniopomorskim wyniósł on 25,4%. Z porównania lat 2009 i 2010 wynika, iż wzrost udziału bezrobotnych z analizowanej zbiorowości wystąpił we wszystkich województwach. Wykres 1. Udział bezrobotnych powyżej 50 roku życia w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 15,0% 16,1% 16,9% 17,3% 16,8% 17,7% 17,9% 19,0% 19,1% 19,4% 19,5% 19,7% 19,8% 20,8% 20,8% 21,5% 20,7% 21,6% 21,6% 22,3% 22,3% 22,9% 22,9% 23,4% 22,3% 23,5% 23,4% 24,2% 23,6% 25,1% 24,5% 25,4% 26,0% 27,2% 0,0% Źródło: opracowanie własne WUP na podstawie danych GUS. W końcu czerwca 2010 roku liczba osób powyżej 50 roku życia w Zachodniopomorskiem wyniosła 593 tys., stanowiąc ponad 1 / 3 ludności w województwie. Porównując analizowaną grupę ze względu na płeć, odnotowano wyraźną przewagę w liczbie kobiet (331 tys. osób) nad mężczyznami (261 tys.), natomiast biorąc pod uwagę kryterium miejsca zamieszkania 73% osób z kategorii wiekowej 50+ zameldowanych jest w mieście, pozostałą cześć stanowią mieszkańcy wsi. Tabela 1. Liczba ludności w województwie zachodniopomorskim stan na dzień 30 czerwca 2010 r. Wyszczególnienie Ogółem Osoby powyżej 50 roku życia Udział osób powyżej 50 roku życia w ogółem (3 : 2) 1 2 3 4 Liczba ludności 1 693 520 593 380 35,0% w tym Mężczyźni 821 384 261 639 31,9% Kobiety 872 136 331 741 38,0% Zamieszkali w mieście 1 166 126 431 304 37,0% w tym Mężczyźni 556 658 186 191 33,4% Kobiety 609 468 245 113 40,2% Zamieszkali na wsi 527 394 162 076 30,7% w tym Mężczyźni 264 726 75 448 28,5% Kobiety 262 668 86 628 33,0% Źródło: opracowanie własne WUP na podstawie danych GUS. 3
W województwie zachodniopomorskim w 2005 roku bezrobotni powyżej 50 roku życia stanowili 18% wszystkich bezrobotnych tj. 30 868 osób. Przez kolejne 3 lata udział osób powyżej 50 roku życia wzrastał, pomimo iż liczba bezrobotnych w tej grupie zmniejszała się. Na koniec 2008 roku ilość zarejestrowanych bezrobotnych w tej zbiorowości była niższa od stanu na koniec 2005 roku o ponad 10 tys. W roku 2010 liczba niepracujących powyżej 50 roku życia wyniosła 27 637 osób, stanowiąc ponad 1 / 4 ogółu osób pozostających bez zatrudnienia. Z danych statystycznych przedstawionych na wykresie 3 wynika, iż w latach 2005-2010 wahania w liczbie bezrobotnych wystąpiły również wśród kobiet powyżej 50 roku życia. Według stanu na koniec grudnia 2010 roku w rejestrach urzędów pracy pozostawały 11 133 kobiety z kategorii 50+, w ogólnej liczbie bezrobotnych powyżej 50 roku życia Panie stanowiły ponad 40%. Wykres 2. Liczba osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia i ich udział w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych w latach 2005-2010 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 18,3% 21,2% 24,1% 24,4% 23,6% 25,1% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5 000 0 30 868 29 488 24 901 20 101 25 022 27 637 2005 2006 2007 2008 2009 2010 5,0% 0,0% Liczba bezrobotnych powyżej 50 roku życia Udział bezrobotnych powyżej 50 roku życia w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych Wykres 3. Liczba bezrobotnych kobiet powyżej 50 roku życia oraz ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych powyżej 50 roku życia 14000 44,8% 46,2% 50,0% 44,2% 42,6% 39,6% 40,3% 45,0% 12000 40,0% 10000 35,0% 8 000 6 000 30,0% 25,0% 20,0% 4 000 2 000 0 13 159 13 217 11 495 8 877 9 920 11 133 2005 2006 2007 2008 2009 2010 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Liczba bezrobotnych kobiet powyżej 50 roku życia Udział kobiet powyżej 50 roku życia w ogólnej liczbie bezrobotnych powyżej 50 roku życia 4
W 2010 roku udział bezrobotnych powyżej 50 roku życia w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych wyniósł 25,1% i był wyższy w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego o 1,5 punktu procentowego. Największy udział osób pozostających bez zatrudnienia z tej zbiorowości odnotowano w Koszalinie (33,7%), Świnoujściu (29,7%), a także w Szczecinie (29,3%), natomiast najmniejszy w powiatach: choszczeńskim (20,6%), stargardzkim (20,9%) oraz gryfińskim (21,2%). Na rysunku 1 zostały umieszczone mapy województwa zachodniopomorskiego przedstawiające udział osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia w ogólnej liczbie bezrobotnych. Rysunek 1. Udział bezrobotnych powyżej 50 roku życia w ogólnej liczbie bezrobotnych w latach 2009-2010 WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE ( 23,6% ) WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE ( 25,1% ) Udział procentowy (%) stan na koniec 2009 roku Od 33,2 do 37,0 Od 29,4 do 33,2 Od 25,6 do 29,4 Od 21,8 do 25,6 Od 18,0 do 21,8 stan na koniec 2010 roku Wykres 4 przedstawia liczbę bezrobotnych powyżej 50 roku życia w powiatach województwa zachodniopomorskiego w latach 2009-2010. W większości tych jednostek samorządu terytorialnego odnotowano wzrost w liczbie osób pozostających bez zatrudnienia w grupie wiekowej 50+. Spadki wystąpiły w następujących powiatach: drawskim (z 1 353 bezrobotnych na koniec 2009 r. do 1 285 na koniec 2010 r.) oraz choszczeńskim (z 850 do 813). Wykres 4. Liczba bezrobotnych powyżej 50 roku życia w powiatach województwa zachodniopomorskiego stan na koniec grudnia 5 000 4 500 4 000 3 988 4 839 3 500 3 000 2 500 2000 1500 1000 742 744 850 813 728 833 841 873 858 883 899 1 035 903 1 038 938 1 045 984 1 101 1 092 1 118 1 069 1 202 1 058 1 228 1 108 1 259 1 353 1 285 1 198 1 342 1 292 1 376 1 406 1 592 1 724 1 738 1 557 1 814 500 434 479 0 5
40,0% 35,0% 30,0% 25,0% Wykres 5. Udział bezrobotnych powyżej 50 roku życia w ogólnej liczbie bezrobotnych w powiatach stan na koniec grudnia 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 19,2% 20,6% 18,4% 20,9% 19,3% 21,2% 20,6% 21,3% 19,1% 22,5% 20,9% 23,1% 20,8% 23,1% 22,9% 23,5% 22,7% 23,6% 23,6% 23,8% 23,5% 24,0% 23,4% 24,4% 23,4% 25,1% 23,6% 25,1% 24,2% 25,3% 25,5% 25,5% 25,0% 25,8% 26,1% 28,4% 28,4% 28,4% 27,9% 29,3% 29,2% 29,7% 31,0% 33,7% 0,0% Tabela 1 przedstawia bilans zarejestrowanych osób bezrobotnych ogółem oraz powyżej 50 roku życia w latach 2009 i 2010. Osoby wyłączone z ewidencji bezrobotnych w okresie sprawozdawczym podjęcia (w. pracy 60+69 w do okresie 79) sprawozdawczym niesubsydiowanej w tym pracy sezonowej subsydiowanej z tego z przyczyn z tego z tego rozpoczęcia szkolenia Wyszczególnienie Tabela 1. Bilans bezrobotnych 2009 r. Powyżej 50 roku Ogółem życia Ogółem życia razem kobiety razem kobiety 157 587 26 658 11 609 175 731 30 237 12 194 62 095 10 136 4 417 71 526 12 571 4 923 49 386 6 962 3 204 54 397 8 282 3 407 9 218 1 402 754 7 927 1 200 600 12 709 3 174 1 213 17 129 4 289 1 516 prac interwencyjnych 2 554 809 402 2 737 795 400 robót publicznych 4 373 1 839 635 6 963 2 766 912 podjęcia działalności gospodarczej 3 156 255 73 4 014 355 96 podjęcia pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego 2 552 255 93 3 362 363 104 inne 74 16 10 53 10 4 8 514 1 171 494 10 331 1 489 631 rozpoczęcia stażu rozpoczęcia przygotowania zawodowego w miejscu pracy rozpoczęcia pracy społecznie użytecznej rozpoczęcia realizacji indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego lub podpisania kontraktu socjalnego odmowy bez uzasadnionej przyczyny przyjecia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy niepotwierdzenia gotowości do pracy dobrowolnej rezygnacji ze statusu bezrobotnego podjęcia nauki ukończenia 60/65 lat nabycia praw emerytalnych lub rentowych nabycia praw do świadczenia przedemerytalnego innych Bezrobotni według stanu w końcu okresu sprawozdawczego 2010 r. Powyżej 50 roku 12 088 536 340 15 559 1 119 666 542 83 49 14 3 2 4 331 1 354 628 4 654 1 516 658 149 21 12 190 35 16 4 267 793 332 3 711 692 241 52 476 8 515 3 198 55 271 8 331 2 754 7 540 1 484 1 009 8 280 1 668 1 022 395 0 0 487 3 1 286 285 222 343 343 246 542 406 164 614 463 162 367 366 203 599 597 411 3 995 1 508 541 4 152 1 407 461 1 123 676 261 534 106 999 1 263 101 306 372 120 770 w tym zarejestrowani po raz pierwszy 189 192 33 929 15 282 209 331 38 665 16 391 6
Główną przyczyną wyłączeń z ewidencji bezrobotnych powyżej 50 roku życia w analizowanym okresie było podjęcie pracy, w 2010 roku liczba osób, które podjęły pracę w tej zbiorowości wyniosła 12 571 i była wyższa w porównaniu z rokiem poprzednim o 2 435. Zmniejszyła się natomiast liczba wyrejestrowań z powodu niepotwierdzenia gotowości do pracy oraz odmowy bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy. W 2010 roku, w porównaniu z rokiem poprzednim zwiększyła się liczba wyłączeń z ewidencji osób bezrobotnych m.in. z powodu: rozpoczęcia pracy społecznie użytecznej, stażu, szkolenia, a także nabycia praw do świadczenia przedemerytalnego, praw emerytalnych lub rentowych oraz ukończenia 65 lat (w przypadku kobiet 60 lat). 14 000 Wykres 6. Przyczyny wyłączeń z ewidencji bezrobotnych powyżej 50 roku życia w województwie zachodniopomorskim w latach 2009 i 2010 12 571 12 000 10 000 8 000 10 136 85158 331 6 000 4 000 2 000 14841668 13541 516 1489 1171 1119 536 793 692 366 597 406 463 285 343 0 podjęcia pracy niepotwierdzenia dobrowolnej gotowości do pracy rezygnacji ze statusu bezrobotnego rozpoczęcia pracy społecznie użytecznej rozpoczęcia szkolenia rozpoczęcia stażu odmowy bez uzasadnionej przyczyny przyjecia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy nabycia praw do świadczenia przedemerytalnego nabycia praw ukończenia 60/65 lat emerytalnych lub rentowych W tabeli 2 przedstawione zostały dane na temat liczby bezrobotnych powyżej 50 roku życia zarejestrowanych w kolejnych miesiącach lat 2009 i 2010, zsumowana została także liczba rejestracji w okresie od stycznia do grudnia poszczególnych analizowanych lat. Dane te zostały zestawione dla wszystkich powiatów województwa zachodniopomorskiego. Największą liczbę rejestracji osób w tej kategorii bezrobotnych, w okresie od stycznia do grudnia 2010 r., odnotowano w Szczecinie tj. 6 264 (2009 r. 6 239) oraz w powiecie szczecineckim 2 125 osób (2009 r. 2 106). Najmniejsza ilość rejestracji w ciągu całego roku 2010 wystąpiła w powiecie pyrzyckim 753 (2009 r. 777), a także w Świnoujściu 836 osób (2009 r. 766). W 2010 roku tylko w 5 powiatach województwa zachodniopomorskiego zmniejszyła się liczba włączeń do ewidencji bezrobotnych z kategorii 50+. Największy spadek (o 100 osób) zanotowano w powiecie koszalińskim. 7
Tabela 2. Liczba rejestracji osób powyżej 50 roku życia w miesiącu sprawozdawczym w latach 2009 i 2010 Powiat Rok styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień styczeń-grudzień Białogardzki 2010 122 83 107 87 123 80 109 84 109 189 190 165 1 448 2009 131 81 92 85 69 78 84 61 101 165 138 118 1 203 Choszczeński 2010 70 74 86 75 70 52 80 79 74 123 122 81 986 2009 124 69 62 54 48 50 73 65 53 105 101 123 927 Drawski 2010 173 97 95 117 74 85 109 109 103 124 153 272 1 511 2009 150 111 125 92 74 93 117 123 141 192 139 190 1 547 Goleniowski 2010 118 109 126 98 89 84 82 97 124 103 112 131 1 273 2009 150 93 108 99 106 94 100 105 105 118 102 102 1 282 Gryficki 2010 139 86 110 87 76 60 68 75 134 234 179 153 1 401 2009 125 84 100 91 89 73 70 87 138 192 178 171 1 398 Gryfiński 2010 147 118 109 67 98 130 90 101 107 104 172 151 1 394 2009 124 71 107 73 70 73 92 85 106 127 126 123 1 177 Kamieński 2010 117 63 90 62 67 65 69 67 132 155 147 113 1 147 2009 94 56 67 61 48 58 62 41 148 125 185 91 1 036 Kołobrzeski 2010 168 85 91 81 75 55 64 72 109 202 145 98 1 245 2009 124 85 92 68 89 69 76 63 93 132 185 88 1 164 Miasto Koszalin 2010 241 154 154 142 141 129 127 132 155 164 144 128 1 811 2009 198 132 151 132 134 123 145 142 156 144 163 141 1 761 Koszaliński 2010 217 104 115 95 83 77 82 76 129 122 106 134 1 340 2009 225 106 97 114 88 90 96 91 133 148 134 118 1 440 Łobeski 2010 92 65 71 47 79 71 60 62 66 117 153 75 958 2009 89 68 55 81 64 78 88 66 71 108 132 73 973 Myśliborski 2010 144 99 93 118 112 85 87 91 97 137 89 194 1 346 2009 107 92 88 56 81 58 89 83 80 120 136 129 1 119 Policki 2010 116 92 95 80 67 72 70 54 66 70 106 106 994 2009 76 59 75 53 66 74 80 66 84 98 98 69 898 Pyrzycki 2010 87 35 48 50 46 57 61 50 43 65 130 81 753 2009 86 37 61 57 34 62 48 53 65 81 112 81 777 Sławieński 2010 124 79 74 84 85 76 93 79 136 163 164 158 1 315 2009 135 102 94 77 97 82 72 75 154 140 142 131 1 301 Stargardzki 2010 215 135 123 144 131 119 109 121 143 170 195 241 1 846 2009 220 112 138 130 141 132 160 118 145 142 178 229 1 845 Szczecinecki 2010 174 154 140 154 147 132 174 146 184 236 164 320 2 125 2009 210 147 144 125 151 163 144 192 168 230 188 244 2 106 Świdwiński 2010 170 160 165 101 77 56 98 98 158 173 119 259 1 634 2009 237 103 102 86 80 65 111 92 127 183 124 109 1 419 Miasto Świnoujście 2010 79 68 55 36 54 34 108 57 74 81 86 104 836 2009 89 60 61 53 42 44 49 57 79 95 88 49 766 Wałecki 2010 129 93 106 79 92 68 109 92 111 129 99 118 1 225 2009 137 74 93 74 68 84 90 88 99 110 128 156 1 201 Miasto Szczecin 2010 713 527 553 458 438 564 475 398 571 555 547 465 6 264 2009 680 467 529 457 412 462 478 421 530 573 575 655 6 239 Zachodniopomorskie 2010 3 555 2 480 2 606 2 262 2 224 2 151 2 324 2 140 2 825 3 416 3 322 3 547 32 852 2009 3 511 2 209 2 441 2 118 2 051 2 105 2 324 2 174 2 776 3 328 3 352 3 190 31 579 Tabela 3. Liczba wyłączeń z ewidencji bezrobotnych powyżej 50 roku życia w miesiącu sprawozdawczym w 2009 i 2010 r. Powiat Rok styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień styczeń-grudzień Białogardzki 2010 54 117 122 186 217 142 93 112 87 97 70 67 1 364 2009 45 46 96 196 163 95 106 102 127 67 118 74 1 235 Choszczeński 2010 51 79 80 99 116 104 82 75 105 84 64 84 1 023 2009 57 54 68 77 85 83 46 45 64 70 49 53 751 Drawski 2010 145 94 153 147 235 123 143 119 139 122 100 59 1 579 2009 74 116 173 183 93 121 116 88 130 132 87 68 1 381 Goleniowski 2010 42 85 110 107 98 103 96 97 95 106 98 85 1 122 2009 63 94 85 110 134 101 98 84 96 103 83 68 1 119 Gryficki 2010 34 62 137 186 159 180 137 81 85 123 114 77 1 375 2009 88 97 105 248 187 158 123 87 96 69 72 60 1 390 Gryfiński 2010 47 74 90 199 155 180 94 86 99 86 45 69 1 224 2009 69 56 96 153 80 77 103 112 101 78 52 60 1 037 Kamieński 2010 52 72 145 143 130 118 45 55 77 62 71 60 1 030 2009 39 35 88 215 124 108 85 61 62 79 62 22 980 Kołobrzeski 2010 43 49 148 148 124 126 102 78 83 99 83 55 1 138 2009 52 46 154 106 127 121 100 70 70 86 64 38 1 034 Miasto Koszalin 2010 94 96 170 153 147 157 143 136 134 126 118 80 1 554 2009 88 102 120 138 147 168 147 151 149 137 118 130 1 595 Koszaliński 2010 63 96 136 189 118 124 91 74 88 93 60 64 1 196 2009 52 132 128 157 136 125 97 130 110 98 67 56 1 288 Łobeski 2010 41 55 100 132 96 89 41 53 80 148 68 53 956 2009 64 42 71 100 103 98 50 46 71 45 70 46 806 Myśliborski 2010 55 72 128 210 130 159 105 89 108 113 67 85 1 321 2009 43 43 62 90 103 110 80 77 93 107 48 50 906 Policki 2010 47 76 75 89 78 60 79 63 73 95 58 66 859 2009 51 75 71 65 45 63 57 46 66 71 48 61 719 Pyrzycki 2010 40 42 47 119 71 57 40 39 50 59 43 41 648 2009 28 22 39 128 57 61 36 40 75 57 28 32 603 Sławieński 2010 69 75 100 130 120 114 106 73 115 116 97 67 1 182 2009 54 66 83 88 87 105 101 69 98 147 46 64 1 008 Stargardzki 2010 85 103 168 162 182 163 141 116 166 147 115 112 1 660 2009 78 126 133 122 143 164 120 126 126 130 82 102 1 452 Szczecinecki 2010 99 124 151 272 227 186 200 160 186 301 102 103 2 111 2009 109 119 164 217 179 174 170 174 165 216 151 84 1 922 Świdwiński 2010 102 118 158 188 125 116 107 101 191 122 84 86 1 498 2009 116 111 129 162 149 118 97 137 112 133 69 61 1 394 Miasto Świnoujście 2010 44 50 74 96 79 114 44 72 57 49 59 53 791 2009 35 33 70 76 87 73 86 62 41 47 37 37 684 Wałecki 2010 87 79 113 152 107 95 92 129 109 109 69 52 1 193 2009 79 62 92 121 83 99 96 97 134 73 71 55 1 062 Miasto Szczecin 2010 412 262 440 473 396 528 551 470 558 548 414 361 5 413 2009 268 265 325 444 414 383 428 330 385 476 299 275 4 292 Zachodniopomorskie 2010 1 706 1 880 2 845 3 580 3 110 3 038 2 532 2 278 2 685 2 805 1 999 1 779 30 237 2009 1 552 1 742 2 352 3 196 2 726 2 605 2 342 2 134 2 371 2 421 1 721 1 496 26 658 8
Analizując różnicę pomiędzy liczbą rejestracji oraz wyłączeń z ewidencji bezrobotnych powyżej 50 roku życia odnotowano, iż w większości powiatów w latach 2009 i 2010 wynik ten był dodatni. W 2010 roku zmianę in minus odnotowano jedynie w powiecie choszczeńskim (spadek o 37 osób), natomiast w 2009 roku w białogardzkim (32 osoby) i drawskim (68 osób). Wykres 7. Różnica między liczbą rejestracji, a liczbą wyłączeń z ewidencji bezrobotnych powyżej 50 roku życia w latach 2009 i 2010 2 100 2 000 1 900 1 800 1 700 1 600 1 500 1 400 1 300 1 200 1 100 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0-100 -200-32 84 176-37 -68 166 163 151 8 26 140 170 56 117 130 107 166 257 152 144 167 2 213 25 179 135 174 105 293 133 393 186 184 14 25 136 82 45 139 32 1 947 851 Liczba bezrobotnych powyżej 50 roku życia w styczniu 2010 roku wyniosła 26 871, w 2009 roku zarejestrowanych było 22 060 osób pozostających bez pracy z tej zbiorowości. Najniższą liczbę bezrobotnych z kategorii 50+ w roku 2010 odnotowano na koniec sierpnia 23 795, natomiast rok wcześniej, na koniec lipca 20 345. W obydwu analizowanych latach najwięcej bezrobotnych figurowało w rejestrach urzędów pracy według stanu na koniec każdego z tych lat, było to odpowiednio 27 637 w 2010 r. oraz 25 022 w roku 2009. Wykres 8. Liczba bezrobotnych powyżej 50 roku życia w latach 2009 i 2010 stan na koniec miesiąca sprawozdawczego 29 000 27 000 25 000 23 000 21 000 26 871 22 060 27 471 27 232 22 527 22 616 25 914 21 538 25 028 20 863 2009 2010 24 141 23 933 23 795 23 935 20 363 20 345 20 385 20 790 24 546 21 697 25 869 23 328 27 637 25 022 19 000 17 000 15 000 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień 9
Na wykresie 9 została przedstawiona liczba rejestracji oraz wyłączeń z ewidencji osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia w poszczególnych miesiącach lat 2009-2010. Największą liczbę rejestracji, zarówno w roku 2009 i 2010 odnotowano w styczniu (odpowiednio 3 511 oraz 3 555 osób), z kolei najniższa liczba wyłączeń z ewidencji wystąpiła w przypadku dwóch analizowanych lat w grudniu (1 469 w 2009 r. i 1 779 w 2010 r.). Z zestawienia danych wynika także, iż w miesiącach od kwietnia do lipca 2009 roku oraz od marca do sierpnia 2010 roku liczba wyłączeń przewyższa ilość rejestracji bezrobotnych. Związane jest to z występującą na rynku pracy sezonowością, czyli zwiększonym popytem na pracę w okresie letnim. Wykres 9. Liczba rejestracji oraz wyłączeń z ewidencji bezrobotnych powyżej 50 roku życia w latach 2009-2010 4 000 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII rejestracje 3 511 2 209 2 441 2 118 2 051 2 105 2 324 2 174 2 776 3 328 3 352 3 190 3 555 2 480 2 606 2 262 2 224 2 151 2 324 2 140 2 825 3 416 3 322 3 547 wyłączenia z ewidencji 1 552 1 742 2 352 3 196 2 726 2 605 2 342 2 134 2 371 2 421 1 721 1 496 1 706 1 880 2 845 3 580 3 110 3 038 2 532 2 278 2 685 2 805 1 999 1 779 Do urzędów pracy, w ciągu 2010 roku, zgłosiło się 32 852 osób poszukujących zatrudnienia należących do kategorii wiekowej 50+ (o 1 273 więcej niż w przeciągu roku 2009). Wśród bezrobotnych nowo zarejestrowanych w 2010 roku 29 661 osób, tj. 90,3% stanowiły osoby rejestrujące się po raz kolejny (przed rokiem było to 90,6%). W tabeli 4 wyszczególnione zostały także specjalne instrumenty i usługi rynku, z których skorzystali bezrobotni powyżej 50 lat. Spośród bezrobotnych zarejestrowanych w 2010 roku 2 051 osób stanowili powracający do rejestrów po robotach publicznych (w 2009 r. 1 424 osoby), 1 498 po odbyciu szkolenia (w 2009 r. 1 243), 1 457 po pracach społecznie użytecznych (w 2009 1 218) oraz 1 154 po zakończeniu programu stażu (w 2009 r. 581 osób). W 2010 roku w sprawozdaniu pojawiła się kategoria, w której uwzględnione zostały osoby po zakończeniu indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego lub kontraktu socjalnego. 10
Tabela 4. Bilans rejestracji bezrobotnych w latach 2009 i 2010 stan na koniec grudnia Wyszczególnienie Powyżej 50 roku życia Powyżej 50 roku życia Bezrobotni zarejestrowani w okresie sprawozdawczym z tego po raz pierwszy po raz kolejny (od 1990 r.) razem kobiety razem kobiety 31 579 12 652 32 852 13 407 2 964 1 119 3 191 1 257 28 615 11 533 29 661 12 150 po pracach interwencyjnych po robotach publicznych po stażu po odbyciu przygotowania zawodowego w miejscu pracy po szkoleniu po pracach społecznie użytecznych po zakończeniu indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego lub kontraktu socjalnego 420 217 473 247 1 424 493 2 051 683 581 356 1 154 737 455 282 3 3 1 243 539 1 498 635 1 218 588 1 457 683 x x 12 10 Z posiadanych przez WUP danych statystycznych wynika, iż w zbiorowości bezrobotnych powyżej 50 roku życia dominują mężczyźni, zdecydowana przewaga Panów wystąpiła wśród bezrobotnych, którzy przepracowali 30 lat i więcej oraz legitymujących się wykształceniem zasadniczym zawodowym (w obu kategoriach mężczyźni stanowili ponad 70% bezrobotnych). Jednakże odnotowano także takie grupy osób pozostających bez zatrudnienia, w których zarejestrowano więcej kobiet niż mężczyzn, według stanu na koniec grudnia 2010 roku były to: osoby z wykształceniem ogólnokształcącym (udział kobiet 74,8%), policealnym i średnim zawodowym (52,9%), a także, których staż pracy wynosi od 5 do 10 lat (50,7%) oraz od 10 do 20 lat (50,4%). Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Wykształcenie Staż pracy ogółem Tabela 5. Struktura bezrobotnych ogółem oraz powyżej 50 roku życia Wyszczególnienie Liczba bezrobotnych razem Ogółem stan na koniec IV kwartału 2009 r. stan na koniec IV kwartału 2010 r. Udział kobiet kobiety powyżej 50 roku kobiety powyżej Liczba powyżej powyżej życia w ogólnej powyżej 50 roku bezrobotnych 50 roku 50 roku liczbie bezrobotnych 50 roku życia razem życia życia powyżej 50 roku życia życia Udział kobiet powyżej 50 roku życia w ogólnej liczbie bezrobotnych powyżej 50 roku życia do 1 m-ca 11 970 2 433 834 34,3% 12 596 2 602 905 34,8% 1-3 m-cy 28 111 5 707 2 336 40,9% 27 784 5 854 2 470 42,2% 3-6 m-cy 21 453 4 094 1 676 40,9% 20 041 3 955 1 756 44,4% 6-12 m-cy 21 064 5 028 1 766 35,1% 20 578 5 450 2 107 38,7% 12-24 m-cy 13 247 3 799 1 480 39,0% 19 105 5 785 2 174 37,6% pow. 24 m-cy 10 060 3 961 1 828 46,1% 9 860 3 991 1 721 43,1% wyższe 7 557 680 270 39,7% 8 894 784 301 38,4% policealne i średnie zawodowe 19 357 4 076 2 058 50,5% 19 733 4 604 2 435 52,9% średnie ogólnokształcące 11 153 1 155 867 75,1% 11 699 1 262 944 74,8% zasadnicze zawodowe 30 061 7 415 2 085 28,1% 30 969 8 519 2 483 29,1% gimnazjalne i poniżej 37 777 11 696 4 640 39,7% 38 669 12 468 4 970 39,9% do 1 roku 17 362 2 853 1 141 40,0% 18 595 3 178 1 246 39,2% 1-5 lat 23 276 2 065 872 42,2% 24 286 2 220 914 41,2% 5-10 lat 13 792 1 942 1 014 52,2% 14 427 2 122 1 076 50,7% 10-20 lat 15 136 5 248 2 679 51,0% 15 812 5 974 3 010 50,4% 20-30 lat 12 056 8 537 2 899 34,0% 12 377 9 374 3 362 35,9% 30 lat i więcej 3 012 2 883 695 24,1% 3 316 3 227 895 27,7% bez stażu 21 271 1 494 620 41,5% 21 151 1 542 630 40,9% 105 905 25 022 9 920 39,6% 109 964 27 637 11 133 40,3% 11
Wykres 10. Struktura bezrobotnych powyżej 50 roku życia stan na koniec IV kwartału 2009 i 2010 r. bez stażu 1 494 1 542 30 lat i więcej 2 883 3 227 Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Wykształcenie Staż pracy ogółem 20-30 lat 10-20 lat 5-10 lat 1-5 lat do 1 roku gimnazjalne i poniżej zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe wyższe pow. 24 m-cy 12-24 m-cy 6-12 m-cy 3-6 m-cy 1-3 m-cy do 1 m-ca 8537 5248 1942 2065 2853 11696 7415 1155 4076 680 3961 3799 5028 4094 5707 2433 9374 5974 2122 2220 3178 12468 8519 1262 4604 784 3991 5785 5450 3955 5854 2602 Poddając analizie strukturę bezrobotnych powyżej 50 roku życia odnotowano, iż w tej grupie przeważały osoby legitymujące się wykształceniem gimnazjalnym i poniżej (45% z ogółu bezrobotnych w kategorii 50+), pozostające bez pracy od 12 do 24 miesięcy (21%), których staż pracy wynosił od 20 do 30 lat (34%). Do najmniej licznej grupy należeli bezrobotni, którzy legitymowali się dyplomami uczelni wyższych (3%), czas, w którym pozostawali bez zatrudnienia nie przekraczał jednego miesiąca (9%) oraz nie miało stażu zawodowego (5%). Wykres 11. Struktura bezrobotnych powyżej 50 roku życia według wykształcenia w województwie zachodniopomorskim stan na koniec grudnia 2010 r. wyższe 784 3% gimnazjalne i poniżej 12 468 45% policealne i średnie zawodowe 4 604 17% średnie ogólnokształcące 1 262 4% zasadnicze zawodowe 8 519 31% 12
Wykres 12. Struktura bezrobotnych powyżej 50 roku życia według czasu pozostawania bez pracy stan na koniec grudnia 2010 r. pow. 24 m-cy 3 991 15% do 1 m-ca 2 602 9% 12-24 m-cy 5 785 21% 1-3 m-cy 5 854 21% 6-12 m-cy 5 450 20% 3-6 m-cy 3 955 14% Wykres 13. Struktura bezrobotnych powyżej 50 roku życia według stażu pracy w województwie zachodniopomorskim stan na koniec grudnia 2010 r. bez stażu 1 542 5% 30 lat i więcej 3 227 12% do 1 roku 3 178 11% 1-5 lat 2 220 8% 5-10 lat 2 122 8% 20-30 lat 9 374 34% 10-20 lat 5 974 22% 13
Podsumowanie W Polsce na koniec grudnia 2010 roku zarejestrowanych było 421 674 osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia, którzy stanowili 21,6% ogółu bezrobotnych. W tym samym okresie w województwie zachodniopomorskim liczba niepracujących powyżej 50 roku życia wyniosła 27 637 osób, ich udział w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych wyniósł 25,1% i był wyższy w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego o 1,5 punktu procentowego. Największy udział osób pozostających bez zatrudnienia z tej zbiorowości odnotowano w Koszalinie (33,7%), natomiast najmniejszy w powiecie choszczeńskim (20,6%). Główną przyczyną wyłączeń z ewidencji bezrobotnych w grupie 50+ w latach 2009-2010 było podjęcie pracy. Największą liczbę rejestracji, zarówno w roku 2009 i 2010 odnotowano w styczniu (odpowiednio 3 511 oraz 3 555 osób), z kolei najniższa liczba wyłączeń z ewidencji wystąpiła w przypadku dwóch analizowanych lat w grudniu (1 469 w 2009 r. i 1 779 w 2010 r.). Poddając analizie strukturę bezrobotnych w tej zbiorowości odnotowano, iż w tej grupie przeważały osoby legitymujące się wykształceniem gimnazjalnym i poniżej (45%) pozostające bez pracy od 12 do 24 miesięcy (21%), których staż pracy wynosił od 20 do 30 lat (34%). 14