Rola dorosłych w budowaniu poczucia własnej wartości u sześciolatka Magdalena Zając Wydział Nauk Pedagogicznych Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Biografia dziecka, a jego poczucie własnej wartości Poczucie własnej ważności, kształtuje się prawidłowo u osób: - które mogły się czuć postacią centralną w domu swoich rodziców, - których potrzeby były bezwzględnie zaspokajane, - które doświadczały bezwarunkowej miłości i akceptacji, - które były przedmiotem stałej troski, opieki, zainteresowania. - Obraz siebie u dziecka wyłania się w dużej mierze w oparciu o jego przekonania o tym jak je widzi rodzic. - Gdy dziecko jest przekonane, że jest kochane i szanowane przez rodziców, będzie akceptować własną wartość jako osoby. 2
Szkoła przestrzenią interakcyjnego kształtowania się tożsamości uczniów R Człowiek rodzi się przez interakcję z drugim człowiekiem A. Strauss Szkoła tworzy przestrzeń do doświadczania interakcji z dorosłymi i rówieśnikami w różnych sytuacjach. 3
Źródła trudności w budowaniu adekwatnego obrazu siebie u dziecka Zdobywanie doświadczeń na 4 płaszczyznach Ja dorosły Ja rówieśnicy Ja zadanie Ja ja 4
Kompetencje nauczyciela odpowiadające na potrzeby ucznia Poczucie własnej wartości jest najbardziej kruchą ludzkiej natury i gdy raz zostanie rozbite, jego rekonstrukcja jest jedną z najtrudniejszych rzeczy na świecie James Dobson Cechy: Wiarygodność, zaufanie, zaangażowanie, optymizm pedagogiczny, konsekwencja, kreatywność, energia, otwartość Umiejętności: Diagnostyczne i psychokorekcyjne, formułowania celów, komunikowania bez przemocy, zapewnienia poczucia bezpieczeństwa, pozytywnego wzmacniania, projektowania indywidualnej pracy z dzieckiem i jego rodziną, interdyscyplinarnego działania na rzecz dziecka. Zasady jakimi się kieruje: Istnienia norm, afirmacji, nawiązywania bliskiego i osobistego kontaktu, otwartości 5
Inteligencja emocjonalna dorosłych Samoświadomość obiektywizm w ocenie sytuacji, wiedza o swoich stanach wewnętrznych, Samoregulacja panowanie nad swoimi stanami wewnętrznymi, impulsami. Aby dorosły mógł oddziaływać na rozwijanie zdolności do kierowania własnymi emocjami i utrzymywanie norm przez dzieci powinien opanować umiejętności samoregulacji, Motywacja podporządkowanie emocji obranym celom, optymizm w tym zakresie, Empatia świadomość emocji doświadczanych przez uczniów, Umiejętności społeczne umiejętność wzbudzania u innych pożądanych reakcji, współdziałania i znalezienia porozumienia,
Kompetencje diagnostyczne nauczyciela Umiejętność odpowiedzi na pytania: Jaki stan, poziom funkcjonowania dziecko przejawia obecnie? Jeśli samoocena dziecka jest nieadekwatna to z czego wynika taki stan? W jakim kierunku sytuacja może ewoluować? Jakie podjąć działania, aby w przyszłości uzyskać pożądany stan? 7
Zasady budowania relacji z dziećmi Zasada istnienia norm, Zasada nawiązywania osobistego kontaktu, Zasada otwartości, Zasada afirmacji.
Umiejętność komunikacji z dzieckiem Najważniejszą rolę w interakcji odgrywa język A. Thornton Wyrażanie siebie i słuchanie innych w oparciu o model M. Rosenberga, czyli skupienie się dorosłego w porozumiewaniu się z dzieckiem na tym, co: - spostrzega, - czuje, - potrzebuje, - jaką ma potrzebę w związku z emocjami których doświadcza. 9
Wnioski Dorośli pełnią rolę: - osób uruchamiających, wyzwalających potencjał rozwojowy dziecka, - najważniejszych partnerów w kreowaniu rzeczywistości dziecka, - osób z którymi interakcje mają ogromny wpływ na kształtowanie poczucia własnej wartości dziecka. - Szkoła jest miejscem, w którym dziecko ma się rozwijać i w toku interakcji z nauczycielem ma ono kształtować osobowość dlatego nauczyciel musi być dobrze do tej roli przygotowany. - Bardzo potrzebna jest praca nad rozwijaniem inteligencji emocjonalnej nauczyciela (EQ): która pozwoli rozwijać u uczniów samoświadomość, samoregulację, motywację, empatię, umiejętności społeczne. - Pozytywne interakcje dzieci z dorosłymi budują poczucie wartości u dzieci. 10
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ