Wartości rodzinne kiedyś i dziś - gdzie rodzice szukają pomocy?

Transkrypt

1 II Konferencja Gdańskiej Akademii Rodzica 3 października 2017 roku Wartości rodzinne kiedyś i dziś - gdzie rodzice szukają pomocy? Magdalena Błażek Instytut Psychologii Uniwersytet Gdański

2 Współczesna rzeczywistość to puzzle...badanie współczesnej rzeczywistości jest jak składanie puzzli, jednak bez posiadania wiedzy dotyczącej liczby potrzebnych kawałków, bez przekonania, że poosiadamy wszystkie kawałki lub nawet bez jednoznacznej idei, co wyłaniający się obraz może przedstawiać... (Melosik, 2006, s.243)

3 Cechy współczesności Akceleracja, czyli przyspieszenie, (efektywność)- fast food, fast cars, fast sex Niecierpliwość- brak zdolności do odraczania gratyfikacji Marność wzorów- celebryci jako autorytety w różnych dziedzinach życia, deprecjonowanie wzorców osobowych, skracanie dystansu Konsumpcjonizm Ryzyko jako styl życia (natychmiastowe i maksymalne wrażenia) Roszczeniowość Chaos w systemie wartości- podważanie niepodważalnego i relatywizacja norm moralnych, kryzys moralności, Ja w centrum uwagi

4 W konsekwencji Brak skrupułów empatii, współczucia, wyrozumiałości, akceptacji Cynizm i pogarda wobec słabości, kultura zwycięzców Dewaluacja tradycji jako systemu reguł i zasad Kryzys rodziny- brak szacunku, rozwody Samobójstwa, depresje, samotność, izolacja, pomieszanie pojęć, przemoc, przestępczość, uzależnienia, samotne rodzicielstwo, utrata sensu życia itp.

5 Każdy człowiek poszukuje sensu Wybory, których dokonujemy, decyzje, które podejmujemy wyznaczają ten sens Współczesny człowiek stoi w obliczu możliwości nadawania swojemu życiu zbyt wielu znaczeń, gdyż społeczeństwa rozwinięte oferują mnogość systemów wartości, których można używać zamiennie i zmiennie Życie współczesnego człowieka może być pełne rozmaitych wartości, co nie znaczy, że dzięki temu człowiek ma poczucie spełnienia, szczęścia Współczesność stworzyła warunki dla rozwoju osobistej struktury wartości, w którą nikt nie ma prawa ingerować Standardy moralne są coraz mniej znaczącym elementem oceny własnej osoby

6 Jak zatem jest? Współczesny człowiek/rodzic staje w obliczu ustawicznego braku bazy jaką stanowi jasny, klarowny i przejrzysty system wartości System, którym człowiek współczesny zaczął się posługiwać opiera się na przekonaniu i poczuciu, co jest dobre a co złe, a wartości są postrzegane jako ekspresja wewnętrznego Ja Społeczeństwo w coraz mniejszym stopniu mówi jednym głosem, dzięki któremu jednostka wiedziałaby dokładnie jakie zachowania są nagradzane a jakie karane Christopher Lasch (1978) współczesna kultura jest kulturą narcyzmu- człowiek poszukuje aprobaty bez względu na swoje postępowanie, szuka intensywnych emocjonalnych doznań, będąc jednocześnie zagubionym w świecie stale zmiennych wartości Roy Baumeister (1999)- psychologia uczyniła krzywdę człowiekowi przekonując go, że niezależnie od tego, jak postępuje zasługuje na wysoką samoocenę, a nawet że przyczyną jego złych zachowań jest niska samoocena

7 Wpływ na rodzinę Rodzina- naturalne środowisko rozwoju człowieka, w której jednostka nabywa wiedzy o świecie, zasadach nim rządzących, wartościach Obserwuje się negatywny wpływ wyżej omawianych zjawisk na funkcjonowanie rodziny W rodzinie kumulują się wpływy aksjologicznego rozwichrzenia na poziomie makrospołecznym (W. Świątkiewicz, 2002) Sens istnienia rodziny poddawany jest w wątpliwośćupowszechniane jest przekonanie o istnieniu alternatywnych form społecznego funkcjonowania a rodzina traktowana jako staroświecki model nie spełniający wymogów społeczeństwa postmodernistycznego

8 Z wypracowania gimnazjalistki Dom to ciepło, miłość i zaufanie. W domu każdy człowiek czuje się swobodnie i bezpiecznie. Rodzina są to ludzie, którzy w każdym momencie życia potrafią pomóc i pocieszyć. Rodzina potrafi się z tobą śmiać, ale i potrafi z tobą płakać. Dzieci bez rodzin, mieszkające w domu dziecka, potrafią docenić ciepło i miłość, które ktoś im okazuje ponieważ nikt im tego wcześniej nie okazywał. Rodzina to dla nich dar, a dla różnych osób rodzina to tylko przyzwyczajenie lub "sponsoring".

9 Ważne wartości Szacunek Bezpieczeństwo Odpowiedzialność Szczerość Zaufanie Poszanowanie życia Poszanowanie zdrowia Miłość

10 Źródła poczucia własnej wartości (Horney, 1986; Rogers, 1951; Bandura, 2007; Csikszentmihalyi, 1994; Seligman, 1996, 2004, 2012) Bezwarunkowa miłość Bezwarunkowa akceptacja Poczucie bezpieczeństwa Poczucie własnej skuteczności Realne sukcesy w różnych sferach życia Satysfakcjonujące relacje z innymi

11 Rodzic jako wzór osobowy a tożsamość dziecka Reprezentuje wartości ważne z perspektywy rozwoju indywidualnego i życia społecznego Żyje w prawdzie (zgodność słów i czynów, zgodność przekazu niewerbalnego i werbalnego, zgodność postępowania z wartościami) Jest autorytetem Daje poczucie bezpieczeństwa, akceptację i miłość Pozwala poznawać (eksploracja) i zachęca do podejmowania zobowiązań (Marcia, 1993)

12 Podsumowanie Prawidłowe funkcjonowanie i rozwój człowieka są możliwe dzięki możliwości wzrastania w dobrej rodzinie, która zaspokaja potrzeby swoich członków w jak najlepszy sposób. Proces opiekuńczo- wychowawczy zapewnia kształtowanie się prawidłowych i skutecznych z punktu widzenia zarówno jednostki, jak i społeczeństwa mechanizmów funkcjonowania osobowości młodego człowieka. Relacje między rodzicami a dziećmi regulowane są przede wszystkim poprzez więzi uczuciowe, które opisywane mogą być poprzez potencjał w zakresie kreowania bezpiecznych warunków rozwojowych.

13 Podsumowanie Do warunków umożliwiających kształtowanie się więzi uczuciowej o głębokim i pozytywnym charakterze należą poza atmosferą stabilności i przewidywalności w rodzinie, troska o dziecko, spędzanie z nim czasu, aktywne zajmowanie się dzieckiem oraz okazywanie mu zrozumienia i ciepło w kontakcie Dzieci, które wykazują pozytywne i silne więzi z rodzicami lepiej funkcjonują w innych relacjach społecznych oraz są bardziej otwarte w kontakcie zarówno w aspekcie werbalnym jak i emocjonalnym. Pozytywna więź uczuciowa stanowi nie tylko potencjał sprzyjający prawidłowemu kształtowaniu się wzorców relacji interpersonalnych i formułowaniu generalnie pozytywnych oczekiwań społecznych, ale jest również czynnikiem wzmacniającym ujawnianie się potencjału dziecka.