Analiza techniczna jako drogowskaz na drodze do sukcesu na giełdzie

Analiza techniczna jako drogowskaz na drodze do sukcesu na giełdzie wszystkie forex, towary, rynki giełda w jednym miejscu

Jakie są elementy dobrej strategii? Psychologia Zarządzanie kapitałem/ pozycją Strategia inwestycyjna moment kupna i sprzedaży 100% 80% 60% 40% 20% 0% Strategia zarządzanie kapitałem psychologia

Analiza Techniczna Definicja Analiza techniczna jest nauką, która zajmuje się badaniem zachowań rynku za pomocą wykresów. Przeprowadzone badania mogą dotyczyć wszelkiego rodzaju rynków jak i również wszelkich interwałów. 3

Analiza Techniczna Podstawowe założenia 1) Rynek dyskontuje wszystko. Wszystkie czynniki mające wpływ na cenę rynkową mają w niej odbicie. Nie ma zatem sensu badać czynników, ale samą cenę. 2) Ceny podlegają trendom. Trend wskazuje silniejszą tendencję do kontynuacji swego biegu w dotychczasowym kierunku aniżeli do jego zmiany. 3) Historia się powtarza. Badanie przeszłości jest metodą na poznanie przyszłości. 4

Uniwersalność analizy technicznej Zasady analizy wykresów znajdują zastosowanie zarówno w przypadku rynków kapitałowych (akcje), terminowych (kontrakty futures), jak i instrumentów z wykorzystaniem dźwigni finansowej (np.forex). Pierwotnie podejście to było wykorzystywane dla analizy rynku akcji, jednak z biegiem czasu inwestorzy zaczęli z powodzeniem stosować je na pozostałych rynkach. 5

Praktyczne podejście W rozumieniu praktyków oznacza to, iż nie jest konieczna znajomość fundamentalnych przyczyn stojących u podstaw zachowania rynku, a do oceny przeszłości, jak i przyszłych możliwych scenariuszy rozwoju wydarzeń wystarczy sama analiza wykresu w jego formie graficznej. Nie ma znaczenia, czy dany wykres przedstawia notowania na rynku EUR/USD, ceny ropy czy jeden z indeksów giełdowych. 6

Przygoda z AT Podstawą do rozpoczęcia przygody z AT jest poznanie zasad budowy wykresów i zagadnień związanych z graficzną reprezentacją rynkowych cen. Prezentowane narzędzia mogą dać początek samodzielnym badaniom, jak i wirtualnym i realnym inwestycjom. 7

Rodzaje wykresów liniowe słupkowe świecowe 8

Wykres liniowy Wykresy tego rodzaju budowane są w oparciu o ceny zamknięcia. Nie ukazują zakresu wahań cen w danym interwale czasowym. 9

Wykres słupkowy Technika ta zakłada, iż każda obserwacja jest przedstawiona na wykresie w postaci słupka, którego wysokość odzwierciedla rozpiętość wahań w danym okresie czasu. W symboliczny sposób odzwierciedlone są także poziomy otwarcia i zamknięcia notowań. 10

Budowa słupka Maksimum SPADKI Zamknięcie Otwarcie Otwarcie Zamknięcie WZROSTY Minimum 11

Wykres świecowy Świece japońskie przedstawiają nie tylko zakres wahań cen (wysokość całej świecy), ale także różnicę między poziomami otwarcia i zamknięcia (korpus świecy) i przebieg notowań w danym okresie (spadek cen na zamknięcie w stosunku do otwarcia- kolor czarny, wzrosty kolor biały). 12

Świece japońskie MAKSIMUM ŚWIECY (knot, cień) SPADKI Zamknięcie Otwarcie Otwarcie Zamknięcie WZROSTY MINIMUM ŚWIECY (knot, cień) 13

FORMACJE ŚWIECOWE Formacje świecowe dzielą się na dwie grupy: 1. Formacje kontynuacji trendu 2. Formacji odwrócenia trendu 14

Formacje zapowiadające odwrócenie trendu pojawiające się na szczytach Spadająca gwiazda Zasłona ciemnej chmury Gwiazda wieczorna Objęcie bessy 15

Budowa spadającej gwiazdy Spadająca gwiazda - najsilniejsza formacja prospadkowa występująca w pojedynkę. Charakteryzuje się długim górnym cieniem oraz niewielkim korpusem. Korpus powinien być koloru czarnego. Wymowa świecy świadczy o nieudanym ataku kupujących na nowy szczyt, sprzedający dochodzą w trakcie sesji do głosu i sprowadzają ceny poniżej otwarcia świecy Budowa spadającej gwiazdy Cień stanowi minimum 70% wysokości świecy Korpus stanowi maksimum 30% wysokości świecy 16

Objęcie bessy najsilniejsza dwu-składniowa formacja o niedźwiedziej wymowie. Objęcie bessy składa się z dwóch świec, pierwsza posiada biały wzrostowy korpus, świadczy o optymizmie inwestorów. Kolejna świeca otwiera się powyżej zamknięcia białej (luka cenowa), jednak inwestorzy nie są w stanie kontynuować zwyżki, tym samym luka cenowa zostaje domknięta a silne spadki sprowadzają ceny poniżej otwarcia poprzedniej świecy. Spadkowa świeca obejmuje całym swym korpusem poprzednią wzrostową, najsilniejsza wymowa formacji występuje, gdy druga świeca jest świecą marubozu. 17

Gwiazda wieczorna formacja składające się z 3 poszczególnych świec. Świeca pierwsza jest koloru białego i świadczy o sile rynku. Kolejna świeca występująca w środku formacji jest znaną nam już świecą doji, bądź też czarną świecą o bardzo małym korpusie. Ostatnia świeca w formacji gwiazdy wieczornej jest koloru czarnego, ważne aby jej zamknięcie wypadło poniżej poziomu otwarcia pierwszej białej świecy w formacji, formacja przybiera na swej prospadkowej wymowie, jeżeli ostatnią świecą jest marubozu. Dwie wersje gwiazdy wieczornej 19

Zasłona ciemnej chmury formacja bardzo zbliżona swym wyglądem do formacji objęcia bessy, różnica polega na poziomie zamknięcia świecy czarnej. W tym przypadku świeca spadkowa otwiera się powyżej poprzedniej wzrostowej, jednak jej zamknięcie występuje w zakresie korpusu białej świecy nie przekraczając tym samym poziomu zamknięcia białej świecy. Ważne jednak, aby zamknięcie drugiej świecy wypadło na poziomie przekraczającym 50% korpusu świecy pierwszej. 50% 20

Formacje zapowiadające odwrócenie trendu pojawiające się na dołkach Młot Przenikanie Gwiazda poranna Objęcie hossy 22

Młot - najsilniejsza formacja prowzrostowa występująca w pojedynkę. Charakteryzuje się długim dolnym cieniem oraz niewielkim korpusem. Korpus powinien być koloru białego. Wymowa świecy świadczy o nieudanym ataku sprzedających na nowe minima, kupujący dochodzą w trakcie sesji do głosu i kierują cenę powyżej otwarcia świecy Korpus stanowi max 30% zakresu świecy Dolny cień stanowi min. 70% zakresu świecy 23

Objęcie hossy najsilniejsza dwu-składniowa formacja o byczej wymowie. Objęcie bessy składa się z dwóch świec, pierwsza posiada czarny spadkowy korpus, świadczy o pesymizmie inwestorów. Kolejna świeca otwiera się poniżej zamknięcia czarnej (luka cenowa), jednak inwestorzy nie są w stanie kontynuować spadków, tym samym luka cenowa zostaje domknięta a silne wzrosty kierują ceny powyżej otwarcia poprzedniej świecy. Wzrostowa świeca obejmuje całym swym korpusem poprzednią spadkową, najsilniejsza wymowa formacji występuje, gdy druga świeca jest świecą marubozu. 24

Gwiazda poranna formacja składająca się z 3 poszczególnych świec. Świeca pierwsza jest koloru czarnego i świadczy o słabości rynku. Kolejna świeca występująca w środku formacji jest znaną nam już świecą doji, bądź też świecą o bardzo małym korpusie. Ostatnia świeca w formacji gwiazdy porannej jest koloru białego, ważne aby jej zamknięcie wypadło powyżej poziomu otwarcia pierwszej czarnej świecy w formacji, formacja przybiera na swej prowzrostowej wymowie, jeżeli ostatnią świecą jest marubozu. 26

Formacja przenikania formacja bardzo zbliżona swym wyglądem do formacji objęcia hossy, różnica polega na poziomie zamknięcia świecy białej względem czarnej. Zamknięcie białej występuje w zakresie korpusu czarnej świecy nie przekraczając tym samym poziomu jej otwarcia. Ważne jednak, aby zamknięcie drugiej świecy wypadło na poziomie przekraczającym 50% korpusu świecy pierwszej. Formacje tą można nazwać ułomnym objęciem, ma słabszą wymowę od objęcia hossy. 27

Podstawowe pojęcie analizy trendu Wszystkie narzędzia, jakimi posługuje się analityk - linie trendu, wsparcia i opory, formacje cenowe, średnie kroczące, wskaźniki mają za zadanie pomóc w zidentyfikowaniu głównego trendu i podjęciu trafnej decyzji Trend wzrostowy: coraz wyżej położone szczyty i dołki Trend spadkowy: coraz niżej położone szczyty i dołki Trend boczny: szczyty i dołki układają się horyzontalnie Złota zasada brzmi: Graj zgodnie z trendem 29

Wyznaczanie linii trendu Do wyznaczenia wstępnej linii trendu potrzebne są minimum dwa punkty styczne powstałe w wyniku korekt. Potwierdzeniem wiarygodności linii jest trzeci punkt. Dołki dla wyznaczenia trendu wzrostowego Szczyty dla wyznaczenia trendu spadkowego 1 2 3 3 2 1 30

Linie trendu wzrostowego COPPER, D1 Trzeci punkt potwierdzający trend wzrostowy. Dwa pierwsze punkty styczne. 31

Trend spadkowy Dwa Punkty styczne wyznaczają linię trendu. EUR/GBP, H1 Trzeci punk styczny, potwierdzenie linii trendu. 32

Trend horyzontalny Trend horyzontalny na EUR/SEK, wykres dzienny. 33

Poziomy wsparcia i oporu WSPARCIE punkt odbicia zniżki. Jest to obszar, gdzie zainteresowanie ze strony kupujących jest na tyle silne, aby zatrzymać dotychczasowe spadki i przezwyciężyć presję sprzedających. Wsparcia hamują cenę przed dalszymi spadkami Opór Wsparcie OPÓR punkt odbicia zwyżki. Wyznacza poziom ceny, na którym presja ze strony sprzedających okazała się silniejsza i dotychczasowe wzrosty zamieniły się w spadki. Opór hamuje cenę przed dalszymi wzrostami 34

EUR/USD,H4 Opory i wsparcia w trendzie spadkowym na EUR/USD 35

Zamiana ról na W20PLN W20PLN, D1 Nierzadko zdarza się, że przełamany poziom oporu staje się wsparciem i odwrotnie. Opór Wsparcie 36

EUR/USD,H1 Przebicie wsparcia sygnałem do zajęcia pozycji krótkiej. Zamiana ról, wsparcia w opór. 37

Formacje Cenowe Kształty, które mogą się pojawiać na wykresach i które wspomagają prognozowanie przyszłych ruchów cenowych. Formacje odwrócenia trendu: Formacja głowy i ramion (koniec hossy) Odwrócona formacja głowy i ramion (koniec bessy) Podwójne dno (koniec bessy) Podwójny szczyt. (koniec hossy) Formacje kontynuacji trendu: Trójkąt (symetryczny, zwyżkujący, zniżkujący) Flaga 38

Formacja głowy i ramion Głowa (G) Ramię (R) Ramię (R) Linia szyi Przełamanie linii szyi oznacza dopełnienia się formacji Minimalny zasięg spadku wyznacza odległość w pionie od szczytu głowy do linii szyi, odmierzamy od punktu przełamania linii szyi, często występuje ruch powrotny ku tej linii. 39

Formacja podwójnego szczytu i podwójnego dna M - drugi szczyt nie może wybijać pierwszego W - drugi dołek nie może zejść poniżej pierwszego Są to najłatwiej rozpoznawalne i najczęściej spotykane formacje odwrócenia trendu Wysokość formacji określa zakres potencjalnego spadku Podwójny szczyt M Przełamanie linii wsparcia oznacza ukształtowanie się formacji Podwójne dno W 41

Symetryczny na wzrosty Formacje kontynuacji trendu: Trójkąty Zwyżkujący Symetryczny na spadki Zniżkujący A Wybicie punktu A jako miejsce do zajęcia pozycji zgodnie z głównym trendem 44

FLAGA Należy do najbardziej wiarygodnych formacji zapowiadających kontynuację trendu. Budową przypomina równoległobok wyznaczony przez dwie równoległe linie, które nachylają się w kierunku przeciwnym do istniejącego trendu. W trendzie spadkowym flaga będzie powiewać do góry. Trend spadkowy Trend wzrostowy 46

EUR/USD,H4 SELL na zamknięciu świecy 47

WSKAŹNIKI Celem wskaźników/oscylatorów jest pomoc w identyfikowaniu pewnych stanów rynku (wykupienia lub wyprzedania) i w ten sposób generowaniu odpowiednich sygnałów. W większości przypadków jakość sygnałów zależna jest od dobranych parametrów. Wskaźniki trendu dobrze identyfikują wyraźny trend, są w stanie przed jego zakończeniem wygenerować sygnały ostrzegawcze. Ze względu na swoją budowę najlepiej sprawdzają się na rynkach o wyraźnych trendach. Średnie kroczące Wstęgi Bollingera Nie zaleca się opierania swych decyzji inwestycyjnych wyłącznie o jeden wskaźnik, można go połączyć z innym oscylatorem i średnimi kroczącymi (Moving Average) 48

WZKAŹNIKI TRENDU ŚREDNIE RUCHOME - KROCZĄCE Należą do najpopularniejszych i zarazem najstarszych narzędzi analizy technicznej. Służą do pomiaru zasięgu trendu oraz odczytywania dominującej tendencji obecnej na rynku. Generują sygnały o nadchodzących zmianach w kierunkach trendów jak również identyfikują najlepsze momenty do kupna i sprzedaży instrumentu. Średnia krocząca jest jednym z najbardziej uniwersalnych i najpowszechniej stosownych wskaźników analizy technicznej, ponieważ nie zawiera w sobie elementu subiektywnego oceny sytuacji, na który narażone są inne metody. Średnie ruchome odznaczają się brakiem wrażliwości na przypadkowe i mało znaczące wahania kursowe.

ŚREDNIE RUCHOME RODZAJE Prosta średnia krocząca (Simple Moving Average) jest to średnia arytmetyczna wartości z n okresów, najczęściej używana w analizach. Stosując prostą średnią nadaje się takie same wagi każdej cenie zamknięcia. Uwzględnia się jedynie okres obejmowany przez średnią. Średnia ważona (Weighted Moving Average) większa waga zostaje przywiązana do bardziej aktualnych cen. Waga zmienia się wprost proporcjonalnie wraz ze wzrostem n, gdzie n to liczba dni, z których obliczana jest średnia. Uwzględnia wyłącznie okres, którego dotyczy średnia. Średnia wykładnicza (Exponential Moving Average) uwzględnia oba zarzuty wysuwane wobec prostej średniej kroczącej, nazywana jest średnią wygładzaną wykładniczo. Nadaje ona większą wagę bardziej aktualnym cenom.

WSTAWIANIE WSKAŹNIKA 51

Wybór parametrów 52

porównanie

Zastosowanie średniej kroczącej W przypadku stosowania jednej średniej kroczącej Średnia nanoszona jest na wykres danego rynku, wzdłuż linii cen zamknięcia badanych okresów. kiedy cena przebija średnią od dołu zostaje wygenerowany sygnał kupna kiedy cena przebija średnią od góry zostaje wygenerowany sygnał sprzedaży 54

Zastosowanie dwóch średnich Stosowanie dwóch średnich w celu generowania sygnałów kupna lub sprzedaży, jest również nazywane metodą podwójnego przecięcia. - Kiedy średnia krótkookresowa przebija od dołu średnią długookresową jest to sygnał kupna, - Kiedy średnia krótkookresowa przebija od góry średnią długookresową jest to sygnał sprzedaży Popularne kombinacje to 3 i 12 dniowa, 5 i 15 dniowa. EURUSD 5 i 15 SMA 55

WSTĘGA BOLLINGERA Metoda ta została opracowana przez Johna Bollingera i polega na tym, że wokół średniej umieszcza się dwie wstęgi ( Wstęgi Bollingera), które są oddalone od niej o dwa (lub inną liczbę) odchylenia standardowe. Przy stosowaniu dwóch odchyleń standardowych 95% danych cenowych powinno znaleźć się pomiędzy dwiema wstęgami. Jeśli ceny docierają do górnej lub dolnej wstęgi, wtedy rynek staje się wykupiony lub wyprzedany. Wstęgi Bollingera mogą służyć do mierzenia zmienności cen i dają pomocne wskazówki przy rozpoznawaniu trendu. Rozszerzające się wstęgi świadczą o możliwym końcu głównego trendu, natomiast zwężanie się wstęg może być pierwszym sygnałem początku nowego trendu. Najlepiej jest stosować wstęgi w połączeniu z innymi wskaźnikami.

- Kiedy cena dociera do granic górnej wstęgi jest to sygnał, że rynek jest wykupiony - Kiedy cena dociera do dolnej wstęgi mamy wskazanie wyprzedania. Sygnał pojawia się w przypadku odbicia się ceny od górnej lub dolnej wstęgi i pokonania średniej (wstęgi środkowej) Wstęgi Bollingera 57

OSCYLATORY Oscylatory wzięły swoją nazwę stąd, że oscylują (w podobny sposób do fali sinusoidalnej) wokół poziomej linii, zwanej linią równowagi, która odpowiada określonym poziomom cenowym i zerowemu impetowi, czyli punktowi w którym impet nie rośnie, ani nie spada. Oscylatory posiadają kilka cech wspólnych: o linię równowagi, o poziomy wykupienia i wyprzedania Oscylatory traktujemy jako narzędzie pomocnicze ponieważ zdarza się, że dają fałszywe sygnały w trakcie silnego trendu, kiedy wskaźnik przez dłuższy czas przebywa w strefie skrajnej, a ceny nie zmieniają swojego trendu.

Linia równowagi Linia równowagi reprezentuje impet neutralny, który oddziela wartości dodatnie od ujemnych. Kiedy impet jest dodatni i oddala się od linii zero, ceny rosną szybciej. Kiedy impet jest ujemny i oddala się od linii zero, ceny coraz szybciej spadają. Kiedy impet przekracza linię równowagi, sygnalizowana jest zmiana kierunku trendu. 59

Poziomy wykupienia i wyprzedania Określają kiedy cena jest podatna na korektę (kiedy rynek jest wyczerpany panującym trendem). Dają sygnał sprzedaży w strefie wykupienia i sygnał kupna w strefie wyprzedania. 60

MACD MACD (Moving Average Convergence Divergence) jest jednym z najczęściej używanych wskaźników w analizie technicznej. Wskaźnik ten powstaje poprzez obliczenie różnicy dwóch wykładniczych średnich kroczących - najczęściej jest to wynik odejmowania dwudziestosześciodniowej wykładniczej średniej kroczącej od dwunastodniowej wykładniczej średniej kroczącej. Popularność wskaźnika wynika z dużej użyteczności generowanych przez niego sygnałów, z łatwości interpretacji oraz z możliwości wykorzystania wskaźnika zarówno w okresie stabilizacji jak i wyraźnego trendu na rynku. S USDCHF H1 61

MACD 62

R S I RSI został opracowany przez Welles Wildera, chcącego skorygować pewne niedoskonałości cechujące dotychczasowe oscylatory impetu (mylne sygnały i brak jednej skali, gdzie obszary wykupienia i wyprzedania były różne dla różnych instrumentów finansowych). RSI jest dość ciekawy ponieważ zawiera wewnętrzny mechanizm wygładzania pozwalający zmniejszyć wpływ ekstremów cenowych. Tworzy stałą skalę osi y od 0 do 100. Wskaźnik obliczania RSI polega na porównaniu średniego ruchu w górę (impetu wzrostowego) do średniego ruchu w dół (impetu spadkowego) w danym okresie. Wilder ustalił dla RSI okres 14 dni z poziomami wykupienia i wyprzedania na wysokości 70 i 30.

R S I 64

Oscylator Stochastyczny - STOCHASTIC Oscylator Stochasty został spopularyzowany przez George a Lane a. Stochastic jest wygładzonym, znormalizowanym wskaźnikiem impetu z dolną granicą na poziomie 0 i górną na poziomie 100. Składa się z dwóch linii: %K, która mierzy względną pozycję bieżącej ceny zamknięcia w zakresie cenowym zdefiniowanym przez użytkownika, oraz %D, służącej jako linia sygnału trzydniowej średniej z %K. Kiedy %K przecina %D jest to sygnał możliwej zmiany trendu. Oscylator stochastyczny na ogół nazywamy szybkim oscylatorem. W programach komputerowych jednak stosuje się wygładzoną wersję nazywaną wolnym oscylatorem stochastycznym. Linia równowagi przebiega na poziomie 50, natomiast strefy wykupienia i wyprzedania ustalane są na poziomach 80 i 20. Oscylator stochastyczny chwyta zwykle mniej szumu niż podobne wskaźniki o tej samej długości.

Oscylator stochastyczny 66

RADY Graj z trendem. Miej Plan. Trzymaj się swoich zasad niezależnie od sytuacji. Nie stawiaj wszystkiego na jedną kartę. Wchodzimy 10 % kapitału. Nie myśl o pieniądzach, myśl o przeprowadzeniu dobrej transakcji. Pozbądź się emocji. Stawiaj stop loss-y. Nie zmieniaj stop lossa z nadzieją że kierunek się zmieni.

RADY Nie realizuj zysków zbyt szybko. Nie bój się zarabiać. Nie przetrzymuj strat ale się ich nie bój. Strata jest częścią gry. Nie przeprowadzaj transakcji za wszelką cenę, liczy się jakość nie ilość. Utrzymuj współczynnik zysk : ryzyko; 3:1. Zapisuj swoje transakcje i je analizuj po fakcie. Nie graj w grupie. Więcej opinii to więcej emocji.

Dziękuję za uwagę Przemysław Lik X-Trade Brokers Dom Maklerski S.A. 00-876 Warszawa, ul. Ogrodowa 58 Tel. (22) 201 95 70 Wszelkie treści oraz materiały udostępnione w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób podczas szkoleń X-Trade Brokers Dom Maklerski SA stanowią utwór w rozumieniu Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 2006 r. poz. Nr 90, poz. 631) i podlegają ochronie w rozumieniu tej ustawy. 69

Pytania i nagrody Jaka para walutowa jest potocznie nazywana KIWI? Jaki był tytuł pierwszego panelu? Jaka jest wartość pipsa dla 2 lotów na parze EUR/USD? Ile wynosi depozyt zabezpieczający dla towarów i surowców na platformie XTB? Kto jest szefem EBC? Ile wyniosła wartość Wig 20 na wczorajszym zamknięciu? Jakie są podstawowe założenia AT Jakim korpusem charakteryzuje się świeca doji? Co to jest spread? Przez ile dni w tygodniu możliwy jest handel na rynku forex? Jaka wielkość ma standardowy LOT? Co to jest Stop loss? Dzienny obrót na rynku forex wynosi..? Jaki jest dominujący rodzaj transakcji na rynku OTC? Jaki jest największy Dom Maklerski w Europie Środkowo- Wschodniej specjalizujący się obrotem na rynku Forex?