UDOSTÊPNIANIE POLSKIE LMN TOWARZYSTWO W INTERNECIE NA PRZYK ADZIE INFORMACJI NADLEŒNICTWA PRZESTRZENNEJ KOZIENICE ROCZNIKI GEOMATYKI 2010 m TOM VIII m ZESZYT 7(43) 57 UDOSTÊPNIANIE LEŒNEJ MAPY NUMERYCZNEJ W INTERNECIE NA PRZYK ADZIE NADLEŒNICTWA KOZIENICE MAKING THE FOREST NUMERIC MAP AVAILABLE IN INTERNET ON THE EXAMPLE OF KOZIENICE FOREST DISTRICT Paulina Plewka 1 Micha³ Brach 2 1 Nadleœnictwo Kozienice w Pionkach 2 Katedra Urz¹dzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Leœnictwa, Wydzia³ Leœny Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego S³owa kluczowe: leœna mapa numeryczna, mapa interaktywna, WebGIS, Nadleœnictwo Kozienice Keywords: forest numeric map, interactive map, WebGIS, Kozienice Forest District Wstêp W dzisiejszym œwiecie nale y liczyæ siê z coraz wiêkszym zainteresowaniem spo³eczeñstwa ró nego rodzaju informacjami. Istotnym zadaniem staje siê zebranie informacji oraz odpowiedni sposób ich przekazu. Jedn¹ z najbardziej popularnych dróg w prezentacji i poszukiwaniu informacji jest sieæ Internet, stanowi¹ca niezast¹pione medium komunikacyjne. Od pocz¹tku lat 90. XX wieku, wraz z rozpowszechnieniem us³ugi WWW, Internet zrewolucjonizowa³ wiele dziedzin ycia. Dla wielu, spoœród miliarda u ytkowników, jest to dziœ narzêdzie pracy oraz doskona³y sposób na poszukiwanie informacji (Kowalski, 2006). W œwietle powy szych przes³anek Internet wydaje siê byæ idealnym miejscem promocji dla firm. Nie mniej wa nym od samego zamieszczenia informacji, jest sposób ich prezentacji nie mo na zapominaæ o tym jak wa na jest szybkoœæ odnalezienia informacji. Doskona³ym sposobem prezentacji jest wizualizacja, co w sposób idealny oddaje sentencja, i jeden obraz ma wartoœæ tysi¹ca s³ów (Wê yk, Kozio³, Œwi¹der, 2004). Wiele firm wychodzi na przeciw oczekiwaniom spo³eczeñstwa udostêpniaj¹c ró nego rodzaju informacje (w tym informacje o przestrzeni) tysi¹com u ytkowników serwisów WWW. Lasy Pañstwowe powinny pe³niæ wielorakie funkcje. Nie mog¹ siê ograniczyæ do dostarczania surowca drzewnego, gdy równie wa ne jest spe³nianie funkcji spo³ecznej, która polega m.in. na udostêpnianiu informacji o zasobach przyrodniczych. Wymóg tworzenia
58 PAULINA PLEWKA, MICHA BRACH odpowiedniej infrastruktury, maj¹cej u³atwiæ gromadzenie, integracjê, interpretacjê oraz dostêp do danych przestrzennych, nak³ada na Lasy Pañstwowe równie Unia Europejska poprzez zapisy dyrektywy INSPIRE. Lasy Pañstwowe, zarz¹dzaj¹c prawie 1/3 powierzchni kraju, zarz¹dzaj¹ jednoczeœnie ogromn¹ iloœci¹ informacji opisowo-przestrzennych zgromadzonych w bazie SILP oraz leœnej mapie numerycznej. Wiele z tych danych zwi¹zanych z typow¹ gospodark¹ leœn¹ nie jest dla przeciêtnego obywatela istotna, inne s¹ jednak szczególnie atrakcyjne i interesuj¹ce. Jak pokazuj¹ statystyki odwiedzin przyk³adowej strony internetowej Nadleœnictwa Kozienice, najwiêkszym zainteresowaniem ciesz¹ siê informacje zwi¹zane z szeroko pojêt¹ edukacj¹ i turystyk¹ (najwiêksza liczba ods³on dane na dzieñ 1.01.2009 r.). Jednostki administracyjne LP powinny wiêc staraæ siê w jak najlepszy i przystêpny sposób prezentowaæ posiadane zasoby, co bezpoœrednio mo e wp³yn¹æ na polepszenie wizerunku lasów i leœnictwa w oczach spo³eczeñstwa. Nie mo na zapominaæ, e przekazanie spo³eczeñstwu okreœlonych informacji mo e byæ przydatne w edukacji oraz w celu odpowiedniego ukierunkowania ruchu turystycznego. Mo na zaprezentowaæ walory przyrodnicze nadleœnictwa i tym samym odci¹ yæ oblegane i najbardziej znane obiekty, prezentuj¹c równie ciekawe, lecz mniej znane. Doskona³ym do tego narzêdziem jest bez w¹tpienia sieæ Internet. Cel i zakres pracy, metodyka Celem prezentowanego opracowania by³o: m przedstawienie ró nych aspektów wykorzystania map interaktywnych do prezentacji danych w sieci Internet, m zaproponowanie wykorzystania strony WWW nadleœnictwa do zamieszczenia interaktywnej mapy, która mo e stanowiæ doskona³e narzêdzie promocji. W czêœci praktycznej zosta³y wykorzystane dane opisowe oraz graficzne bêd¹ce w posiadaniu Nadleœnictwa Kozienice w Pionkach, tj. warstwy leœnej mapy numerycznej aktualne na dzieñ 1.01.2008 r., mapy analogowe oraz informacje opisowe nt. ciekawych miejsc, szlaków turystycznych, obiektów ochrony przyrody itp. Do stworzenia prezentacji zosta³y wykorzystane programy MapWindows wraz z nak³adk¹ Shape2Earth. Mapê interaktywn¹ umieszczono na serwerze internetowym Google Maps, a nastêpnie udostêpniono na stronie internetowej Nadleœnictwa Kozienice. Udostêpnianie danych przestrzennych w sieci Web-GIS Wspó³czesny cz³owiek yje w œwiecie informacyjnym. Podstaw¹ efektywnego funkcjonowania i zarz¹dzania otoczeniem jest posiadanie odpowiednich narzêdzi systemów informacji, które w odpowiedni sposób bêd¹ gromadziæ, organizowaæ, integrowaæ i udostêpniaæ dane, sprawi¹, e ³atwiej bêdzie nam funkcjonowaæ w przestrzeni, w której siê poruszamy. Jednym z takich narzêdzi jest szeroko rozumiany system informacji geograficznej (GIS), zarz¹dzaj¹cy informacjami, które odnosz¹ siê do przestrzeni. Zainstalowanie systemów GIS na serwerach internetowych oraz udostêpnianie ich zasobów w sieci internetowej umo liwia dostêp do informacji o terenie bez koniecznoœci dysponowania specjalistycznym oprogramowaniem czy posiadania szerokiej wiedzy z zakresu obs³ugi systemów GIS. Z po³¹czenia
UDOSTÊPNIANIE LMN W INTERNECIE NA PRZYK ADZIE NADLEŒNICTWA KOZIENICE 59 systemu GIS z sieci¹ globaln¹ powsta³a dziedzina geoinforamatyki zwana Web-GIS, która sprawia, e okreœlone dane przestrzenne mog¹ byæ dostêpne u ytkownikowi w dowolnym miejscu i czasie (URL 1). Web-GIS pozwoli³ na prezentowanie interaktywnych i multimedialnych map na stronach WWW. Przesy³ana przez Internet mapa jest obs³ugiwana za pomoc¹ przegl¹darki internetowej w bardziej lub mniej zaawansowany sposób. Projekt prezentacji walorów przyrodniczo-turystycznych nadleœnictwa w sieci Internet Oprogramowanie wykorzystane do prezentacji mapy Jednym z celów omawianej pracy by³a prezentacja zasobów systemu informacji geograficznej zgromadzonych w nadleœnictwie szerokiemu gronu odbiorców przez zamieszczenie ich na stronie internetowej. Jednostki Lasów Pañstwowych posiadaj¹ dane wektorowe w postaci plików shape (SHP), niezbêdne by³o wiêc odpowiednie oprogramowanie, które pomog³o w prosty sposób przekonwertowaæ posiadane informacje graficzne na pliki typu KML. Zaproponowany format plików KML (Keyhole Markup Language) pozwoli³ na zamieszczenie dowolnych informacji w formie punktów, linii czy poligonów w serwisie internetowym Google Maps i Google Earth. W sieci Internet znaleÿæ mo na kilkanaœcie programów, za pomoc¹ których mo na przekonwertowaæ pliki shapefile do postaci plików KML, m.in.: Arc2Earth, KMLer, Shape2KML, Shape2Earth, ArcGIS Extension KML Home Companion 3.2.0, Google Earth Pro. Wœród wielu ró norodnych aplikacji, za pomoc¹ których mo liwa jest konwersja plików, w omawianej pracy wykorzystano prosty w obs³udze program MapWindows. Jest to bezp³atna aplikacja, która mo e byæ u ywana do dystrybucji posiadanych danych innym u ytkownikom jako desktop GIS. Mo na j¹ równie wykorzystywaæ do rozpowszechniania w³asnych niestandardowych narzêdzi analiz przestrzennych. MapWindows nie jest zwyk³¹ przegl¹dark¹ danych, jest to aplikacja, któr¹ ka dy u ytkownik mo e rozwijaæ za pomoc¹ w³asnych wtyczek (plug-in). Aplikacja zawiera podstawowe narzêdzia wizualizacji danych, mo liwoœæ edycji i konwersji plików itp. Przygotowanie i konwersja danych Do prezentacji walorów turystyczno-krajobrazowych i stworzenia na stronie internetowej interaktywnej mapy turystycznej, pobrano z Nadleœnictwa Kozienice wiele warstw pochodnych w formacie SHP w pañstwowym uk³adzie wspó³rzêdnych 1992, które zawiera³y informacje o lokalizacji ró nych obiektów: m warstwy punktowe miejsca pamiêci, parkingi, miejsca postoju, leœniczówki, siedziba nadleœnictwa, m warstwy liniowe szlaki piesze, szlaki rowerowe, œcie ki dydaktyczne, m warstwy poligonowe granica zasiêgu nadleœnictwa, rezerwaty przyrody. Konwersja plików polega³a na otwarciu w programie MapWindows niezbêdnych warstw pochodnych, a nastêpnie przekonwertowaniu ich za pomoc¹ odpowiedniej nak³adki (Shape2Earth) do formatu KML.
60 PAULINA PLEWKA, MICHA BRACH Google Maps Google Maps jest to serwis internetow pozwalaj¹cy na korzystanie na zasadzie przegl¹darki z map kuli ziemskiej udostêpnianych przez firmê Google Inc. Na serwerze, z ró n¹ szczegó³owoœci¹ dla poszczególnych obszarów kuli ziemskiej, zamieszczone s¹ 4 typy danych: m Map dane wektorowe, mapa drogowa, m Satelite zdjêcia satelitarne, m Teren uproszczona mapa topograficzna, m Multimedia fotografie, filmy wideo, kamery internetowe itp. Niew¹tpliw¹ zalet¹ jest to, e u ytkownik nie musi instalowaæ dodatkowego oprogramowania. Zaproponowane rozwi¹zanie wi¹ e siê jednak z tym, e ca³a funkcjonalnoœæ dzia³a w œrodowisku przegl¹darki internetowej, wiêc jest ona nieco ubo sza ni w innych aplikacjach. Potencjalny u ytkownik mo e skorzystaæ z wielu ró norodnych funkcji Google Maps, m.in. ma mo liwoœæ dodania do obrazu mapy elementów multimedialnych zdjêæ, filmów, linków do innych stron czy zamieszczenia odnoœnika do aktualnego widoku mapy na stronie WWW. Tworzenie i edycja warstw w serwisie internetowym Google Maps Serwis Google Maps umo liwia tworzenie w³asnych spersonalizowanych map, opatrzonych komentarzami, zawieraj¹cych punkty, linie i poligony. Ka da z tworzonych map powinna posiadaæ odpowiedni tytu³ oraz opcjonalnie krótki opis, który w szybki sposób przybli y innym u ytkownikom charakterystykê mapy. Podstaw¹ w stworzeniu mapy interaktywnej o interesuj¹cej nas treœci by³ import wygenerowanych wczeœniej plików KML na serwer, które nastêpnie poddano odpowiedniej obróbce, tj. zmieniono symbol, dodano nazwê, opis oraz zdjêcia (rys. 1). Prezentacja mapy interaktywnej na stronie internetowej nadleœnictwa Utworzona na serwerze Google Maps mapa zosta³a umieszczona na stronie internetowej nadleœnictwa (rys. 2). Wczeœniej, z odpowiedniej strony WWW wygenerowano indywidualny dla witryny internetowej nadleœnictwa klucz. Pozwoli³ on na zamieszczenie i póÿniejsze modyfikowanie mapy na w³asnej stronie internetowej. W wygenerowany w ten sposób zapis strony internetowej w jêzyku HTML wkopiowano pobrany ze strony Google Maps zapis mapy. By mapa na stronie nadleœnictwa by³a odpowiednio widoczna dopasowano rozmiar okna, skalê obrazu oraz centralny punkt mapy. W ten sposób przygotowany zapis mapy wkopiowano w stronê internetow¹ nadleœnictwa, jako podstronê w dziale Edukacja i turystyka. Wykorzystanie w tym procesie klucza API pozwoli w przysz³oœci na modyfikacjê i ulepszanie powsta³ej mapy o dodatkowe elementy, takie jak: pomiar odleg³oœci, odczyt wspó³rzêdnych czy dodatkowe okienko z map¹ w wiêkszej skali.
UDOSTÊPNIANIE LMN W INTERNECIE NA PRZYK ADZIE NADLEŒNICTWA KOZIENICE 61 Podsumowanie i wnioski Mimo wielu krytycznych uwag kierowanych pod adresem map internetowych, szeroko rozumiana cyberkartografia (Taylor, 2003) daje u ytkownikom ogromne mo liwoœci. Problemy zwi¹zane z redakcj¹ kartograficzn¹ (nadmierna generalizacja treœci, z³a symbolizacja czy konstrukcja legendy) nie s¹ wspó³mierne do ogromu zalet jakie daje dzisiaj technologia WebGIS. Wykonana na potrzeby prezentowanej pracy mapa jest dobrym przyk³adem tego, jak w prosty sposób mo na stworzyæ interaktywny produkt dla okreœlonej grupy odbiorców (w tym przypadku turystów korzystaj¹cych z wypoczynku na terenach leœnych). Mimo pocz¹tkowych trudnoœci, uda³o siê osi¹gn¹æ cel, jakim by³o znalezienie odpowiedniego narzêdzia, przekonwertowanie plików SHP na KML i stworzenie prostej mapy interaktywnej. Zalet¹ przyjêtego rozwi¹zania jest to, e budowy mapy interaktywnej w zaproponowanej formie mog¹ siê podj¹æ osoby z dobr¹ znajomoœci¹ komputera np. operatorzy leœnej mapy numerycznej w nadleœnictwie, nie koniecznie wyspecjalizowani informatycy. Wa ne jest równie, e tak przygotowana mapa mo e byæ na bie ¹co wzbogacana i edytowana nie stanowi ona sztywnego i zamkniêtego, lecz przeciwnie elastyczny i ³atwy do udoskonalenia produkt. Rozwijanie mapy bêdzie równie mo liwe dziêki temu, e sam serwis internetowy Google Maps jest na bie ¹co udoskonalany i daje u ytkownikom coraz lepsze, sprawniejsze narzêdzia edycji. Fakt zamieszczenia na stronie internetowej Nadleœnictwa Kozienice mapy turystycznej, przyczyni siê do ukierunkowania i roz³adowania ruchu turystycznego, który dotychczas skupia³ siê g³ównie na jednej œcie ce edukacyjnej. Nie nale y zapominaæ, e jest to równie dobry sposób edukacji krótkie opisy oraz zdjêcia w przystêpny sposób prezentuj¹ informacje przyrodnicze i historyczne. Taka metoda promocji stanowi tak e dobre uzupe³nienie innych tradycyjnych form przekazu folderów, ulotek itp. Lasy Pañstwowe powinny otwieraæ siê na nowe rozwi¹zania i wykorzystywaæ posiadane zasoby m.in. w celu polepszenia w³asnego wizerunku, autopromocji, wzrostu konkurencyjnoœci czy wiêkszego zainteresowania turystów. Przy niewielkim nak³adzie pracy i œrodków mo - na poprzez globaln¹ sieæ Internet osi¹gn¹æ niewspó³miernie pozytywne efekty. Zaprezentowana w artykule mapa jest tak naprawdê tylko niewielkim przyk³adem istniej¹cych mo liwoœci. Nale y jednak zwróciæ uwagê na fakt, e rozwój w tym zakresie nie bêdzie mo liwy bez odpowiednich regulacji prawnych na dziœ dzieñ zgromadzono w Lasach Pañstwowych ogromn¹ iloœæ danych, ale brak jest klarownych wytycznych ich udostêpniania. Literatura Kowalski P.J., 2006: Geoinformacja w polskim Internecie, Magazyn Geoinformacyjny Geodeta nr 2. Taylor D.R.F., 2003: The concept of cybercartography [In:] Peterson M.P., (ed.) Maps and the Internet, Elsevier, Amsterdam, 405-420. Wê yk P., Kozio³ K, Œwi¹der A.,2004: Integracja internetowych serwisów mapowych z bazami danych na przyk³adzie prezentacji geodanych obszaru Puszczy Niepo³omickiej i Krakowa. http://www.sgp.geodezja.org.pl/ptfit/wydawnictwa/bialobrzegi/bialobrzegi2004/23-koziol.doc URL 1: Technologie prezentowania map w przegl¹darce internetowej http://www.mapakrakow.pl/citrusgis/index.php?section=webgis URL 2: Creating interactive maps http://webhelp.esri.com/arcgisdesktop/9.2/index.cfm?topicname=creating_interactive_maps
62 PAULINA PLEWKA, MICHA BRACH Abstract The general access to electronic information available in Internet significantly increased the need for spatial data. Dynamic growth of tourism is a positive phenomenon, because it contributes to the development of many so far poor regions of the country. On the other hand, strong tourist pressure on the environment calls for intensified efforts to protect valuable natural areas. Interactive web-based maps provide excellent solution not only to present information about the environment in an attractive way but also to protect nature by targeting tourist traffic. In this paper, a simple way is presented how to provide spatial data about Kozienice forests. For this purpose, generally accessible Google Maps application and vector and multimedia data gathered by employees of the forest district office were used. In the whole project, only free software was used and that makes it available to all users of Internet. In addition, it shows that without the knowledge of advanced programming techniques a valuable information website may be created. mgr in. Paulina Plewka paulapl@poczta.fm dr in. Micha³ Brach Michal.Brach@wl.sggw.pl tel. +48 22 593 82 13
Rys. 1. Mapa Nadleœnictwa Kozienice na serwerze Google Maps przyk³ad opisu punktu (Ÿród³o: opracowanie w³asne)
Rys. 2. Mapa interaktywna na stronie internetowej Nadleœnictwa Kozienice (Ÿród³o: opracowanie w³asne)