WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY

WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W KATOWICACH Młodzież na rynku pracy województwo śląskie na tle Polski i krajów UE KATOWICE, KWIECIEŃ 2016 R.

Spis treści SYTUACJA DEMOGRAFICZNA WOJEWÓDZTWA... 3 Województwo śląskie na tle kraju... 3 Młodzież w ogólnych zasobach ludzkich regionu... 5 MŁODZIEŻ NA RYNKU PRACY PRACUJĄCY... 9 NATĘŻENIE BEZROBOCIA MŁODZIEŻY METODOLOGIA BAEL... 15 MŁODZIEŻ NA RYNKU PRACY BEZROBOCIE REJESTROWANE... 16 Bezrobotni poniżej 30 roku życia na wojewódzkim rynku pracy... 16 Struktura bezrobotnych poniżej 30 roku życia według poziomu wykształcenia... 19 Struktura bezrobotnych poniżej 30 roku życia według czasu pozostawania bez pracy... 20 Struktura bezrobotnych poniżej 30 roku życia według stażu pracy... 20 Bezrobotna młodzież według grup zawodów i specjalności... 21 Bezrobotni poniżej 25 roku życia na wojewódzkim rynku pracy... 27 Płynność bezrobocia osób w wieku od 18 do 30 lat... 30 BEZCZYNNOŚĆ MŁODZIEŻY - POKOLENIE NEET... 31 PODSUMOWANIE... 34 ANEKS STATYSTYCZNY... 37 2

Sytuacja demograficzna województwa Województwo śląskie na tle kraju W końcu grudnia 2014 r. województwo śląskie liczyło 4 585 924 mieszkańców co stanowiło około 11,9 proc. ludności w kraju (38 478 602). Z roku na rok zasoby demograficzne regionu są coraz mniejsze, o czym świadczą dane zawarte w poniższej tabeli. Ludność w województwie śląskim w latach 2000-2014. Stan na 31 grudnia Lata Ogółem Mężczyźni Kobiety 2000 r. 4 765,7 2 309,2 2 456,5 2001 r. 4 748,5 2 299,4 2 449,1 2002 r. 4 731,5 2 289,8 2 441,7 2003 r. 4 715,0 2 280,4 2 434,5 2004 r. 4 700,8 2 272,1 2 428,7 2005 r. 4 685,8 2 263,8 2 422,0 2006 r. 4 669,1 2 253,9 2 415,3 2007 r. 4 654,1 2 244,9 2 409,2 2008 r. 4 645,7 2 239,9 2 405,8 2009 r. 4 640,7 2 237,1 2 403,6 2010 r. 4 634,9 2 238,6 2 396,3 2011 r. 2012 r. 4 626,4 4 615,9 2 233,9 2 228,1 2 392,4 2 387,7 2013 r. 4 599,4 2 219,8 2 379,7 2014 r. 4 585,9 2 212,7 2 373,2 Źródło: Bank Danych Lokalnych Prognoza długookresowa zakłada, że ogólna liczba ludności województwa śląskiego zmniejszy się w horyzoncie czasowym 2014 2040 o blisko 621,3 tys. osób, do poziomu 3 964,6 tys. (w tym samych czasie w Polsce spadek ludności o prawie 2,8 mln, do poziomu 35,7 mln w 2040 r.). W województwie śląskim przede wszystkim będzie ubywać mieszkańców w miastach (w stosunku do grudnia 2014 roku redukcja o 616,3 tys., tj. - 17,4%). Na terenach wiejskich przewidywane jest minimalne zmniejszenie się liczby mieszkańców (w stosunku do grudnia 2014 roku spadek o 5,1 tys. osób, tj. - 0,5%), co spowoduje zmniejszanie się wskaźnika urbanizacji. Udział kobiet wśród ogółu mieszkańców utrzyma się na podobnym poziomie (51,7% w 2040 roku, obecnie 51,8%). Wzrastać będzie udział ludności starszej, w wieku pom (z 20,0% w 2014 roku do 24,9% w 2040 roku). Szczegółowe dane zawarto w poniższych tabelach 1 Prognoza ludności według ekonomicznych grup wieku Województwa Liczba ludności - 2014 rok Prognoza na rok 2040 przed po - przed po - POLSKA 38 478 602 6 942 996 24 230 162 7 305 444 35 668 232 5 262 154 22 005 247 8 400 831 ŁÓDZKIE 2 504 136 422 069 1 550 917 531 150 2 153 010 302 271 1 313 416 537 323 MAZOWIECKIE 5 334 511 988 011 3 304 741 1 041 759 5 374 671 836 809 3 347 106 1 190 756 MAŁOPOLSKIE 3 368 336 640 835 2 115 881 611 620 3 354 577 518 697 2 087 647 748 233 ŚLĄSKIE 4 585 924 771 201 2 898 050 916 673 3 964 581 560 786 2 415 010 988 785 LUBELSKIE 2 147 746 388 607 1 340 617 418 522 1 862 458 259 092 1 137 871 465 495 1 Źródło: www.stat.gov.pl - dokładne dane dotyczące tej kwestii zawierają tablice 1 oraz 1 A, w aneksie zawartym w części końcowej opracowania. 3

Województwa Liczba ludności - 2014 rok Prognoza na rok 2040 przed po - przed po - PODKARPACKIE 2 129 187 400 847 1 351 342 376 998 1 982 452 281 881 1 226 022 474 549 PODLASKIE 1 191 918 210 460 755 557 225 901 1 058 768 145 124 641 940 271 704 ŚWIĘTOKRZYSKIE 1 263 176 215 210 790 195 257 771 1 071 560 141 173 651 227 279 160 LUBUSKIE 1 020 307 186 481 650 536 183 290 932 671 136 288 577 878 218 505 WIELKOPOLSKIE 3 472 579 667 176 2 192 156 613 247 3 389 025 534 688 2 111 743 742 594 ZACHODNIOPOMORSKIE 1 715 431 299 755 1 094 655 321 021 1 548 897 219 078 955 761 374 058 DOLNOŚLĄSKIE 2 908 457 488 422 1 846 755 573 280 2 637 894 369 114 1 637 138 631 642 OPOLSKIE 1 000 858 161 704 643 277 195 877 825 815 101 957 504 774 219 084 KUJAWSKO-POMORSKIE 2 089 992 383 177 1 321 955 384 860 1 908 756 282 209 1 174 723 451 824 POMORSKIE 2 302 077 448 193 1 446 099 407 785 2 306 742 379 776 1 426 798 500 168 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 1 443 967 270 848 927 429 245 690 1 296 355 193 211 796 193 306 951 Województwa Prognoza ludności według ekonomicznych grup wieku (w procentach) Struktura ludności - grupy funkcjonalne. 2014 rok przed - po - Prognoza na rok 2040 - struktura przed - po - POLSKA 100,0% 18,0% 63,0% 19,0% 100,0% 14,8% 61,7% 23,6% ŁÓDZKIE 100,0% 16,9% 61,9% 21,2% 100,0% 14,0% 61,0% 25,0% MAZOWIECKIE 100,0% 18,5% 62,0% 19,5% 100,0% 15,6% 62,3% 22,2% MAŁOPOLSKIE 100,0% 19,0% 62,8% 18,2% 100,0% 15,5% 62,2% 22,3% ŚLĄSKIE 100,0% 16,8% 63,2% 20,0% 100,0% 14,1% 60,9% 24,9% LUBELSKIE 100,0% 18,1% 62,4% 19,5% 100,0% 13,9% 61,1% 25,0% PODKARPACKIE 100,0% 18,8% 63,5% 17,7% 100,0% 14,2% 61,8% 23,9% PODLASKIE 100,0% 17,7% 63,4% 19,0% 100,0% 13,7% 60,6% 25,7% ŚWIĘTOKRZYSKIE 100,0% 17,0% 62,6% 20,4% 100,0% 13,2% 60,8% 26,1% LUBUSKIE 100,0% 18,3% 63,8% 18,0% 100,0% 14,6% 62,0% 23,4% WIELKOPOLSKIE 100,0% 19,2% 63,1% 17,7% 100,0% 15,8% 62,3% 21,9% ZACHODNIOPOMORSKIE 100,0% 17,5% 63,8% 18,7% 100,0% 14,1% 61,7% 24,1% DOLNOŚLĄSKIE 100,0% 16,8% 63,5% 19,7% 100,0% 14,0% 62,1% 23,9% OPOLSKIE 100,0% 16,2% 64,3% 19,6% 100,0% 12,3% 61,1% 26,5% KUJAWSKO-POMORSKIE 100,0% 18,3% 63,3% 18,4% 100,0% 14,8% 61,5% 23,7% POMORSKIE 100,0% 19,5% 62,8% 17,7% 100,0% 16,5% 61,9% 21,7% WARMIŃSKO-MAZURSKIE 100,0% 18,8% 64,2% 17,0% 100,0% 14,9% 61,4% 23,7% Źródło: Obliczenia własne, na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS Długoterminowa prognoza demograficzna jest zatem niekorzystna, zarówno dla Polski jak i dla województwa śląskiego. Warto przy tym pamiętać, że globalnie do 2040 roku przewidywany jest wzrost mieszkańców w państwach zrzeszonych w Unii Europejskiej. Jeżeli chodzi o poszczególne 4

kraje, to potencjał demograficzny zmniejszy się w 13, w pozostałych 15 państwach przewidywany jest wzrost liczby mieszkańców 2. Młodzież w ogólnych zasobach ludzkich regionu Jak napisano powyżej, według stanu na koniec grudnia 2014 roku potencjał demograficzny województwa śląskiego szacowany był na 4,59 mln osób. W ogólnej populacji zamieszkującej Śląskie młodzież w wieku od 18 do 24 lat stanowiła 8,2% (w liczbach bezwzględnych 373,8 tys.). Z kolei zbiorowość ludności w wieku od 25 do 29 lat liczyła w regionie 341,8 tys.(7,5%). A zatem w końcu 2014 roku zamieszkiwało w województwie śląskim 715,6 tys. osób z przedziału wiekowego od 18 do 29 lat, co stanowiło 15,6% ogółu ludności w regionie. Na tle innych województw odsetek młodzieży wśród ogółu mieszkańców jest relatywnie niski, jednak jeżeli chodzi o wartości bezwzględne, to większy potencjał demograficzny notowany jest tylko w województwie mazowieckim. Liczba ludności Polski oraz w wieku od 18 do 29 lat, w układzie województw Województwa Ogółem ludność. Stan 31.12.2014 r. od 18-24 lat osoby odsetek wśród ogółu osoby 25-29 lat odsetek wśród ogółu Razem ludność od 18 do 29 lat osoby odsetek wśród ogółu POLSKA 38 478 602 100,0% 3 381 960 8,8% 2 929 069 7,6% 6 311 029 16,4% ŁÓDZKIE 2 504 136 100,0% 209 950 8,4% 176 843 7,1% 386 793 15,4% MAZOWIECKIE 5 334 511 100,0% 434 975 8,2% 394 758 7,4% 829 733 15,6% MAŁOPOLSKIE 3 368 336 100,0% 312 837 9,3% 267 239 7,9% 580 076 17,2% ŚLĄSKIE 4 585 924 100,0% 373 824 8,2% 341 787 7,5% 715 611 15,6% LUBELSKIE 2 147 746 100,0% 202 116 9,4% 165 135 7,7% 367 251 17,1% PODKARPACKIE 2 129 187 100,0% 209 481 9,8% 170 805 8,0% 380 286 17,9% PODLASKIE 1 191 918 100,0% 113 842 9,6% 94 382 7,9% 208 224 17,5% ŚWIĘTOKRZYSKIE 1 263 176 100,0% 114 751 9,1% 92 864 7,4% 207 615 16,4% LUBUSKIE 1 020 307 100,0% 89 210 8,7% 77 705 7,6% 166 915 16,4% WIELKOPOLSKIE 3 472 579 100,0% 312 493 9,0% 272 428 7,8% 584 921 16,8% ZACHODNIOPOMORSKIE 1 715 431 100,0% 150 210 8,8% 126 408 7,4% 276 618 16,1% DOLNOŚLĄSKIE 2 908 457 100,0% 239 002 8,2% 220 708 7,6% 459 710 15,8% OPOLSKIE 1 000 858 100,0% 86 420 8,6% 77 294 7,7% 163 714 16,4% KUJAWSKO-POMORSKIE 2 089 992 100,0% 191 140 9,1% 158 304 7,6% 349 444 16,7% POMORSKIE 2 302 077 100,0% 204 237 8,9% 179 869 7,8% 384 106 16,7% WARMIŃSKO-MAZURSKIE 1 443 967 100,0% 137 472 9,5% 112 540 7,8% 250 012 17,3% 2 Z prognoz publikowanych przez Eurostat wynika, że obok Polski (-5,9%) do państw, które zanotują do 2040 roku redukcję liczby mieszkańców należeć będą: Litwa (-31,2%), Łotwa (-23,8%), Bułgaria (-15,5%), Grecja (-12,6%), Estonia (-11,4%), Portugalia (-9,5%), Rumunia (-7,3%), Chorwacja (-6,8), Słowacja (-5,6%), Hiszpania (-3,8%), Niemcy (- 3,6%) i Węgry (-3,5%). Znacząca dynamika wzrostu liczby mieszkańców przewidywana jest w Luksemburgu (+65,8%); Belgii (+22,8%), Szwecji (+20,7%) oraz w Wielkiej Brytanii (+14,2%) i Austrii (+12,3%). Prognoza wskazuje, że o jedną dziesiątą powiększy się ludność Danii, Finlandii, Cypru i Francji. Więcej na ten temat na stronie internetowej Eurostatu http://ec.europa.eu/eurostat/data/database 5

Porównano zmiany potencjału demograficznego na przestrzeni ostatniej dekady. Okazuje się, że Śląskie znalazło się grupie sześciu województw, w których ogólna liczba ludności spadała (opolskie, łódzkie, śląskie, świętokrzyskie, lubelskie, podlaskie). Biorąc pod uwagę kryterium liczb bezwzględnych, to w stosunku do danych ogólnopolskich województwo śląskie wyludniało się najszybciej (spadek ludności o 114,8 tys., drugie w rankingu to województwo opolskie redukcja liczby ludności o 50,7 tys.). We wszystkich województwach na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat znacząco zmniejszyła się liczba mieszkańców w wieku od 20 do 24 lat. Wynikało to po części z procesów demograficznych w dorosłość wchodziły roczniki z niżu demograficznego (w latach 1984 2003 odnotowywano w kraju systematyczny spadek liczby urodzeń). Jednak przyczyną tego stanu rzeczy są również procesy migracyjne, także migracje wewnętrzne, do innych województw. Dynamika zmniejszania się subpopulacji osób z przedziału wiekowego od 20 do 24 lat była w województwie śląskim bardzo wysoka. W ciągu dekady liczba młodzieży z tej grupy wiekowej spadła aż o 30,2%. Równie wysoką dynamikę odnotowano jedynie w województwie dolnośląskim. W analizowanym okresie w większości polskich województw spadła także liczba młodzieży w wieku od 25 do 29 lat, jednak w tym przypadku dynamika spadku nie była aż tak duża. Szczegółowe dane dotyczące tego problemu zawarto w poniższej tabeli: Województwa Ludność w wieku od 20 do 24 lat 2004 2014 Redukcja liczby ludności. 31.12.2014 =100 Ludność w wieku Od 25 do 29 lat 2004 2014 Redukcja liczby ludności. 31.12.2014 =100 Razem liczba ludności 2004 2014 Redukcja liczby ludności. 31.12.2014 =100 POLSKA 3 306 759 2 522 308 76,3 3 062 053 2 929 069 95,7 38 173 835 38 478 602 100,8 ŁÓDZKIE 210 740 156 302 74,2 201 509 176 843 87,8 2 587 702 2 504 136 96,8 MAZOWIECKIE 424 726 323 957 76,3 424 170 394 758 93,1 5 145 997 5 334 511 103,7 MAŁOPOLSKIE 289 738 233 634 80,6 265 087 267 239 100,8 3 260 201 3 368 336 103,3 ŚLĄSKIE 400 923 279 949 69,8 375 308 341 787 91,1 4 700 771 4 585 924 97,6 LUBELSKIE 189 460 150 768 79,6 164 237 165 135 100,5 2 185 156 2 147 746 98,3 PODKARPACKIE 182 822 156 542 85,6 165 313 170 805 103,3 2 097 975 2 129 187 101,5 PODLASKIE 102 415 85 210 83,2 89 036 94 382 106,0 1 202 425 1 191 918 99,1 ŚWIĘTOKRZYSKIE 107 466 85 519 79,6 97 160 92 864 95,6 1 288 693 1 263 176 98,0 LUBUSKIE 91 806 66 251 72,2 83 032 77 705 93,6 1 009 168 1 020 307 101,1 WIELKOPOLSKIE 302 198 233 454 77,3 282 066 272 428 96,6 3 365 283 3 472 579 103,2 ZACHODNIOPOMORSKIE 150 970 111 409 73,8 137 551 126 408 91,9 1 694 865 1 715 431 101,2 DOLNOŚLĄSKIE 259 024 178 428 68,9 238 488 220 708 92,5 2 893 055 2 908 457 100,5 OPOLSKIE 89 515 64 773 72,4 81 905 77 294 94,4 1 051 531 1 000 858 95,2 KUJAWSKO-POMORSKIE 182 006 141 853 77,9 165 120 158 304 95,9 2 068 258 2 089 992 101,1 POMORSKIE 192 332 152 224 79,1 181 323 179 869 99,2 2 194 041 2 302 077 104,9 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 130 618 102 035 78,1 110 748 112 540 101,6 1 428 714 1 443 967 101,1 Pomimo starzenia się społeczeństwa i malejących udziałów młodzieży wśród ogółu mieszkańców, na tle krajów Unii Europejskiej Polska i województwo śląskie są w uprzywilejowanej sytuacji. Z najbardziej aktualnych danych publikowanych przez Eurostat wynika, że obecnie mediana dla mieszkańców naszego kraju wynosi 39,2 lata. 6

2014 2020 2025 2030 2035 2040 213 886 193 339 265 975 223 481 204 932 341 787 Obok Irlandii, Cypru i Słowacji i Luksemburga zaliczamy się do najmłodszych społeczeństw Europy (mediana wieku jest najniższa). W całej Unii Europejskiej wiek środkowy w 2014 r. kształtował się na poziomie 42,2 roku 3. Prognozy demograficzne wskazują, że do 2040 roku w naszym województwie należy spodziewać się zmniejszenia liczebności grupy osób w wieku od 18 do 24 lat (o 11,8%) oraz od 25-29 lat (- 23,0%). 4 Prognoza liczebności grupy ludności w wieku 18-24 lat w województwie śląskim Rok 2014 dane rzeczywiste Prognoza liczebności grupy ludności w wieku 25-29 lat w województwie śląskim 300000 200000 100000 0 Rok 2014 dane rzeczywiste Wraz ze zmniejszaniem się liczby młodzieży zamieszkującej nasze województwo, spadał będzie także odsetek ludzi młodych wśród ogółu mieszkańców Polski i regionu, o czym świadczą dane zawarte w zestawieniu tabelarycznym. 3 W 2014 roku najwyższą medianę wieku notowano w Niemczech (45,6 lat), we Włoszech (44,7 lat), w Bułgarii (43,2) i w Portugalii (43,1). Konsekwencją notowanej w Polsce niskiej mediany jest struktura wieku ludności. W Polsce zaledwie 14,6% mieszkańców to osoby, które ukończyły 65 rok życia. Średnio w UE ten odsetek wynosi 18,0%, w trzech krajach ponad jedna piąta ludności lokuje się w przedziale 65+ (Niemcy, Włochy, Grecja) dokładne dane przedstawiono w Tabeli 3, w aneksie zawartym w części końcowej opracowania. 4 Źródło: www.stat.gov.pl szczegółowe dane dotyczące tej kwestii zawierają tablice 2 oraz 2 A, w których porównać można sytuację demograficzną Śląskiego na tle kraju i innych województw. 7

Województwa prognoza na rok 2020 prognoza na rok 2030 prognoza na rok 2040 18-24 lat % wśród ogółu 25-29 lat % wśród ogółu 18-24 lat % wśród ogółu 25-29 lat % wśród ogółu 18-24 lat % wśród ogółu 25-29 lat POLSKA 2 692 274 7,1% 2 407 030 6,3% 2 832 395 7,6% 1 788 819 4,8% 2 393 576 6,7% 1 857 086 5,2% ŁÓDZKIE 164 337 6,8% 147 220 6,0% 171 122 7,4% 106 937 4,6% 140 199 6,5% 109 039 5,1% MAZOWIECKIE 361 210 6,7% 318 044 5,9% 425 519 7,9% 259 347 4,8% 375 199 7,0% 291 486 5,4% MAŁOPOLSKIE 252 567 7,4% 227 087 6,7% 262 394 7,7% 170 224 5,0% 232 985 6,9% 179 791 5,4% ŚLĄSKIE 291 787 6,5% 265 975 5,9% 311 836 7,3% 193 339 4,6% 257 455 6,5% 204 932 5,2% LUBELSKIE 158 419 7,6% 139 189 6,6% 150 918 7,6% 98 237 4,9% 122 693 6,6% 93 282 5,0% PODKARPACKIE 166 678 7,9% 145 832 6,9% 156 368 7,6% 104 587 5,1% 131 081 6,6% 100 915 5,1% PODLASKIE 86 855 7,4% 78 784 6,7% 82 585 7,4% 53 876 4,8% 68 431 6,5% 51 897 4,9% ŚWIĘTOKRZYSKIE 89 119 7,3% 79 076 6,4% 83 648 7,2% 54 437 4,7% 67 047 6,3% 51 388 4,8% LUBUSKIE 71 623 7,1% 63 144 6,3% 76 309 7,8% 47 068 4,8% 62 131 6,7% 48 629 5,2% WIELKOPOLSKIE 252 286 7,2% 224 950 6,4% 277 221 8,0% 171 882 5,0% 239 565 7,1% 184 435 5,4% ZACHODNIOPOMORSKIE 117 863 7,0% 106 859 6,3% 121 259 7,4% 77 665 4,8% 99 303 6,4% 77 494 5,0% DOLNOŚLĄSKIE 185 709 6,5% 172 687 6,0% 202 279 7,3% 126 339 4,6% 168 171 6,4% 133 399 5,1% OPOLSKIE 66 110 6,8% 60 510 6,3% 62 404 6,9% 41 300 4,6% 48 977 5,9% 39 982 4,8% KUJAWSKO-POMORSKIE 151 411 7,3% 134 109 6,5% 154 304 7,7% 98 103 4,9% 127 827 6,7% 97 978 5,1% POMORSKIE 168 364 7,2% 148 473 6,4% 187 216 8,0% 117 357 5,0% 164 611 7,1% 125 936 5,5% WARMIŃSKO-MAZURSKIE 107 936 7,6% 95 091 6,7% 107 013 7,8% 68 121 5,0% 87 901 6,8% 66 503 5,1% % wśród ogółu Jak wykazano wcześniej, w 2014 roku ludność z przedziału wiekowego od 18 do 29 lat stanowiła 15,6% ogółu mieszkańców województwa śląskiego. W kolejnych latach udział ten będzie spadał, osiągając wartość 11,7% w 2040 roku. Jak z tego wynika, w perspektywie ćwierćwiecza udział młodzieży spadnie o 3,9 p. proc. Na tle pozostałych województw sytuacja naszego regionu wygląda dość korzystnie, o czym świadczą dane zamieszczone w tabeli. Udział ludności z przedziału wiekowego od 18-29 lat wśród ogółu mieszkańców, w układzie województw. Uszeregowano malejąco, według danych zawartych w ostatniej kolumnie Województwa Odsetek ludności w wieku od 18-29 lat wśród ogółu mieszkańców 2014 r. 2020 r. 2030 r. 2040 r. Różnica udziału ludności w wieku od 18-29 lat Lata 2014-2040 Dane w punktach proc. POLSKA 16,4% 13,4% 12,4% 11,9% -4,5 MAZOWIECKIE 15,6% 12,8% 12,6% 12,4% -3,2 ŁÓDZKIE 15,4% 12,6% 12,1% 11,6% -3,8 ŚLĄSKIE 15,6% 14,1% 11,9% 11,7% -3,9 POMORSKIE 16,7% 12,5% 13,0% 12,6% -4,1 WIELKOPOLSKIE 16,8% 14,2% 12,9% 12,5% -4,3 DOLNOŚLĄSKIE 15,8% 14,8% 11,8% 11,4% -4,4 LUBUSKIE 16,4% 14,2% 12,6% 11,9% -4,5 ZACHODNIOPOMORSKIE 16,1% 13,7% 12,2% 11,4% -4,7 KUJAWSKO-POMORSKIE 16,7% 13,3% 12,6% 11,8% -4,9 MAŁOPOLSKIE 17,2% 13,7% 12,7% 12,3% -4,9 ŚWIĘTOKRZYSKIE 16,4% 13,3% 11,9% 11,1% -5,3 8

Województwa Odsetek ludności w wieku od 18-29 lat wśród ogółu mieszkańców 2014 r. 2020 r. 2030 r. 2040 r. Różnica udziału ludności w wieku od 18-29 lat Lata 2014-2040 Dane w punktach proc. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 17,3% 12,5% 12,8% 11,9% -5,4 LUBELSKIE 17,1% 13,1% 12,5% 11,6% -5,5 OPOLSKIE 16,4% 13,8% 11,5% 10,8% -5,6 PODLASKIE 17,5% 13,6% 12,2% 11,4% -6,1 PODKARPACKIE 17,9% 14,3% 12,6% 11,7% -6,2 Młodzież na rynku pracy pracujący W tej części opracowania, na początku odniesiemy się do sytuacji młodych Polaków na rynku pracy na tle krajów Unii Europejskiej, z wykorzystaniem danych publikowanych przez Europejski Urząd Statystyczny (w tym przypadku jako rok bazowy przyjęliśmy II kwartał 2004, tj. datę wstąpienia Polski do UE). Następnie przeanalizowane zostaną dostępne wskaźniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) w odniesieniu do danych ogólnopolskich i tych dotyczących województwa śląskiego. Należy podkreślić, że informacje publikowane przez Europejski Urząd Statystyczny (Eurostat) przygotowywane są zgodnie z metodologią BAEL. W analizie sytuacji młodych Polaków na rynku pracy na tle krajów UE, wzięto pod uwagę dwa podstawowe aspekty, tzn. zatrudnienie określone wskaźnikiem zatrudnienia 5 i bezrobocie określone stopą bezrobocia 6. Generalnie od 2004 roku sytuacja zatrudnieniowa młodych ludzi w większości krajów członkowskich UE pogorszyła się. Średnio w Unii Europejskiej obniżył się wskaźnik zatrudnienia w grupie osób w wieku od 20 do 24 lat oraz od 25 do 29 lat. Polska była jednym z dziesięciu krajów Unii, w których w stosunku do 2004 r. nastąpił wzrost wskaźnika zatrudnienia w przedziale wiekowym od 20 do 24 lat oraz jednym z piętnastu państw, w których wzrosła stopa zatrudnienia młodzieży w wieku od 25 do 29 lat. W obu przypadkach wzrost wartości wskaźnika zatrudnienia, odnotowany w naszym kraju był najwyższy w Unii Europejskiej. Wskaźnik zatrudnienia w krajach członkowskich Unii Europejskiej wśród osób młodych w wieku od 20-24 lat oraz od 25-29 lat. Ujęcie rankingowe według kolumny wzrost/spadek w stosunku do 2004 r. w punktach procentowych - Wyszczególnienie II kwartał 2004 r. Dane w % Młodzież w wieku 20-24 lat III kwartał 2015 r. Dane w % Różnica w p.proc II kwartał 2004 r. Dane w % Młodzież w wieku 25-29 lat III kwartał 2015 r. Dane w % Różnica w p.proc UE 28 krajów 52,4 51,1-1,3 72,9 72,6-0,3 Polska 35,0 45,5 + 10,5 65,6 76,5 + 10,9 Niemcy 57,8 63,6 + 5,8 70,1 78,2 + 8,1 Estonia 53,9 60,3 + 6,4 72,5 79,3 + 6,8 Litwa 40,0 48,7 + 8,7 76,4 83,2 + 6,8 Malta 68,2 67,4-0,8 77,8 83,1 + 5,3 Bułgaria 43,1 37,4-5,7 64,3 69,2 + 4,9 5 Wskaźnik zatrudnienia (stopa zatrudnienia) -miernik określający, jaki odsetek ludności w określonym przedziale wiekowym pracuje zawodowo, mierzony w ramach badania aktywności ekonomicznej ludności 6 Stopa bezrobocia (metodologia BAEL) - procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo (tzn. pracującej i bezrobotnej), mierzony w ramach badania aktywności ekonomicznej ludności 9

Wyszczególnienie II kwartał 2004 r. Dane w % Młodzież w wieku 20-24 lat III kwartał 2015 r. Dane w % Różnica w p.proc II kwartał 2004 r. Dane w % Młodzież w wieku 25-29 lat III kwartał 2015 r. Dane w % Różnica w p.proc Szwecja 58,3 65,4 + 7,1 76,4 81,3 + 4,9 Czechy 49,3 46,6-2,7 71,6 75,8 + 4,2 Rumunia 44,2 42,5-1,7 70,7 74,6 + 3,9 Słowacja 47,5 39,7-7,8 69,5 72,9 + 3,4 Węgry 41,6 45,1 + 3,5 71,1 73,5 + 2,4 Austria 67,7 68,7 + 1,0 79,0 80,7 + 1,7 Łotwa 51,0 51,2 + 0,2 75,1 76,6 + 1,5 Wielka Brytania 70,3 70,2-0,1 78,9 80,0 + 1,1 Chorwacja 44,6 33,1-11,5 67,5 68,0 + 0,5 Luksemburg 41,0 49,4 + 8,4 81,5 80,2-1,3 Finlandia' 60,9 62,1 + 1,2 74,6 72,4-2,2 Belgia 49,2 40,2-9 78,3 75,9-2,4 Dania 69,2 64,6-4,6 78,6 75,8-2,8 Holandia 77,9 69,7-8,2 86,3 81,9-4,4 Francja 50,7 50,1-0,6 78,0 73,1-4,9 Słowenia 52,6 47,1-5,5 80,6 75,4-5,2 Portugalia 53,5 41,7-11,8 79,9 72,5-7,4 Irlandia 66,2 52,8-13,4 81,7 70,5-11,2 Włochy 43,9 29,6-14,3 65,3 52,8-12,5 Hiszpania 51,4 33,9-17,5 74,2 61,4-12,8 Grecja 44,7 25-19,7 70,8 56,3-14,5 Cypr 65,5 42,7-22,8 85,6 67,7-17,9 W okresach kwartalnych możliwa jest także obserwacja sytuacji zatrudnieniowej młodzieży w wieku od 15 do 24 lat. W porównaniu II kwartału 2004 roku, w III kwartale 2015 r. średnio w Unii Europejskiej odnotowano obniżenie wskaźnika zatrudnienia dla osób z tego przedziału wiekowego. Polska znalazła się w grupie trzynastu państw, w których zatrudnialność subpopulacji z przedziału wiekowego od 15 do 24 lat wzrosła (szczegółowe informacje zawarto w Aneksie Statystycznym, Tabeli 4). W naszym kraju wyższy wzrost wskaźnika zatrudnienia odnotowano wśród mężczyzn. Dane dotyczące sytuacji poszczególnych płci w przedziale wiekowym od 15 do 24 lat zawiera Tabela 4 A. Najbardziej syntetycznym miernikiem opisującym sytuację zatrudnieniową młodzieży jest wskaźnik zatrudnienia dla osób z przedziału wiekowego od 15 do 29 lat. W tym przypadku analiza możliwa jest także na poziomie NUTS2, a więc w odniesieniu do poszczególnych regionów / województw. Mankamentem jest, że dane gromadzone są w okresach rocznych, w momencie pisania tej informacji najbardziej aktualne dotyczyły stanu w 2014 r. 10

Wskaźnik zatrudnienia w krajach członkowskich Unii Europejskiej wśród osób młodych w wieku od 15 do 29 lat. Ujęcie rankingowe według kolumny wzrost/spadek w stosunku do 2004 r. w punktach procentowych - Wyszczególnienie Wskaźnik zatrudnienia młodzież 15-29 lat 2004 r. 2014 r. Wzrost/ spadek w stosunku do 2004 r. w punktach procentowych kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni UE 28 krajów 48,7 44,5 52,8 46,5 43,7 49,3-2,2-0,8-3,5 Polska 35,6 31,2 40,0 44,4 38,9 49,7 + 8,8 7,7 9,7 Łotwa 43,0 35,6 50,4 50,3 45,1 55,2 + 7,3 9,5 4,8 Niemcy 50,6 48,6 52,6 57,8 55,8 59,7 + 7,2 7,2 7,1 Estonia 43,6 37,2 49,9 50,7 47,1 54,2 + 7,1 9,9 4,3 Litwa 37,7 32,9 42,3 44,2 40,4 47,7 + 6,5 7,5 5,4 Malta 54,7 46,9 62,1 59,6 58,1 61,0 + 4,9 11,2-1,1 Szwecja 52,0 51,4 52,6 55,0 54,9 55,0 + 3,0 3,5 2,4 Austria 59,1 55,4 62,8 61,9 59,7 64,1 + 2,8 4,3 1,3 Bułgaria 35,9 32,1 39,6 38,0 33,7 42,1 + 2,1 1,6 2,5 Czechy 45,1 37,6 52,3 45,7 37,8 53,2 + 0,6 0,2 0,9 Luksemburg 44,6 41,1 48,1 43,4 42,6 44,2-1,2 1,5-3,9 Węgry 42,1 35,4 48,7 40,8 35,4 45,9-1,3 0,0-2,8 Francja 45,1 41,5 48,7 43,7 41,1 46,4-1,4-0,4-2,3 Słowacja 41,0 36,4 45,5 39,4 32,5 46,1-1,6-3,9 0,6 Finlandia 54,1 51,6 56,5 52,3 51,8 52,9-1,8 0,2-3,6 Rumunia 42,9 39,6 46,2 41,0 35,6 46,1-1,9-4,0-0,1 Wielka Brytania 62,9 59,7 66,0 59,2 56,6 61,6-3,7-3,1-4,4 Belgia 45,2 42,6 47,8 41,5 40,3 42,6-3,7-2,3-5,2 Chorwacja 39,5 33,4 45,3 34,8 31,2 38,2-4,7-2,2-7,1 Holandia 73,1 71,3 74,8 67,8 67,2 68,4-5,3-4,1-6,4 Słowenia 50,1 45,7 54,3 42,9 38,0 47,5-7,2-7,7-6,8 Dania 67,8 65,6 69,9 59,8 59,4 60,2-8,0-6,2-9,7 Cypr 55,1 50,2 60,4 44,9 45,0 44,7-10,2-5,2-15,7 Portugalia 53,2 48,9 57,4 39,0 38,4 39,6-14,2-10,5-17,8 Irlandia 57,4 53,4 61,2 43,0 43,3 42,7-14,4-10,1-18,5 Włochy 42,8 35,9 49,6 28,3 24,6 32,0-14,5-11,3-17,6 Grecja 43,6 35,9 51,2 27,1 24,0 30,3-16,5-11,9-20,9 Hiszpania 50,9 44,8 56,7 33,1 32,3 33,8-17,8-12,5-22,9 Źródło: Eurostat http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/setupdownloads.do data pobrania 21.03.2015 r. Jak widać z danych zamieszczonych w powyższej tabeli, w latach 2004-2014 odnotowano obniżenie się wskaźnika zatrudnienia w subpopulacji młodzieży w wieku od 15 do 29 lat w większości krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej. Polska znalazła się w grupie dziesięciu krajów, w których obserwowano tendencje wzrostowe. Niestety, pomimo bardzo pozytywnych trendów polegających na wzroście wartości wskaźnika zatrudnienia nadal jego wysokość w młodszych przedziałach wiekowych odbiega in minus od średniej europejskiej. I tak w grupie wiekowej od 20 do 24 lat wskaźnik zatrudnienia wynosił w Polsce w III kwartale 2015 roku 45,5%, wobec średniej europejskiej 51,1%. Największe różnice w stosunku do średniej w EU widoczne są w przedziale wiekowym od 15 do 24 lat, gdzie wielkość wskaźnika zatrudnienia dla Polski wynosi 26,7%, zaś średnia dla Unii Europejskiej to 34,1%. Jak z tego wynika, średnio w UE pracuje co trzecia osoba w wieku od 15 do 24 lat, w Polsce zaledwie co czwarta. 11

UE 28 krajów Holandia Dania Austria 51,5 49,0 46,6 44,9 44,6 Wielka Brytania Szwecja Malta Finlandia Niemcy Estonia Słowenia Luksemburg Łotwa Irlandia Francja Litwa Czechy Węgry Polska Rumunia Cypr Portugalia Belgia Słowacja Bułgaria Chorwacja Hiszpania Włochy Grecja Polska na tle Unii Europejskiej wysokość wskaźnika zatrudnienie dla osób w wieku od 15-24 lat. Stan w III kwartale 2015 r., dane w % 62,0 55,5 54,3 34,1 38,7 33,7 33,6 33,5 31,2 29,1 28,6 28,5 26,7 26,7 26,7 24,6 24,2 23,8 23,4 22,6 20,7 19,6 17,0 13,2 Natomiast jako zadawalającą ocenić należy wysokość wskaźnika zatrudnienia w grupie wiekowej od 25 do 29 lat. W tym przypadku jesteśmy powyżej średniej europejskiej, która w III kwartale 2015 roku wynosiła 72,6%; w Polsce analogiczny miernik przyjmował wartość 76,5%. Jak wiadomo, Polska lokuje się grupie 6 krajów Unii o najwyższym potencjale ludności. Biorąc pod uwagę sytuację w największych krajach UE, to wyższy wskaźnik zatrudnienia młodzieży w wieku od 25 do 29 lat występuje tylko w Niemczech i Wielkiej Brytanii. Jeżeli chodzi o Francję, Włochy i Hiszpanię, to omawiany miernik jest znacznie niższy niż w Polsce. Wydaje się, że w Polsce natężenie zatrudnienia młodzieży, szczególnie tej z przedziału wiekowego 25-29 lat nie powinno budzić większych zastrzeżeń. Niepokojący jest natomiast problem zatrudnienia terminowego. Z danych Eurostatu wynika, że w Polsce, w grupie pracującej młodzieży w wieku od 15 do 29 lat ponad połowa (56,8%) jest zatrudniona w oparciu o umowy terminowe 7, przy średniej europejskiej 34,6%. Wyższy odsetek umów terminowych występuje tylko w Słowenii, gdzie wynosi on 63,0%. Jeszcze gorzej sytuacja wygląda, jeżeli weźmiemy pod uwagę osoby z przedziału wiekowego od 15 do 24 lat, gdzie odsetek umów terminowych w Polsce to aż 76,8% (przy średniej UE dla tego przedziału wiekowego 45,7%). Dokładne dane dotyczące tej kwestii zawarto w Tabeli 5. Cechą różnicującą rynek pracy młodzieży jest także relatywnie wysoki udział prowadzących działalność gospodarczą wśród ogółu pracujących. W Polsce w III kwartale 2015 roku co dziesiąty pracujący z grupy wiekowej od 15 do 29 lat prowadził własny small biznes (10,2%). Wyższy odsetek samozatrdunionych notowano tylko na Słowacji (10,5%), we Włoszech (16,5%) w Grecji (17,0%) i w Rumunii (18,1%) szczegółowe dane zawiera Tabela 6 (w Aneksie Statystycznym). Trudno o jednoznaczną ocenę tego zjawiska. Z jednej strony wysoki odsetek prowadzących własną działalność gospodarczą może świadczyć o dużej przedsiębiorczości młodych Polaków. Z drugiej strony istnieje ryzyko pozornego samozatrudnienia, otwieranie własnej działalności gospodarczej 7 Należy pamiętać, że pojęcie umowa terminowa nie jest tożsame z pracą w ramach umów cywilno prawnych. Umowy terminowe często są umowami w rozumieniu przepisów kodeksu pracy, zawieranymi na ściśle określony, bywa że krótki okres czasu. Szczególnym przypadkiem takich umów są te zawierane za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej, często na kilka miesięcy lub w skrajnych przypadkach na kilka dni. Taka forma świadczenia pracy daje niewielką pewność zatrudnienia. 12

bywa sposobem na zmniejszenie kosztów pracy. Brak wiarygodnych danych dotyczących skali tego zjawiska. Jeżeli chodzi o młodzież z młodszych przedziałów wiekowych, to wydaje się, że wpływ na niską zatrudnialność mają głównie dwa czynniki. Po pierwsze polski rynek pracy stwarza małe możliwości zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wynika to po części z niskich wynagrodzeń za pracę, na co bardzo często skarżą się osoby młode zatrudnione w pełnym wymiarze czasu. W przypadku pracy na pół lub ćwierć etatu, wynagrodzenia te byłyby po prostu głodowe. Po drugie należy pamiętać, że Polsce istnieje obowiązek szkolny do 18 roku życia. Co prawda system prawny daje możliwość zatrudnienia pracowników młodocianych, jednak jest to rozwiązane stosunkowo rzadko stosowane, a jeżeli już, to dotyczy praktyk uczniów szkół zawodowych lub pracy wakacyjnej. Nie bez znaczenia jest także wysoki wskaźnik skolaryzacji notowany w naszym kraju. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w Polsce studiuje blisko połowa młodzieży w wieku od 18 do 24 lat 8. W Tabeli 7 przedstawione zostały dane potwierdzające niewielką popularność zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy w Polsce. Wydaje się, że jest zjawisko raczej niekorzystnie. Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy z jednej strony zmniejsza bezrobocie, z drugiej wpływa na wyższy wskaźnik zatrudnienia. Jak napisano powyżej, w świetle danych publikowanych przez Europejski Urząd Statystyczny, możliwa jest analiza wysokości wskaźnika zatrudnienia dla osób z przedziału wiekowego od 15 do 29 lat na poziomie poszczególnych krajów UE oraz w odniesieniu do konkretnych regionów / województw. W momencie pisania informacji najbardziej aktualne były dane za 2014 rok. Wyszczególnienie Wskaźnik zatrudnienia młodzież od 15-29 lat 2004 r. 2014 r. Wzrost/ spadek w stosunku do. 2004 r. w punktach procentowych kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni UE 28 krajów 48,7 44,5 52,8 46,5 43,7 49,3-2,2-0,8-3,5 Polska 35,6 31,2 40,0 44,4 38,9 49,7 8,8 7,7 9,7 województwa Mazowieckie 38,5 35,5 41,6 50,4 46,5 54,0 11,9 11,0 12,4 Wielkopolskie 38,2 31,9 44,5 49,8 42,5 56,8 11,6 10,6 12,3 Łódzkie 39,2 34,0 44,3 48,0 41,8 53,7 8,8 7,8 9,4 Dolnośląskie 33,5 32,6 34,4 46,1 42,4 49,8 12,6 9,8 15,4 Śląskie 36,2 31,3 40,8 45,6 39,3 51,4 9,4 8,0 10,6 Pomorskie 35,1 31,8 44,3 44,7 39,6 53,7 9,6 7,8 9,4 Opolskie 28,6 27,3 30,0 43,8 36,0 51,5 15,2 8,7 21,5 Kujawsko-Pomorskie 36,8 29,9 43,7 43,7 36,4 51,0 6,9 6,5 7,3 Małopolskie 36,3 30,8 42,0 43,2 37,0 49,3 6,9 6,2 7,3 Świętokrzyskie 33,5 27,5 39,3 42,1 36,9 46,6 8,6 9,4 7,3 Zachodniopomorskie 38,0 35,5 40,7 39,9 34,9 44,6 1,9-0,6 3,9 Podlaskie 37,9 28,2 46,4 39,2 35,1 43,1 1,3 6,9-3,3 Lubuskie 35,9 32,4 39,2 38,8 34,1 43,4 2,9 1,7 4,2 Warmińsko - Mazurskie 29,8 24,8 35,2 38,4 32,8 43,4 8,6 8,0 8,2 Lubelskie 30,3 26,9 33,6 37,7 31,2 43,6 7,4 4,3 10,0 Podkarpackie 30,7 25,3 35,7 34,8 29,4 39,8 4,1 4,1 4,1 Źródło: Eurostat http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/setupdownloads.do data pobrania 22.03.2015 r. 8 w 2014 roku Polsce, na 10000 osób w wieku od 19 do 24 lat studiowały 4964 osoby; w roku 2013 odpowiednio 5037 osób; w 2012 roku - 5 269 osób, w 2011-5298 osób a w 2010 roku 5 374 osoby. Dla porównania w 2004 roku na 10 tys. mieszkańców w wieku 19-24 lat przypadało 4,8 tys. studentów. Jak z tego wynika, wskaźnik solaryzacji, bez względu na okres obserwacji, uznać należy za dość wysoki. Więcej na ten temat na stronie https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/tablica 13

W latach 2004-2014 r. w krajach Unii Europejskiej wysokość wskaźnika zatrudnienia w populacji osób w wieku od 15-29 lat spadała, w 2014 roku miernik ten wynosił średnio 46,5%. W tym samym czasie odnotowano znaczący wzrost wskaźnika zatrudnienia zarówno w Polsce, jak i w województwie śląskim. W konsekwencji w 2014 roku w kraju wskaźnik zatrudnienia w grupie osób od 15 do 29 lat osiągnął wartość 44,4%, w województwie śląskim odpowiednio 45,6%. Oznacza to, że w naszym regionie na 100 osób z grupy wiekowej 15-29 lat pracuje blisko 46 osób. Miernik ten jest zatem tylko nieco niższy od średniej w UE i wyższy od średniej ogólnopolskiej. Na tle pozostałych województw nie wypadamy źle. Wyższą stopę zatrudnienia młodzieży notuje się tylko na Mazowszu, w Wielkopolsce oraz w województwach łódzkim i dolnośląskim. Tradycyjnie wskaźnik zatrudnienia mężczyzn jest wyższy. Najbardziej aktualne i szczegółowe dane dotyczące aktywności zawodowej mieszkańców województwa śląskiego publikowane są na stronach Urzędu Statystycznego w Katowicach. Wynika z nich 9, że w III kwartale 2015 r. w województwie śląskim liczba ludności powyżej 15 roku życia wynosiła 3 520 tys., w tym 612 tysięcy to osoby w wieku od 18 do 29 lat. W III kwartale 2015 r. w województwie śląskim wskaźnik zatrudnienia osób powyżej 15 roku życia wynosił 49,7% (kraj 52,4%). Dane Urzędu Statystycznego w Katowicach wskazują, że na 100 mieszkańców regionu w wieku od 18 do 19 lat pracował zaledwie co dziesiąty. W tym przedziale wiekowym relatywnie niska była liczba bezrobotnych (6 tys.), zaś zdecydowana większość to osoby bierne zawodowe (83,5% z tego przedziału wiekowego). W najmłodszych grupach wiekowych bierni zawodowo to przede wszystkim młodzież ucząca się. W grupie osób w wieku od 20 do 24 lat (236 tys. osób) pracował co drugi, zaś osoby bierne zawodowo stanowiły 41% w tym przedziale wiekowym. Według BAEL w III kwartale 2015 r. odnotowano 24 tys. bezrobotnych mieszkańców województwa śląskiego w wieku od 20 do 24 lat. Relatywnie wysoką wartość wskaźnika zatrudnienia odnotowano wśród w subpopulacji osób w wieku od 25 do 29 lat, w III kwartale 2015 r. wynosił on 77,5%. W zbiorowości najstarszej młodzieży, która liczyła 285 tysięcy, było zatem 221 tysięcy pracujących, około 20 tys. bezrobotnych oraz blisko 44 tys. biernych zawodowo. Dane o których mowa zawarte są w poniższej tabeli. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według wieku i poziomu wykształcenia w III kwartale 2015 r. Wyszczególnienie Ogółem Aktywni zawodowo razem pracujący bezrobotni Bierni zawodowo Współczynnik aktywności zawodowej w tysiącach w % Wskaźnik zatrudnienia Stopa bezrobocia Ogółem 3 520 1 889 1 749 140 1 632 53,7 49,7 7,4 WEDŁUG WIEKU 15 17 lat 124.. 121 x x 18 19 lat 91 16 9 6 76 17,6 9,9 37,5 20 24 lat 236 140 116 24 97 59,3 49,2 17,1 25 29 lat 285 241 221 20 44 84,6 77,5 8,3 30 34 lat 285 242 222 19 43 84,9 77,9 7,9 35 39 lat 308 276 257 19 33 89,6 83,4 6,9 40 44 lat 275 238 224 15 37 86,5 81,5 6,3 45 49 lat 276 216 208 8 59 78,3 75,4 3,7 50 54 lat 290 205 193 13 85 70,7 66,6 6,3 9 W tej części wykorzystano opracowanie Urzędu Statystycznego w Katowicach pt. Aktywność Ekonomiczna ludności w województwie śląskim w III kwartale 2015 r. 14

Wyszczególnienie Ogółem Aktywni zawodowo razem pracujący bezrobotni Bierni zawodowo Współczynnik aktywności zawodowej w tysiącach w % Wskaźnik zatrudnienia Stopa bezrobocia 55 59 lat 356 203 190 13 154 57,0 53,4 6,4 60 64 lat 312 84 82. 229 26,9 26,3 x 65 lat i więcej 681 27 26. 654 4,0 3,8 x Źródło: Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności, Urząd Statystyczny, Katowice, zestawienie WUP Natężenie bezrobocia młodzieży metodologia BAEL Najwięcej satysfakcji sprawiają dane obrazujące spadek stopy bezrobocia w Polsce. Od momentu przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej średnio odnotowano obniżenie natężenia bezrobocia o blisko 12 punktów procentowych 10. Korzystne zmiany obserwujemy na podstawie danych ogólnopolskich oraz w odniesieniu do poszczególnych województw. Równocześnie tak w Polsce jak i w województwie śląskim najbardziej znacząco stopa bezrobocia zmalała w grupie najmłodszych bezrobotnych. W naszym regionie w przedziale wiekowym od 15 do 24 lat stopa bezrobocia obniżyła się z 44,1% w 2004 roku do 22,2% w 2014 r., zaś w grupie wiekowej młodzieży od 20 do 24 lat spadła z 42,7% w 2004 roku do 21,2% w 2014 r. Nieco mniej spektakularną różnicę odnotowano dla przedziału wiekowego od 25 do 29 lat, w tym przypadku natężenie bezrobocia obniżyło się z 20,2% w 2004 roku do 11,8% w 2014 r. We wspólnej Europie tendencje były odwrotne. Na przestrzeni ostatniej dekady stopa bezrobocia wśród młodzieży wzrosła w większości krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej. Trendy spadkowe notowano między innymi w Niemczech, Austrii i Finlandii. Ponadto stopa bezrobocia młodzieży obniżyła się w niektórych krajach, które wstąpiły do UE po 2004 roku. W tym przypadku redukcja stopy bezrobocia była w dużej mierze konsekwencją migracji zarobkowych, które jednak w dłuższej perspektywie są procesem negatywnym. Z najbardziej aktualnych danych publikowanych przez Urząd Statyczny w Katowicach wynika, że w województwie śląskim w III kwartale 2015 roku najwyższą stopę bezrobocia notowano wśród osób z przedziału wiekowego od 18 do 19 lat (37,5%) oraz w przedziale wiekowym od 20 do 24 lat (17,1%). Szczegółowe dane obrazujące zmiany w natężeniu bezrobocia młodzieży w Polsce i w poszczególnych krajach zrzeszonych w Unii Europejskiej zawierają Tablice 8 oraz 8a w Aneksie Statystycznym. Jeżeli chodzi o wysokość stopy bezrobocia w grupie osób od 15 do 29 lat, to w Polsce jest ona nieco niższa od średniej unijnej (w 2014 roku wynosiła 16,5%, przy średniej unijnej 17,7%). Pomimo korzystnych tendencji dotyczących redukcji stopy bezrobocia młodzieży, nadal daleko nam do osiągnięcia wartości notowanych w Niemczech, na Malcie czy w Austrii, gdzie wartość tego wskaźnika jest jednocyfrowa. Równocześnie ponad dwukrotnie wyższa stopa bezrobocia młodzieży notowana jest w Grecji, Hiszpanii i Chorwacji. 10 Z danych Eurostatu wynika, że stopa bezrobocia w Polsce obniżyła się z poziomu 19,1% w II kwartale 2004 roku do 7,2% w grudniu 2015 r. http://ec.europa.eu/eurostat/data/database. 15

UE 28 krajów Niemcy Malta Austria Holandia Czechy Dania Estonia Wielka Brytania Luksemburg Węgry Łotwa Litwa Rumunia Finlandia Belgia Polska Szwecja Bułgaria Francja Słowenia Irlandia Słowacja Portugalia Cypr Włochy Chorwacja Hiszpania Grecja Polska na tle Unii Europejskiej wysokość stopy bezrobocia dla osób w wieku od 15-29 lat. Stan 2014 r., dane w % 45,0 39,7 31,6 32,3 25,4 26,2 17,7 6,9 8,8 8,9 10,5 10,7 11,4 11,5 12,4 12,6 13,9 14,4 14,7 15,6 15,8 16,4 16,5 16,7 17,7 18,9 18,9 19,1 21,3 Źródło: http://ec.europa.eu/eurostat/data/database data pobrania 04.04.2016 r. Młodzież na rynku pracy bezrobocie rejestrowane Bezrobotni poniżej 30 roku życia na wojewódzkim rynku pracy Ciągle jeszcze polskie i śląskie bezrobocie dotyka w znacznym stopniu ludzi młodych, aczkolwiek z roku na rok ich sytuacja na rynku pracy ulega poprawie. Jeżeli chodzi o bezrobotną młodzież, to wychodząc naprzeciw oczekiwaniom władz samorządowych, Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach od kilku lat, poza sprawozdawczością resortową monitorował sytuację młodzieży poniżej 30 roku życia na wojewódzkim rynku pracy 11. Z najbardziej aktualnych danych wynika, że w regionie co czwarty zarejestrowany jest bezrobotnym poniżej 30 roku życia (w końcu marca 2016 roku 25,5%). Równocześnie wyraźnie widać, że liczba zaewidencjonowanych w wieku od 18 do 29 roku życia systematycznie maleje. W monitorowanym okresie, tj. od roku 2012, dynamika spadku liczby najmłodszych bezrobotnych była znacznie wyższa niż dynamika spadku liczby ogółu zarejestrowanych. Skutkowało to zmniejszeniem udziału osób poniżej 30 roku życia wśród ogółu bezrobotnych. 11 Kategoria bezrobotnych poniżej 30 roku życia ( 30 minus ) do końca 2014 roku nie była ujmowana w sprawozdaniach Głównego Urzędu Statystycznego. Informacje dotyczące tej grupy bezrobotnych były agregowane dla całego województwa śląskiego z wykorzystaniem danych jednostkowych przekazywanych przez powiatowe urzędu pracy. Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach nawiązał współpracę z samorządami powiatowymi (powiatowymi urzędami pracy) i zbierał te informacje w okresach kwartalnych (z wykorzystaniem Systemu Informatycznego Syriusz. Dane dotyczące liczby bezrobotnych w wieku od 18-30 lat po raz pierwszy pozyskano w 2012 r..dokładne informacje na temat struktury tej kategorii zbierane były od września 2013 r. Od 2015 roku dostępne są dane o sytuacji osób poniżej 30 roku życia na podstawie sprawozdawczości statystyki publicznej (przede wszystkim sprawozdanie o rynku pracy MPiPS-01, zbierane co miesiąc; załącznik Nr 1 do sprawozdania MPiPS-01 oraz załącznik Nr 3 do sprawozdania MPiPS-01) 16

Zmiany w liczbie bezrobotnych poniżej 30 roku życia w latach 2012-2015 w województwie śląskim 204 804 205 459 208 296 175 675 148 508 151 168 34,6% 33,5% 31,0% 28,1% 25,7% 25,5% 70 925 68 912 64 513 49 301 38 156 38 496 31.03.2012 31.12.2012 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015 31.03.2016 Bezrobotni 30- Bezrobotni Na koniec marca 2016 roku w województwie śląskim wśród zarejestrowanych bezrobotnych w wieku poniżej 30 lat dominowały kobiety, które stanowiły 59,6% tej subpopulacji (22,9 tys.). Wskaźnik ten znacznie przekracza udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych w województwie śląskim, który na koniec marca 2016 r. wynosił 53,2%. Od marca 2012 r. liczba bezrobotnych kobiet w wieku od 18 do 29 lat zmniejszyła się o ponad 18 tysięcy, ale ich udział procentowy w całej liczbie bezrobotnych w tej grupie wzrósł (o 1,7 punktu proc.). Bezrobotni poniżej 30 roku życia w podziale na podregiony województwa śląskiego Wyszczególnienie Ogółem bezrobotni poniżej 30 roku życia w tym kobiety 31.03. 2012 31.03. 2016 31.03. 2012 31.03. 2016 udział % w bezrobotnych 31.03. 2012 w % 31.03.2016 w % Spadek bezrobotnych poniżej 30 r. ż. Data bazowa 31.03.2012 r Liczby bezwzględne Dynamika 31.03.2012 =100 WOJ. ŚLĄSKIE 70 925 38 496 41 063 22 926 34,6% 25,5% -32 429 54,3 Podregion bielski 9 921 4 730 5 604 2 664 34,5% 24,2% -5 191 47,7 Podregion bytomski 8 625 4 891 5 018 2 881 36,0% 26,6% -3 734 56,7 Podregion częstochowski 10 652 5 681 5 529 3 048 31,8% 24,0% -4 971 53,3 Podregion gliwicki 6 723 3 771 4 199 2 380 35,2% 25,6% -2 952 56,1 Podregion katowicki 10 172 5 259 5 970 3 308 35,8% 24,6% -4 913 51,7 Podregion rybnicki 9 080 5 813 5 902 3 734 42,1% 32,9% -3 267 64,0 Podregion sosnowiecki 11 297 6 279 6 105 3 608 30,1% 22,4% -5 018 55,6 Podregion tyski 4 455 2 072 2 736 1 303 37,3% 26,5% -2 383 46,5 W poszczególnych podregionach udział młodzieży poniżej 30 roku życia wśród ogółu zarejestrowanych jest zróżnicowany i waha się od 22,4% (podregion częstochowski) do 32,9% (w rybnickim). Zróżnicowanie co do liczby i procentowego udziału młodzieży notowane jest także na poziomie powiatów (szczegółowe dane Tablica 9). Zwraca uwagę niski odsetek zasiłkobiorców wśród bezrobotnych poniżej 30 roku. W końcu marca 2016 r. zasiłek dla bezrobotnych pobierało 2 229 osób w wieku od 18 do 29 lat, co stanowiło 17

9,5% ogółu z tego przedziału wiekowego. Dla ogółu bezrobotnych w województwie śląskim odpowiedni wskaźnik był wyższy i wynosił 13,3%. Nieco inaczej, niż wśród całej populacji bezrobotnych kształtują się wskaźniki dotyczące zarejestrowanych młodych ludzi poniżej 30 roku życia. Wśród ogółu zarejestrowanych bezrobotnych najliczniejsze kategorie to długotrwale bezrobotni 12 oraz osoby wychowujące co najmniej jedno dziecko do lat 6. W zbiorowości osób w wieku od 18 do 29 lat problem długotrwałego bezrobocia jest rzadziej spotykany. Znikoma jest także liczba rodziców wychowujących dzieci niepełnosprawne oraz bezrobotnych niepełnosprawnych. Natomiast wyższy od średniego w województwie jest udział bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do lat sześciu. Bezrobotni poniżej 30 roku życia w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Stan w dniu 31 marca 2016 r. Bezrobotni Bezrobotni poniżej 30 roku życia Bezrobotni w szczególnej udział w udział w sytuacji na rynku pracy* Liczba Liczba długotrwale bezrobotni 79 210 52,4% 13 320 34,6% korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej 4 947 3,3% 877 2,3% posiadające co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia 22 675 15,0% 10 154 26,4% posiadające co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia 243 0,2% 44 0,1% niepełnosprawni 10 156 6,7% 966 2,5% Liczba bezrobotnych razem 151 168* 38 496 * dane liczbowe oraz odsetki nie sumują się, gdyż jeden bezrobotny może kwalifikować się do kilku kategorii równocześnie; Bezrobotnych poniżej 30 roku życia podzielić możemy na dwa przedziały wiekowe: młodzież w wieku od 18 do 24 lat (tj. poniżej 25 roku życia) oraz w wieku od 25 do 29 lat. W marcu 2012 roku, w grupie młodzieży z kategorii 30- notowano niewielką nadreprezentację osób wieku od 18 do 24 lat (52,7%). Obecnie sytuacja się zmieniła, większość stanowią bezrobotni z przedziału wiekowego od 25 do 29 lat (52,1%); jak z tego wynika, według stanu na 31 marca 2016 r. osoby w wieku od 18 do 24 lat to 47,9% ogółu bezrobotnych z kategorii 30-). Bezrobotni poniżej 30 roku życia według grup wiekowych 33 576 37 799 31 791 25 455 20 063 37 349 38 365 32 743 24 748 18 433 31.03.2012 31.03.2013 31.03.2014 31.03.2015 31.03.2016 18-24 lat 25-29 lat 12 Długotrwale bezrobotni w rozumieniu zapisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy to osoby pozostające w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych 18

Struktura bezrobotnych poniżej 30 roku życia według poziomu wykształcenia Poziom wykształcenia jest jednym z najważniejszych czynników różnicujących populację osób bezrobotnych w województwie śląskim. Dotyczy to zwłaszcza osób młodych do 30 roku życia, którzy zamiast rozpoczynać lub kontynuować swoją karierę zawodową rejestrują się jako bezrobotni. Bezrobotni poniżej 30 roku życia według poziomu wykształcenia w województwie śląskim Wykształcenie 31.03.2014 31.03.2016 Wzrost/spadek Liczba Liczba udziału Udział Udział bezrobotnych bezrobotnych punkty % % do 30 r.ż. do 30 r.ż. procentowe Spadek liczby bezrobotnych wyższe 10 816 16,8% 6 819 17,7% +0,9-3 997 policealne i średnie zawodowe 15 320 23,7% 8 976 23,3% -0,4-6 344 średnie ogólnokształcące 10 266 15,9% 6 426 16,7% +0,8-3 840 zasadnicze zawodowe 11 092 17,2% 5 831 15,1% -2,1-5 261 gimnazjalne i poniżej 17 040 26,4% 10 444 27,1% +0,7-6 596 Ogółem 64 534 100,0% 38 496 100,0% x -26 038 Proporcje udziału bezrobotnych ze względu na wykształcenie wśród osób poniżej 30 roku życia na przestrzeni dwóch lat nie uległy radykalnym zmianom. Największa różnica polegała na znaczącej redukcji liczby bezrobotnych legitymujących się wykształceniem zasadniczym zawodowym. Skutkowało to obniżeniem udziału o 2,1 p. proc. Generalnie poziom wykształcenia młodzieży jest zdecydowanie różny od notowanego w pozostałych, starszych grupach wiekowych. W grupie bezrobotnych poniżej 30 roku życia obserwujemy stosunkowo wysoki odsetek osób z wyższym wykształceniem i relatywnie niski udział osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, o czym świadczą poniższe dane, które zilustrowano graficznie. 36,4% 32,6% 23,3% 17,7% 15,1% 27,1% 15,1% 22,3% 28,0% 26,8% 20,3% 16,7% 7,7% 5,4% 5,3% Bezrobotni poniżej 30 lat Bezrobotni od 30-49 lat Bezrobotni powyżej 50 lat wyższe policealne i średnie zawodowe LO zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej 19

Struktura bezrobotnych poniżej 30 roku życia według czasu pozostawania bez pracy Wśród bezrobotnych klasyfikowanych ze względu na czas pozostawania bez pracy. W okresie od 2014 do 2016 roku, największą grupą były osoby pozostające bez zatrudnienia stosunkowo krótko od jednego do trzech miesięcy. Bezrobotni poniżej 30 roku życia wg czasu pozostawania bez pracy w województwie śląskim Czas pozostawania bez pracy 31.03.2014 31.03.2016 Wzrost/spadek Liczba Liczba Udział w udziału Udział bezrobotnych bezrobotnych punkty % kategorii 30 - kategorii 30 - % procentowe Spadek liczby bezrobotnych kategorii 30 - Dynamika 31.03.2014 = 100 do 1 miesiąca 8 536 13,2% 6 576 17,1% +3,9-1 960 77,0 1 3 miesięcy 15 043 23,3% 9 915 25,8% +2,5-5 128 65,9 3 6 miesięcy 13 415 20,8% 7 907 20,5% -0,3-5 508 58,9 6 12 miesięcy 12 497 19,4% 6 231 16,2% -3,2-6 266 49,9 12 24 miesiące 9 558 14,8% 4 270 11,1% -3,7-5 288 44,7 powyżej 24 miesięcy 5 485 8,5% 3 597 9,3% +0,8-1 888 65,6 Ogółem 64 534 100,0% 38 496 100,0% x - 26 038 59,7 Na koniec marca 2016 roku w ewidencji powiatowych urzędów pracy figurowało prawie 10 tysięcy bezrobotnych poniżej 30 roku życia, którzy bez pracy pozostawali w okresie od 1 do 3 miesięcy (25,8% wszystkich zarejestrowanych poniżej 30 roku życia). W ciągu dwóch lat, od marca 2014 roku, notowano spadek liczby bezrobotnych we wszystkich kategoriach wyodrębnionych ze względu na czas pozostawania bez pracy. Najwyższą redukcję, zarówno liczby bezrobotnych jak i ich udziału odnotowano wśród osób, które bez zatrudnienia pozostawały nieprzerwanie przez okres od 12 do 24 miesięcy (spadek liczby zarejestrowanych o 55,3%; zmniejszenie udziału o 3,7 punktów proc.). W analizowanym czasie, pomimo spadku liczby bezrobotnych, odnotowano wzrost udziału wśród bezrobotnych, którzy bez zatrudnienia pozostają do jednego miesiąca (+3,9 p. proc), od 1 do 3 miesięcy (+2,5 p. proc) oraz wśród najdłużej bezrobotnych nieprzerwanie powyżej 24 miesięcy (wzrost o 0,8 p. proc.). Struktura bezrobotnych poniżej 30 roku życia według stażu pracy Według stanu na 31.03.2016 roku zdecydowana większość bezrobotnych w wieku od 18 do 29 lat to osoby legitymujące się stażem pracy 26,9 tys., tj. 69,8% ogółu. Pozostali 11,6 tys. bezrobotnych poniżej 30 roku życia nie posiadało doświadczeń zawodowych (30,2%). W odniesieniu do sytuacji z końca marca 2014 roku udział młodych bezrobotnych poprzednio pracujących wzrósł o 4,8 p. proc. Odsetek poprzednio pracujących był wyższy wyłącznie w grupie osób legitymujących się najkrótszym stażem zatrudnienia - do 1 roku. W pozostałych kategoriach wyodrębnionych ze względu na długość stażu pracy notowano niewielkie spadki udziałów. W opisywanym aspekcie, na przestrzeni ostatnich dwóch lat, sytuacja bezrobotnych poniżej 30 roku życia uległa pewnej poprawie. Dynamicznie spadała liczba osób, które nie posiadały doświadczenia zawodowego, malał także ich udział wśród ogółu zarejestrowanych z tej grupy. Jest to zjawisko korzystne, należy przypuszczać (co potwierdzają dane dotyczące długości stażu na bezrobociu ), że w przypadku młodzieży często możemy mówić o bezrobociu na poziomie frykcyjnym. 20