Czas na monitorowanie jakości usług

Czas na monitorowanie jakości usług 1. Stan wdrożenia Memorandum o jakości UKE (J.Knaup) 2. Monitorowanie usług w sieciach mobilnych NOTEL 3. Wyniki pomiarów sieci mobilnych w Poznaniu Systemics PAB 4. Praktyki w zakresie QoS RRT, Lithuania 5. Praktyki w zakresie QoS BNetzA, Germany (T.Uhl) 6. Koncepcja narzędzia NPK UKE (J. Podolska) 1

Narzędzie Pomiarowo-Kontrolne UKE do oceny jakości sieci szerokopasmowych budowanych ze środków UE M. Jolanta Podolska Marek Ostanek Departament Rozwoju Infrastruktury

Agenda 1. Narzędzia i systemy Regulatorów UE 2. Koncepcja Narzędzia Pomiarowo- Kontrolnego (NPK) UKE 3. Harmonogram realizacji projektu UKE 3

Jakość usług KSTiT 2009 KSTiT 2011 KSTiT 2010 KSTiT 2012 KSTiT 2013 KSTiT 2014 4

Tematyka QoS ERG BEREC draft BEREC CN (14)64 Monitoring quality of Internet access services in context of net neutrality update after public consultation prepared for CN meeting 4-5 September 2014 ECC Report 195 Monitoring of Quality of Residental Internet Access Service Pre-selected minimal set of technical parameters and measurement methods. Best practises 2013 Strategia Regulacyjna do roku 2015 Prezesa UKE CEL 3: Wzmocnienie pozycji konsumenta i zapewnienie wymaganego poziomu jakości usług M. Jolanta Podolska M.Podolska@uke.gov.pl

ERG BEREC draft BEREC CN (14)64 Monitoring quality of Internet access services in context of net neutrality update after public consultation prepared for CN meeting 4-5 September 2014 6

Austria - RTR Od maja 2013 speed test w architekturze klient-serwer RTR - NetTest https://www.rtr.at/en/tk/netztest Dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych i mobilnych 7

Cyprus - OCECPR 2B2T System for Performance Evaluation of Broadband Connection Services http://www.measurementlab.net/tool Dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych i mobilnych 8

Dennmark - DBA Od 2010 Web-based broadband speedtest with software from Ookla http://www.erhvervsstyrelsen.dk/breadbaandsmaaleren Dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych i mobilnych 9

Finland - FICORA Large scale QoS measurements (pilot 2013-2014) Speedtest w architekturze klient-serwer dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych i mobilnych 10

France - ARCEP Quality of fixed Internet access services Main tool (centralised national measurement platform) Pomiar w architekturze klient-serwer u 5 dostawców powyżej 100 000 abonentów. Sondy pomiarowe rozmieszczone w 8 lokalizacjach 11

France - ARCEP Quality of fixed Internet access services Secondary tool (distributed) Pomiar w architekturze klient-server przy pomocy speedtest Serwery zlokalizowane we Francji i za granicą. 12

France - ARCEP Mobile networks Quality of service study Pomiary w architekturze klient-server 3 miesiące pomiarów w małych, średnich, dużych miastach Serwery testowe zlokalizowane we Francji oraz przy popularnych Web i platformach streamingowych 13

Germany - BNetzA 2014 rozwój i implementacja narzędzia dla speedtest użytkowników Quality study on broadband Internet accesses Pomiar w architekturze klient-server dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych i mobilnych 14

Greece - EETT System for Performance Evaluation of Broadband connections HYPERION http://www.hyperiontest.gr Platforma M-Lab z 2 serwerami w GRIX Pomiar w architekturze klient-server dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych. 15

Ireland - ComReg Broadband Test and See (pilot w 2014) Pomiar speedtest w architekturze klient-server dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych, mobilnych i bezprzewodowych 16

Italy - AGCOM Quality monitoring for Fixed Broadband Internet Access http://www.misurainterent.it Pomiar w architekturze klient-server dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych z zastosowaniem: dedykowanych sond pomiarowych w głównych zurbanizowanych obszarach agentów softwerowych 17

Italy - AGCOM Quality monitoring for Mobile Broadband Internet Access http://www.misurainternetmobile.it Pomiar w architekturze klient-serwer 4 operatorów sieci mobilnych w 20 dużych wybranych miastach (drivetests) do serwerów testowych zlokalizowanych w IXP. Narzędzie pomiarowe: SwissQual Diversity Benchmarker 18

Latvia - SPRK Internet Access Service Quality Measurement Tool (ITEST) http://itestn.sprk.gov.lv Pomiar speedtest w architekturze klient-server dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych i mobilnych z wykorzystaniem 2 serwerów testowych LIX i SMILE 19

Lithuania - RRT Speedtest http://www.matuok.lt Pomiary typu speedtest average throughput (up/down) w architekturze klient-server dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych, mobilnych i bezprzewodowych z wykorzystaniem serwera testowego zlokalizowanego w IXP 20

Malta - MCA Broadband Internet Quality of service Framework http://www.mca.org.mt/consumer/decisions/ broadband-internet-quality-serviceframework Pomiary typu speedtest w architekturze klientserver dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych, mobilnych i bezprzewodowych z wykorzystaniem serwera testowego zlokalizowanego w punkcie 21 wymiany ruchu miedzyopeartorskiego MIX

Norway - NPT http://www.nettfart.no Pomiary typu speedtest w architekturze klientserver dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych, mobilnych z wykorzystaniem serwera testowego zlokalizowanego w punkcie wymiany ruchu miedzyopeartorskiego NIX 22

Portugal - ANACOM http://www.netmede.pt Pomiary typu speedtest w architekturze klientserver dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych, mobilnych z wykorzystaniem serwera testowego zlokalizowanego w punkcie wymiany ruchu miedzyopeartorskiego PIX 23

Romania - ANCOM http://www.netograf.ro Pomiary typu speedtest w architekturze klient-server dla oceny jakości usługi dostępu do Internetu świadczonych w sieciach stacjonarnych, mobilnych z wykorzystaniem serwera testowego zlokalizowanego w punkcie wymiany ruchu miedzyopeartorskiego RONIX 24

Spain - CNMC QoS for Internet access service Pomiar w architekturze klient-serwer za pośrednictwem dedykowanych sond pomiarowych (1-5 sond) u każdego dostawcy w regionie. Publikacja wyników: raz na kwartał 25

UK - Ofcom Monitorowanie parametrów usługi dostępu do Internetu za pośrednictwem 2400 sond pomiarowych (klienckich) na całym obszarze UK realizują pomiary do jednostek pomiarowych zlokalizowanych w miejscu wybranych ruterów (SamKnows) Publikacja wyników odbywa się dwa razy do roku 26

Europejska Agenda Cyfrowa 2020 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/txt/pdf/?uri=celex:52010dc0245&from=pl Narodowy Plan Szerokopasmowy https://mac.gov.pl/aktualnosci/narodowy-plan-szerokopasmowy-przyjety-przez-rade-ministrow zakłada m.in.: zapewnienie dostępu szerokopasmowego do Internetu dla wszystkich gospodarstw domowych o prędkości co najmniej 30Mb/s Raport pokrycia Polski infrastrukturą telekomunikacyjną w 2013 roku http://www.uke.gov.pl/raport-pokrycia-polski-infrastruktura-telekomunikacyjna-w-2013-r-14556 27

POROZUMIENIE WWPE - UKE z dnia 2 grudnia 2009 r. w sprawie realizacji czynności technicznych w ramach POIG 2007-2013 dla osi 8 priorytetowej Społeczeństwo informacyjne zwiększenie innowacyjności gospodarki Działanie 8.4 Zapewnienie dostępu do Internetu na etapie ostatniej mili 28

PROJEKT: System Informacyjny o Infrastrukturze Szerokopasmowej i Portal Polska Szerokopasmowa CEL: Utworzenie systemu teleinformacyjnego zapewniającego wsparcie administracji rządowej i samorządowej dla zarządzania i koordynacji projektów dotyczących rozwoju infrastruktury szerokopasmowej na obszarach wymagających interwencji oraz e-usług społeczeństwa informacyjnego FINANSOWANIE: PO IG 2007-2013, Oś priorytetowa 7 WYKONAWCY: Instytut Łączności, UKE i MAiC BENEFICJENCI: przedsiębiorcy telekomunikacyjni jednostki samorządu terytorialnego oraz administracja publiczna przedsiębiorcy uczestniczący w budowie e-usług publicznych oraz tworzący treści cyfrowe w Internecie (MŚP) użytkownicy e-usług publicznych i korzystający z treści cyfrowych dostępnych w Internecie szerokopasmowym

SIPS Niektóre produkty projektu SIPS Baza wiedzy w zakresie infrastruktury szerokopasmowej i rynku usług szerokopasmowych (SIIS) Portale Grupy Polska Szerokopasmowa: ww.polskaszerokopasmowa.pl/mapy iq.polskaszerokopasmowa.pl ki.polskaszerokopasmowa.pl memorandum.polskaszerokopasmowa.pl kspsr.polskaszerokopasmowa.pl/ Narzędzie Pomiarowo-Kontrolne (NPK) do oceny parametrów jakości sieci szerokopasmowych wybudowanych ze środków unijnych

31

Ocena parametrów QoS Usługi dostępu do Internetu dostarczonej przez ISP Usługi dostępu do punktu wymiany ruchu międzyoperatorskiego IXP Monitoring quality of Internet access services in the context of net neutrality Update after public consultation (BEREC: BOR (14)24) 32

Mierzone parametry QoS usługi dostępu do Internetu Prędkość transmisji danych (Mean Data Rate) Opóźnienie pakietu danych (Round Trip Delay) Zmienność opóźnienia (Jitter) Współczynnik utraty pakietów (Packet Loss) 33

Prędkość transmisji danych (Mean Data Rate) Prędkość transmisji danych można interpretować jako średnią prędkość z jaką dane mogą być wysyłane (UpLink) lub odbierane (DownLink) przy użyciu danego łącza. Wyniki podaje się oddzielnie dla UL i DL. 34

Opóźnienie pakietu danych (Round Trip Delay) Na wartość opóźnienia pakietu danych mają wpływ chwilowe parametry transmisji tj. wielkość pakietu, obciążenie łącza i routerów, odległość, ilość routerów uczestniczących w transmisji, protokół transmisji czy obciążenie serwera docelowego. Opóźnienie pakietu danych ma istotny wpływ na wszelkie aplikacje stosujące protokoły z potwierdzeniem (np. TCP) lub dla komunikacji głosowej VoIP. 35

Zmienność opóźnienia (Jitter) Zmienność opóźnienia wynika ze zmian obciążenia sieci oraz z przesyłania pakietów należących do jednej transmisji różnymi drogami w sieci. Zmienność opóźnienia ma szczególnie negatywny wpływ na usługi czasu rzeczywistego. 36

Współczynnik utraty pakietów (Packet Loss) Utrata pakietów może wynikać z problemów z łączem lub z przepełnienia sieci. Może powodować, w zależności od użytego protokołu błędy w odbiorze lub konieczność retransmisji pakietów, a to powoduje dalsze opóźnienia w transmisji. W celu zminimalizowania wpływu utraty pakietów na transmisję stosuje się kody kontrolne i retransmisję utraconych pakietów. 37

38

Narzędzie Pomiarowo-Kontrolne (NPK) jest przeznaczone do oceny parametrów sieci szerokopasmowych wybudowanych z funduszy unijnych tj. do kontroli parametrów usługi dostępu do Internetu świadczonej przez Dostawcę Użytkownikom Końcowym. NPK realizuje pomiary 2-torowo przy pomocy: Aplikacji Pomiarowych (tzw. agentów softwerowych) Sond Pomiarowych (agentów harwerowych) stanowiących referencję dla pomiarów przy pomocy agentów softwarowych realizujących te same pomiary według metodyk zalecanych przez międzynarodowe organizacje normalizacyjne ETSI i ITU. 39

NPK ma służyć: Specjalistom UKE (także delegaturom UKE) do realizacji pomiarów nowo budowanych sieci szerokopasmowych ze środków UE (Działanie 8.4 POIG Zapewnienie dostępu do Internetu na etapie ostatniej mili ) ramach porozumienia WWPE UKE z dnia 2 grudnia 2014 r. Użytkownikom usługi Dostępu do Internetu świadczonej przez Beneficjentów programów unijnych do oceny jakości swoich łączy za pośrednictwem aplikacji AP i ZAP korzystających z różnych platform sprzętowych: urządzenia stacjonarne i mobilne 40

Komponenty sprzętowe i programowe NPK Główny Serwer Narzędzia (GSN) + Oprogramowanie (OGSN) Aplikacja Pomiarowa (AP) 17 Serwerów Testowych (ST) + Oprogramowanie (OST) Referencyjny Serwer Testowy (RST) + Oprogramowanie (ORST) Zaawansowana Aplikacja Pomiarowa (ZAP) System Zarządzania Sondami Pomiarowymi (SZSP) System Bazo-Danowy (SBD) 35 Sond Pomiarowych (SP) + Oprogramowanie (OSP) 17 Referencyjnych Stacji Pomiarowych (RSP) + Oprogramowanie (ORSP) System Analityczno- Raportowy (SAR) 41

Infrastruktura pomiarowa NPK SYSTEM REFERENCYJNY Warstwa pomiarowa po stronie klienta końcowego Sonda Pomiarowa (SP) (referencyjne urządzenie agent hardwarowy) Urządzenie Klienta (UK) / Referencyjna Stacja Pomiarowa (RSP) Aplikacja Pomiarowa (AP) / Zaawansowana Aplikacja Pomiarowa (ZAP) (- agent softwarowy) Pomiar przy pomocy tzw. agentów softwarowych Warstwa pomiarowa po stronie operatora Sonda Pomiarowa (SP) (referencyjne urządzenie agent hardwarowy) Serwer Testowy (ST) / Referencyjny Serwer Testowy (RST) Aplikacja Pomiarowa (AP) / Zaawansowana Aplikacja Pomiarowa (ZAP) (- agent softwarowy) Główny Serwer Narzędzia (GSN) System Zarządzania Sondami Pomiarowymi (SZSP) Moduł Komunikacyjny Repozytorium AP i ZAP Legenda: Dane Testowe System Bazo-Danowy (SBD) Konfiguracja Wyniki Pomiarów System Analityczny i Raportowania (SAR) Moduł do oceny statystycznej wyników 42

43

Pomiar za pomocą Aplikacji Pomiarowej (Software Agent) Główny Serwer Narzędzia (UKE) INTERNET System Analityczno -Raportowy Baza Danych Aplikacja Pomiarowa (AP) i ZAP Referencyjny Serwer Testowy (RST) Aplikacja Pomiarowa (AP) i ZAP Aplikacja Pomiarowa (AP) i ZAP Serwer Testowy (ST) Sieć Internet PLIX Ruch testowy 44

Pomiar referencyjny przy pomocy Sond Pomiarowych Pomiar przy pomocy Pomiar System Zarządzania Sondami Pomiarowymi Wyniki pomiarów Dane testowe INTERNET System Analityczno -Raportowy Baza Danych Serwer Testowy (ST) Referencyjny Serwer Testowy (RST) Główny Serwer Narzędzia (UKE) PLIX Sonda Pomiarowa (SP) Sieć Internet Sonda Pomiarowa (SP) Sonda Pomiarowa (SP) Ruch testowy 45

Harmonogram realizacji NPK wrzesień 2014 procedura przetargowa na NPK październik 2014 rozpoczęcie projektu kwiecień maj 2015 testy akceptacyjne przeprowadzane przez niezależny podmiot lipiec 2015 zakończenie projektu 46

Strategia BEREC 2015-2017 1. Promowanie konkurencji i inwestycji 2. Promowanie rynku wewnętrznego 3. Wzmocnienie pozycji i ochrony użytkowników końcowych: promowanie prawa do dostępności usług, przystępności cen i wyboru dostawcy usług zagwarantowanie otwartego Internetu promowanie ochrony użytkowników końcowych w Internecie Działania na rzecz poprawy jakości usług do 47 decyzji krajowych Regulatorów

Pytania? 48