POWIATOWY URZĄD PRACY W PILE WSPIERANIE MAŁEJ I ŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE PILSKIM W RAMACH POŻYCZEK Z FUNDUSZU PRACY W LATACH 20002003 P I Ł A, KWIECIEŃ 2004 R.
1. Uregulowania prawne Obowi zuj ce wlatach 2000 2003 zasadyudzielania po yczek zfunduszu Pracy okre laj : ustawa z dnia 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdzia aniu bezrobociu (Dz. U. Nr 58, poz. 514 z 2003 r. z p n. zm.), rozporz dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 24 marca 1995 roku wsprawieszczeg owychzasadudzielaniapo yczekzfunduszupracy, wysoko cistopy procentowej oraz warunk w sp aty (Dz. U. 35 poz. 174 z 1995 r. z p n.zm.) oraz regulamin udzielania po yczek, stanowi cy woparciu oww. przepisy kryteria przyznawania po yczek zaopiniowane przez Powiatow Rad Zatrudnienia. Wskazuj one na: cele, podmioty uprawnione do ubiegania si o po yczk, zasady i warunki udzielania po yczek oraz warunki realizacji po yczek. Po yczkizfunduszupracys realizowanewtrybiecywilno prawnym. Mog by udzielane na tworzenie jednoosobowych podmiot wgospodarczych wramach uruchamianej dzia alno ci oraz na tworzenie nowych, dodatkowych miejsc pracy wfunkcjonuj cych ju zak adach. O po yczk z Funduszu Pracy mog si ubiega : na podj cie dzia alno ci gospodarczej: osoby bezrobotne, pracownicyw okresie wypowiedzenia z przyczyn dotycz cych zak adu pracy, osoby poszukuj ce pracy otrzymuj ce wiadczenia socjalne lub zasi ek socjalny przewidziane w uk adzie zbiorowym dla pracownik w zak ad w g rniczych, osoby podlegaj ce ubezpieczeniu spo ecznemu rolnik w, kt re zosta yzwolnione zpracy zprzyczyn dotycz cych zak ad wpracy inieposiad jace uprawnie do zasi ku dla bezrobotnych pracodawcy na tworzenie wzak adzie pracy dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych skierowanychna te miejsca i zatrudniania ich przez okres min. 24 miesi cy. Zustawywynika, zewysoko po yczki nautworzenie1miejscapracyzar wno w ramach samozatrudnienia, jak i tworzonego 1 dodatkowego miejsca pracy nie mo e przekroczy 2
20 krotnego przeci tnego wynagrodzenia. Przy czym pracodawca musi wykaza min. 30% udzia u rodk w wasnych wtworzonym dodatkowym miejscu pracy. Ze wzgl du na mo liwo ci finansowe Funduszu, atak euwzgl dniaj c przedk adaneza o enia ekonomiczno finansowewnioskodawc w, przyj towregulaminiezasad udzielaniapo yczekwkwocie do 20 tys. z na 1 tworzone miejsce pracy. Preferencyjno po yczek polega przede wszystkim na ich niskim oprocentowaniu. Wynosi ono wstosunku rocznym 50%, awpowiatach uznanych za zagro one szczeg lnie wysokim bezrobociem strukturalnym 30% zmiennej stopy oprocentowania lombardowego. Istotna jest tak emo liwo umorzenia po yczki do wysoko ci 50% przez osoby podejmuj ce dzia alno,pod warunkiem prowadzenia tej dzia alno ci przez co najmniej 24 miesi ce oraz spe nienia pozosta ych obowi zk w na o onych na po yczkobiorc przepisami ustawy (dokumentowanie celowo ci wykorzystania po yczki, terminowa jej sp ata, informowanie o wszelkich nieprawid owo ciach po yczkodawc i uzgadnianie sposobu ich rozwi zania). Przepisy ustawy przewiduj okresy sp aty po yczki do 4lat oraz karencji wsp acie kapita uiodsetek nie przekraczaj cy 12 miesi cy. Oile 4letni okres ca kowitej sp aty po yczki mo na uzna za korzystny dla po yczkobiorcy, to wyd u anie okresu karencji powodowa o zbyt du e obci enie finansowe po yczkobiorc w i zagra a o utrzymaniu stanowisk. Wyd u ona karencja skraca aokres sp aty po yczki, awi cznacznie zwi ksza a kwoty rat. Po yczkobiorcy mieli te problemy zuregulowaniem pierwszej raty po yczki uwzgl dniaj cej kwot odsetek naliczanych wczasie karencji. Do wiadczenia te przyczyni y si do tego, e regulamin udzielania po yczek przewiduje okres karencji do 6 miesi cy. Obok zdecydowanie korzystnych warunk wudzielania po yczek na tworzenie i funkcjonowanie nowych stanowisk ustawa przewiduje rygorystyczne rozwi zania w przypadku odst pstw od obowi zuj cych regulacji prawnych. Dotycz one przede wszystkimcelupo yczek, awi cfaktycznegofunkcjonowaniatworzonegostanowiskaprzez co najmniej 2lata zar wno przez indywidualne osoby podejmuj ce dzia alno gospodarcz, jakipracodawc wtworz cychnowemiejscapracyizatrudniaj cychnanichskierowanych przez Urz d Pracy os bbezrobotnych. Przepisy ustawy s r wnie restrykcyjne w sytuacji niewywi zywania si po yczkobiorc wzobowi zku terminowego regulowania nale no ci. Odst pstwa od przyj tych wpowy szym zakresie ustale prawnych skutkuj wypowiedzeniem umowy ipostawieniempo yczkiwstannatychmiastowejwymagalno ci, awi czwrotempo yczki 3
wraz z nale nymi odsetkami w wysoko ci 120% zmiennej stopy oprocentowania lombardowego. Dlatego wa ne miejsce wprzepisach znajduj warunki, kt re musz spe nia wnioskuj cy opo yczk. Podj cie decyzji przyznaj cej po yczk uzale niaj one od ekonomicznej op acalno ciiwiarygodnego zabezpieczenia po yczki. Przedmiotowerozporz dzenieokre laniezb dnynaetapiewnioskowaniaopo yczk zakres informacji, kt re poddawane s analizie oraz ocenie, stanowi cpodstaw do podj cia decyzji oprzyznaniupo yczkilubodmowiejejudzielenia. Mo nazatemuzna, eprzepisyustawy promuj udzielanie po yczki na przedsi wzi cie rozwojowe, obarczone najmniejszym ryzykiem niepowodzenia. Przekonanie to wynika r wnie z faktu, e zawierana w oparciu o te przepisy umowa po yczki jest nie tylko umow starannego dzia ania, lecz tak eumow skutku. Zak ada bowiem osi gni cie wymiernego celu wpostaci faktu zatrudnienia os bbezrobotnych wramach uruchamianej dzia alno ci oraz na dodatkowych miejscach pracy, aryzyko ztego wynikaj ce obarcza po yczkobiorc. 4
2. Podstawowe informacje o wydatkach z FP w latach 1999 2003. Fundusz Pracy utworzony zosta zdniem 1stycznia 1990r. woparciu oprzyj t 29.12.1998r. ustaw o zatrudnieniu jako pa stwowy fundusz celowy. Konsekwencj wprowadzanychdotejustawyzmianijejnowelizacjijestobowi zuj cawobj tymanaliz okresieustawazdnia14grudnia1994r. ozatrudnieniuiprzeciwdzia aniubezrobociu, wraz z wprowadzanymi w jej przepisach kolejnymi, nowymi regulacjami prawnymi. Istotne zmiany wustawie ozatrudnieniu iprzeciwdzia aniu bezrobociu wprowadzone zosta y zdniem 1stycznia 2000r. Spowodowa yone, epowiatowe urz dy pracy wesz ywsk ad powiatowej administracji samorz dowej, aobowi zki ikompetencje jako dysponenta FP przej Starosta. Zmiany te spowodowa y rwnocze nie wprowadzenie nowych zasad ustalania kwot rodk wfp na finansowanie realizowanychprzez samorz d powiatowy zada. Od 01.01.2000r. Ustalanie limit wwydatk wiprzekazywanie rodk wfp samorz dowi dokonywane jest wed ug algorytmu okre lonego w rozporz dzeniu Rady Ministr w. Zgodnie z przepisami tego rozporz dzenia, zadania finansowane z Funduszu Pracy podzielone zosta y na 3grupy: wydatki o charakterze obligatoryjnym (wyp ata zasi k w i wiadcze, refundacja wynagrodze za modocianych pracownik w do 31.12.2002r.; od 2003r. refundacje wynagrodze za pracownik w m odocianych s wydatkami fakultatywnymi) wydatki fakultatywne (na finansowanie program wna rzecz aktywnego przeciwdzia ania bezrobociu) oraz pozosta ewydatkifakultatywne (m.in.kosztyopracowaniairozpowszechnianiainformacji zawodowych, koszty wysy ki wezwa, zawiadomie bezrobotnych, koszty rozwoju i eksploatacji systemu informatycznego). Podstawowe informacje owydatkach zfp wlatach 1999 2003 oraz ich strukturze zawiera za czona tabela. Analizawydatk wzfunduszupracywlatach 2000 2003 nasuwapodstawowe spostrze enie, efunduszwzr nicowanymstopniurealizowa zadania, dlakt rychzosta utworzony. Na tak ocen mog si z o y nast puj ce uwagi: 1. rodki Funduszu Pracy wlatach 2000 2003 przeznaczane by yprzede wszystkim na wyp at zasi k wi wiadcze.wydatki te wynosi ywanalizowanym okresie przeci tnie 85% w powiecie pilskim is por wnywalne z udzia em w skali kraju 85%, 5
2. udzia wydatk w na aktywne formy przeciwdzia ania bezrobociu wynosi rednio wpowiecie pilskim nieco powy ej 8% (8,2%), natomiast rednio wkraju by jeszcze ni szy i nie przekracza 8% (7,9%), 3. mo liwo ci finansowania aktywnych form przeciwdzia ania bezrobociu najlepiej odzwierciedla kwota wydatk wna ten cel wprzeliczeniu na 1zarejestrowanego bezrobotnego, kt rej poziom uleg znacznemu obni eniu ju w2000r. iwyni s w powiecie 288,9 z (526,1 z w 1999r.) przy r wnoczesnym wzro cie liczby bezrobotnych. Nale ydoda, ewahania te wyst puj ce wca ym omawianym okresie dotycz tak emo liwo ci aktywnego oddzia ywania na rynek pracy wca ym kraju. Obni enie wydatk w na aktywne programy rynkowe by o spowodowane cz stymi zmianami wprzepisach ustawyozatrudnieniu iprzeciwdzia aniu bezrobociu, dotycz cymi przede wszystkim finansowania z FP zasi k w i wiadcze przys uguj cych osobom pozostaj cym bez pracy ipoci gaj cymi za sob coraz wy szy poziom wydatk w obligatoryjnych. Na tle przedstawionych wy ej uwarunkowa wskazuj cych na mo liwo ci pozyskiwania iwydatkowania rodk wna aktywne formy przeciwdzia ania bezrobociu dzia ania PUP w zakresie udzielanych z FP po yczek ilustruj dane zawarte w poni szej tabeli: Lata % udzia wydatk w na po yczki w wydatkach na aktywne formy przeciwdzia ania bezrobociu og em Powiat Kraj 1999r. 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 21,4 24,4 13,2 22,0 16,0 15,1 15,7 11,1 12,7 Zdanych wtabeli wynika, eprogram po yczek jest znacz c form aktywizacji zawodowej os bbezrobotnych. Zdysponowanego limitu rodk wfp na aktywne formy przeciwdzia ania bezrobociu przeznacza si stosunkowo na ten cel wpowiecie pilskim wi cej rodk w ni w kraju. 6
Podstawowe dane o bezrobotnych oraz wydatkach z FP w latach 19992003 Wyszczg lnienie 1. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Jednostka miary Lata 1999 2000 2001 2002 2003 a) rednioroczna 7 244 8 635 9 839 11 499 11 353 b) w ko cu roku 8 041 8 528 11 170 11 014 11 358 2. Stopa bezrobocia % a) w powiecie 13,8 14,1 18,0 18,2 18,9 b) w kraju 13,0 15,1 17,4 18,1 18,0 3. Wydatki z FP og em tys z 17 335,5 22 252,2 27 724,3 38 542,1 33 798,1 z tego: a) zasi ki i wiadczenia 11 375,0 17 829,5 23 478,1 34 806,6 28 708,0 b) aktywne formy razem 3 874,9 2 494,4 1 810,1 1 895,3 3 381,7 z tego: szkolenia 473,7 265,5 295,0 238,7 454,0 prace interwencyjne 397,9 308,9 256,1 278,4 465,5 roboty publiczne 763,5 583,2 331,0 241,2 667,2 po yczki (razem) 827,5 607,4 238,0 417,6 539,3 aktywizacja zawodowa absolwent w 1 215,4 729,4 615,4 578,1 1 011,1 programy specjalne 193,9 64,2 110,4 204,6 pozosta e aktywne formy 3,0 10,4 30,9 40,0 c) refundacja wynagrodze m odocianych 1 859,9 1 638,3 2 150,3 1 523,0 1 342,6 d) pozosta e wydatki 225,7 290,0 285,8 317,2 365,8 4. Udzia w wydatkach z FP % a) wydatk w na zasi ki kraj 69,2 82,8 84,8 89,0 x powiat 65,6 80,1 85,4 90,3 84,9 b) wydatki na aktywne formy kraj 19,2 11,1 7,0 5,4 8,2 powiat 22,4 11,2 6,5 4,9 10,0 5. Wydatki na aktywne formy na 1 bezrobotnego (3b:1a) z/os a) w kraju 507,6 498,0 207,5 170,6 x b) w powiecie 534,9 288,9 184,0 164,8 297,9 r d o: sprawozdawczo za lata 1990 2002, symbol MPiPS01 oraz 02 opublikowane w Rynku Pracy Nr6 138
3. Po yczki z Funduszu Pracy jako jeden z instrument w wspierania ma ej przedsi biorczo ci w powiecie pilskim w latach 20002003. Po yczki udzielane zfp osobom bezrobotnym na podj cie dzia alno ci gospodarczej oraz zak adom pracy wcelu tworzenia dodatkowych miejsc pracy s specyficzn form pomocy o ograniczonym zasi gu stosowania. Bior cpod uwag liczb jego adresat w, nale yprzypuszcza, enie stan si one programem rynkowym tak powszechnym jak program sta u, prac interwencyjnych czy szkole. Istot jest tu fakt, i po yczka to szczeg lna forma wsparcia, kt ra musi znale odpowiednichkandydat w. Zar wnoosobybezrobotnepodejmuj cedecyzj orozwi zaniu swoichproblem wpoprzezsamozatrudnienie, jakifirmyzwi kszaj cewoparciuopo yczk zfp sw jpotencja gospodarczy poddane zostaj konkurencyjnym regu om rynkowym. St d obszarryzykazwi zanegozutrzymaniemzak adanejfirmyoraztworzonychdodatkowych miejsc pracy wkorelacji zobowi zuj c zasad celowego iracjonalnego wydatkowania rodk w FP jest podstawowym argumentem udzielenia po yczki. Nale y r wnie doda, epo yczki od pozosta ych program wodr nia ito, i jest to jedyny program rynkowy tworz cy nowe, sta emiejsca pracy wgospodarce, atym samym maj cy wp ywna poziom pracuj cych oraz struktur bran ow gospodarki. 3.1. Cechy spo eczno demograficzne po yczkobiorc w podejmuj cych dzia alno gospodarcz. Spo r dos bbezrobotnych tylko niewielki odsetek decyduje si na uruchomienie w asnej firmy i wyj cie w ten spos b z bezrobocia. Wlatach20002003 oudzielenie po yczkina podj cie dzia alno ci gospodarczej z o ono 271 wniosk w. Udzielono natomiast wtym okresie 89 po yczek, tj. 32,8% wnioskuj cym, odmawiaj c tylko wkilku przypadkach finansowego wsparcia Funduszu Pracyze wzgl du na brak zabezpieczenia sp aty po yczki. Pozosta ewnioski rozpatrzono negatywnie zprzyczyn ekonomicznych. Takwi canijednejosobienieodm wionoudzieleniapo yczkizpowodu braku rodk wfp. Sytuacja ta pozwala zaryzykowa twierdzenie, e w r d podejmuj cych inicjatyw samozatrudnienia jest grupa os b, dla kt rych celem iambicj jest zorganizowanie i prowadzenie dzia alno ci gospodarczej, natomiast w dalszej kolejno ci stawiaj cych komponent wiadomo cireali w, wjakichpragniesi celeterealizowa.mo natuwyr ni wiedz i praktyczne umiej tno ci niezb dne do uruchomienia wasnego przedsi wzi cia, 8
kt rych niedostateczny zakres przek ada si na trudno ci przede wszystkim w dost pie do finansowej pomocy ze rodk w bud etu pa stwa, a w dalszej kolejno ci problemy zwi zane z utrzymaniem firmyna rynku. Informacje statystyczne zawarte w poni szej tabeli umo liwiaj charakterystyk typowej sylwetki osoby bezrobotnej, podejmuj cej dzia alno gospodarcz w oparciu o po yczk z Funduszu Pracy. Pod uwag wzi to najwa niejsze cechy charakteryzuj ce po yczkobiorc w, tj. wiek, pe, wykszta cenie, okres pozostawania w bezrobociu oraz miejsce zamieszkania. Osoby bezrobotne wg wybranych cech spo eczno demograficznych podejmuj ce dzia alno gospodarcz w latach 2000 2003 Wyszczeg lnienie Osoby Og em w latach 2000 2003 Udzia procentowy wog lnej liczbie po yczkobiorc w podejmuj cych dzia alno gospodarcz 1. Liczbaos b,kt rym udzielono po yczk na podj cie dzia alno ci gospodarczej z tego w wieku: do 24 lat 25 34 lata 35 44 lata 45 lat i wi cej 2. Kobiety M czy ni 3. Miasto Wie 4. Wykszta cenie: Wy sze rednie zawodowe Zasadnicze zawodowe Pozostali 5. Pozostaj cy w bezrobociu: Mniej ni 6 mcy 612 mcy Powy ej 12 mcy 89 23 34 19 13 64 25 70 19 12 35 32 10 43 29 17 100,0 25,8 38,2 21,4 14,6 71,9 28,1 78,7 21,3 13,5 39,3 36,0 11,2 48,3 32,6 19,1 6. Uczestnicz cy w szkoleniu z zakresu ma ej przedsi biorczo ci 3 3,4 9
Najwa niejsze zjawiska i cechy okre laj ce po yczkobiorc w to: wysoki odsetek kobiet i ich przewaga liczebna, kt re mog dowodzi : du ej umiej tno ci ich dostosowania si do warunk w na rynku pracy (wy sze ryzyko utraty zatrudnienia, mniej ofert), wysokiej samooceny kobiet w zakresie umiej tno ci prowadzenia samodzielnej dzia alno ci gospodarczej; ubieganie si o po yczk z FP przede wszystkim przez ludzi w przedziale wieku 25 34 lata, a wi c osoby m ode posiadaj ce generalnie przynajmniej kilkuletni sta pracy ido wiadczenie zawodowe, co uznaje si jako istotne czynniki, by mo edecyduj ce o szansie podejmowanego przedsi wzi cia; liczna reprezentacja os b z wykszta ceniem zawodowym rednim i zasadniczym, co znajduje uzasadnienie zpunktu widzenia struktury bezrobocia, gdy grupy bezrobotnych otym poziomie wykszta cenia liczebnie s najwi ksze; dominacja os b zamieszka ych w mie cie, co mo na przyj jako konsekwencj m.in. zr nicowania poziomu wykszta cenia, czy aktywno ci zawodowej rozumianej w tym przypadku jako konieczno poniesienia w du ej mierze samodzielnego wysi ku w dochodzeniu do decyzji (zdobycie rozeznania szans oraz zagro e wyszukanego i w a ciwego sobie zaj cia); okres przebywania na bezrobociu : w ponad 48% przypadk w nie przekraczaj cy 6 mcy oraz na rynku dla oko o 33% przypadk w od 6 do 12 mcy; osoby d ugotrwale bezrobotne stanowi y nieco ponad19% po yczkobiorc w; marginalne znaczenie wiedzy na temat prowadzenia ma ej firmy; zprzygotowywanej i powszechnie dost pnej dla ka dego potencjalnego po yczkobiorcy oferty szkoleniowej skorzysta y trzy tylko osoby, kt re uzna y wa no zdobywania fachowej wiedzy w podejmowaniu decyzji ekonomicznych, w warunkach rosn cych wymaga i konkurencji rynkowej. Dla pozosta ych po yczkobiorc w warunkiem podj cia dzia alno ci by o przede wszystkim wasne rozpoznanie oraz pomoc finansowa ze rodk w FP w postaci po yczki. 10
3.2. Po yczki udzielane na podejmowanie dzia alno ci gospodarczej oraz tworzenie dodatkowych miejsc pracy. Zakresudzielonejze rodk wfppomocywformiepo yczekudzielonychosobom bezrobotnym wpodejmowaniu iprowadzeniu dzia alno cigospodarczej oraz zak adompracy na tworzenie dodatkowych miejsc pracy w latach 2000 2003 zawiera za czona tabela. Po yczki zfunduszu Pracy w latach 2000 2003 Wyszczeg lnienie Jedn. miary Og em z tego w latach: 2000 2001 2002 2003 Po yczki na podj cie dzia alno ci gospodarczej 1. Liczba os b bezrobotnych, kt rym udzielono po yczki 2. Kwota rodk w FP wydatkowanych na po yczki 3. redni koszt 1 miejsca pracy os. tys. z tys. z 89 1.366,0 15,4 27 406,1 15,0 14 218,0 15,6 21 342,6 16,3 27 399,3 14,8 Po yczki na tworzenie dodatkowychmiejsc pracy 1.Ilo zak ad w pracy, kt rym udzielono po yczk 2.Ilo utworzonych dodatkowychmiejsc pracy 3. Kwota rodk w FP wydatkowana na utworzenie dodatkowychmiejsc pracy 4. redni koszt utworzenia 1 dodatkowegomiejsca pracy zak ady dmp tys. z tys. z 14 26 436,3 16,8 6 13 201,3 15,5 1 1 20,0 20,0 2 5 75,0 15,0 5 7 140,0 20,0 11
Wci gu czterech lat wydatkowano zatem zfp og em 1.802,3 tys. z,co pozwoli o utworzy 115 nowych stanowisk pracy, w tym 89 w ramach samozatrudnienia. Na aktywizacj zawodow 1bezrobotnej osobywydatkowano w tym okresieprzeci tnie16,8 tys. z. 3.3. Struktura bran owa po yczek. Struktura bran owa dzia alno cigospodarczej uruchamianejzudzia em rodk wfp w okresie omawianych 4 lat przedstawia si nast puj co: 2000 2003 Ilo po yczek Udzia % og emdzia alno gospodarcza z tego: dzia alno handlowa us ugi dzia alno produkcyjna 89 22 66 1 100,0 24,7 74,2 1,1 Podejmowane dzia alno ci gospodarcze zdominowa yus ugi. Sfera us ug podj ta zosta aprzez prawie po yczkobiorc wiby aona znacznie zr nicowana. Po yczkobiorcy uruchamiali firmy wiadcz ce us ugi: transportowe, fryzjerskie, kosmetyczne, gastronomiczne, komputerowe, doradztwo kredytowe, wydawnicze. Natomiast dzia alno handlow podj oprawie25% po yczkobiorc w, przyczymby toniemalwy czniehandel detaliczny. Jedna tylko po yczka umo liwi a osobie bezrobotnej podj cie dzia alno ci produkcyjnej polegaj cej na wytwarzaniu element w meblowych. Spo r d36 pracodawc wubiegaj cych si opo yczk na tworzenie dodatkowych miejsc pracy wnioski 14, tj. 38,9% rozpatrzono pozytywnie. Pozosta e nie spe nia y ekonomicznych lub formalno prawnych kryteri wudzielania po yczek. adnemu pracodawcynieodm wionopo yczkizuwaginabrak rodk w, podobniejakwprzypadku udzielania po yczek na podj cie dzia alno cigospodarczej. 12
Dodatkowe miejsca pracy tworzono w omawianym okresie w zak adach pracy reprezentuj cych nast puj ce bran e: 2000 2003 Ilo dodatkowych miejsc pracy Udzia % Og em dodatkowe miejsca pracy z tego: dzia alno handlowa us ugi dzia alno produkcyjna 26 14 12 100,0 53,9 46,1 Dodatkowe miejsca pracy powstawa y w najmniejszych podmiotach gospodarczych, zatrudniaj cych mniej ni 5 os b. 13
4. Efektywno rodk wfunduszupracy wydatkowanychna po yczki. Skuteczno Funduszu Pracy przeznaczonego na po yczki udzielane osobom bezrobotnym w celu samozatrudnienia oraz zak adom pracy na tworzenie dodatkowych miejsc pracy wyrazi nale y przede wszystkim osi ganymi wynikami w postaci liczby os b, kt re ponownie uzyska y zatrudnienie oraz w postaci kosztu ponownego ich zatrudnienia. Nie bez znaczenia bdzie tak e uwzgl dnienie problemu celowo ci wykorzystania Funduszu wzwi zku zbrakiem powodzenia przedsi wzi po yczkobiorc w. Skal tegoniekorzystnegozjawiskailustruj zw aszczawypowiedzenia po yczek spowodowane likwidacj stanowisk, czy te kwot wymagalnych nale no ci Funduszu podlegaj cych egzekucji komorniczej. Por wnanie wydatk w na aktywizacj zawodow os b bezrobotnych wramach aktywnych form przeciwdzia ania bezrobociu pozwala stwierdzi,ze najdro szymi programami s po yczki oraz roboty publiczne. Koszt ponownego zatrudnienia 1 osobyuczestnicz cej w tych programach waha si : od 17 tys. z do 19 tys. z w przypadku rob t publicznych, od 15 tys. z do 18 tys. z w przypadku zatrudnienia na stanowisku utworzonym w ramach po yczki na podjecie dzia alno ci gospodarczej oraz od 16 tys. z do 27 tys. z na utworzonym dodatkowym miejscu pracy. Znacznie natomiast obydwa programy r nicuje skuteczno zatrudnieniowa osi gana na poziomie oko o 80% 87% dla programu po yczek oraz 9% 16% dla rob t publicznych. Dla por wnania: koszt ponownego zatrudnienia 1 osoby, np. po szkoleniach i pracach interwencyjnych nie przekroczy 3 tys. z, przy efektywno ci zatrudnieniowej ok. 40% programu szkole oraz 75% prac interwencyjnych. Skuteczno udzielanej pomocy oraz zakres przedsi wzi podejmowanych wzwi zku zwyst puj cymi nieprawid owo ciami wwykorzystaniu po yczek ilustruj dane wza czonych tabelach. Pozwalaj one na podsumowanie stwierdzonych wlatach 2000 2003 przypadk w niecelowegowykorzystania Funduszu Pracy przez po yczkobiorc w. W ramach merytorycznego nadzoru: wypowiedziano 7um w na utworzenie wzak adach 10 dodatkowych miejsc pracy oraz postawiono w stan natychmiastowej wymagalno ci po yczki w kwocie 132.208,06 z, 14
wypowiedziano 40 um w po yczek udzielonych osobom bezrobotnym na podjecie dzia alno ci gospodarczej stawiaj c w natychmiastow wymagalno kwot kapita u 325.681,76 z. Spo r d103um wpo yczek zawartych w latach20002003 na utworzenie: 89 stanowisk pracy wramach podejmowanej dzia alno cigospodarczej, 26 dodatkowych miejsc pracy w 14 zak adach wypowiedziano og em18 po yczek na kwot 288.150 z, ztego: 2po yczki na utworzenie 5dodatkowych miejsc pracy stawiaj cwstan natychmiastowej wymagalno ci kwot kapita u wysoko ci 87.300 z oraz 16 po yczek udzielonych osobom bezrobotnym na uruchomienie dzia alno ci gospodarczej stawiaj c w wymagalno kwot kapita u wynosz c 200.850 z. Mo na, zatem powiedzie, e rodki te nie przyczyni y si do realizacji ustawowego celu tworzenia miejsc pracyw sektorze ma ej przedsi biorczo ci i jegorozwoju. Wprzeciwie stwie do wy ej przedstawionych problem w, ewidentne s r wnie liczne przypadki wykorzystania w pe ni preferencyjnych zasad udzielania po yczek. Wprzypadku dzia alno ci gospodarczej jest to umorzenie 110 po yczek na og ln kwot kapita u689.099,71 z,kt ry bez w tpienia umocni izwi kszy szanse utrzymania si na rynku nowo utworzonych podmiot wgospodarczych. 15
Informacja o po yczkach na tworzenie dodatkowych miejsc pracy L.p. Wyszczeg lnienie og em Z tego 1. 2. 3. Ilo po yczek wymagalnych 1 * Ilo dodatkowych miejsc pracy utworzonych wramach po yczek postawionych w stan wymagalno ci Kwota nale no ci wymagalnych 1 * 2000 2001 2002 2003 7 1 5 1 10 1 7 2 4. 5. 6. og kapita em (z ) z tego: odsetki karne Umorzenie nale no ci FP nie ci galnych 2 * Nale no ciwymagalne skierowane do egzekucji komorniczej 3 * (z ) Ilo przeprowadzonych kontroli 4 * 1 *wg datywypowiedzenia 155.729,77 132.208,06 23.521,71 11.923,31 9.770,70 2.152,61 102.066,62 82.437,36 19.629,26 41.739,84 40.000,00 1.739,84 26 6 13 3 4 2 *wg datyumorzenia 3 *wg datyskierowania wniosku 4 *wg daty przeprowadzeniakontroli 16
Informacja o po yczkach na podejmowanie dzia alno ci gospodarczej L.p. Wyszczeg lnienie og em Z tego 1. Ilo po yczek postawionych w stan wymagalno ci 1 * 2000 2001 2002 2003 40 12 13 3 12 2. Kwota rodk wfp postawionych w stan wymagalno ci og kapita em (z ), z tego: odsetki karne 442.744,15 325.681,76 117.062,39 158.809,29 108.354,35 50.454,94 108.421,87 80.534,88 27.886,99 58.860,54 47.258,33 11.602,21 116.652,45 89.534,20 27.118,25 3. Umorzenia nale no ci Funduszu Pracy nie ci galnych ze wzgl d w spo ecznych 2 * 4. 5. ilo decyzji umorz. umorz. nale.og em(z ) wtym: kapita Umorzenia po 2 latach prowadzenia dzia alno ci gospodarczej 2 * ilo decyzji umorz. kwota umorz. kapit. (z ) Ilo przeprowadzonych kontroli 3 * 1 *wg datywypowiedzenia 9 66.356,90 12.578,65 5 27329,27 1 8.926,51 2 27.522,47 10.000,00 1 2.578,65 2.578,65 110 38 34 28 10 689.099,71 225.133,45 201.618,17 186.699,20 75.648,89 256 63 84 52 57 2 *wg datyumorzenia 3 *wg daty przeprowadzeniakontroli Wobec grupy po yczkobiorc w, kt rzy wspos bniecelowy wykorzystywali rodki podejmowane by y dzia ania dyscyplinuj ce, a w ostateczno ci zmierzaj ce do wyegzekwowanianale no cifunduszu. St d, nakoniec2003rokuilo wypowiedzianych um w oraz pozosta ych do wyegzekwowania nale no ci Funduszu przedstawia y si nast puj co: 17
L.p. 1 Nale no ci wymagalne Funduszu Pracy z tytu u udzielonychpo yczek Wyszczeg lnienie Ilo po yczek wymagalnych og em, wtym skierowane doegzekucji komorniczej: stan na 31.XII.2003 r. Dzia alno gospodarcza 17 5 Po yczki Tworzenie dodatkowych miejsc pracy 5 2 Kwota wymagalnych nale no ci FP: kapita (z ) odsetki karne(z ) wtym: nale no ci skierowane do egzekucji komorniczej: kapita (z ) odsetki karne(z ) 95.336,65 48.735,00 39.891,53 30.756,14 58.939,97 22.915,93 Uwagi ko cowe Podsumowuj c niniejszy materia nale y stwierdzi, e g wny cel programu po yczek, tj. uatwianie wej cia na rynek ipowr tos bbezrobotnych do pracy zarobkowej jest realizowany skutecznie. Wci gu 4lat zfunduszu Pracy udzielono wsparcia przy powstaniu 115 nowych stanowisk pracy wgospodarce powiatu, zkt rych zdecydowana wi kszo funkcjonuje nadal (81,7%). Prezentowane dane wskazuj r wnocze nie na potrzeb wnikliwego analizowania przedsi wzi planowanychprzezwnioskodawc w, abypo yczkimog ype ni ustawow funkcj instrumentu ekonomicznego wspieraj cego ma przedsi biorczo ipodlega regu om celowego oraz racjonalnegogospodarowania rodkami bud etu pa stwa. 18