ZAWAŁ SERCA NIEKOŃCZĄCA SIĘ HISTORIA 25 lat temu, w sierpniu 1987 roku, w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu rozpoczęto stały, 24-godzinny dyżur w pracowni hemodynamiki dla chorych z zawałem mięśnia sercowego. Zorganizowanie takich dyżurów było w tym czasie decyzją odważną, kontrowersyjną, ale jak czas pokazał, bardzo trafną. W Europie tylko w Zwolle nieco wcześniej rozpoczęto takie dyżury. Po badaniach GISSI (1986), ISIS 2 (1988) oraz nieco później GUSTO (1993) wydawało się, że leczenie trombolityczne najlepiej rozwiązuje problem chorych z zawałem serca. Szybko jednak okazało się, że skuteczność leków fibrynolitycznych jest niezadawalająca, a odsetek powikłań stosunkowo wysoki. Dodatkowym ograniczeniem był fakt, że wielu chorych nie mogło skorzystać z tego leczenia ze względu na przeciwwskazania do podania fibrynolityków. Tych wad pozbawiona była angioplastyka. Metoda opracowana przez Andreasa Grϋntzinga w 1977 roku do leczenia stabilnej choroby wieńcowej, szybko okazała się skuteczna także w leczeniu zawału serca. Zespół kierowany przez DeWooda dowiódł, że koronarografia jest możliwa do wykonania w ostrej fazie zawału mięśnia sercowego i niedługo potem, w listopadzie 1980 roku, pierwsze zabiegi udrożnienia tętnicy dozawałowej wykonano w Mid America Heart Instytute w Kansas City, USA. W 1982 roku J. Meyer, a w 1983 roku G.O. Hartzler opublikowali pierwsze doniesienia o skutecznym, mechanicznym udrożnieniu tętnicy odpowiedzialnej za zawał. W Polsce pierwszy zabieg wykonał w Instytucie Kardiologii w Warszawie, w zespole prof. Witolda Rużyłły dr M. Dąbrowski wraz M. Woroszylską i J. Jodkowskim w 1985 roku. Udane zabiegi mechanicznego udrażniania tętnicy wieńcowej w zawale serca nie spowodowały odwrotu od ciągle dominującej i powszechnie akceptowanej fibrynolizy aż do połowy lat 90. XX wieku. W tej sytuacji, rozpoczęcie już w 1987 roku 24-godzinnego dyżuru zawałowego w pracowni hemodynamiki w Zabrzu było w pewnym stopniu działaniem wbrew obowiązującym zasadom. Bardzo dobre doświadczenia Zabrza potwierdzające skuteczność tej metody, nie były powszechnie akceptowane, co spowodowało, że dopiero po roku 2000, a właściwie po spotkaniu zorganizowanym z inicjatywy zespołu Śląskiego Centrum Chorób Serca w 2001 roku w Zabrzu, kolejne ośrodki w Polsce rozpoczęły stałe dyżury hemodynamiczne. Efekty widzimy dzisiaj grubo ponad 100 dyżurujących w Polsce pracowni i jedna z najniższych śmiertelności wewnątrzszpitalnych w zawale serca w Europie. Mamy satysfakcję, że zespół z Zabrza ma w tym dziele istotny udział. Czy możemy powiedzieć, że wszystko zostało zrobione? Na pewno nie. Po pierwsze, ciągle upływa zbyt wiele czasu od początku bólu do wdrożenia leczenia. Po drugie, leczenie wstrząsu jest nadal mało skuteczne. Wreszcie po trzecie, bardzo dobre wyniki leczenia wewnątrzszpitalnego zostają gdzieś zgubione już po roku, na skutek niewłaściwej opieki w tym okresie. Przed nami więc wiele pracy, aby te braki wyeliminować. Pracy tym bardziej trudnej, że chorzy z zawałem mięśnia sercowego są coraz starsi, cierpią na wiele dodatkowych chorób i często mają już za sobą kilka interwencji na naczyniach wieńcowych. Postęp technologiczny i determinacja kardiologów pozwalają mieć nadzieję, że i te trudności w najbliższym czasie zostaną pokonane. W Zabrzu intensywnie nad tym pracujemy. Zespół lekarski pracowni hemodynamiki-początek lat 90-tych. Stoją od lewej: M. Gąsior, J. Szkodziński, H. Krupa, P. Chodór, J. Prokopczuk, Z. Kalarus, A. Derkacz, G. Rozmus, S. Pasyk, A. Lekston, A. Mrówka, A. Wnęk, M. Kondys 1
WAŻNIEJSZE DATY MIJAJĄCEGO 25-LECIA W 1972 roku, w Zabrzu utworzono Wojewódzki Ośrodek Kardiologii (obecnie Śląskie Centrum Chorób Serca) z pracownią hemodynamiki. Pierwsze diagnostyczne zabiegi cewnikowania serca w Zabrzu były zasługą L. Polońskiego, M. Tendery i W. Pluty. Od momentu oddania do użytku w 1984 roku, stworzonego przez S. Pasyka, nowoczesnego i odpowiednio wyposażonego obiektu szpitalnego, kluczowym zadaniem naszego ośrodka stało się leczenie chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi. Funkcję kierownika Pracowni Hemodynamiki Śląskiego Centrum pełnili w latach: 1984-1987 W. Pluta, 1987-1992 P. Buszman, 1992 P. Kopeć, a od roku 1992 A. Lekston. Personelem średnim pracowni kierowali: M. Szenowska (1984-1986), H. Rozciecha (1986-1991), E. Piekarska (1991-1992), A. Delebiński (1992-2002). Obecnie funkcję tę pełni U. Goebel. Pierwszą wdrożoną inwazyjną metodą leczenia było zastosowanie w 1985 roku trombolizy dowieńcowej (strep tokinaza). Szczególnie dynamiczny rozwój nowoczesnych technik terapeutycznych przypadł na 1986 rok rozpoczęto wówczas rekanalizację zamkniętych tętnic wieńcowych za pomocą prowadnika. Również w tym roku A. Lekston i B. Borkowski wykonali pierwszy zabieg angioplastyki w zawale serca. Równolegle z rozwojem metod przezskórnych dokonał się gwałtowny postęp w zakresie kardiochirurgicznych technik reperfuzji. Z. Religa i M. Zembala przeprowadzili pierwsze zabiegi pomostowania aortalno wieńcowego u chorych w ostrej fazie zawału serca, w tym także ze wstrząsem kardiogennym oraz po wcześniejszym, nieskutecznym leczeniu fibrynolitycznym. W ośrodku wdrożono ponadto stosowanie kontrapulsacji wewnątrzaortalnej. W 1987 roku, z inicjatywy S. Pasyka, rozpoczęto pionierskie w Polsce i jedne z pierwszych w Europie całodobowe, stacjonarne dyżury interwencyjnego leczenia zawału serca. Inicjatywa ta umożliwiła zwiększenie liczby chorych ze świeżym zawałem, leczonych inwazyjnie w krótkim czasie po wystąpieniu objawów, co pozwoliło znacznie poprawić rokowanie. Wprowadzenie dyżuru było zalążkiem rozpowszechnienia w kraju tej metody leczenia, która intensywnie rozwi nęła się dopiero po kilkunastu latach. W 1991 roku rozpoczęto stosowanie balonowych cewników perfuzyjnych, przed erą stentów wieńcowych, jedynej metody pozwalającej skutecznie leczyć niektóre z powikłań angioplastyki wieńcowej. W 1992 roku zainicjowano stosowanie w warunkach pracowni hemodynamiki krążenia pozaustrojowego, w wybranych przypadkach wstrząsu kardiogennego w przebiegu zawału serca. Opis jednego z zabiegów selektywnej trombolizy W 1994 roku rozpoczęto implantację stentów wieńcowych, początkowo, z uwagi na ryzyko powikłań z ak r z ep owyc h, jedynie u nielicznych, wyselekcjonowanych chorych, a na szerszą skalę po wprowadzeniu skutecznej, kombinowanej terapii przeciwpłytkowej kwasem acetylosalicylowym i tienopirydyną. W 1998 roku w p r o w ad z on o uzupełniającą farmakoterapię abciximabem. Opis jednego z pierwszych zabiegów angioplastyki w świeżym zawale powikłanym wstrząsem kardiogennym 2
W 2002 roku J. Białkowski wykonał pierwszy zabieg przezskórnego zamknięcia pozawałowego ubytku przegrody międzykomorowej systemem Amplatzer. Od 2003 roku wykonywane są zabiegi trombektomii wieńcowej. W 2005 roku, u chorego z zawałem serca powikłanym wstrząsem kardiogennym, w trakcie angioplastyki zastosowano turbinowy, przezskórny system wspomagania krążenia IMPELLA. DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZA W czerwcu 1987 roku rozpoczęto 24. godzinne stacjonarne dyżury inwazyjnego leczenia zawału serca. Do zespołu dyżurnego włączono kardiologa interwencyjnego, technika i pielęgniarkę hemodynamiczną. Opis operacji chorego ze świeżym zawałem serca powikłanym obrzękiem płuc W roku 2009 zastosowano implantowalną pompę do wspomagania serca o przepływie ciągłym HEARTMATE u chorego z pozawałowym uszkodzeniem mięśnia sercowego Zasięg 24. godzinnego dyżuru zawałowego w początkowych latach Całodobowo dyżurował również zespół kardiochirurgów i anestezjologów. Początkowy obszar działalności obejmował ówczesne województwa katowickie, bielskie, częstochowskie i opolskie, z populacją liczącą około 6 milionów ludzi. W razie konieczności przyjmowano również chorych z innych regionów kraju. 3 Książka operacyjna z opisem zabiegu reperfuzji chirurgicznej w świeżym zawale serca
W latach 1987-2011 w naszym ośrodku inwazyjnie leczono 17500 chorych z zawałem serca. Przedstawione na rycinach wyniki i trendy leczenia w kolejnych latach ukazują systematyczny rozwój, prowadzący do znacznej redukcji śmiertelności. Odsetek chorych leczonych PCI zwiększył się z 11% w 1987 roku do 86% w 2011 roku. Liczba chorych z zawałem serca leczonych inwazyjnie wzrosła ze 145 chorych w 1987 roku do około 1200-1300 w ostatnich latach. Średni wiek chorych w omawianym okresie czasu wzrósł z 52 do 63 lat. Leczenie trombolityczne przed PCI, które w początkowym okresie działalności było stosowane u wszystkich chorych z zawałem serca, w ostatnich latach zostało praktycznie całkowicie zarzucone (0,2% chorych w 2011 roku). 4
Stenty wieńcowe, których stosowanie w pojedynczych przypadkach rozpoczęto w 1994 roku, w 2011 roku były implantowane u 93% chorych. Śmiertelność wewnątrzszpitalna zmniejszyła się o połowę w latach 1987-2011 z 14% do 6%. Średni czas hospitalizacji, sięgający w 1989 roku 33 dni, skrócił się do zaledwie 5 dni w 2011 roku. Podobnie zmniejszyła się śmiertelność w przypadku chorych leczonych PCI z 8% do 4%. 5
DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA Wieloletnie doświadczenie naszego ośrodka w interwencyjnym leczeniu ostrych zespołów wieńcowych, zaowocowało znaczącym dorobkiem naukowym dotyczącym tej dziedziny. Pracownicy Śląskiego Centrum Chorób Serca opublikowali 168 artykułów związanych z zawałem serca, w tym 43 prace w recenzowanych czasopismach z listy filadelfijskiej, o łącznym współczynniku Impact Factor wynoszącym 103 punkty. Dorobek uzupełniają setki doniesień zjazdowych przedstawianych na krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych. Pierwsze doniesienia zjazdowe dotyczące reperfuzji kardiochirurgicznej oraz fibrynolizy dowieńcowej/angioplastyki, pochodzą z roku 1988. Autorami tych doniesień są M. Zembala i S. Puchrowicz. Pierwsze doniesienie zjazdowe dotyczące kardiochirurgicznej reperfuzji w świeżym zawale serca Bermudy, 1988 6
Pierwsze doniesienie zjazdowe dotyczące selektywnej trombolizy i reperfuzji mechanicznej Katowice, 1988 Należy wyróżnić 2 pionierskie prace poświęcone inwazyjnym metodom leczenia chorych z zawałem serca powikłanym wstrząsem kardiogennym, opublikowane w 1993 roku i nagrodzone przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne. Pluta W., Krupa H., Kalarus Z., Gąsior M., Buszman P., Pasyk S. Ostry zawał serca ze wstrząsem. Tromboliza dowieńcowa. Kardiol. Pol. 1993, 39, 11: 341-345. Krupa H., Pluta W., Kalarus Z., Gąsior M., Pasyk S. Wstrząs kardiogenny. Koronaroplastyka przy niepowodzeniu trombolizy dowieńcowej. Kardiol. Pol. 1993, 39, 11: 346-349. 7
Poloński L., Gąsior M., Wasilewski J., Wilczek K., Wnęk A., Adamowicz-Czoch E., Sikora J., Lekston A., Zębik T., Gierlotka M., Wojnar R., Szkodziński J., Kon dys M., Szyguła-Jurkiewicz B., Wołk R., Zembala M. Outcomes of primary coronary angioplasty after initial thrombolysis in the treatment of 374 consecutive patients with acute myocardial infarction. Am Heart J 2003, 145: 855-61. Kalarus Z., Lenarczyk R., Kowalczyk J., Kowalski O., Gąsior M., Wąs T., Zębik T., Krupa H., Chodór P., Poloński L., Zembala M.: Importance of complete revascularization in patients with acute myocardial infarction treated with percutaneous coronary intervention. Am Heart J 2007, 153, 2: 304-12. Gąsior M, Gierlotka M, Lekston A, Wilczek K, Zębik T, Hawranek M, Wojnar R, Szkodziński J, Piegza J, Dyrbuś K, Kalarus Z, Zembala M, Poloński L. Comparison of outcomes of direct stenting versus sten ting after balloon predilation in patients with acute myocardial infarction (DIRAMI). Am J Cardiol 2007, 99: 798-805. Poloński L, Gąsior M, Gierlotka M, Kalarus Z, Cieśliński A, Dubiel JS, Gil RJ, Rużyłło W, Trusz-Gluza M, Zembala M, Opolski G. Polish Registry of Acute Coronary Syndromes (PL-ACS). Characteristics treatments and outcomes of patients with acute coronary syndromes in Poland. Kardiol Pol 2007, 65: 861-72. Lekston A, Słonka G, Gąsior M, Pres D, Gierlotka M, Zębik T, Wasilewski J, Głowacki J, Poloński L: Comparison of early and long-term results of percutaneous coronary interventions in patients with ST elevation myocardial infarction, complicated or not by cardiogenic shock. Coron Artery Dis 2010, 21: 13-9. Nagroda naukowa Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego za prace dotyczące leczenia wstrząsu kardiogennego Wśród pozostałych prac największe znaczenie mają: Buszman P., Szafranek A., Kalarus Z., Gąsior M. Use of changes in ST segment elevation for prediction of infarct artery recanalization in acute myocardial infarction. Eur Heart J 1995, 16: 1207-1214. Szkutnik M., Białkowski J., Kusa J., Banaszak P., Bara nowski J., Gąsior M., Chodór P., Zembala M. Postin farction vetricular septal defect closure with Amplatzer occluders. Eur J Cardiothorac Surg 2003, 23:325-7. Kowalczyk J, Lenarczyk R, Strojek K, Zielińska T, Gumprecht J, Sędkowska A, Kukulski T, Świerad M, Kowalski O, Średniawa B, Poloński L, Zembala M, Kalarus Z: Prognosis in diabetic patients with acute myocardial infarction treated invasively is related to renal function. Med Sci Monit 2010, 16: CR67-74. Kurek T, Lenarczyk R, Kowalczyk J, Świątkowski A, Kowalski O, Stabryła- Deska J, Honisz G, Lekston A, Kalarus Z, Kukulski T. Effect of anemia In highrisk groups of patients with acute myocardial infarction treated with percutaneous coronary intervention. Am J Cardiol 2010, 105: 611-8. Szkodziński J, Hudzik B, Osuch M, Romanowski W, Szyguła-Jurkiewicz B, Poloński L, Zubelewicz-Szkodzińska B. Serum concentrations of interleukin-4 and interferon-gamma in relation to severe left ventricular dysfunction in patients with acute myocardial infarction undergoing percutaneous coronary intervention. Heart Vessels 2011, 26: 399-407. 8
Poloński L, Gąsior M, Gierlotka M, Osadnik T, Kalarus Z, Trusz-Gluza M, Zembala M, Wilczek K, Lekston A, Zdrojewski T, Tendera M. A comparison of ST elevation versus non-st elevation myocardial infarction outcomes in a large registry database. Are non-st myocardial infarctions associated with worse long-term prognoses? Int J Cardiol 2011, 152: 70-7. Frycz-Kurek A. M, Gierlotka M, Gąsior M, Wilczek K, Lekston A, Kalarus Z, Poloński L. Zawał serca z uniesieniem odcinka ST rokuje gorzej niż zawał serca bez uniesienia odcinka ST u chorych bez istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych: analiza z Rejestru PL-ACS. Kardiol Pol 2010, 68: 1211-17. Pres D, Gąsior M, Lekston A, Gierlotka M, Hawranek M, Tajstra M, Buchta P, Słonka G, Poloński L. Relationship between low-density lipoprotein cholesterol level on admission and in-hospital mortality in patients with ST-segment elevation myocardial infarction, with or without diabetes, treated with percutaneous coronary intervention. Kardiol Pol 2010, 68: 1005-12. Pres D, Gąsior M, Strojek K, Gierlotka M, Hawranek M, Lekston A, Wilczek K, Tajstra M, Gumprecht J, Poloński L. Stężenie glukozy przy przyjęciu determinuje śmiertelność wewnątrzszpitalną i odległą chorych ze STEMI powikłanym wstrząsem kardiogennym leczonych przezskórną angioplastyką wieńcową. Kardiol Pol 2010, 68: 743-51. Kowalczyk J, Francuz P, Swoboda R, Lenarczyk R, Średniawa B, Golda A, Kurek T, Mazurek M, Podolecki T, Poloński L, Kalarus Z.: Prognostic significance of hyperuricemia in patients with different types of renal dysfunction and acute myocardial infarction treated with percutaneous coronary intervention. Nephron Clin Pract 2010, 116: c114-c122. Lech Poloński, Mariusz Gąsior, Marek Gierlotka, Krzysztof Wilczek, Zbigniew Kalarus, Jacek Dubiel, Witold Rużyłło, Waldemar Banasiak, Grzegorz Opolski, Marian Zembala What has changed in the treatment of ST-segment elevation myocardial infarction in Poland in 2003-2009? Data from the Polish Registry of Acute Coronary Syndromes (PL-ACS). Kardiol Pol 2011, 69: 1109-18. Lech Poloński, Mariusz Gąsior, Marek Gierlotka, Tadeusz Osadnik, Zbigniew Kalarus, Maria Trusz-Gluza, Marian Zembala, Krzysztof L. Wilczek, Andrzej Lekston, Tomasz Zdrojewski, Michał Tendera. A comparison of ST elevation versus non-st elevation myocardial infarction outcomes in a large registry database Are non-st myocardial infarctions associated with worse long-term prognoses? Int J Cardiol 2011, 152: 70-7. Michał Mazurek, Jacek Kowalczyk, Radosław Lenarczyk, Andrzej Świątkowski, Oskar Kowalski, Agnieszka Sędkowska, Tomasz Wąs, Marcin Świerad, Patrycja Pruszkowska-Skrzep, Tomasz Kurek, Ewa Jędrzejczyk, Lech Poloński, Zbigniew Kalarus. The impact of unsuccessful percutaneous coronary intervention on short- and long-term prognosis in STEMI and NSTEMI. Catheter Cardiovasc Intervent 2011, 78: 514-22. Marian Zembala, Przemysław Trzeciak, Mariusz Gąsior, Marek Gierlotka, Bartosz Hudzik, Mateusz Tajstra, Andrzej Bochenek, Stanisław Woś, Lech Poloński. Optimal timing for surgical revascularization in survivors of acute coronary syndromes eligible for elective coronary artery bypass graft surgery. Int J Cardiol 2011, 153: 173-8. Wiktor Kuliczkowski, Małgorzata Greif, Mariusz Gąsior, Jacek Kaczmarski, Damian Pres, Lech Poloński.: Effects of platelet and inflammatory system activation on outcomes in diabetic patients with ST segment elevation myocardial infarction treated with primary percutaneous coronary intervention. Kardiol Pol 2011, 69: 531-7. Piotr Chodór, Tomasz Kurek, Anetta Kowalczuk, Marcin Świerad, Tomasz Wąs, Grzegorz Honisz, Andrzej Świątkowski, Witold Streb, Zbigniew Kalarus. Radial vs femoral approach with StarClose clip placement for primary percutaneous coronary intervention in patients with ST-elevation myocardial infarction. RADIAMI II: a prospective, randomised, single centre trial. Kardiol Pol 2011, 69: 763-71. Andrzej Lekston, Mateusz Tajstra, Mariusz Gąsior, Marek Gierlotka, Damian Pres, Bartłomiej Hudzik, Przemysław Trzeciak, Zbigniew Kalarus, Lech Poloński, Marian Zembala. Impact of multivessel coronary disease on oneyear clinical outcomes and five-year mortality in patients with ST-elevation myocardial infarction undergoing percutaneous coronary intervention. Kardiol Pol 2011, 69: 336-43. Marek Gierlotka, Mariusz Gąsior, Krzysztof Wilczek, Michał Hawranek, Janusz Szkodziński, Piotr Pączek, Andrzej Lekston, Zbigniew Kalarus, Marian Zembala, Lech Poloński. Reperfusion by primary percutaneous coronary intervention in patients with ST-segment elevation myocardial infarction within 12 to 24 Hours of the onset of symptoms (from a Prospective National Observational Study [PL-ACS]). Am J Cardiol 2011, 107: 501-8. Mariusz Gąsior, G. Słonka, Krzysztof Wilczek, M. Gierlotka, W. Rużyłło, Marian Zembala, T. Osadnik, J. Dubiel, T. Zdrojewski, Zbigniew Kalarus, Lech Poloński. Comparison of invasive and non-invasive treatment strategies in older patients with acute myocardial infarction complicated by cardiogenic shock (from the Polish Registry of Acute Coronary Syndromes - PL - ACS). Am J Cardiol 2011, 107: 30-6. Trzeciak P, Gierlotka M, Gąsior M, Lekston A, Wilczek K, Słonka G, Kalarus Z, Zembala M, Hudzik B, Poloński L. Mortality of patients with ST-segment elevation myocardial infarction and cardiogenic shock treated by PCI is correlated to the infarct-related artery - Results from the PL-ACS Registry. Int J Cardiol 2011 Nov 14. [Epub ahead of print] 9
Tajstra M, Gąsior M, Gierlotka M, Pres D, Hawranek M, Trzeciak P, Lekston A, Poloński L, Zembala M. Comparison of five-year outcomes of patients with and without chronic total occlusion of noninfarct coronary artery after primary coronary intervention for ST-segment elevation acute myocardial infarction. Am J Cardiol 2012, 109: 208-13. Gierlotka M, Gąsior M, Wilczek K, Wasilewski J, Hawranek M, Tajstra M, Osadnik T, Banasiak W, Poloński L. Temporal trends in the treatment and outcomes of patients with non-st-segment elevation myocardial infarction in Poland from 2004-2010 (from the Polish Registry of Acute Coronary Syndromes). Am J Cardiol 2012, 109: 779-86. ROZPRAWY DOKTORSKIE Zgromadzony materiał umożliwił również przeprowadzenie 32 przewodów doktorskich oraz 3 przewodów habilitacyjnych. Paweł Buszman. Analiza zapisu elektrokardiograficznego u chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego poddanych leczeniu trombolitycznemu, 1991 Mariusz Gąsior. Ocena skuteczności przezskórnej śródnaczyniowej plastyki tętnic wieńcowych za pomocą balonowych cewników perfuzyjnych, u chorych w ostrej fazie zawału mięśnia sercowego po nieskutecznym leczeniu trombolitycznym i/lub koronaroplastyce z użyciem standardowych cewni ków, 1994 Hubert Krupa. Ilościowa ocena ograniczenia strefy zawału mięśnia sercowego oraz skuteczności poszczególnych metod uzyskiwania reperfuzji na podstawie 12-odprowadzeniowego elektrokardiogramu, 1994 Piotr Chodór. Ocena skuteczności zabiegu pierwotnej angioplastyki wieńcowej w leczeniu ostrej fazy zawału mięśnia sercowego u pacjentów z przeciwwskazaniami do leczenia streptokinazą, 1996 Beata Średniawa. Zmienność rytmu zatokowego u chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego leczonych za pomocą selektywnego wlewu strep tokinazy i/lub przezskórnej śródnaczyniowej plastyki tętnicy wieńcowej, 1996 Agata Musialik-Łydka. Ocena zmienności rytmu zatokowego u chorych w ostrym okresie niestabilnej choroby wieńcowej, 1997 Andrzej Wnęk. Ocena skuteczności zabiegu przezskórnej śródnaczyniowej angioplastyki wieńcowej u chorych w ostrej fazie zawału mięśnia sercowego po nieskutecznym leczeniu trombolitycznym, 1997 Violetta Kowalik. Ocena wczesnych wyników leczenia niestabilnej choroby wieńcowej za pomocą zabiegu przezskórnej koronaroplastyki wykonanej w trybie pilnym lub planowym, 1998 Janusz Prokopczuk. Ocena wybranych czynników wpływających na reokluzję naczyń wieńcowych u chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego po nieskutecznym leczeniu trombolitycznym, u których wykonano przezskórną śródnaczyniową angioplastykę wieńcową, 1999 Janusz Szkodziński. Wpływ stentowania tętnic wieńcowych na przebieg zawału serca u chorych z nieskutecznym lub niezadowalającym wynikiem angioplastyki balonowej, 2001 Tadeusz Zębik. Porównanie wyników leczenia chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowe go poddanych zabiegom przezskórnej interwencji wieńcowej z obecnością jedno- i wielonaczyniowej choroby wieńcowej w obserwacji wewnątrzszpitalnej i odległej, 2002 Marek Gierlotka. Ocena czynników wpływających na śmiertelność chorych ze świeżym zawałem serca leczonych angioplastyką wieńcową, 2003 Marek Kondys. Porównanie skuteczności, przebie gu oraz wyników leczenia chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego poddanych zabiegowi angioplastyki wieńcowej z pierwszym i kolejnym zawałem serca w obserwacji wewnątrzszpitalnej i odległej, 2003 Krzysztof Dyrbuś. Dyspersja QT w świeżym zawale serca, 2004 Ilona Skoczylas. Przydatność elektrokardiograficznej próby wysiłkowej w ocenie restenozy u chorych z jednonaczyniową chorobą wieńcową, po zawale mięśnia sercowego leczonych metodą przezskórnej angioplastyki z implantacją stentu wieńcowego, w obserwacji odległej, 2004 Grzegorz Honisz. Ocena wyników leczenia metodami inwazyjnymi chorych z zawałem serca i cukrzycą typu 2, 2004 Ewa Markowicz-Pawlus. Ryzyko pęknięcia wolnej ściany lewej komory u chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego leczonych metodą angioplastyki wieńcowej, 2005 Michał Hawranek. Angiograficzna ocena miażdżycy w tętnicach wieńcowych u chorych z zawałem serca leczonych angioplastyką. Obserwacja 12. miesięczna, 2006 10
Jacek Kowalczyk. Wpływ nieprawidłowej czynności nerek na rokowanie chorych z zawałem serca leczonych przezskórną interwencją wieńcową, 2006 Marcin Osuch. Wyniki interwencyjnego leczenia ostrego zespołu wieńcowego bez uniesienia odcinka ST u chorych po przebytym zawale serca, 2006 Jacek Piegza. Wpływ średnicy tętnicy wieńcowej na wczesne i odległe wyniki leczenia chorych z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST poddanych angioplastyce z implantacją stentu, 2006 Witold Streb. Przyczyny i znaczenie rokownicze nagłego zatrzymania krążenia u chorych z zawałem mięśnia sercowego leczonych inwazyjnie, 2006 Grzegorz Słonka. Porównanie wyników leczenia chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST poddanych zabiegowi angioplastyki wieńcowej w trybie normalnym oraz dyżurowym, 2007 Joanna Stabryła-Dyska. Przydatność standardowego 12-odprowadzeniowego elektrokardiogramu w ocenie rokowania u chorych z zawałem serca leczonych inwazyjnie, 2007 Mateusz Tajstra. Porównanie wyników leczenia chorych ze świeżym zawałem mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST poddanych implantacji stentu w schemacie bailout i rutynowym, 2007 Anna Śliwińska. Przydatność analizy odcinka ST u chorych ze świeżym zawałem serca w ocenie reperfuzji na poziomie naczyniowym i tkankowym, 2007. Piotr Buchta. Wyniki leczenia zawału serca z uniesieniem odcinka ST przezskórną interwencją wieńcową, w zależności od wieku, 2010 Andrzej Świątkowski. Wpływ wstrząsu kardiogennego wikłającego świeży zawał serca na rokowanie chorych, 2010 Anna Frycz-Kurek. Zawał serca u chorych bez istotnych angiograficznie zmian w tętnicach wieńcowych, 2011 Sylwia Cebula. Znaczenie turbulencji rytmu zatokowego w prognozowaniu poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych u chorych z zawałem serca leczonych inwazyjnie, 2011 Tomasz Kurek. Ocena wpływu niedokrwistości przy przyjęciu na rokowanie u chorych z zawałem serca leczonym inwazyjnie, 2011 Damian Pres. Znaczenie stężenia glukozy przy przyjęciu u chorych z zawałem serca powikłanym wstrząsem kardiogennym leczonych przezskórną interwencją wieńcową, 2012 PRACE HABILITACYJNE Marian Zembala. Chirurgiczna reperfuzja mięśnia sercowego w świeżym zawale, 1992 Tomasz Kukulski. Ilościowa analiza zmian regionalnej funkcji mięśnia sercowego wywołanych ostrym niedokrwieniem. Ocena eksperymentalna i kliniczna za pomocą wybranych parametrów Dopplera miokardialnego, 2003 Mariusz Gąsior. Prospektywne, jednoośrodkowe, randomizowane badanie oceniające wpływ techniki bezpośredniego stentowania u chorych z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST na przebieg wewnątrzszpitalny i rokowanie 2-letnie. Ocena kliniczna i angiograficzna, 2004 KORZYŚCI DLA ROZWOJU POLSKIEJ KARDIOLOGII WYNIKAJĄCE Z ZA- BRZAŃSKIEGO MODELU LECZENIA ZAWAŁU SERCA W latach 1997 2000 (wdrożenie 2001 2003) w ośrodku prowadzono projekt badawczy Wstrząs w przebiegu ostrego zawału serca: porównanie skuteczności leczenia inwazyjnego z leczeniem zachowawczym, na podstawie którego opracowano algorytm postępowania z chorym we wstrząsie kardiogennym, który został przyjęty jako modelowy dla całego kraju. Śląskie Centrum Chorób Serca w dużym stopniu przyczyniło się do zmiany organizacji i finansowania leczenia ostrych zespołów wieńcowych w Polsce. Przełomem okazało się zorganizowane w lutym 2001 roku, w Zabrzu, spotkanie kardiologów interwencyjnych, zwłaszcza kierowników pracowni hemodynamicznych, z przedstawicielami regionalnych kas chorych. Jego organizatorami byli: dyrektor Śląskiej Regionalnej Kasy Chorych - Andrzej Sośnierz, konsultant Wojewódzki w dziedzinie Kardiologii - prof. Lech Poloński oraz przewodniczący Sekcji Kardiologii Inwazyjnej PTK - doc. Robert Gil. Kardiolodzy z Zabrza przedstawili od kuchni działalność swojego ośrodka w zakresie leczenia ostrych zespołów wieńcowych. Głównym celem spotkania było podsumowanie śląskich osią- 11
gnięć w dziedzinie kardiologii inwazyjnej. Szczególną uwagę poświęcono trudnym, kosztownym, wymagającym doskonałej organizacji pracy nie tylko pracowni hemodynamicznych interwencjom w ostrych zespołach wieńcowych, z zawałem serca na czele. Mówiono także o 24-godzinnych dyżurach hemodynamicznych, uruchomionych w innych ośrodkach w Polsce. Wzorem dla reszty kraju było oczywiście Zabrze, gdzie system taki działał od lat. Podsumowując, w Zabrzu odbyło się ważne, potrzebne i chyba pierwsze w skali krajowej spotkanie, na którym po tej samej stronie barykady spotkali się kardiolodzy z przedstawicielami kas chorych [Kardiologia Inwazyjna 2001, 4(1):19-20]. Wyrazem uznania dla osiągnięć Śląskiego Centrum Chorób Serca w zakresie inwazyjnego leczenia zawału serca było powierzenie mu przez Ministerstwo Zdrowia w 2003 roku koordynacji projektu - Ogólnopolskiego Rejestru Ostrych Zespołów Wieńcowych PL-ACS, jednego z największych na świecie. Zanim projekt ruszył, w naszym ośrodku opracowano jego założenia, także te metodyczne oraz stworzono odpowiednią logistykę. Celem rejestru było i jest poznanie rzeczywistej skali problemu, częstości występowania oraz sposobów leczenia niestabilnej choroby wieńcowej i zawału serca w poszczególnych regionach kraju. To niezwykle ważne, bowiem uzyskane dane pozwalają na opracowywanie efektywnych planów rozwoju opieki kardiologicznej w poszczególnych województwach w celu zmniejszenia śmiertelności w zawale serca i niestabilnej chorobie wieńcowej. W chwili obecnej w rejestrze zgromadzono dane dotyczące 400.000 chorych. Prowadzone na bieżąco analizy danych Rejestru PL-ACS zaowocowały powstaniem łącznie 31 publikacji. Łączny Impact Factor prac z Rejestru wynosi 42,67. Podstawowe dane dotyczące wyników uzyskanych w rejestrze przedstawiono na rycinach. 12
13
Od kilkunastu już lat Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem, organizując połączone z Międzynarodową Konferencją Kardiologiczną Warsztaty Kardiologii Inwazyjnej, których integralną częścią są transmisje z zabiegów na żywo. Spotkania te cieszą się niesłychanym powodzeniem, o czym świadczy sięgająca 2 500 uczestników frekwencja. Przez okres dwudziestu pięciu lat swojej działalności ośrodek wyszkolił wielu wspaniałych kardiologów interwencyjnych; część z nich, wśród których są także pracownicy SCCS, pełni obecnie funkcje ordynatorów oddziałów lub kierowników pracowni hemodynamicznych w Polsce, np. w Częstochowie, Opolu, Rybniku, Wrocławiu, Kędzierzynie-Koźlu, Zielonej Górze, Rybniku, Dąbrowie Górniczej, Rzeszowie, Wałbrzychu, Lubinie, Gorzowie Wielkopolskim, Jeleniej Górze, Olsztynie, Chorzowie, Raciborzu czy Zakopanem. Szkolimy także Kolegów zza naszych wschodnich i południowych granic, tj. Ukrainy, Gruzji, Słowacji, Białorusi i Rosji. Tę krótką historię naszej 25-letniej działalności związanej z diagnostyką i leczeniem interwencyjnym zawału serca kończymy myślą, która pomaga nam w codziennych obowiązkach, inspiruje do działania i daje poczucie sensu wykonywanej pracy: Jesteśmy, aby ratować, leczyć, dawać nadzieję... Dziękujemy, Zespół Śląskiego Centrum Chorób Serca ul. Marii Curie-Skłodowskiej 9, 41-800 Zabrze tel. (32) 37 33 800 www.sccs.pl telefon zawałowy: 500 042 491 14