Podstawy rachunkowości Operacje gospodarcze bilansowe i wynikowe w rachunkowości jednostki gospodarczej mgr Paulina Bzymek-Iwanowicz Zdarzenia w jednostce operacje gospodarcze zdarzenia gospodarcze 2 31 marca 2014 1
Operacje gospodarcze Operacje gospodarcze to zdarzenia gospodarcze, które powodują zmiany w majątku, kapitałach lub w wyniku finansowym jednostki, są wyrażone w mierniku pieniężnym i potwierdzone dowodem księgowym. Wszystkie operacje gospodarcze podlegają ewidencji w księgach rachunkowych jednostki zgodnie z zasadami rachunkowości. 3 31 marca 2014 Relacje między zdarzeniem a operacją zdarzenia gospodarcze czynności księgowe brak zmian w majątku, kapitałach, wyniku finansowym zmiany w majątku, kapitałach, wyniku finansowym korekty, storna, przekształcenia operacje gospodarcze nie podlegają ewidencji w księgach rachunkowych podlegają ewidencji w księgach rachunkowych 4 31 marca 2014 2
Zdarzenia gospodarcze, które nie stanowią operacji gospodarczych Podpisanie umowy o pracę z nowym pracownikiem Podpisanie umowy kredytowej z bankiem Podjęcie decyzji o modernizacji budynku produkcyjnego Podpisanie dwuletniej umowy z kontrahentem Z na dostawy towarów Operacje gospodarcze -Naliczenie wynagrodzeń za wykonaną pracę sporządzenie listy płac; - Wypłata wynagrodzenia; -Wypłata kredytu na rachunek bankowy jednostki; - Naliczenie przez bank odsetek od kredytu; - Spłata kredytu; - Zapłata odsetek; -Nakłady poniesione na modernizację potwierdzone fakturą wykonawcy; - Zapłata wykonawcy za wykonane prace; - Naliczenie amortyzacji budynku ; - Przyjęcie dostawy materiałów do magazynu; - Zapłata faktury za transport materiałów; - Wydanie materiałów z magazynu do produkcji; - Zniszczenie materiałów w wyniku pożaru. 5 31 marca 2014 Podział operacji gospodarczych Kryterium podziału Operacje gospodarcze Stopień złożoności Proste Złożone Zależność od jednostki Zależne od decyzji jednostki Niezależne od decyzji jednostki Zasięg Zewnętrzne Wewnętrzne Zakres zmian Bilansowe Wynikowe 6 31 marca 2014 3
Stopień złożoności Operacje proste -Pojedyncze, elementarne zdarzenie gospodarcze; Operacje złożone -Powstają w wyniku dwu lub więcej operacji prostych -Nie można jej rozłożyć na elementy proste Np. podjęcie gotówki z banku do kasy Np. Spłata zobowiązań wobec kilku dostawców 7 31 marca 2014 Zależność od jednostki Operacje zależne od jednostki -Zdarzenia będące skutkiem wcześniejszych decyzji jednostki; -Są rezultatem celowego działania jednostki Operacje niezależne od jednostki -Zdarzenia niezależne od woli jednostki; - Są skutkiem zdarzeń losowych bądź decyzji i działań innych podmiotów. Np. Zakup materiałów od dostawcy X. Np. Zapłata składek ZUS 8 31 marca 2014 4
Zasięg Operacje wewnętrzne -Zdarzenia, które powodują wyłącznie zmiany w aktywach, pasywach lub wyniku finansowym danej jednostki. Np. wydanie materiałów do produkcji. Operacje zewnętrzne -Zdarzenia, które dotyczą jednostki i jej kontrahentów; -Zmiany w aktywach lub pasywach czy też wyniku finansowym jednostki pociągają za sobą zmiany w majątku, kapitałach lub wyniku finansowym innych jednostek. Np. Uregulowanie należności przez odbiorcę Z przelewem na rachunek bankowy 9 31 marca 2014 Zakres zmian Operacje bilansowe -Zdarzenia, które powodują wyłącznie zmiany w składnikach bilansu; -Pod wpływem tych operacji zmieniają się aktywa lub pasywa jednostki, a wynik finansowy pozostaje bez zmian. Operacje wynikowe -Zdarzenia, które powodują zmiany w wyniku finansowym jednostki, gdyż generują przychody, koszty lub zyski i straty nadzwyczajne. -Zmiany wyniku finansowego powodują jednocześnie zmiany w składnikach aktywów i pasywów jednostki. 10 31 marca 2014 5
Operacje bilansowe (1) Operacje bilansowe powodują zmiany w składnikach aktywów lub pasywów: Typy operacji bilansowych: operacje aktywne, operacje pasywne, operacje aktywno-pasywne zmniejszające, operacje aktywno-pasywne zwiększające. 11 31 marca 2014 Operacje bilansowe (1) I II III IV TYP OPERACJI AKTYWA PASYWA Zmieniające wyłącznie składniki aktywów Zmieniające wyłącznie składniki pasywów Zwiększające składnik aktywów i pasywów Zmniejszające składnik aktywów i pasywów SUMA BILANSOWA bez zmian bez zmian 12 31 marca 2014 6
Operacja bilansowa aktywa Typ I Odbiorca uregulował przelewem należność za sprzedane towary - 500 zł Aktywa Pasywa Wynik finansowy Należności -500 Środki pieniężne +500 brak zmian brak zmian Suma aktywów = Suma pasywów 13 Operacja bilansowa pasywna Typ II Zaciągnięto kredyt bankowy, którym spłacono zobowiązania wobec dostawców - 7000 zł Aktywa Pasywa Wynik finansowy brak zmian Kredyty + 7 000 Zobowiązania 7 000 brak zmian Suma aktywów = Suma pasywów 14 7
Operacja bilansowa aktywno-pasywna zwiększająca Typ III Wspólnik zwiększył swoje udziały wpłacając na rachunek bankowy - 20 000 zł Aktywa Pasywa Wynik finansowy Środki pieniężne + 20 000 Kapitał podstawowy + 20 000 brak zmian Zwiększona suma aktywów = Zwiększona suma pasywów 15 Operacja bilansowa aktywno-pasywna zmniejszająca Typ IV Wypłacono wynagrodzenia pracownikom - 30 000 zł Aktywa Pasywa Wynik finansowy Śródki pieniężne -30 000 Zobowiązania -30 000 brak zmian Zmniejszona suma aktywów = Zmniejszona suma pasywów 16 8
Operacje wynikowe (1) Operacje wynikowe: dzielą się na operacje kosztowe i przychodowe. z jednej strony wywołują zmianę w składnikach zasobów/ zobowiązań, z drugiej strony wywołują zmianę w wyniku finansowym. 17 31 marca 2014 Operacje wynikowe (2) I II III IV TYP OPERACJI Zwiększająca aktywa i kapitały własne Zmniejszająca kapitały obce i zwiększająca kapitały własne Zmniejszająca aktywa i kapitały własne Zwiększająca kapitały obce i zmniejszająca kapitały własne BILANS RZiS A KO KW K P WF bez zmian bez zmian 18 31 marca 2014 9
Operacje wynikowe (3) Typ I Wystawiono fakturę za sprzedane wyroby gotowe - 5 000 zł Faktura jest płatna w ciągu 7 dni Aktywa Pasywa RZiS Należności +5000 KW KO + 5000 brak zmian Zwiększona suma aktywów = Zwiększona suma pasywów K P WF +5000 +5000 19 Operacje wynikowe (4) Typ II Dostawca umorzył część zobowiązań - 2 000 zł Aktywa Pasywa RZiS brak zmian KW + 2000 KO K P WF Zobowiązania - 2000 +2000 +2000 Suma aktywów = Suma pasywów 20 10
Operacje wynikowe (5) Typ III Naliczono amortyzację maszyny produkcyjnej - 1 000 zł Aktywa Pasywa RZiS Środki trwałe -1 000 KW -1 000 KO K P WF brak zmian +1000-1000 Zmniejszona suma aktywów = Zmniejszona suma pasywów 21 Operacje wynikowe (6) Typ IV Naliczono wynagrodzenia pracownikom 9 000 zł Aktywa Pasywa RZiS brak zmian KW KO -9 000 + 9000 K P WF +9 000-9 000 Suma aktywów = Suma pasywów 22 11
Dokumentowanie operacji gospodarczych (1) Dowód księgowy: jest podstawą ewidencji księgowej operacji gospodarczych, powinien zawierać dane określone przepisami UoR (art. 21, ust.1),co najmniej: określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego; określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej; opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach naturalnych; datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą - także datę sporządzenia dowodu; podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów; stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania. 23 31 marca 2014 Dokumentowanie operacji gospodarczych (2) Dowód księgowy powinien być (art. 22, ust. 1 UoR): rzetelny, to jest zgodny z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentuje, kompletny, zawierając co najmniej dane określone w art. 21, wolny od błędów rachunkowych, niedopuszczalne jest dokonywanie w dowodach księgowych wymazywania i przeróbek. 24 31 marca 2014 12
Dokumentowanie operacji gospodarczych (3) Dowody księgowe przed ich zaewidencjonowaniem muszą być odpowiednio opracowane, tj.: sprawdzone pod względem formalnym, rachunkowym, merytorycznym; zadekretowane, tj. opisane z podaniem korespondencji kont i zaakceptowane do księgowania; posegregowane według grup rodzajowych, np. kasowe, bankowe, materiałowe; ponumerowane, tj. zaopatrzone w numer identyfikacyjny, pod którym będzie on księgowany i przechowywany. 25 31 marca 2014 Dowody księgowe Kryterium podziału Wystawca Odbiorca Podstawa sporządzenia Liczba operacji Obce Własne Wewnętrzne Zewnętrzne Źródłowe (pierwotne) Wtórne Pojedyncze Zbiorcze Potwierdzające obrót zapasami Podział dowodów księgowych Potwierdzające obrót środkami trwałymi Rodzaj operacji Płacowe Potwierdzający obrót aktywami finansowymi Potwierdzające rozliczenia rozrachunków i obrót wierzytelnościami 26 31 marca 2014 13
Pytania? 31 marca 2014 27 14