MBA. CE 3/2012 Issue Summary 101 Management and Business Administration. Central Europe 3/2012 (116): s. 101 108, ISSN 2084 3356, Copyright by Akademia Leona Koźmińskiego ISSUE SUMMARY Etyka biznesu: nauczanie i uczenie się Wojciech Gasparski, Anna Lewicka-Strzałecka, Dariusz Bąk, Bolesław Rok Rekapitulacja doświadczeń edukacyjnych w zakresie etyki biznesu oraz przedstawienie zagrożeń i szans związanych z edukacją etyczną na poziomie akademickim oraz zawodowym. Opis uzupełniony pogłębioną analizą wybranych zagadnień. W artykule Autorzy zbierają doświadczenia z zakresu edukacji etyki biznesu na różnych płaszczyznach: akademickiej, podyplomowej i wewnątrzorganizacyjnej. Ukazują specyfikę tych płaszczyzn, różnice dotyczące założeń i oceny efektywności. Podkreślony jest dydaktyczno-formacyjny charakter tej dyscypliny. Pozwala to na śledzenie zmian zachodzących w obrębie przedmiotu nauczania, jego celu i metody, które w finale prowadzą do ukazania etyki biznesu jako sprawnego narzędzia do kształtowania oczekiwanych postaw i standardów zachowań w organizacji. Zestawienie głównych problemów towarzyszących całemu spektrum edukacji etycznej daje szansę na wprowadzenie zmian w zakresie programów nauczania oraz sposobów kształcenia. Wskazuje na sposoby dostosowania oferty edukacyjnej do oczekiwań społecznych oraz do wymogów rynku. Słowa kluczowe: etyka, edukacja, programy etyczne, standardy etyczne
102 Issue Summary MBA. CE 3/2012 Rola uczelni w kształtowaniu postaw społecznych przyszłych menedżerów Janina Filek Artykuł poświęcony jest krytycznej analizie obecnego modelu edukacji menedżerów w Polsce. Jednocześnie Autorka proponuje model edukacji nowoczesnej, lepiej odpowiadającej współczesnym wyzwaniom. W części pierwszej tekst napisany jest z perspektywy filozoficznej, stąd odwołania do greckiej Paidei, natomiast w drugiej części jest próbą analizy niedoskonałej polskiej rzeczywistości edukacyjnej w zakresie kształcenia postaw przyszłych menedżerów. Autorka proponuje w ramach nowego modelu przekształcenie tradycyjnego, edukacyjnego systemu nauczania etyki w nowoczesny model społecznej interakcji. Autorka w podsumowaniu prezentuje konkretne działania, które powinny zostać podjęte na polskich uczelniach, aby można było jak najszybciej przejść od tradycyjnego modelu edukacji menedżerów do nowoczesnego modelu prospołecznej edukacji, opartej na społecznej interakcji. Słowa kluczowe: edukacja menedżerów, edukacja etyczna, edukacja prospołeczna, grecka edukacja
MBA. CE 3/2012 Issue Summary 103 Biznes z perspektywy etycznej czy etyka z biznesowego punktu widzenia? O dwóch modelach nauczania etyki biznesu Tomasz Kwarciński em artykułu jest prezentacja dwóch modeli nauczania etyki biznesu, którymi są: model akademicki, określany jako biznes z perspektywy etycznej, i model korporacyjny, nazywany etyką z biznesowego punktu wiedzenia. Autor próbuje uzasadnić przedstawioną tezę, odwołując się zarówno do teoretycznych i empirycznych badań prowadzonych przez etyków biznesu, jak i do własnych doświadczeń nauczyciela akademickiego. Biorąc pod uwagę różnice zachodzące między wymienionymi modelami nauczania etyki biznesu oraz uwzględniając zagrożenia związane z wprowadzaniem programów etycznych w firmach, Autor dochodzi do wniosku, że prowadzone w firmach szkolenia z zakresu etyki biznesu nie są kontynuacją dydaktyki akademickiej i nie powinny być w ten sposób traktowane. Przedstawione analizy mogą przyczynić się do poprawy procesu nauczania etyki biznesu zarówno na poziomie akademickim, jak i korporacyjnym. Słowa kluczowe: etyka biznesu, programy etyczne, podejście instrumentalne, autonomia moralna
104 Issue Summary MBA. CE 3/2012 Fenomenologia zarządzania aspekt dydaktyczny Bronisław Bombała Artykuł przedstawia zastosowanie metody fenomenologicznej w naukach o zarządzaniu i edukacji menedżerskiej Metoda fenomenologiczna ( soczewka fenomenologiczna i formuła 3i ). W artykule Autor prezentuje pogląd, że wprowadzenie metody fenomenologicznej do edukacji menedżerów podniesie ich poziom etyczny i efektywność. Przeprowadzona analiza pokazuje, że metoda fenomenologiczna ( soczewka fenomenologiczna i formuła 3i ) ma wysoką przydatność edukacyjną, a ponadto umożliwia stworzenie spójnej filozofii kształcenia menedżerów. Fenomenologia jest ważną perspektywą badawczą w naukach o zarządzaniu i w procesie dydaktycznym. Słowa kluczowe: fenomenologia zarządzania, prakseologia fenomenologiczna, soczewka fenomenologiczna formuła 3i
MBA. CE 3/2012 Issue Summary 105 Refleksje na temat profesjonalnej etyki inżynierskiej perspektywa personalistyczna Piotr Wajszczyk Autor dokonuje próby syntezy profesjonalnej etyki inżyniera w celu określenia kluczowych cech charakterystycznych profesjonalnego inżyniera-konsultanta oraz inżyniera-menedżera, którzy wykonują swoje obowiązki w ramach umowy o pracę lub wolny zawód jako partnerzy. Zastosowano analizę opisową do treści kodeksów inżynierskich w celu uzyskania kluczowych kompetencji etycznych. Przegląd treści etyki zawodowej inżyniera wykazuje oparcie deontologiczne kształcenia inżyniera na wcześniejszych wartościach i postawach ogólnych i osobowych, które wykraczają poza sferę kształcenia zawodowego, a są niezbędnym warunkiem wstępnym prawidłowo przebiegającej edukacji zawodowej w zakresie uprawnień i powinności inżynierskich oraz postaw wobec zawodowych problemów etycznych. Analizując przebieg kształcenia z zakresu etyki na studiach technicznych, Autor wskazuje potrzebę stosowania metody studiów przypadku podczas nauczania oraz właściwego uprzedniego przygotowania studentów do studiów przedmiotu etyki zawodowej. Autor stawia tezę o potrzebie sformułowania takich wymagań wstępnych w kształceniu technicznym w zakresie etyki zawodowej, uzasadniając tę tezę unormowaniem kodeksowym mówiącym o nadrzędnym dążeniu do integralności osobowej i zawodowej inżyniera. Integralność taka może być osiągana w procesie poznawa-
106 Issue Summary MBA. CE 3/2012 nia, praktykowania i stosowania niesprzecznego, a więc wewnętrznie spójnego, systemu wartości przez przyszłego profesjonalistę, który integralność taką pragnie osiągnąć. Słowa kluczowe: profesjonalna etyka inżyniera, integralność zawodowa, personalizm, studia przypadku, etyka chrześcijańska, nauczanie etyki Etyka biznesu w bankach poziomy i narzędzia kształcenia Róża Milic-Czerniak W artykule skoncentrowano się na pokazaniu wybranych narzędzi kształcenia pożądanych (faktycznych, a nie deklaratywnych) zachowań etycznych w bankach. W pracy wykorzystano metodę analizy porównawczej w celu pokazania podobieństw i różnic 10 kodeksów etyki bankowej państw Unii Europejskiej oraz jakościową analizę wskaźników i wag wykorzystywanych w wybranych rankingach banków, wskazując na niewykorzystane możliwości lepszego promowania przez nie zachowań etycznych. Zachowania etyczne w bankach, pomimo panującej wysokiej świadomości norm moralnych, mają charakter w dużej mierze deklaratywny, a nie faktyczny. Zbliżenie zachowań rzeczywistych do deklarowanych wymaga wdrażania metod zarządzania spójnych z zachowaniami etycznymi począwszy od zredefiniowania celu funkcjonowania banku, a mianowicie rozszerzenia zadania osiągania ambitnych wyników o respektowanie norm etycznych, do doskonalenia sposobów i narzędzi kształcenia, m.in. takich jak kodeksy etyki oraz rankingi banków.
MBA. CE 3/2012 Issue Summary 107 Zastosowanie w praktyce Nie każde narzędzie kształcenia etycznego można uważać za użyteczne do bezpośredniego wykorzystania w procesie efektywnego kształcenia faktycznych zachowań etycznych w banku. Należy wziąć pod uwagę warunki, jakie powinno ono spełniać. Wyodrębniono trzy poziomy kształcenia w ramach etyki biznesu kształcenie świadomości etycznej; kształcenie zorientowanych etycznie zachowań deklarowanych oraz kształcenie zorientowanych etycznie zachowań faktycznych. Następnie, na przykładzie wybranych narzędzi kształcenia, pokazano, jakie warunki muszą one spełnić, by stały się w większym stopniu narzędziem kształcenia faktycznych zachowań etycznych w bankach. W literaturze poświęconej temu zagadnieniu nie znaleziono takiego podejścia. Słowa kluczowe: poziomy kształcenia etyki, kodeks etyki banku, rankingi banków, społeczna odpowiedzialność biznesu Edukacja etyczna w spółkach węgla kamiennego: od tradycyjnego etosu górniczego do kodeksów etyki spółek węgla kamiennego Teresa Mossakowska, Marek Wasilewski em artykułu jest próba wskazania istotnych, podstawowych elementów tradycyjnego etosu górniczego, zaimplementowanych do kodeksów etycznych, które są m.in. podstawowym narzędziem edukacji etycznej. W artykule omówione zostały główne oraz szczegółowe i charakterystyczne elementy etosu górniczego, przyczyny i skutki dewaluacji rangi zawodu górnika
108 Issue Summary MBA. CE 3/2012 w okresie po II wojnie światowej i jej wpływ na zmianę etosu górniczego. Autorzy przedstawiają i omawiają rolę kodeksów etycznych dwóch polskich spółek węgla kamiennego: KHW (Katowicki Holding Węglowy) i GKLW BOGDANKA (Grupa Kapitałowa Lubelski Węgiel BOGDANKA SA) praktyki związane z komunikowaniem, promowaniem i monitorowaniem zasad etyki wśród pracowników, kooperantów i społeczności lokalnej oraz zadania i działalność rzeczników etyki. Kodeksy etyczne przejęły rolę nośnika i stanowią narzędzie kontynuacji etosu górniczego, chociaż zgodnie z oczekiwaniami muszą być dostosowane do przeobrażającego się środowiska pracy i życia górników. Kodeksy etyczne stanowią współczesne, bardzo ważne narzędzia służące budowaniu kultury organizacyjnej i edukacji etycznej w obydwu spółkach węglowych. Artykuł obrazuje ciągłość etosu górniczego oraz jego wpływ na procesy zarządcze w górnictwie. Autorzy naświetlają proces instytucjonalizacji etyki i jej wpływ na dalszy rozwój przemysłu węglowego. Słowa kluczowe: etyka, górnictwo, etos górniczy, kodeks etyki, rzecznik ds. etyki