Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze

Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze

SPIS TREŚCI Wstęp 3 1. Informacje ogólne 5 2. Sytuacja gospodarcza 12 3. Polsko-czeska współpraca gospodarcza 20 4. Prowadzenie działalności gospodarczej 27 5. Spółki prawa handlowego 39 6. Przedstawicielstwo osoby zagranicznej 46 7. Zasady tymczasowego świadczenia usług 49 8. Podatek dochodowy 52 9. Podatek od wartości dodanej i akcyzowy 61 10. Inne podatki 66 11. Ubezpieczenie społeczne 74 12. Zwrot podatku VAT dla osób zagranicznych 78 13. Zamówienia publiczne 81 14. Uznawanie kwalifi kacji zawodowych 84 15. Ochrona własności przemysłowej 89 16. Usługi bankowe 92 17. Prawa konsumenta 96 18. Targi i wystawy w 2009 roku 102 19.. Źródła informacji 107 20. Bibliografi a 113

WSTĘP Szanowni Państwo, Republika Czeska przewodnik po rynku jest publikacją Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze przeznaczoną głównie dla polskich eksporterów i inwestorów zainteresowanych rynkiem czeskim. Publikacja zawiera podstawowe informacje o aktualnej sytuacji gospodarczej oraz podstawowych rozwiązaniach instytucjonalno-prawnych związanych z funkcjonowaniem gospodarki czeskiej. W przewodniku staraliśmy się usystematyzować wiedzę na temat zasad podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, systemu podatkowego, ubezpieczeń społecznych, ochrony praw autorskich, zamówień publicznych, a więc kwestii mających duże znaczenie przy podejmowaniu decyzji o lokalizacji inwestycji czy rozpoczęciu współpracy handlowej lub kooperacyjnej na terytorium tego kraju. Republika Czeska jest dla Polski jednym z najważniejszych partnerów gospodarczych. Dotychczasowa dobra współpraca, wynikająca w dużej mierze z bliskości geografi cznej, kulturowej i językowej, zdynamizowana została po przystąpieniu obydwu krajów do Unii Europejskiej. 3

Tylko w okresie ostatnich czterech latach polsko-czeska wymiana handlowa wzrosła ponad 2,5-krotnie, osiągając w roku 2007 poziom prawie 10 mld EUR. Tym samym Republika Czeska znalazła się w pierwszej piątce najważniejszych partnerów handlowych Polski wśród krajów UE, ustępując jedynie Niemcom, Włochom, Francji i Wlk. Brytanii. W okresie tym odnotowany został dynamiczny wzrost eksportu polskich wyrobów konsumpcyjnych. Wyroby te osiągnęły na rynku czeskim w poszczególnych branżach bardzo wysoki poziom konkurencyjności. Dotyczy to przede wszystkim wyrobów przemysłu odzieżowego, obuwniczego, meblowego, sprzętu AGD, rolno-spożywczego oraz budowlanego. Równie duże znaczenie ma Polska w stosunkach gospodarczych Czech z zagranicą. Polska jest trzecim najważniejszym partnerem handlowym Republiki Czeskiej, zaraz po Niemczech i Słowacji. Ostatnie lata charakteryzowały się dużą dynamiką wzrostu inwestycji polskich w Republice Czeskiej. Dane statystyczne wskazują, że skumulowana wartość polskich inwestycji przekroczyła 1 miliard EUR, a w Republice Czeskiej działa ponad 900 podmiotów prawa handlowego, w których kapitał polski stanowi minimum 25 %. Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze wyraża nadzieję, że przewodnik okaże się pomocny dla polskich przedsiębiorców w podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu współpracy czy lokowaniu inwestycji na rynku czeskim, a tym samym przyczyni się do rozwoju wzajemnych stosunków gospodarczych. Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze 10 listopada 2008 r. 4

. INFORMACJE OGÓLNE Położenie geograficzne, klimat Republika Czeska (RCz) leży w Europie Środkowej. Graniczy z Rzeczpospolitą Polską (długość granicy 762 km), Republiką Słowacką (265 km), Republiką Austrii (466 km) oraz Republiką Federalną Niemiec (810 km). Powierzchnia RCz wynosi 78.866 km 2. Gęstość zaludnienia to 131 mieszkańców na km 2. Republika Czeska leży pomiędzy 48 33 09 N a 51 03 22 N oraz 12 05 33 E a 18 51 40 E. Klimat Republiki Czeskiej jest umiarkowany, kontynentalny, ze średnią temperaturą roczną od 6,6 C do 9,7 C. Temperatury latem osiągają średnio +20,0 C, w zimie temperatura spada średnio do -2 C. Średnie roczne opady wynoszą od 490 do 690 mm. Ludność i język Republikę Czeską zamieszkuje 10,42 mln obywateli (dane z 30 czerwca 2008 r.). Spośród nich 81,1 % stanowi narodowość czeską, 13,2 % morawską, 3,1 % słowacką, 0,6 % polską, 0,5 % niemiecką, 0,3 % romską, 0,1 % śląską, 0,2 % inne. 5

Pod względem liczby mieszkańców RCz zajmuje 14 miejsce w Europie za Węgrami, Portugalią i Białorusią, a przed Grecją i Belgią. Językiem urzędowym jest język czeski. W kontaktach handlowych wykorzystywany jest j. niemiecki i j. angielski. Ustrój polityczny i podział administracyjny Republika Czeska jest republiką o ustroju demokracji parlamentarnej. Władzę wykonawczą sprawuje rząd oraz prezydent wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (połączona Izba Poselska z Senatem) na okres 5 lat. Najwyższą władzą ustawodawczą jest dwuizbowy Parlament. W niższej Izbie Poselskiej zasiada 200 posłów, a w wyższej Senacie zasiada 81 senatorów. Administracyjnie Republika Czeska dzieli się na: 14 większych terenowych jednostek samorządowych, tzw. kraje (odpowiednik polskich województw): Středočeský kraj, Jihočeský kraj, Plzeňský kraj, Karlovarský kraj, Ústecký kraj, Liberecký kraj, Královéhradecký kraj, Pardubický kraj, kraj Vysočina, Jihomoravský kraj, Olomoucký kraj, Moravskoslezský kraj, Zlínský kraj i miasto Praha, 6.251 mniejszych jednostek samorządowych, tzw. obce (odpowiednik polskich gmin). Stolicą kraju jest Praga, którą zamieszkuje 1.187 tys. osób. Kolejne największe miasta pod względem liczby mieszkańców to Brno (370 tys.), Ostrawa (314 tys.), Pilzno (165 tys.), Ołomuniec (102 tys.), Liberec (98 tys.), Czeskie Budziejowice (96 tys.), Hradec Kralowe (96 tys.), Usti nad Łabą (94 tys.) i Pardubice (90 tys.). Przynależność do międzynarodowych organizacji politycznych i gospodarczych Republika Czeska jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych: o charakterze politycznym: Organizacja Narodów Zjednoczonych (1945), NATO, Grupa Wyszehradzka (nieformalna organizacja), Inicjatywa Środkowoeuropejska, o charakterze gospodarczym: Unia Europejska (2004), Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD, 1995), Światowa Organizacja Handlu (WTO, 1995), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (1993), Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (1993). 6

Przemysł W przemyśle czeskim zatrudnionych jest 38 % zawodowo aktywnych osób. Jest to najwyższy wskaźnik ze wszystkich krajów UE. Główne ośrodki przemysłowe to: Praga (wszystkie gałęzie), region Ostrawy (górnictwo, hutnictwo) oraz region Pilzna (ciężki przemysł maszynowy). Do ważnych gałęzi przemysłu należy: produkcja środków transportu, urządzeń elektronicznych, wyrobów chemicznych, żywności oraz hutnictwo i energetyka. Najdynamiczniej rozwijającym się przemysłem w ostatnich latach jest budownictwo. Surowce naturalne Do kluczowych surowców wydobywanych w Republice Czeskiej należy węgiel kamienny i brunatny następnie kaolin, surowce budowlane i uran. W niedużych ilościach wydobywana jest ropa i gaz ziemny. Pieniądze, miary, wagi, czas Walutą obowiązującą na terytorium RCz jest korona czeska (CZK) dzieląca się na 100 halerzy (h). W obiegu znajdują się monety o nominałach: 1 CZK, 2 CZK, 5 CZK, 10 CZK, 20 CZK i 50 CZK oraz banknoty o nominałach: 50 CZK, 100 CZK, 200 CZK, 500 CZK, 1000 CZK, 2000 CZK oraz 5000 CZK. W RCz obowiązuje system metryczny. Strefa czasowa: czas środkowoeuropejski GMT+1 (czas letni GMT+2). Dni ustawowo wolne od pracy 1 stycznia Nowy Rok Poniedziałek Wielkanocny 1 maja Święto Pracy 8 maja Święto Wyzwolenia (1945) 5 lipca Święto Cyryla i Metodego 6 lipca Spalenie Jana Husa 28 września Święto Państwa Czeskiego 28 października Odzyskanie Niepodległości (1918) 17 listopada Dzień Walki o Wolność i Demokrację 24, 25 i 26 grudnia Święta Bożego Narodzenia 7

Godziny pracy biur, banków i sklepów Opis Poniedziałek Piątek Sobota Niedziela Urzędy i biura 8:00 16:30 zamknięte zamknięte Banki 1 9:00 17:00 8:00 12:00 zamknięte Urzędy pocztowe 8:00 18:00 8:00 12:00 zamknięte Sklepy art. przemysłowe 2 9:00 18:00 8:00 13:00 zamknięte Sklepy art. spożywcze 2 6:00 18:00 8:00 12:00 zamknięte Domy towarowe 8:00 19:00 8:00 20:00 9:00 19:00 Supermarkety, hipermarkety 3 8:00 21:00 8:00 21:00 8:00 21:00 1 2 3 Niektóre banki pracują w poniedziałek o godzinę dłużej, a w piątek o godzinę krócej. Niektóre sklepy z artykułami przemysłowymi i spożywczymi są otwarte także w niedzielę, zwłaszcza te znajdujące się w centrach miast. Niektóre hipermarkety np. TESCO są otwarte non-stop. Transport drogowy RCz ma bardzo dobrze rozwiniętą sieć dróg. W jej skład wchodzą autostrady, drogi szybkiego ruchu oraz drogi niższych klas (I, II i III klasy). Całkowita długość sieci drogowej wynosi ponad 66 tys. kilometrów. Z tej liczby ponad tysiąc kilometrów stanowią autostrady i drogi szybkiego ruchu. Przejazdy autostradami i drogami szybkiego ruchu są płatne. Opłaty dla samochodów do 12 ton wnoszone są poprzez zakup winiet. Dla samochodów powyżej 12 ton opłata, tzw. myto pobierana jest przy wykorzystaniu elektronicznego urządzenia premid. Więcej informacji na temat myta znajduje się na stronie internetowej: www.premid.cz. Mapa autostrad i dróg szybkiego ruchu (www.ceskedalnice.cz) 8

Wykaz płatnych odcinków autostrad i dróg szybkiego ruchu na terenie Republiki Czeskiej: Oznaczenie drogi Odcinek D1 Praha (zjazd 2) Brno (zjazd 182) D1 Brno (zjazd 201) Vrchoslavice (247 kilometr) D2 Chrlice (zjazd 3) granica ze Słowacją (61 kilometr) D5 Praha (zjazd 1) Beroun (zjazd 14) D5 Beroun (zjazd 18) granica z Niemcami (151 kilometr) D8 Praha (zjazd 1) Lovosice (zjazd 48) D8 Řehlovice (zjazd 64) granica z Niemcami (92 kilometr) D11 Praha (zjazd 1) Sedlice (84 kilometr) R4 Jíloviště (zjazd 10) Příbram (zjazd 42) R6 Velká Dobrá (zjazd 16) Nové Strašecí (zjazd 32) R7 Praha (zjazd 1) Slaný (zjazd 19) R10 Praha (zjazd 1) Mladá Boleslav (zjazd 39) R10 Mladá Boleslav (zjazd 46) Turnov (zjazd 71) R35 Liberec (zjazd 27) Turnov (zjazd 44) R35 Mohelnice (214 kilometr) Olomouc (240 kilometr) R35 Olomouc (zjazd 276) Lipník nad Bečvou (297 kilometr) R46 Vyškov (zjazd 1) Olomouc (zjazd 37) R52 Rajhrad (zjazd 10) Pohořelice (zjazd 26) R63 Bystřany (zjazd 1) Řehlovice (zjazd 7) Aktualny wykaz opłat za winiety obowiązujących w RCz w 2008 roku Opłata za winietę na jeden rok kalendarzowy dla pojazdu samochodowego lub zestawu samochodowego: o masie całkowitej do 3,5 ton 1 000,- CZK o masie całkowitej od 3,5 do 12 ton 8 000,- CZK Opłata za winietę na jeden miesiąc kalendarzowy dla pojazdu samochodowego lub zestawu samochodowego: o masie całkowitej do 3,5 ton 330,- CZK o masie całkowitej od 3,5 do 12 ton 2 000,- CZK 9

Opłata za winietę na okres 7 dni dla pojazdu samochodowego lub zestawu samochodowego: o masie całkowitej do 3,5 ton 220,- CZK o masie całkowitej od 3,5 do 12 ton 750,- CZK Prędkość, z jaką można poruszać się po drogach publicznych na terytorium RCz wynosi: w terenie zabudowanym do 50 km/h, poza terenem zabudowanym do 90 km/h, na autostradach do 130 km/h. Uwaga Obowiązują ograniczenia prowadzenia samochodów powyżej 7,5 t oraz pojazdów specjalnych, powyżej 3,5 t z przyczepą po autostradach i drogach szybkiego ruchu w niedzielę i święta cały rok w godz. od 13:00 do 22:00 oraz dodatkowo w okresie letnim od 1 lipca do 31 sierpnia w piątki w godz. od 17:00 do 21:00 oraz soboty w godz. od 7:00 do 13:00. Więcej informacji na temat poruszania się po autostradach i drogach szybkiego ruchu dostępnych jest na stronie internetowej www.ceskedalnice.cz. Transport kolejowy Infrastruktura kolejowa w Republice Czeskiej należy do najgęstszych w krajach Unii Europejskiej (120 kilometrów na tysiąc kilometrów kwadratowych powierzchni kraju). Ogółem sieć kolejowa liczy prawie 9,5 tys. km, z czego ponad 3 tys. km jest zelektryfi kowana. Transport lotniczy W Republice Czeskiej znajdują się 4 lotniska o znaczeniu międzynarodowym: w Pradze (rocznie ok. 11 mln podróżnych), Brnie (415 tys.), Ostrawie (300 tys.) i Karlowych Warach (60 tys.). Telefony alarmowe Pogotowie Ratunkowe 155 Straż Pożarna 150 Policja Państwowa 158 Straż Miejska (policja municypalna) 156 10

Informacja o nr telefonicznych w RCz 1180 Informacja o nr telefonicznych za granicą 1181 Informacja kolejowa 221 111 122 Informacja autobusowa (krajowa i międzynarodowa) 12999 Informacja lotnicza (ČSA) 220 104 310 Emergency call (telefon alarmowy) 112 11

. SYTUACJA GOSPODARCZA Rozwój gospodarczy Republika Czeska należy do najdynamiczniej rozwijających się krajów Unii Europejskiej. Roczne tempo wzrostu w latach 2005 2007 wynosiło ponad 6 %. Według danych Eurostatu, PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca, liczony według parytetu siły nabywczej, wyniósł w 2007 r. 20.117 EUR, tj. 81,9 % średniej dla EU 27. Rok 2008 charakteryzuje się wolniejszym tempem wzrostu gospodarczego. PKB wzrósł w I kwartale o 5,2 %, a w II kwartale o 4,6 %. Według Czeskiego Banku Narodowego (ČNB) wzrost gospodarczy RCz w 2008 r. ma wynieść 4,5 %. Przyczyn spadku wzrostu należy upatrywać w kombinacji czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Do czynników zewnętrznych zaliczyć należy sukcesywne umacnianie się kursu korony czeskiej i spadek relacji kursowych związanych przede wszystkim z rozwojem cen surowców (głównie ropy), co wraz z ekonomicznymi problemami największego partnera handlowego (gospodarki niemieckiej), wpływało negatywnie na wyniki sektora przedsiębiorstw. Głównym wewnętrznym czynnikiem spadku popytu był niski poziom tworzenia zapasów w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Czynnikiem, który napędzał gospodarkę, był głównie handel zagraniczny, gdzie znaczna nadwyżka popytu nad podażą przyczyniła się do powstania i wzrostu dodatniego salda w handlu towarami i usługami z zagranicą. 12

Dynamika PKB w % 107,5 107,0 106,5 106,0 105,5 105,0 104,5 104,0 103,5 103,0 102,5 102,0 I/04 III I/05 III I/06 III I/07 III I/08 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny W obliczu zmieniającej się sytuacji na międzynarodowych rynkach finansowych, Ministerstwo Finansów obniżyło prognozę wzrostu gospodarki na rok 2009. Według najnowszej prognozy makroekonomicznej (październik 2008 r.) gospodarka czeska wzrośnie w 2009 roku o 3,7 %. Zakładany przejściowy charakter kryzysu i jego konsekwencji ma pozwolić na osiągnięcie wyższego wzrostu gospodarczego (na poziomie 4,4 %) już w 2010 roku. Głównymi czynnikami wpływającymi na wzrost gospodarczy ma być aktywność inwestycyjna i spożycie krajowe. Bardziej sceptyczny w prognozach gospodarczych jest czeski bank centralny. W prognozie z października 2008 r. Czeski Bank Narodowy zakłada wzrost PKB w 2009 r. o 2,9 %, a w 2010 r. o 3,1 %. Produkcja przemysłowa w 2007 r. zwiększyła się międzyrocznie o 8,1 %. Jest to wynik o nieco gorszy niż w roku 2006, kiedy to produkcja przemysłowa wzrosła o 11,2 %. W 2007 r. największy wzrost odnotowano w produkcji i naprawach maszyn i urządzeń (wzrost o 17,5 %), w produkcji urządzeń elektrycznych i optycznych (wzrost o 15,7 %), a także w produkcji środków transportu (wzrost o 13,9 %). Spadek zarejestrowano w produkcji koksu i produktów rafi neryjnych (spadek o 4,3 %), w wydobyciu surowców energetycznych (spadek o 3,0 %) oraz w produkcji metali i wyrobów hutniczych (spadek o 0,6 %). Siłą napędową produkcji przemysłowej był przemysł motoryzacyjny, który odnotował rekordowe wyniki. W 2008 roku produkcja przemysłowa rośnie w niższym tempie. W I kwartale o 6,2 %, w II o 5,8 %, a w III o 4,5 %. Stopa bezrobocia osiągnęła na koniec 2007 roku poziom 4,8 %. Jest to najniższy poziom w ciągu ostatnich 9 lat, niższy niż średnia stopa bezrobocia 13

w EU-27 i EU-15. Stopa bezrobocia w regionach kształtowała się na poziomie od 2,2 % do 9,3 % (w Pradze 2,2 %, w środkowych Czechach 2,7 %, w regionie Pilzna 3,4 %, na Wysoczynie 3,6 %, w regionie morawsko-śląskim 8,0 %, w regionie karlowarskim 8,3 %, w regionie usteckim 9,3 %). Ministerstwo Finansów oczekuje nieznacznego wzrostu bezrobocia, z 4,4 % w roku 2008 do 4,6 % w roku 2010, przy jednoczesnym wzroście zatrudnienia o 1,7 % w roku 2008 i 0,3 % w roku 2010. Średnioroczna stopa infl acji w 2007 roku, mierzona wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI, wyniosła 2,8 %. Główny wpływ na poziom infl acji miały podwyżki cen regulowanych, w tym: wzrost cen wyrobów tytoniowych we wszystkich miesiącach 2007 r.; wzrost ceny energii elektrycznej o 7,9 %, czynszów o 4,5 %, wody o 6,6 %, odprowadzenia ścieków o 5,5 % oraz opłat radiowo-telewizyjnych o 20 %; wzrost cen opieki socjalnej o 2,8 % w styczniu i o 12,0 % w lutym 2007 r., w wyniku zmian ustawy o świadczeniu usług socjalnych; spadek cen gazu ziemnego o 4,2 % w styczniu oraz jego wzrost o 1,4 % w kwietniu, o 1,6 % w lipcu, o 0,2 % we wrześniu i o 4,7 % w październiku 2007 r.; wzrost cen transportu kolejowego o 8,5 % w grudniu 2007 r. Wśród usług i towarów, których ceny nie są regulowane, największy wpływ na poziom infl acji w 2007 r. miały: ceny paliw, które najbardziej wzrosły w kwietniu i maju 2007 (po 4,3 %); zmiany cen artykułów spożywczych w zależności od sezonowości, przy dynamicznym wzroście większości artykułów w IV kwartale 2007 r.; nieznaczny spadek cen urządzeń elektrycznych stanowiących wyposażenie gospodarstw domowych. W październiku 2008 roku infl acja wyniosła 6,0 %. Ministerstwo Finansów przewiduje, że infl acja w 2008 roku wyniesie 6,4 %. Do niższego poziomu (ok. 2,9 %) ma powrócić dopiero w 2009 roku. W 2007 r. średnia miesięczna płaca w przemyśle wzrosła nominalnie w stosunku rocznym o 7,4 % i wynosiła 21.048 CZK. W drugim kwartale 2008 roku średnia płaca wyniosła 23.182 CZK i była nominalnie o 8,0 % (realnie o 1,1 %) wyższa w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. 14

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Republiki Czeskiej Wskaźnik 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 PKB (wzrost w %) 3,6 2,5 1,9 3,6 4,6 6,3 6,1 6,5 PKB (per capita w tys. CZK) 213,1 230,1 241,6 252,6 275,8 291,6 313,2 342,0 Produkcja przemysłowa 5,3 6,6 1,9 5,5 9,6 6,7 11,2 8,1 (wzrost w %) Produkcja 0,6 6,8-3,5 11,2 4,5 3,7 13,8 4,1 budowlana (wzrost w %) Inflacja CPI (%) 3,9 4,7 1,8 0,1 2,8 1,9 2,5 2,8 Stopa bezrobocia (%) 9,0 8,5 9,1 9,9 10,3 9,7 7,7 4,8 Deficyt budżetowy 81,5 135 166,8 170,6 83,3 106,7 85,9 34,9 (mld CZK) Deficyt budżetowy (% PKB) 3,7 5,7 6,8 6,6 3,0 3,6 2,7 1,0 Dług publiczny (mld CZK) 289 345 396 493 593 691 802 892 Dług publiczny (% PKB) 13,2 14,7 16,1 19,1 21,1 23,2 25,0 25,3 Eksport (mld EUR) 31,5 37,2 40,7 43,0 54,1 63,0 75,7 89,4 Import (mld EUR) 34,9 40,7 43,1 45,2 54,9 61,6 74,3 86,2 Średnie wynagrodzenie 6,4 8,7 7,3 6,6 6,6 5,3 6,4 7,4 (wzrost w % realnie) Rezerwy dewizowe banku 497 525 714 691 636 726 656 631 centralnego (mld CZK) CZK/EUR 35,6 34,1 30,8 31,8 31,9 29,8 28,3 27,8 CZK/USD 38,6 38,0 32,7 28,2 25,7 23,9 22,6 20,3 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny 15

Największe czeskie przedsiębiorstwa Od kilku lat pierwsze miejsce w rankingu największych czeskich przedsiębiorstw zajmuje fi rma ŠKODA AUTO a.s. o rocznych przychodach przekraczających 220 mld CZK. Przedsiębiorstwo to jest obecnie największym eksporterem (195 mld CZK eksportu rocznie), posiada największy udział w wytworzonym PKB (2,1 %), zajmuje drugie miejsce pod względem zysku (20 mld CZK) oraz jest czwartym największym pracodawcą (23.611 pracowników). Przychody dziesięciu największych przedsiębiorstw Republiki Czeskiej w 2007 r. wyniosły ogółem 983 mld CZK tj. o 7,8 % więcej niż w roku poprzednim. Cztery z dziesięciu największych przedsiębiorstw prowadzi działalność w branży przemysłu przetwórczego, a dwa w branży energetycznej. W pierwszej setce największych fi rm 19 pochodzi z branży przemysłu przetwórczego, a 8 z branży energetycznej. Mocną pozycję w pierwszej setce zajmują również fi rmy handlowe (16 przedsiębiorstw). W klasyfi kacji wg największych zysków, czołową pozycję w 2007 r. (po raz trzeci z rzędu) zajął koncern energetyczny ČEZ (zysk 51 mld CZK). Firma ta jest drugim największym przedsiębiorstwem pod względem przychodów oraz trzecim największym eksporterem. Największym pracodawcą w 2007 r. były Koleje Czeskie (České dráhy) pomimo pokaźnego spadku zatrudnienia z powodu restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Równocześnie przedsiębiorstwo to po raz pierwszy znalazło się w grupie przedsiębiorstw wykazujących zyski. Handel zagraniczny Wyniki handlu zagranicznego są kluczowe dla rozwoju gospodarczego Republiki Czeskiej. Udział eksportu towarów i usług w tworzeniu PKB z roku na rok rośnie. Według danych Eurostatu, udział ten wzrósł z 61,3 % w roku 2003 do 80,4 % w roku 2007. Równie szybkim tempem rośnie wartość eksportu w przeliczeniu na jednego obywatela. W roku 2005 wskaźnik ten wyniósł 7.600 USD, a w 2007 roku, wg wstępnych danych Ministerstwa Przemysłu i Handlu RCz, już 12.200 USD. W 2007 roku Republika Czeska odnotowała rekordowe wyniki w handlu zagranicznym. Wartość wymiany handlowej z zagranicą wyniosła 175,6 mld EUR (wzrost o 17,1 %), w tym eksport 89,4 mld EUR (wzrost o 18,1 %), a import 16

Największe firmy na rynku czeskim wg CZECH TOP 2007 Lp. Firma Przychody 2007 w tys. CZK Branża 1 Škoda Auto, a.s. 221.967.000 motoryzacja 2 ČEZ, a.s. 174.562.760 energetyka 3 Foxconn CZ, s.r.o. 89.526.078 elektronika 4 Unipetrol, a.s. 88.778.515 paliwowo-chemiczna 5 Agrofert Holding, a.s. 83.384.801 rolno-spożywcza 6 RWE Transgas, a.s. 78.562.187 energetyka 7 Siemens Group ČR 70.682.962 elektronika 8 Telefónica O2 Czech Republic, a.s. 63.196.000 telekomunikacja 9 Moravia Steel, a.s. 61.956.067 hutnictwo 10 Toyota Peugeot Citroën Automobile Czech, s.r.o. 51.284.232 motoryzacja 11 Arcelormittal Ostrava, a.s. 48.581.506 hutnictwo 12 Panasonic Avc Networks Czech, s.r.o. 46.157.839 elektronika 13 ČEPRO, a.s. 43.430.466 przesył paliw 14 Makro Cash & Carry ČR, s.r.o. 39.300.000 handel detaliczny 15 Tesco Stores ČR, a.s. 38.879.000 handel detaliczny 16 OKD, a.s. 38.577.665 górnictwo 17 Ahold Czech Republic, a.s. 38.331.134 handel detaliczny 18 České dráhy, a.s. 36.420.891 transport kolejowy 19 Skanska CZ, a.s. 35.904.551 budownictwo 20 Třinecké Železárny, a. s. 35.546.658 hutnictwo 86,2 mld EUR (wzrost o 16,0 %). Dodatnie saldo handlu zagranicznego wyniosło 3,2 mld EUR, głównie dzięki nadwyżce w eksporcie towarów przemysłu maszynowego i środków transportu (11,4 mld EUR). Defi cyt odnotowano w następujących grupach towarowych: produkty mineralne, w tym paliwa (-4,5 mld EUR), produkty przemysłu chemicznego (-3,8 mld EUR) oraz artykuły rolno-spożywcze (-1,1 mld EUR). Unia Europejska jest najważniejszym partnerem handlowym RCz. Obroty handlowe z państwami członkowskimi UE w 2007 r. stanowiły 78,1 % obrotów ogółem i osiągnęły wartość 137,2 mld EUR. Czeski eksport do państw UE wyniósł 76,2 mld EUR i stanowił 85,2 % eksportu ogółem, a import 61,0 mld EUR, tj. 70,8 % importu ogółem. Na koniec 2007 r. Czechy osiągnęły wysoką 17

nadwyżkę w wymianie handlowej z krajami UE, wynoszącą 15,2 mld EUR. Do najważniejszych partnerów handlowych Republiki Czeskiej z krajów członkowskich UE należą: Niemcy, Słowacja, Polska, Francja, Włochy, Austria, Holandia, Wlk. Brytania oraz Węgry. Udział tych krajów w czeskim eksporcie ogółem stanowi ok. 70 %, a w imporcie ok. 60 %. Bardzo ważną grupę partnerów handlowych Republiki Czeskiej stanowią kraje sąsiadujące (Niemcy, Słowacja, Polska, Austria i Węgry). Ich udział w eksporcie wynosi ponad 50 %, a w imporcie około 40 %. Główni partnerzy handlowi Republiki Czeskiej (dane za I IX 2008) Lp. Kraj Obroty (mln EUR) Udział w obrotach (%) 1 Niemcy 43.530,1 29,16 2 Słowacja 10.959,1 7,34 3 Polska 9.314,9 6,26 4 Francja 7.091,2 4,75 5 Rosja 6.598,3 4,42 6 Chiny 6.428,0 4,31 7 Austria 6.406,9 4,29 8 Włochy 6.119,7 4,10 9 Wlk. Brytania 5.483,9 3,67 10 Holandia 5.282,8 3,54 11 Węgry 4.166,4 2,79 12 Belgia 3.520,6 2,36 13 Hiszpania 3.126,6 2,10 14 USA 2.749,8 1,84 15 Japonia 2.684,5 1,80 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny Biorąc pod uwagę strukturę towarową, czeski handel zagraniczny charakteryzuję się wysokim poziomem koncentracji na niewielkiej liczbie grup towarowych. Według międzynarodowej klasyfi kacji SITC, zasadnicze znaczenie w czeskim eksporcie odgrywają trzy grupy towarowe, tj.: maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (SITC 7, udział w całkowitym eksporcie w ostatnich latach przekracza 50 %), towary przemysłowe sklasyfi kowane według surowca (SITC 6, udział powyżej 20 %) oraz różne wyroby przemysłowe (SITC 8, 18

udział powyżej 10 %). W przypadku importu koncentracja obejmuje cztery grupy towarowe: maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (SITC 7, udział ponad 40 %), towary przemysłowe sklasyfi kowane według surowca (SITC 6, udział powyżej 20 %), produkty przemysłu chemicznego (SITC 5, ponad 10 %) oraz różne wyroby przemysłowe (SITC 8, udział powyżej 10 %). Polska jest trzecim partnerem handlowym RCz zarówno w eksporcie (po Niemczech i Chinach) jak i imporcie (po Niemczech i Słowacji). W roku 2007 Chiny i Rosja umocniły swoje pozycje w eksporcie do RCz. Spadła natomiast pozycja Słowacji (spadek z 3 miejsca w 2005 roku na 5 w 2007), a także Austrii, zarówno w imporcie, jak i eksporcie. 19

. POLSKO-CZESKA WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Republika Czeska jest jednym z najważniejszych partnerów gospodarczych Polski. Dotychczasowa bardzo dobra współpraca, wynikająca w dużej mierze z bliskości geografi cznej, kulturowej i językowej, zdynamizowana została po wejściu obydwu krajów do Unii Europejskiej. Współpraca handlowa Tylko w ostatnich czterech latach dwustronna wymiana handlowa wzrosła ponad 2,5krotnie. Tym samym Republika Czeska znalazła się w pierwszej piątce najważniejszych partnerów handlowych Polski wśród krajów UE (udział 6,23 %), ustępując jedynie Niemcom, Włochom, Francji i Wielkiej Brytanii. Równie duże znaczenie ma Polska w stosunkach gospodarczych Czech z zagranicą. Polska jest trzecim najważniejszym partnerem handlowym Republiki Czeskiej (udział 6,26 %), zaraz po Niemczech i Słowacji. Wyniki wymiany handlowej za 2007 rok (dane GUS) potwierdzają utrzymującą się tendencję wzrostową. W ubiegłym roku wzajemne obroty wyniosły 9,81 mld EUR (wzrost o 16,9 % w stosunku do 2006 roku), przy czym wartość polskiego eksportu wyniosła 5,64 mld EUR (wzrost o 15,8 %), a importu 4,17 mld EUR (wzrost o 18,4 %). Tym samym Polska uzyskała nadwyżkę handlową z Czechami w wysokości 1,47 mld EUR. W 2006 roku nadwyżka wyniosła 1,35 mld EUR. 20

Wymiana handlowa między Polską i Republiką Czeską w tys. EUR Rok Obroty towarowe PL-RCz 2002 3.647.413 2003 3.940.531 2004 5.386.230 2005 6.169.700 2006 8.389.800 2007 9.807.300 Źrodło: Główny Urząd Statystyczny W polskim eksporcie do Czech coraz większego znaczenia nabierają wyroby wysoko przetworzone. W 2007 roku eksport wyrobów przemysłu elektromaszynowego wzrósł o 21,9 % i stanowił 25,2 % eksportu ogółem do Czech (wzrost o prawie 2 punkty procentowe w stosunku do roku 2006). Zmniejszył się natomiast udział eksportu produktów mineralnych z 16,4 % w 2006 roku do 13,7 % w 2007 roku. Z punktu widzenia polskich przedsiębiorców, w tym szczególnie małych i średnich, duże znaczenie w rozwoju handlu ma dynamiczny wzrost eksportu polskich wyrobów konsumpcyjnych. Wyroby te osiągnęły na rynku czeskim w poszczególnych branżach bardzo wysoki poziom konkurencyjności. Dotyczy to przede wszystkim wyrobów z branży odzieżowej, obuwniczej, meblowej, sprzętu AGD, rolno-spożywczej oraz budowlanej. Główne pozycje w polskim eksporcie do Republiki Czeskiej to: miedź, silniki tłokowe, części i wyposażenie pojazdów silnikowych, koks, węgiel, energia, oleje ropopochodne, wyroby stalowe i metalowe, wyroby tytoniowe, meble oraz aluminium. Z kolei do najważniejszych pozycji importowanych z Republiki Czeskiej należą: samochody osobowe, części i wyposażenie pojazdów silnikowych, węgiel bitumiczny, wyroby chemiczne, części do telewizorów, wyroby walcowane płaskie, pręty, kątowniki, profi le żelazne i stalowe, oleje ropopochodne, opony, wyroby elektryczne, art. sanitarne, sprzęt elektroniczny. 21

Polski eksport do Republiki Czeskiej według grup towarowych w mln EUR Lp. Nazwa towaru 2005 2006 2007 I VI 2008 Ogółem 3.266,3 4.872,7 5.641,9 3.150,7 1 Wyroby przemysłu 657,3 1.151,6 1.404,0 861,6 elektromaszynowego 2 Wyroby metalurgiczne 626,4 938,0 1.127,2 634,4 3 Produkty mineralne 480,5 800,0 762,6 347,9 4 Wyroby przemysłu chemicznego 488,0 631,6 752,7 444,6 5 Artykuły rolno-spożywcze 398,7 563,2 642,4 333,4 6 Wyroby przemysłu drzewnego 171,9 205,9 221,6 130,1 i papierniczego 7 Wyroby przemysłu lekkiego 137,4 170,6 176,2 113,7 8 Wyroby ceramiczne 82,6 102,2 128,0 73,2 9 Skóry 3,9 6,5 8,2 5,2 10 Wyroby różne i niesklasyfi kowane 228,6 303,1 343,9 206,7 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Polski import z Republiki Czeskiej według grup towarowych w mln EUR Lp. Nazwa towaru 2005 2006 2007 I VI 2008 Ogółem 2.903,4 3.517,1 4.165,4 2.493,4 1 Wyroby przemysłu elektromaszynowego 1.009,2 1.206,4 1.348,1 789,1 2 Wyroby metalurgiczne 503,7 646,8 788,7 467,2 3 Wyroby przemysłu chemicznego 496,8 627,2 718,1 424,0 4 Artykuły rolno-spożywcze 205,3 273,0 342,7 190,5 5 Produkty mineralne 193,0 235,1 304,5 261,9 Wyroby przemysłu drzewnego 6 i papierniczego 174,6 176,7 193,6 106,4 7 Wyroby ceramiczne 125,4 141,8 172,7 94,5 8 Wyroby przemysłu lekkiego 116,5 112,0 105,4 59,5 9 Skóry 3,5 5,5 7,9 4,4 10 Wyroby różne i niesklasyfi kowane 75,5 92,7 128,2 95,9 Źródło: Główny Urząd Statystyczny 22

Współpraca inwestycyjna Lata 2007-2008 charakteryzowały się dużą dynamiką wzrostu inwestycji polskich w Republice Czeskiej. Według danych Czeskiego Banku Narodowego, inwestycje polskie w Republice Czeskiej w samym 2007 roku przekroczyły 250 mln EUR. Tak szeroki napływ kapitału polskiego spowodował, że po raz pierwszy skumulowana wartość inwestycji polskich w Czechach (biorąc pod uwagę również inwestycje realizowane przez podmioty należące do kapitału polskiego działające poza Polską) przekroczyła 1 miliard euro. Do najważniejszych polskich inwestycji zrealizowanych w 2007 i 2008 roku należy: nabycie przez Dwory Oświęcim (obecnie Synthos) 100 % udziału w fi r- mie chemicznej Kaučuk a.s. z siedzibą w Kralupach nad Wełtawą (195 mln EUR była to piąta największa inwestycja kapitałowa w Czechach w 2007 r.). Dzięki tej transakcji powstał drugi największy w Europie, po włoskim Polimer Europie, producent kauczuku syntetycznego; zakup przez AB S.A., dystrybutora sprzętu i oprogramowania komputerowego, 100 % akcji AT Computers Holding a.s., jednego z największych przedsiębiorstw z branży teleinformatycznej działających na terenie Czech i Słowacji (ok. 30 mln EUR); przejęcie przez Asseco Poland fi rmy informatycznej PVT a.s. oraz zakup, poprzez zależną spółkę Asseco Slovakia, udziałów i akcji w dwóch kolejnych czeskich fi rmach komputerowych: LCS International (55 % udziałów) oraz Berit (55,43 % akcji) (łączna inwestycja ok. 8 mln EUR); wejście na czeski rynek bankowości internetowej mbanku. Inwestycje mbanku w działalność na rynku czeskim i słowackim (bank rozpoczął działalność równocześnie na obu rynkach) wyniosły ok. 29 mln EUR; zakup przez polski fundusz inwestycyjny MCI Management 50,01 % udziałów czeskiego internetowego biura podróży Invia (wartość transakcji to 73 mln CZK). Na odnotowanie zasługuje również aktywność innych polskich podmiotów, które w 2007 i 2008 roku rozpoczęły działalność w Republice Czeskiej, w tym: założenie przez polską fi rmę ADe Line S.A. czeskiej spółki z zamiarem rozwoju sieci sklepów Alma Decor w Czechach wzorem istniejącej już w Polsce sieci sklepów ze stylowymi meblami i wyposażeniem wnętrz; 23

wejście na rynek usług fi nansowych fi rmy X-Trade Brokers pierwszej polskiej inwestycji na rynku fi nansowym w Republice Czeskiej; zakup fi rmy Advanced Telecom Services s.r.o. z Pragi przez One-2-One S.A. z Warszawy, specjalizującej się w produktach dla telefonii komórkowej; założenie pierwszego w Czechach Instytutu Kosmetycznego Dr Irena Eris, zakup przez polską grupę kapitałową TelForceOne S.A. czeskiej fi rmy C.P.A. Czech s.r.o., specjalizującej się w handlu oprzyrządowaniem telefonii komórkowej; wejście na rynek czeski sieci restauracji Sphinx; przejęcie przez Prymat Sp. z o.o. fi rmy Pekny-Unimex, czołowego czeskiego producenta przypraw, sosów i dodatków do żywności; wejście na rynek usług marketingowych fi rmy Ciszewski Public Relations. Według danych jednej z czeskich wywiadowni handlowych, w Republice Czeskiej działa ok. 915 spółek prawa handlowego, w których kapitał polski stanowi minimum 25 %. W zdecydowanej większości podmioty z udziałem kapitału polskiego to fi rmy należące do sektora małych i średnich przedsiębiorstw, są jednak wśród nich spółki duże i bardzo duże, zatrudniające nawet kilka tysięcy osób. Również pod względem wielkości kapitału większość podmiotów to spółki średnie i małe, których kapitał zakładowy nie przekracza 500 tys. CZK. Są jednak przykłady znaczących inwestycji polskich, które mają dominujące znaczenie w danej branży na rynku czeskim, np. Unipetrol czy Asseco Poland. Według danych Czeskiego Banku Narodowego skumulowana wartość czeskich inwestycji w Polsce na koniec 2007 r. wyniosła 83,4 mln EUR. Dane te nie oddają jednak stanu faktycznego. Należy zakładać, że inwestycja holdingu energetycznego ČEZ a.s. w przejęcie od amerykańskiej spółki PSEG Elektrociepłowni Elcho i Elektrowni Skawina w wysokości ok. 390 mln EUR, potraktowana została w statystyce jako inwestycja amerykańska. W 2008 r. Ministerstwo Skarbu Państwa podpisało z ČEZ Poland Distribution B.V. umowę sprzedaży pakietu 25 % akcji + 1 akcja Skarbu Państwa w spółce Elektrownia Skawina S.A. za łączną kwotę 92,5 mln PLN. Poza ČEZ a.s. do największych dotychczasowych inwestycji czeskich w Polsce należy wybudowanie przez fi rmę Kofola a.s. za kwotę 20 mln EUR fabryki 24

produkującej napoje bezalkoholowe oraz udział kapitałowy ostrawskiej fi rmy TCHAS s.r.o. w modernizacji odcinka kolejowego E20 między Siedlcami i Terespolem o wartości 49,8 mln EUR. Do znaczących przedsięwzięć inwestycyjnych podmiotów czeskich w Polsce w 2007 i 2008 r. należy założenie przez Rudolf Jelínek a.s. spółki córki w Polsce w celu dystrybucji wyrobów alkoholowych oraz zakup przez czesko-słowacką grupę kapitałową Penta Investments a.s. sieci marketów spożywczych Żabka za kwotę ponad 130 mln EUR oraz przejęcie jednego z największych producentów stolarki budowlanej fi rmy Okna Rąbień Sp. z o.o. Pozostałe inwestycje fi rmy Penta w Polsce to: Fortuna Holding zakłady bukmacherskie, obecne również na Słowacji, Czechach i w Chorwacji, wirtualny operator Mobilking, który rozpoczął działalność w lutym 2008 roku, sieć aptek Dr MAX działających także w Czechach i na Słowacji, operator sieci kablowej Stream Communications. Ogólna wartość inwestycji czeskich w Polsce (łącznie z tymi, które nie są wykazywane w statystyce Czeskiego Banku Narodowego) ich wysokość wynosi ok. 600 mln EUR. Aktywność zawodowa Polaków w Republice Czeskiej Według danych Czeskiego Urzędu Statystycznego na dzień 31 grudnia 2007 r. w Republice Czeskiej pracowało ponad 300 tys. obcokrajowców (wzrost w stosunku do grudnia 2006 r. o 23,2 %), w tym prawie 25 tys. obywateli polskich (wzrost w stosunku do grudnia 2006 r. o 35,6 %). Dało to Polsce 4 miejsce pod względem liczby pracujących w Czechach obcokrajowców, po Słowacji, Ukrainie i Wietnamie. 25

Struktura geograficzna obcokrajowców pracujących w RCz (stan na 31.12.2007 r. ) Lp. Kraj Pracujący w RCz Zatrudnieni w RCz Prowadzący działalność gospodarczą w RCz Ogółem 309.027 240.242 68.785 1 Słowacja 109.917 101.233 8.684 2 Ukraina 83.519 61.592 21.927 3 Wietnam 29.862 5.425 24.427 4 Polska 24.931 23.642 1.289 5 Mongolia 7.057 6.897 160 6 Mołdowa 6.433 5.503 930 7 Bułgaria 6.319 5.393 926 8 Rumunia 4.538 4.313 225 9 Niemcy 4.108 2.847 1.261 10 Rosja 3.716 2.488 1.228 11 W. Brytania 2.446 1.804 642 Polacy zatrudnieni w RCz według rodzaju działalności Rodzaj działalnościj Liczba zatrudnionych 31.12.2006 Liczba zatrudnionych 31.12.2007 Produkcja przemysłowa 9.055 14.067 Wydobywanie surowców mineralnych 2.807 2.660 Działalność związana z nieruchomościami i ich wynajmem 1.988 3.006 Budownictwo 1.632 1.868 Handel i naprawy 549 679 Inne usługi publiczne i socjalne 431 508 Rolnictwo, leśnictwo 251 139 Transport i magazynowanie 215 425 Edukacja 74 102 Usługi zdrowotne i opieka społeczna 70 91 Usługi hotelowe i restauracyjne 34 48 Inne 22 24 Pośrednictwo finansowe 21 25 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny Razem 17.149 23.642 26

. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Przedsiębiorcami, w rozumieniu prawa czeskiego, są osoby prowadzące działalność gospodarczą znajdujące się w ewidencji urzędów rejestrujących taką działalność. Przedsiębiorcami są zatem osoby wpisane do Rejestru handlowego Obchodní rejstřík (spółki prawa handlowego), osoby znajdujące się w ewidencji Urzędu ds. Działalności Gospodarczej Živnostenský úřad (osoby fi zyczne i prawne), osoby prowadzące działalność na podstawie odrębnych przepisów (adwokaci, tłumacze i inne wolne zawody) wpisane do odrębnych rejestrów oraz osoby wykonujące produkcję rolną wpisane do ewidencji przedsiębiorców rolnych. Osoba fi zyczna z miejscem zamieszkania lub osoba prawna z siedzibą poza terytorium Republiki Czeskiej może na terytorium Republiki Czeskiej prowadzić działalność gospodarczą na tych samych warunkach i w tym samym zakresie jak osoba czeska, o ile Kodeks handlowy, ustawa o działalności gospodarczej oraz odrębne ustawy normujące taką działalność nie stanowią inaczej. Poniżej przedstawiamy informacje w zakresie obowiązujących na terytorium Republiki Czeskiej procedur podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby prawne i fi zyczne z krajów członkowskich Unii Europejskiej, wynikające z ustawy Nr 513/1991 Kodeks handlowy z póżniejszymi zmianami (Obchodní zákoník) oraz ustawy Nr 455/1991 o działalności gospodarczej z późniejszymi zmianami (Zákon o živnostenském podnikání). 27

4.1 PODEJMOWANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW KODEKSU HANDLOWEGO (KH) Udział majątkowy osób zagranicznych w czeskich osobach prawnych Zgodnie z KH, osoba zagraniczna w celu prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Republiki Czeskiej może wnieść udział kapitałowy do zakładanej czeskiej osoby prawnej, być wspólnikiem lub członkiem już istniejącej czeskiej osoby prawnej, może również samodzielnie czeską osobę prawną założyć lub stać się jej jedynym wspólnikiem. Osoba prawna może być założona na terytorium RCz tylko wg prawa czeskiego. W przypadku udziałów kapitałowych osób zagranicznych w czeskich osobach prawnych, osoby zagraniczne mają takie same prawa i obowiązki jak osoby czeskie. Ochrona praw majątkowych osób zagranicznych prowadzących działalność gospodarczą w Republice Czeskiej Prawa majątkowe osób zagranicznych są chronione przed wywłaszczeniem w takim samym zakresie jak prawa osób czeskich. Wywłaszczenie jest możliwe tylko w interesie publicznym, którego nie można zaspokoić w inny sposób i tylko na podstawie obowiązujących przepisów prawnych. W przypadku wywłaszczenia majątku osoby zagranicznej, Republika Czeska jest zobowiązaną do bezzwłocznej wypłaty odszkodowania, które ma odpowiadać pełnej wartości rynkowej wywłaszczonego majątku w czasie wywłaszczenia. Odszkodowanie podlega swobodnemu transferowi za granicę w walucie obcej. Podobną ochronę praw majątkowych osób zagranicznych gwarantują umowy międzynarodowe np. Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Czeską o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji, zawarta 16 lipca 1993 r. Przeniesienie siedziby Osoba prawna, założona wg prawa innego państwa i mająca siedzibę za granicą, w celu prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Republiki Czeskiej, może przenieść swoją siedzibę do Republiki Czeskiej. Przeniesienie siedziby nabywa mocy prawnej z dniem dokonania wpisu do Rejestru handlowego RCz. Wewnętrzne stosunki prawne osoby prawnej, po jej przeniesieniu do RCz, reguluje nadal prawo kraju, wg którego osoba ta była założona. Dotyczy to również odpowiedzialności wspólników wobec osób trzecich, o ile 28

odpowiedzialność ta nie jest mniejsza niż by to wynikało z przepisów prawa czeskiego. Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą Kodeks handlowy RCz wymienia następujące rodzaje osób prawnych przedsiębiorstw: a) spółkę jawną (spółka odpowiada za swe zobowiązania całym swoim majątkiem bez ograniczeń); b) spółkę komandytową (wspólnicy komplementariusze odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, a wspólnicy komandytariusze do wartości wniesionych wkładów); c) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionych wkładów minimalny kapitał spółki wynosi 200.000 CZK); d) spółkę akcyjną (akcjonariusze wytwarzają kapitał akcyjny, którym ręczą za zobowiązania spółki najniższa wartość kapitału przy spółkach bez subskrypcji publicznej wynosi 2.000.000 CZK, a przy spółkach z publiczną ofertą akcji 20.000.000 CZK); e) spółdzielnię (spółka co najmniej 5 osób ewentualnie 2 osób prawnych założonych w celach prowadzenia działalności gospodarczej lub zaspokajania innych potrzeb ekonomicznych lub socjalnych swych członków). Wpis osoby zagranicznej do Rejestru handlowego Zgodnie z Kodeksem handlowym RCz, osoby zagraniczne, które nabyły prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Republiki Czeskiej, a więc w większości przypadków uzyskały uprawnienie na podstawie ustawy o działalności gospodarczej, podlegają ewidencji w Rejestrze handlowym (RH), za wyjątkiem osób fi zycznych z krajów UE, EOG i Konfederacji Szwajcarskiej oraz członków ich rodzin z prawem pobytu w tym kraju, które mogą prowadzić działalność gospodarczą w RCz (podobnie jak osoby czeskie) jedynie na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Osoba zagraniczna wnioskująca o dokonanie wpisu do RH musi udokumentować, że najpóźniej w dniu rejestracji nabędzie prawo do wykonywania czynności, która ma być wpisana w RH jako jej przedmiot działalności. W przypadku czynności, które mogą być wykonywane tylko przez osoby fi zyczne (załącznik nr 5 do ustawy o działalności gospodarczej), dokonanie wpisu tej czynności jako przedmiotu działalności spółki lub spółdzielni nastąpi, o ile wnioskodawca 29

udokumentuje, że czynność ta będzie wykonywana za pośrednictwem uprawnionych do tego osób wg odrębnych przepisów. Do wniosku o rejestrację w RH należy załączyć umowę najmu lokalu, w którym ma być siedziba lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. W praktyce wystarczy oświadczenie właściciela lub administratora nieruchomości, że wyraża zgodę na lokalizację siedziby lub prowadzenie działalności pod danym adresem. Osoba zagraniczna zobowiązana jest również do podania Sądowi rejestrowemu adresu korespondencyjnego na terytorium RCz lub adresu pełnomocnika (również na terytorium RCz) do korespondencji urzędowej. Do RH wpisywane są podstawowe dane o osobie zagranicznej wnioskującej o dokonanie wpisu oraz o przedsiębiorstwie, które powołuje na terytorium RCz. W przypadku osób (prawnych i fi zycznych) z siedzibą lub miejscem zamieszkania w jednym z krajów członkowskich UE, do RH wpisuje się: a) fi rmę oraz siedzibę zakładanego przedsiębiorstwa lub jego oddziału, jeżeli jest inna niż przedsiębiorstwa macierzystego, numer identyfi kacyjny; b) przedmiot działalności przedsiębiorstwa lub jego zakładu; c) nazwę oraz nr rejestru, w którym osoba zagraniczna jest zarejestrowana; d) fi rmę oraz formę prawną osoby zagranicznej; e) dane nt. organu statutowego lub jej członków w zakresie określonym w przepisach prawnych; f) dane nt. kierownika jednostki organizacyjnej (oddziału, zakładu) powołanego w RCz oraz miejsca jego zamieszkania, w zakresie określonym w przepisach prawnych; g) rozwiązanie przedsiębiorstwa osoby zagranicznej, powołanie likwidatora oraz zakres jego uprawnień, zakończenie likwidacji; h) ogłoszenie upadłości, postępowania naprawczego lub podobnych procedur wobec osoby zagranicznej; i) zakończenie działalności przedsiębiorstwa lub jego oddziału w Republice Czeskiej. Częścią składową RH jest tzw. Rejestr dokumentów (RD), gdzie przechowywane są najważniejsze dokumenty dotyczące osoby wpisanej do RH. W przypadku osób zagranicznych z UE oraz ich jednostek organizacyjnych do RD należy przekazać: 30

a) b) c) podstawowe dane fi nansowe osoby zagranicznej (sprawozdanie fi nansowe, rachunek zysków i strat); umowę spółki, statut oraz podobne akty, na podstawie których osoba zagraniczna została założona, włącznie z ich zmianami i nowelizacjami; oświadczenie organu rejestrowego w kraju siedziby fi rmy zagranicznej o dokonanej rejestracji fi rmy w miejscowej ewidencji przedsiębiorców. Jeżeli na terytorium Republiki Czeskiej prowadzi działalność kilka jednostek organizacyjnych (oddziałów, zakładów) tej samej osoby zagranicznej, wymagane dokumenty mogą być złożone w RD tylko jednej z tych jednostek. W takim przypadku w RD pozostałych jednostek powinna być odpowiednia adnotacja z określeniem Sądu Rejestrowego, w którym znajdują się wymagane akta osoby zagranicznej. 4.2 PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW USTAWY NR 455/1991 O DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Przedsiębiorca może prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Republiki Czeskiej jedynie wtedy, jeżeli na daną działalność uzyskał uprawnienie lub zezwolenie od odpowiednich czeskich urzędów, wg przepisów prawa czeskiego. Działalność gospodarcza bez odpowiedniego uprawnienia lub zezwolenia, jest traktowana jako działalność przestępcza podlegającą karze na podstawie Kodeksu karnego (czyn karalny prowadzenia działalności gospodarczej bez zezwolenia). Każdy przedsiębiorca przed rozpoczęciem działalności gospodarczej musi zatem uzyskać odpowiednie uprawnienie do jej wykonywania na terytorium Republiki Czeskiej bez względu na to czy jest to osoba krajowa czy zagraniczna. Od osób fi zycznych wymagany jest minimalnie wpis do ewidencji działalności oraz spełnienie ogólnych warunków określonych w ustawie. Ustawa reguluje również szereg specyfi cznych warunków prowadzenia działalności gospodarczej jak również procedury postępowania w sprawach zgłaszania działalności, składania wniosków o udzielenie koncesji, wydawania zaświadczeń o nabyciu uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej itp. Podział działalności gospodarczych Ze względu na formę nabywania uprawnień, ustawa o działalności gospodarczej, zwana dalej UDG, wyodrębnia dwa rodzaje działalności gospodarczej: 31

zgłaszane, których prawo do wykonywania powstaje na podstawie zgłoszenia i wpisu do ewidencji we właściwym urzędzie, koncesjonowane, gdzie prawo do wykonywania powstaje aż po udzieleniu koncesji. Działalności zgłaszane ustawa dzieli na: wolne (załącznik Nr 4 do UDG), do wykonywania których należy spełnić tylko warunki ogólne; rzemieślnicze (załącznik Nr 1 do UDG), w przypadku których wymagane są specjalne uprawnienia zawodowe uzyskiwane przeważnie w wyniku wyuczenia i praktyki w danym lub pokrewnym kierunku; wiązane (załącznik Nr 2 do UDG), do wykonywania których wymagane są specjalne uprawnienia zawodowe, świadectwa lub podobne dokumenty, wydawane przedsiębiorcy przez pełnomocny organ, na podstawie odrębnych przepisów. Ustawa o działalności gospodarczej działa jako norma publicznoprawna, regulująca podstawowe warunki tej działalności. Nie obejmuje żadnych postanowień regulujących praktyczne wykonywanie poszczególnych czynności. Przedsiębiorca musi zatem przestrzegać również wszystkich postanowień wynikających z przepisów szczegółowych, normujących daną działalność. Warunki wykonywania działalności gospodarczej Ogólne warunki wykonywania działalności gospodarczej to: ukończenie 18 roku życia, zdolność do czynności prawnych, nienaganność. Zgodnie z UDG, za nienaganną uważa się osobę, która nie była skazana prawomocnym wyrokiem: na bezwarunkową karę pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione umyślnie, samodzielnie lub w związku z innym przestępstwem i wymierzono jej bezwarunkową karę pozbawienia wolności na okres powyżej jednego roku; za przestępstwo popełnione umyślnie związane z działalnością gospodarczą, o ile nie dotyczyło ono przestępstwa wymienionego wyżej. Obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej potwierdza nienaganność na podstawie wyciągu z rejestru karnego lub równoważnego dokumentu, 32

wystawionego przez właściwy organ sądowy lub administracyjny kraju, którego jest obywatelem lub kraju członkowskiego swego ostatniego pobytu długoterminowego. Osoba ubiegająca się o uzyskanie uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej w RCz musi też przedłożyć zaświadczenie, że nie posiada zaległości podatkowych o ile prowadzi lub prowadziła na terytorium Republiki Czeskiej działalność gospodarczą, nie zalega z opłatami na ubezpieczenie zdrowotne i socjalne oraz składkami na fundusz zatrudnienia. Specyficzne warunki wykonywania działalności gospodarczej W celu wykonywania działalności gospodarczej rzemieślniczej, wiązanej oraz koncesjonowanej, poza warunkami ogólnymi należy również spełnić warunki specyfi czne. Należą do nich uprawnienia zawodowe lub inne, wyszczególnione w załącznikach do ustawy lub przepisach odrębnych. Jeżeli osoba fi zyczna ubiegająca się o uprawnienie do prowadzenia działalności gospodarczej nie spełnia tych warunków, może ustanowić swego przedstawiciela, który takie warunki spełnia i może to udokumentować. Zagraniczna osoba fi zyczna nabywa uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej w dniu zgłoszenia lub w dniu późniejszym, jeżeli w zgłoszeniu wnioskuje o późniejszy termin nabycia uprawnień. W przypadku koncesjonowanej działalności gospodarczej, uprawnienie do prowadzenia działalności gospodarczej nabywa się z dniem nabycia mocy prawnej decyzji o udzieleniu koncesji. Uprawnienie do wykonywania działalności gospodarczej może być realizowane na całym terytorium Republiki Czeskiej, lecz nie można go przenosić na inne osoby. Zaświadczeniem o posiadaniu uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej jest wyciąg z Rejestru działalności gospodarczej (výpis ze živnostenského rejstříku). Zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej Zgłoszenie do ewidencji można złożyć osobiście w którymkolwiek Urzędzie ds. Działalności Gospodarczej (Živnostenský úřad) w tzw. Centralnym Punkcie Rejestracyjnym (Centrální registrační místo CRM) lub wysłać pocztą, ewentualnie e-mailem z podpisem elektronicznym. Można też dokonać zgłoszenia osobiście w którymkolwiek punkcie kontaktowym czeskiej administracji publicznej, tzw. Czech POINT. 33