WYDZIAŁ PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W PRADZE

Transkrypt

1

2 WYDZIAŁ PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W PRADZE jest jednostką administracji państwowej podporządkowaną organizacyjnie i finansowo Ministerstwu Gospodarki RP. Do zadań Wydziału należy prowadzenie efektywnych działań promocyjnych służących kształtowaniu pozytywnego wizerunku polskiej gospodarki, wzrostowi eksportu polskich towarów i usług oraz promocji Polski jako kraju atrakcyjnego inwestycyjnie. Działania promocyjne Wydziału na rynku czeskim koncentrują się przede wszystkim na: organizowaniu własnych stoisk informacyjno-promocyjnych na imprezach wystawienniczo targowych o znaczeniu międzynarodowym, organizowaniu i uczestnictwie w seminariach, szkoleniach, konferencjach, spotkaniach polskich i czeskich przedsiębiorców, udzielaniu zainteresowanym podmiotom gospodarczym,w ramach tzw. pierwszego kontaktu, informacji na temat potencjalnych partnerów han - dlowych oraz obowiązujących przepisów prawnych w zakresie obrotu towarowego, świadczenia usług, podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, prowadzeniu strony internetowej, zawierającej informacje i aktualności na temat rynku czeskiego dla polskich przedsiębiorców oraz informacje w języku czeskim dla importerów i inwestorów zainteresowanych rynkiem polskim, współpracy z instytucjami samorządowymi oraz izbami gospodarczymi, polegającej na promocji polskich towarów i usług, działalności wydawniczej i współpracy z mediami.

3 Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Pradze

4 SPIS TREŚCI WSTĘP INFORMACJE OGÓLNE SYTUACJA GOSPODARCZA POLSKO-CZESKA WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO ODDZIAŁ OSOBY ZAGRANICZNEJ W REPUBLICE CZESKIEJ ZASADY TYMCZASOWEGO ŚWIADCZENIA USŁUG UZNAWANIE KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD WARTOŚCI DODANEJ I AKCYZOWY INNE PODATKI ZWROT PODATKU VAT OSOBOM ZAGRANICZNYM WINDYKACJA NALEŻNOŚCI PRAWO PRACY UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE ZATRUDNIANIE OBYWATELI POLSKICH NA TERYTORIUM REPUBLIKI CZESKIEJ ZAMÓWIENIA PUBLICZNE OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ PRAWA KONSUMENTA USŁUGI BANKOWE TARGI I WYSTAWY W 2011 ROKU ŹRÓDŁA INFORMACJI BIBLIOGRAFIA

5 Szanowni Państwo, Republika Czeska przewodnik po rynku jest publikacją Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze, przeznaczoną przede wszystkim dla polskich eksporterów i inwestorów zainteresowanych rynkiem czeskim. Publikacja zawiera podstawowe informacje o aktualnej sytuacji gospodarczej oraz podstawowych rozwiązaniach instytucjonalno-prawnych, związanych z funkcjonowaniem gospodarki czeskiej. W przewodniku staraliśmy się usystematyzować wiedzę na temat zasad podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, systemu podatkowego, ubezpieczeń społecznych, ochrony własności przemysłowej, zamówień publicznych, a więc zagadnień mających duże znaczenie przy podejmowaniu decyzji o lokalizacji inwestycji czy rozpoczęciu współpracy handlowej lub kooperacyjnej na terytorium tego kraju. 5

6 Republika Czeska należy do pierwszej piątki najważniejszych partnerów handlowych Polski wśród krajów UE. Równie duże znaczenie ma Polska w stosunkach gospodarczych Czech z zagranicą. Polska jest trzecim najważniejszym partnerem handlowym Republiki Czeskiej, zaraz po Niemczech i Słowacji. Po niekorzystnym dla gospodarki światowej roku 2009, odnotowujemy obecnie znaczący wzrost obrotów handlowych między Polską i Republiką Czeską. Dynamicznie rowija się eksport polskich produktów, zwłaszcza tych, które na tutejszym ryknu osiągneły w ostatnich latach bardzo wysoki poziom konkurencyjności. Dotyczy to przede wszystkim wyrobów przemysłu odzieżowego, obuwniczego, meblowego, sprzętu AGD, rolnospożywczego, budowlanego. Wyłączając rok 2009, ostatnie lata charakteryzowały się również dużą dynamiką wzrostu inwestycji polskich w Republice Czeskiej. Dane statystyczne wskazują, że skumulowana wartość polskich inwestycji wynosi ponad miliard EUR, a w Republice Czeskiej działa około tysiąc podmiotów prawa handlowego, w których kapitał polski stanowi minimum 25%. Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze wyraża nadzieję, że przewodnik okaże się pomocny dla polskich przedsiębiorców w podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu współpracy czy lokowaniu inwestycji na rynku czeskim, a tym samym przyczyni się do rozwoju wzajemnych stosunków gospodarczych. Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pradze 22 listopada 2010 r. 6

7 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE, KLIMAT Republika Czeska (RCz) leży w Europie Środkowej. Graniczy z Rzeczpospolitą Polską (długość granicy 762 km), Republiką Słowacką (265 km), Republiką Austrii (466 km) oraz Republiką Federalną Niemiec (810 km). Powierzchnia RCz wynosi km 2. Gęstość zaludnienia to 133 mieszkańców na km 2. Klimat Republiki Czeskiej jest umiarkowany, kontynentalny ze średnią temperaturą roczną od 6,6 C do 9,7 C. Temperatury latem osiągają średnio +20,0 C, w zimie temperatura spada średnio do -2 C. Średnie opady roczne wynoszą od 490 do 690 mm. LUDNOŚĆ I JĘZYK Republikę Czeską zamieszkuje 10,515 mln obywateli (dane z 30 czerwca 2010 r.). Spośród nich 90,4% stanowi narodowość czeską, 3,7% morawską, 1,9% słowacką, 0,5% polską, 0,4% niemiecką, 0,2% wietnamską, 0,2% ukraińską, 0,1% romską, 0,1% śląską, a 2,5% inne. 7

8 Pod względem liczby mieszkańców RCz zajmuje 14 miejsce w Europie za Portugalią i Belgią, a przed Węgrami i Serbią. Językiem urzędowym jest język czeski. W kontaktach handlowych wykorzystywany jest j. niemiecki i j. angielski. USTRÓJ POLITYCZNY I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY Republika Czeska jest republiką o ustroju demokracji parlamentarnej. Władzę wykonawczą sprawuje Rząd oraz Prezydent wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (połączona Izba Poselska z Senatem) na okres 5 lat. Najwyższą władzę ustawodawczą jest dwuizbowy Parlament. W niższej Izbie Poselskiej zasiada 200 posłów, a w wyższej Senacie zasiada 81 senatorów. Administracyjnie Republika Czeska dzieli się na: 14 większych terenowych jednostek samorządowych tzw. kraje (odpowiednik polskich województw): Středočeský kraj, Jihočeský kraj, Plzeňský kraj, Karlovarský kraj, Ústecký kraj, Liberecký kraj, Královéhradecký kraj, Pardubický kraj, kraj Vysočina, Jihomoravský kraj, Olomoucký kraj, Moravskoslezský kraj, Zlínský kraj i miasto Praha, mniejszych jednostek samorządowych tzw. obce (odpowiednik polskich gmin), do 2002 roku istniało 77 powiatów tzw. okresy obecnie podział ten stosowany jest wyłącznie dla celów statystycznych oraz orientacyjnoterytorialnych przez urzędy policji, prokuratury i sądownictwa. Stolicą kraju jest Praga, którą zamieszkuje tys. osób. Kolejne największe miasta pod względem liczby mieszkańców to Brno (371 tys.), Ostrawa (306 tys.), Pilzno (169 tys.), Ołomuniec (100 tys.), Ústí nad Łabą (95 tys.), Hradec Králové (94 tys.), České Budějovice (94 tys.) i Pardubice (89 tys.). 8

9 PRZYNALEŻNOŚĆ DO MIĘDZYNARODOWYCH ORGANIZACJI POLITYCZNYCH I GOSPODARCZYCH Republika Czeska jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych: o charakterze politycznym: Organizacja Narodów Zjednoczonych (1945), NATO (1999), Grupa Wyszehradzka (nieformalna organizacja), Inicjatywa Środkowoeuropejska, o charakterze gospodarczym: Unia Europejska (2004), Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD, 1995), Światowa Organizacja Handlu (WTO, 1995), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (1993), Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (1993). PIENIĄDZE, MIARY, WAGI, CZAS Walutą obowiązującą na terytorium RCz jest korona czeska (CZK) dzieląca się na 100 halerzy (h). W obiegu znajdują się monety o nominałach: 1 CZK, 2 CZK, 5 CZK, 10 CZK, 20 CZK i 50 CZK oraz banknoty o nominałach: 50 CZK, 100 CZK, 200 CZK, 500 CZK, 1000 CZK, 2000 CZK oraz 5000 CZK. W RCz obowiązuje system metryczny. Strefa czasowa: czas środkowoeuropejski GMT+1 (czas letni GMT+2). DNI USTAWOWO WOLNE OD PRACY 1 stycznia Nowy Rok Poniedziałek Wielkanocny 1 maja Święto Pracy 8 maja Święto Wyzwolenia (1945) 5 lipca Święto Cyryla i Metodego 6 lipca Spalenie Jana Husa 28 września Święto św. Wacława patrona Czech 28 października Odzyskanie Niepodległości (1918) 17 listopada Dzień Walki o Wolność i Demokrację 24, 25 i 26 grudnia Święta Bożego Narodzenia 9

10 GODZINY PRACY BIUR, BANKÓW I SKLEPÓW Opis Poniedziałek Piątek Sobota Niedziela Urzędy i biura 08:00 16:30 zamknięte zamknięte Banki 1) 09:00 17:00 08:00 12:00 zamknięte Urzędy pocztowe 08:00 18:00 08:00 12:00 zamknięte Sklepy art. przemysłowe 2) 09:00 18:00 08:00 13:00 zamknięte Sklepy art. spożywcze 2) 06:00 18:00 08:00 12:00 zamknięte Domy towarowe 08:00 19:00 08:00 20:00 09:00 19:00 Supermarkety, hipermarkety 3) 08:00 22:00 08:00 22:00 08:00 22:00 1) Niektóre banki pracują w poniedziałek o godzinę dłużej, a w piątek o godzinę krócej. 2) Niektóre sklepy z artykułami przemysłowymi i spożywczymi są otwarte także w niedzielę, zwłaszcza te znajdujące się w centrach miast. 3) Niektóre hipermarkety np. TESCO są otwarte non-stop. TRANSPORT DROGOWY RCz ma dobrze rozwiniętą sieć komunikacji naziemnej. W jej skład wchodzą autostrady i drogi szybkiego ruchu oraz drogi niższych klas (I, II i III klasy). Całkowita długość sieci drogowej wynosi ponad 66 tys. kilometrów. Z tej liczby kilometrów stanowią autostrady i drogi szybkiego ruchu. Przejazdy autostradami i drogami szybkiego ruchu są płatne. Opłaty dla samochodów do 3,5 tony wnoszone są poprzez zakup winiet. Od na wszystkie pojazdy mechaniczne o dopuszczalnej masie powyżej 3,5 t. nakłada się opłatę drogową zwaną mytem. Myto płaci się za przejazd autostradami i drogami ekspresowymi, odcinkami dróg klasy I oznaczonych żółtą tabliczką z literką M. W celu zapłaty myta, każdy pojazd należy wyposażyć w urządzenie rejestrujące Premid. Urządzenie można nabyć w jednym z 250 punktów dystrybucyjnych (z reguły na stacjach benzynowych). Opłata za wypożyczenie urządzenia wynosi 1550 CZK i podlega zwrotowi po wykorzystaniu w miejscu jego nabycia lub na innej stacji obsługi (np. na stacji benzynowej przy wyjeździe z Czech). Urządzenie należy doładować kwotą co najmniej 500,- CZK i utrzymywać 10

11 aktywne podczas jazdy - dodatni stan konta. Urządzenie umieszcza się za przednią szybą pojazdu, tak aby nie przesłaniały go wycieraczki. Opłata za przejechanie płatnego odcinka autostrady lub drogi zostanie pobrana automatycznie po przejechaniu pod bramą kontrolną poboru opłaty. Stawka opłaty drogowej zależy od klasy drogi, długości odcinka, liczby osi i klasy emisji pojazdu. Jeżeli brak jest odpowiednich dokumentów stwierdzających klasę emisji (odpowiednie zaświadczenia i dokumenty przedkłada się przy pierwszym doładowaniu urządzenia), pojazd zostanie zakwalifikowany do klasy Euro 2. Tabela opłat myta obowiązująca w 2011 roku (CZK/km w zależności od liczby osi pojazdu) Norma emisji spalin dwie osie trzy osie cztery i więcej osi EURO 2 i poniżej 2,83 4,54 6,63 EURO 3 i 4 2,09 3,56 5,15 EURO 5 i powyżej 1,67 2,85 4,12 Ważne linki dotyczące myta prowadzone również w języku polskim: Mapa autostrad i dróg ekspresowych ( 11

12 Wykaz płatnych odcinków autostrad i dróg szybkiego ruchu na terenie RCZ: Oznaczenie Odcinek drogi D1 Praha (zjazd 2) Brno (zjazd 182) D1 Brno (zjazd 201) Říkovice (zjazd 272) D1 Lipník nad Bečvou (zjazd 298) Bohumín (zjazd 370) D2 Chrlice (zjazd 3) granica ze Słowacją (61 kilometr) D5 Praha (zjazd 1) Beroun (zjazd 14) D5 Beroun (zjazd 18) granica z Niemcami (151 kilometr) D8 Praha Březiněves (-3,5 km) granica z Niemcami (92 kilometr) D11 Praha (zjazd 1) Sedlice (84 kilometr) R1 Praha (zjazd 76) Praha (zjazd 26) R4 Jíloviště (zjazd 8/9) Skalka (zjazd 41) R6 Praha (zjazd 1) Nové Strašecí (zjazd 32) R7 Praha (zjazd 2) Knovíz (zjazd 18) R10 Praha (zjazd 1) Bezděčín (zjazd 39) R10 Kosmonosy (zjazd 46) Ohrazenice (zjazd 71) R35 Liberec (zjazd 26) Ohrazenice (zjazd 44) R35 Sedlice (zjazd 126) Opatovice (zjazd 129) R35 Mohelnice (235 kilometr) Křelov (261 kilometr) R35 Olomouc (264 kilometr) Lipník nad Bečvou (296 kilometr) R46 Vyškov (zjazd 1) Olomouc (39 kilometr) R48 Bělotín (zjazd 1) Bělotín východ (zjazd 3) R48 Frýdek-Místek (47 kilometr) Žukov (zjazd 70) R52 Rajhrad (zjazd 10) Pohořelice (zjazd 26) R55 Hulín (zjazd 16) Otrokovice (zjazd 30) R56 Ostrava-Hrabová (zjazd 39) Frýdek Místek (zjazd 51) R63 Bystřany (zjazd 1) Řehlovice (zjazd 7) Opłata za winietę od 1 stycznia 2011 roku dla pojazdu samochodowego lub zestawu samochodowego o masie całkowitej do 3,5 ton wynosi: roczna 1 200,- CZK miesięczna 350,- CZK dziesięciodniowa 220,- CZK 12

13 Prędkość, z jaką można poruszać się po drogach publicznych na terytorium RCz wynosi: w terenie zabudowanym do 50 km/h, poza terenem zabudowanym do 90 km/h, na autostradach do 130 km/h. Uwaga: Obowiązują ograniczenia prowadzenia samochodów powyżej 7,5 t oraz pojazdów specjalnych powyżej 3,5 t z przyczepą po autostradach i drogach 1 kategorii w niedzielę i święta cały rok w godz. od 13:00 do 22:00 oraz dodatkowo w okresie letnim od 1 lipca do 31 sierpnia w piątki w godz. od 17:00 do 21:00 oraz soboty w godz. od 7:00 do 13:00. Więcej informacji na temat poruszania się po autostradach i drogach szybkiego ruchu dostępnych jest na stronie internetowej TRANSPORT KOLEJOWY Infrastruktura kolejowa w Republice Czeskiej należy do najgęstszych w krajach Unii Europejskiej (122 kilometry na tysiąc kilometrów kwadratowych powierzchni kraju). Ogółem sieć kolejowa liczy prawie 9,6 tys. km, z czego ponad 3 tys. km jest zelektryfikowanych. TRANSPORT LOTNICZY W Republice Czeskiej znajdują się 4 lotniska o znaczeniu międzynarodowym: w Pradze (rocznie ok. 12 mln podróżnych), Brnie (440 tys.), Ostrawie (350 tys.) i Karlowych Warach (68 tys.). TELEFONY ALARMOWE Europejski Numer Alarmowy 112 Pogotowie Ratunkowe 155 Straż Pożarna 150 Policja Państwowa 158 Straż Miejska (policja municypalna)

14 Informacja o nr telefonicznych w RCz 1180 Informacja o nr telefonicznych za granicą 1181 Informacja kolejowa Informacja autobusowa (krajowa i międzynarodowa) Informacja lotnicza (ČSA)

15 RYS HISTORYCZNY Na początku ubiegłego stulecia terytorium dzisiejszej Republiki Czeskiej stanowiło jedną z najbardziej uprzemysłowionych części Europy. Po powstaniu samodzielnego państwa w 1918 roku, Czechosłowacja została zakwalifikowana do pierwszej dwudziestki najbardziej gospodarczo rozwiniętych państw świata. Po II Wojnie Światowej, w wyniku społecznych przeobrażeń związanych z tworzeniem się ustroju socjalistycznego, doszło do radykalnych zmian w gospodarce. Wszystkie przedsiębiorstwa przemysłowe zostały upaństwowione, a gospodarka wolnorynkowa przekształciła się w gospodarkę sterowaną centralnie. Główny nacisk kładziono na rozwój przemysłu ciężkiego nastawionego na eksploatację surowców, hamując równocześnie rozwój tradycyjnych gałęzi gospodarki, takich jak przemysł szklarski, spożywczy czy tekstylny. Taki model gospodarki doprowadził do utraty zdolności konkurencyjnych oraz do wysokiego obciążenia ekologicznego kraju. Po upadku władz komunistycznych w 1989 roku, gospodarka czeska znajdowała się znowu na starcie, jej dawni konkurenci, których ominął socjalizm, byli daleko z przodu w rozwoju gospodarczym. W nadchodzących 15

16 latach musiano wprowadzić szereg prorynkowych reform ekonomicznych. W ramach restytucji majątkowych zwrócono niektóre przedsiębiorstwa oraz majątki ich pierwotnym właścicielom. Dzięki tzw. prywatyzacji kuponowej duża część firm państwowych została skomercjalizowana, przeważnie w formie spółek akcyjnych. Niektóre znaczące przedsiębiorstwa zostały sprzedane inwestorom zagranicznym (Škoda Auto, Pilzeńskie Browary), a inne czeskim przedsiębiorcom (Škoda Plzeň, ČKD). Współcześnie Republika Czeska sukcesywnie i skutecznie nadrabia opóźnienia wynikające z rozwoju historycznego. OBECNA SYTUACJA GOSPODARCZA Wyższa dynamika wzrostu gospodarczego w latach w porównaniu ze średnią w Unii Europejskiej, przyczyniła się do wzmocnienia międzynarodowej pozycji gospodarczej tego kraju. Czeski PKB per capita (według parytetu siły nabywczej) w 2008 roku osiągnął poziom równy 80% średniego poziomu UE-27. Wzrost gospodarczy w 2008 roku charakteryzował się jednak znacznie wolniejszym tempem niż w latach poprzednich. PKB w stosunku do 2007 roku był wyższy już tylko o 3,5%. W 2009 roku z powodu globalnego kryzysu gospodarczego, w Republice Czeskiej odnotowano załamanie tempa rozwoju gospodarczego i spadek wartości PKB o 4,1%. PKB Republiki Czeskiej Rok Wzrost w % (c.s.) 4,5 6,3 6,8 6,5 3,5-4,1 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny W strukturze sektorowej czeskiej gospodarki, dominującą rolę odgrywa przemysł (głównie przetwórczy). Jego udział w ogólnej wartości dodanej brutto wynosi 32%. Udział rolnictwa kształtuje się na poziomie 3%, a budownictwa na poziomie 6,5%. W przemyśle przetwórczym najszybciej rozwijają się sektory wytwarzające wysoką wartość dodaną, takie jak: produkcja środków transportu, maszyn i urządzeń, a wraz z nimi ich kluczowi poddostawcy (przemysł gumowy i produkcja tworzyw sztucznych). 16

17 W wyniku globalnego kryzysu gospodarczego, produkcja przemysłowa w Republice Czeskiej w 2009 roku obniżyła się międzyrocznie o 13,4%. Największy udział w międzyrocznym spadku przemysłu miał spadek w produkcji maszyn i urządzeń (o 27,2%), w produkcji wyrobów i konstrukcji metalowych (o 21,2%) oraz w produkcji pojazdów samochodowych, przyczep i naczep (o 10,2%). Wzrost odnotowano jedynie w produkcji artykułów spożywczych (o 5,3%). W 2010 roku odnotowuje się poprawę wyników gospodarczych. Za 8 miesięcy produkcja przemysłowa w Czechach, w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, wzrosła o 9,6%. Największy udział w międzyrocznym wzroście produkcji przemysłowej (sierpień do sierpnia) miał wzrost w produkcji samochodów osobowych, przyczep i naczep (o 18,2%), konstrukcji i wyrobów z metali (o 26,0%) oraz w produkcji urządzeń elektrycznych (o 27,5%). Największy spadek odnotowano w produkcji napojów (o 9,7%), mebli (o 3,0%) oraz wyrobów spożywczych (o 0,5%). Produkcja przemysłowa Republiki Czeskiej Rok I-VIII 2010 Dynamika w % (c.s.) 109,9 108,1 111,6 110,8 100,4 86,6 109,6 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny Pozytywny rozwój czeskiej gospodarki jest ściśle związany z napływem bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). W 2007 roku ich wartość przekroczyła 7 mld EUR, w roku 2008 obniżyła się do 4,4 mld EUR, a w roku 2009 do niespełna 2 mld EUR. W odniesieniu do niektórych krajów (np. Irlandia, Niderlandy, Grecja, Włochy, Węgry, Wielka Brytania) w 2009 roku doszło nawet do redukcji kapitału inwestycyjnego. W 2010 roku odnotowuje się ponownie wysoką dynamikę napływu inwestycji do Republiki Czeskiej. Ich wartość za pierwsze półrocze przekroczyła 3 mld EUR i przewiduje się, że na koniec roku osiągnie poziom powyżej 5 mld EUR. Pozytywnie ocenić należy strukturę BIZ w Czechach, gdzie dominują inwestycje w sektorach i branżach generujących wyższą wartość dodaną. Ponad połowę kapitału zagranicznego ulokowano w sektorze usług (54%); 17

18 w tym 18,8% w pośrednictwie finansowym, 16,3% w branży nieruchomości i usług dla przedsiębiorstw oraz 9,8% w sektorze handlu. W przemyśle przetwórczym ulokowano 34,6% inwestycji ogółem; z tego 8,8% w produkcji pojazdów samochodowych, 4,8% w przemyśle petrochemicznym oraz 4,4% w produkcji hutniczej. Prawie 90% BIZ pochodzi z krajów UE-27. Najwięcej kapitału inwestycyjnego napłynęło z Niderlandów (31%), Niemiec (16%), Austrii (11%), Luksemburgu (7%), Francji (5%) oraz Hiszpanii (4%). Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Republice Czeskiej (w mld EUR) Rok I-VI 2010 Napływ 4,0 9,4 4,3 7,6 4,4 2,0 3,1 Wartość skumulowana 45,0 51,4 60,6 76,3 81,3 83,3 86,4 Źródło: Czeski Bank Narodowy Z analizy stanu zatrudnienia Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych RCz za I półrocze 2010 roku wynika, że w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego nastąpiło obniżenie poziomu zatrudnienia o 1,8%. Liczba pracujących w gospodarce narodowej, na koniec I półrocza 2010 roku, wyniosła 4,8 mln osób. Wskaźnik zatrudnienia, tj. relacja osób pracujących do ogólnej liczby ludności powyżej 15-go roku życia, wyniósł 64,5%. Odsetek kobiet w ogólnej liczbie zatrudnionych wynosi 43%. Na koniec września 2010 roku, stopa rejestrowanego bezrobocia w Republice Czeskiej wyniosła 8,5% i była o 0,1 pkt. proc. niższa niż we wrześniu roku poprzedniego. Wśród mężczyzn stopa bezrobocia wyniosła 7,3%, a wśród kobiet 10,2%. W ewidencji czeskich Urzędów Pracy na 30 września 2010 roku, było wolnych miejsc pracy. Na jedno wolne miejsce przypadało średnio 14,3 bezrobotnych. 18

19 Stopa bezrobocia rejestrowanego w Republice Czeskiej (średnio za dany okres) Rok I-IX 2010 Stopa bezrobocia w % 9,19 8,97 8,13 6,62 5,45 6,8 9,1 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny Średniomiesięczne nominalne wynagrodzenie pracowników w czeskiej gospodarce w 2009 roku wyniosło 23,5 tys. koron, czyli około 900 EUR. W 2010 roku wynagrodzenia rosną w tempie od 2 do 3% przy inflacji na poziomie 1%. Struktura zatrudnienia według podstawowych sektorów gospodarki w Republice Czeskiej, w ciągu ostatnich dziesięciu lat uległa wyraźnej zmianie. W sektorze rolnym (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo), gdzie od 90 lat spada zatrudnienie, liczba pracowników ustabilizowała się na poziomie 3,5%; w przemyśle pracuje 27,8%, w budownictwie 8,4%, a w usługach ok. 60% ogółu zatrudnionych. HANDEL ZAGRANICZNY Dla gospodarki czeskiej duże znaczenie ma handel zagraniczny. Republika Czeska ma jedną z najbardziej otwartych gospodarek w Europie. Od 2005 roku eksport towarów i usług przeważa nad ich importem. Dodatnie saldo handlu zagranicznego uzyskiwane jest głównie dzięki nadwyżce w eksporcie towarów przemysłu maszynowego i środków transportu. Natomiast deficyt odnotowywany jest głównie w handlu produktami mineralnymi (paliwa napędowe), przemysłu chemicznego oraz artykułami rolno spożywczymi. Kluczowe znaczenie w handlu zagranicznym Republiki Czeskiej ma wymiana z krajami UE, która stanowi obecnie ok. 80% obrotów towarowych. Do najważniejszych partnerów handlowych Republiki Czeskiej z krajów członkowskich UE należą: Niemcy, Słowacja, Polska, Francja, Włochy, Austria, Niderlandy, Wielka Brytania oraz Węgry. Udział tych krajów w czeskim eksporcie ogółem stanowi ok. 70%, a w imporcie ok. 60%. Jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych w dużej mierze eksportowano surowce i półprodukty, dziś główny trzon eksportu stanowią wyroby przemysłu maszynowego. Maszyny i sprzęt transportowy stanowi obecnie pra- 19

20 wie 55% eksportu, podczas gdy w połowie lat dziewięćdziesiątych wynosił zaledwie 30%. Zamiast wyrobów gotowych obecnie importowane są głównie surowce mineralne, w szczególności ropa naftowa i gaz ziemny, których zasobami Republika Czeska nie dysponuje, a które są przetwarzane na jej terytorium. Struktura towarowa handlu zagranicznego Republiki Czeskiej (I-VIII 2010) (udział % grup towarowych w obrotach ogółem) Po wysokiej dynamice obrotów handlowych w latach , w 2009 r. odnotowano znaczący spadek dynamiki wymiany handlowej. Czeski eksport, w stosunku do roku poprzedniego obniżył się o 18,9%, a import o 22,7%. W ogólnym spadku obrotów (o 40,6 mld EUR) udział eksportu wyniósł 46,3%, a importu 53,9%. W strukturze terytorialnej czeskiego handlu zagranicznego odnotowano spadek eksportu i importu zarówno w stosunku do krajów UE (odpowiednio o 18,1% i 22%), jak też łącznie w stosunku do pozostałych krajów (o 23% i 24,4%). Wzrost wartości eksportu miał miejsce jedynie w stosunku do rozwijających się krajów Ameryki (o 20%) i Afryki (o 12,7%). 20

21 Handel zagraniczny Republiki Czeskiej w latach (w mld EUR) Źródło: Czeski Urząd Statystyczny W 2010 roku odnotowuje się ponowny wzrost obrotów towarowych. W okresie od stycznia do sierpnia, wartość czeskiego eksportu wzrosła we wszystkich grupach towarowych. Najwięcej w grupie maszyn i środków transportu (o mln EUR, tj. o 22,2%) oraz w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o mln EUR, tj. o 21,4%), następnie w grupie chemikaliów i wyrobów pochodnych (o 893 mln EUR, tj. o 26,9%), w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 823 mln EUR, tj. o 13,7%) oraz w grupie surowców z wyjątkiem paliw (o 620 mln EUR, tj. o 45,1%). W imporcie największy wzrost miał miejsce w grupie maszyn i środków transportu (o mln EUR, tj. o 29,0%) oraz w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o mln EUR, tj. o 25,9%), następnie w grupie paliw mineralnych i smarów (o mln EUR, tj. o 30,7%), chemikaliów i wyrobów pochodnych (o mln EUR, tj. o 18,5%) oraz w grupie surowców z wyjątkiem paliw (o 538 mln EUR, tj. o 50,7%). Spadek wartości importu odnotowano jedynie w grupie tłuszczów roślinnych i zwierzęcych (o 35 mln EUR, tj. 24,4%). 21

22 Obroty handlu zagranicznego Republiki Czeskiej w okresie styczeń sierpień 2009/2010 (w mln.) Wyszczególnienie STYCZEŃ SIERPIEŃ 2009 STYCZEŃ SIERPIEŃ 2010 Dynamika w % eksport import saldo eksport import saldo eksportu importu CZK ,9 118,0 USD ,4 123,7 EUR ,8 119,9 Największą nadwyżkę handlową w okresie od stycznia do sierpnia 2010 roku Republika Czeska uzyskiwała w handlu z Niemcami (4.588 mln EUR), Słowacją (2.428 mln EUR), Wielką Brytanią (1.881 mln EUR), Francją (1.483 mln EUR) oraz Austrią (978 mln EUR), a największy deficyt w handlu z Chinami ( mln EUR), Rosją ( mln EUR), Japonią ( mln EUR), Koreą Południową (-824 mln EUR) oraz Tajlandią (- 727 mln EUR). PROGNOZY GOSPODARCZE MINISTERSTWA FINANSÓW REPUBLIKI CZESKIEJ Według najnowszych prognoz Ministerstwa Finansów Republiki Czeskiej, wzrost gospodarczy tego kraju w 2010 roku wyniesie ok. 2%. Wcześniejsze prognozy zapowiadały nieco niższy wzrost gospodarczy na poziomie 1,5 1,6%. MF równocześnie oczekuje, ze deficyt finansów publicznych w roku bieżącymh będzie niższy niż zapowiadano (5,3%) i osiągnie 5,1% HDP. Duża grupa czeskich analityków przewiduje, że z powodu działań oszczędnościowych rządu oraz niższego wzrostu gospodarczego w Europie, wzrost gospodarczy Republiki Czeskiej w 2011 roku może być podobny jak w roku 2010 lub nawet niższy. W roku 2012 MF przewiduje wzrost gospodarczy o 3,2% a w 2013 o 3,8%, przy spadającym deficycie finansów publicznych. Zakłada się, że inflacja w latach utrzymywać się będzie na niskim poziomie i nie przekroczy 3%. Spadać powinna natomiast stopa bezrobocia. W 2010 roku bezrobocie będzie jeszcze wysokie i wyniesie ok. 8 %, ale w latach następnych stopa bezrobocia powinna spadać do 7% w 2013 roku. 22

23 Obroty handlu zagranicznego Republiki Czeskiej z wybranymi krajami w 2009 r. (klasyfikacja malejąca wg obrotów, /w mln EUR/)P Lp Kraj Eksport Import Bilans Dynamika w % Udział w % eksportu importu w exporcie w imporcie Ogółem ,3 77,6 100,00 100,00 1 Niemcy ,6 77,3 32,31 26,61 2 Słowacja ,5 76,2 9,00 5,44 3 Polska ,1 84,9 5,82 6,41 4 Chiny ,1 88,4 0,75 10,05 5 Francja ,7 73,6 5,63 3,88 6 Włochy ,5 76,1 4,38 4,39 7 Austria ,8 76,4 4,71 3,66 8 Federacja Rosyjska ,1 62,3 2,32 5,16 9 Niderlandy ,5 85 3,87 3,36 10 Wielka Brytania ,4 70,3 4,93 2,17 11 Węgry ,3 64 2,55 2,25 12 Belgia ,6 81,8 2,55 2,05 13 Hiszpania ,33 1,90 14 USA ,9 79,5 1,61 2,11 15 Japonia ,8 73,7 0,38 3,15 16 Szwajcaria ,9 84,5 1,61 1,19 17 Szwecja ,3 75,3 1,55 0,94 18 Rumunia ,7 82,7 1,11 0,51 19 Korea Południowa ,3 95,3 0,24 1,29 20 Dania ,7 83,1 0,76 0,70 Ogółem wybrane kraje ,14 78,52 88,39 87,21 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny 23

24 Prognozy rozwoju gospodarczego Republiki Czeskiej Wyszczególnienie Produkt Krajowy Brutto wzrost w %, c.s. 1,5 2,4 3,2 Konsumpcja indywidualna wzrost w %, c.s. -1,1 2 2,3 Wydatki rządowe wzrost w %, c.s. -2,5-0,9 1,1 Nakłady inwestycyjne na środki trwałe wzrost w %, c.s. -3,7 2,5 3 Średnia stopa inflacji wzrost w % 1,5 2,3 2,3 Zatrudnienie wzrost w % -0,6 0,1 0,4 Stopa bezrobocia średnia v % 7,9 7,8 7,8 Wynagrodzenia wzrost w %, c.b. -0,1 4,3 3 Relacja RB do PKB % 0,4-0,5-1,2 Źródło: Ministerstwo Finansów Republiki Czeskiej 24

25 Republika Czeska jest jednym z najważniejszych partnerów gospodarczych Polski. W 2009 r. zajmowała 5 pozycję pod względem udziału w eksporcie naszego kraju (5,8%) po Niemczech (26,2%), Francji (7,0%), Włoszech (6,8 %) i Wielkiej Brytanii (6,4%) oraz 6 w imporcie (3,6%) po Niemczech (22,4%), Chinach (9,3%), Rosji (8,6%), Włoszech (6,8%) i Francji (4,6%). Biorąc jednak pod uwagę potencjał poszczególnych rynków zbytu, tj. relację między wartością wyeksportowanych towarów, a liczbą mieszkańców kraju odbiorcy, należy stwierdzić, że w przeliczeniu na jednego mieszkańca Republika Czeska jest naszym najważniejszym rynkiem zbytu. Polski eksport w przeliczeniu na mieszkańca kraju odbiorcy w 2009 roku (w EUR) Źródło: GUS 25

26 Bardzo ważne miejsce ma Polska w obrotach handlu zagranicznego Republiki Czeskiej. W 2009 roku nasz kraj był 3 najważniejszym rynkiem zbytu dla towarów czeskich, z udziałem 5,9% w eksporcie ogółem oraz 3 najważniejszym rynkiem importowym, z udziałem 6,5% w imporcie ogółem. W 2009 r. z powodu panującego kryzysu gospodarczego, którego skutki najbardziej odczuła branża motoryzacyjna (podstawa czeskiej gospodarki i handlu zagranicznego), w Republice Czeskiej odnotowano głęboki spadek obrotów handlowych. Międzyroczny spadek wartości eksportu tego kraju wyniósł 18,1%, a importu 22,7%. Na podobnym niższym poziomie kształtowały się również polsko-czeskie obroty handlowe. Polski eksport do tego kraju obniżył się o 13,3% i wyniósł 5,7 mld EUR, a import o 23,5% i wyniósł 3,9 mld EUR. Pomimo spadku obrotów nadwyżka naszego kraju w handlu z Czechami w 2009 r. wzrosła i wyniosła 1,8 mld EUR. Należy tu nadmienić, że była to trzecia największa nadwyżka handlowa Polski (po Wielkiej Brytanii i Francji ) w globalnych obrotach handlu zagranicznego naszego kraju. Obroty handlu zagranicznego Polski z Czechami w latach Rok w mln EUR dynamika obroty eksport import saldo obrotów eksportu importu ,7 1918,6 2060,1-141,5 123,5 124,5 122, ,1 2580,0 2583,1-3,1 129,77 134,52 125, ,7 3266,3 2903,4 362,9 118,79 125,75 111, ,8 4872,7 3517,1 1355,6 136,79 150,14 121, ,3 5641,9 4165,4 1476,5 116,9 115,79 118, ,3 6630,7 5073,6 1557,1 119,34 117,53 121, ,7 5745,4 3882,3 1863,2 82,26 86,65 76,52 I-VIII ,1 4477, ,37 126,03 124,43 Źródło: GUS 26

27 W polskim eksporcie do Czech dominują wyroby wysokoprzetworzone. Największy udział w eksporcie mają wyroby przemysłu elektromaszynowego (30%), głównie maszyny i urządzenia mechaniczne, pojazdy samochodowe oraz ich części, jak również wyroby metalurgiczne (19%), głównie wyroby z żelaza, stali i miedzi. Koleje pozycje w polskim eksporcie do tego kraju zajmują wyroby chemiczne oraz artykułu rolno-spożywcze (po 13%). Ta ostania grupa od kilku lat wykazuje dynamiczny wzrost, zwłaszcza w zakresie polskiego eksportu wyrobów mięsnych, serów i twarogów, jak również owoców i warzyw. W handlu artykułami rolno-spożywczymi Polska uzyskuje największą nadwyżkę handlową z Czechami. W imporcie z Czech największy udział mają wyroby przemysłu elektromaszynowego (33%), głównie pojazdy samochodowe i urządzenia elektryczne do odbioru i rejestracji obrazu i dźwięku, następnie wyroby przemysłu chemicznego (18%) oraz wyroby metalurgiczne (17%). Mniejszy udział w polskim imporcie z Czech mają produkty mineralne (8%) oraz wyroby rolno spożywcze (7,5%). Polski eksport do Republiki Czeskiej według grup towarowych (w mln EUR) Lp. Nazwa towaru I-VIII 2010 Ogółem 4872,7 5641,9 6630,7 5745,4 4477,1 Wyroby przemysłu elektromaszynowego 1151,6 1430,8 1790,6 1738,3 1229,6 2 Wyroby metalurgiczne ,5 816,3 858,8 3 Wyroby przemysłu chemicznego 631,6 768,5 919,8 759,4 625,6 4 Artykuły rolno-spożywcze 563,2 649,7 767, ,2 5 Produkty mineralne ,6 823,3 698,9 536,9 6 Wyroby przem. drzewnego i papierniczego 205,9 225,1 268,8 235,5 190,8 7 Wyroby przemysłu lekkiego 170,6 179,1 225,9 191,4 121,8 8 Wyroby ceramiczne 102,2 125,2 147,4 129,1 99,7 9 Skóry 6,5 8 12,1 10,2 9,7 10 Wyroby różne i niesklasyfikowane 303,1 367, ,3 253 Źródło: Ministerstwo Gospodarki 27

28 Polski import z Republiki Czeskiej według grup towarowych (w mln EUR) Lp. Nazwa towaru I-VIII 2010 Ogółem 3517,1 4165,4 5073,6 3882, Wyroby przemysłu elektromaszynowego 1206, ,9 1359,2 1002,2 2 Wyroby metalurgiczne 627,2 721,6 868,3 698,2 603,4 3 Wyroby przemysłu chemicznego 646,8 796,4 924,5 659, Artykuły rolno-spożywcze 235,1 304,5 542,5 272,8 264,7 5 Produkty mineralne ,3 423,7 367,5 235,5 6 Wyroby przem. drzewnego i papierniczego 176,7 195,6 233,6 201,7 124,8 7 Wyroby przemysłu lekkiego 141,8 175,3 195,5 125, Wyroby ceramiczne ,3 110,7 83,3 57,9 9 Skóry 5,5 8,4 10,4 8,3 5,1 10 Wyroby różne i niesklasyfikowane 92,7 154,2 181,6 105,5 64,3 Źródło: Ministerstwo Gospodarki W 2009 roku największy wartościowy spadek polskiego eksportu odnotowano w grupie wyrobów metalurgicznych (o 433,2 mln EUR, tj. o 34,7%), w grupie wyrobów przemysłu chemicznego (o 160,4 mln EUR, tj. o 17,4%) oraz w grupie produktów mineralnych (o 124,4 mln EUR, tj. o 15,1%). Wzrost eksportu utrzymywał się jedynie w grupie artykułów rolnospożywczych (o 13,7 mln EUR, tj. o 1,8%). W imporcie z Republiki Czeskiej odnotowano spadek we wszystkich grupach towarowych. Największy spadek miał miejsce w imporcie produktów mineralnych (o 269,7 mln EUR tj. o 49,7%), wyrobów metalurgicznych (o 264,6 mln EUR, tj. o 28,6%) oraz w imporcie wyrobów przemysłu elektromaszynowego (o 223,7 mln EUR, tj. o 14,1%) i przemysłu chemicznego (o 170,1 mln EUR, tj. o 19,6%). Z danych statystycznych handlu zagranicznego za 2010 rok wynika, że spadek obrotów handlowych między Polską a Czechami w 2009 roku miał charakter przejściowy. Po 8 miesiącach 2010 roku, obroty polsko- 28

29 czeskiej wymiany handlowej wzrosły bowiem o 25,4%; w tym eksport o 26,0%, a import o 24,2%. Nadwyżka handlowa Polski z Czechami po 8 miesiącach 2010 roku wzrosła międzyrocznie o 30% i wyniosła mln EUR. W porównaniu z pierwszymi 8 miesiącami 2008 roku, polski eksport do Czech wzrósł o 2,1%, a import obniżył się o 12,6%. Oznacza to utrzymanie wysokiego tempa eksportu do tego kraju oraz pozytywnych dla Polski relacji wymiany handlowej. Polsko-czeska wymiana handlowa w mln EUR Źródło: Ministerstwo Gospodarki WSPÓŁPRACA INWESTYCYJNA Według danych Czeskiego Banku Narodowego (CBN), skumulowana wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych Polski w Republice Czeskiej na koniec 2009 roku wyniosła ok. 1,1 mld EUR co stanowiło ok. 1,3% ogółu bezpośrednich inwestycji zagranicznych w tym kraju. Najwięcej inwestycji do Republiki Czeskiej napłynęło z Niderlandów (32%), Niemiec (14%) oraz Austrii (12%). Polskie inwestycje w Czechach kształtują się na poziomie inwestycji ze Słowacji (1,6%), Szwecji (1,5%) oraz Wielkiej Brytanii (1,3%). Są wyższe niż inwestycje z Włoch (0,9%), Węgier (0,27%) czy Irlandii 29

30 (0,7%) a niższe niż inwestycje np. z Francji (6,3%), Hiszpanii (4%), Belgii (3,3%) czy Szwajcarii (4,5%). Największą dynamikę napływu inwestycji z Polski na rynek czeski odnotowano w latach 2005, 2007 oraz 2008 roku. W 2009 roku nastąpił znaczny spadek napływu kapitału inwestycyjnego z Polski, co odzwierciadlało globalną tendencję na rynku inwestycji kapitałowych, nie odnotowano jednak redukcji kapitału inwestycyjnego, tak jak to miało miejsce np. w przypadku Niderlandów, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Włoch czy Szwecji. W I półroczu 2010 roku, w postaci bezpośrednich inwestycji kapitałowych, napłynęło z Polski do Republiki Czeskiej ogółem 31,3 mln EUR. Polscy przedsiębiorcy ulokowali w Czechach 13,9 mln EUR w postaci kapitału zakładowego i 12,3 mln EUR w postaci reinwestowanego zysku oraz 5,1 mln EUR w postaci pozostałego kapitału. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych z Polski do Czech Rok I-VI 2010 BIZ w mln EUR 6,7 659,3 33,8 123,4 115,6 15,0 31,3 Źródło: CNB Do największych polskich inwestycji na rynku czeskim należą: PKN Orlen S.A. zakup 63 % akcji czeskiego koncernu petrochemicznego Unipetrol a.s., Synthos S.A. zakup czeskiej firmy chemicznej Kaučuk a.s. z siedzibą w Kralupach nad Wełtawą, Asseco Poland S.A. przejęcie od PROKOM Software Zakładu Techniki Obliczeniowej PVT oraz zakup większościowych udziałów w dwóch firmach informatycznych: LCS International i Berit, Zakłady Azotowe ANWIL Spółka Akcyjna zakup czeskiej firmy chemicznej SPOLANA a.s. w Neratowicach, AB S.A. zakup 100% akcji firmy komputerowej AT Computers Holding a.s., mbank rozpoczęcie działalności na rynku czeskim i słowackim, Tymbark-Maspex S.A. zakup największego czeskiego producenta soków i napojów, firmy Walmark, 30

31 VAB Tychy zakup i modernizacja zakładu produkującego karoserie do samochodów marki Škoda w Hranicach na Morawie, wybudowanie nowego zakładu produkcyjnego w Rapotinie k/šumperka (tłoczni karoserii), TelForceOne S.A. zakup czeskiej firmy C.P.A. Czech s.r.o. (sieć sklepów z oprzyrządowaniem do telefonii komórkowej pod nazwą Teletorium), One-2-One S.A zakup Advanced Telecom Services s.r.o. z Pragi, specjalizującej się w produktach wykorzystywanych dla telefonii komórkowej, np. obsługa SMS, Malborskie Zaklady Chemiczne Organika S.A. zakup spółki handlowo-produkcyjnej MOLITAN a.s. z Brzecławia, Mokate S.A. zakup drugiego czeskiego największego przetwórcy herbat, firmy Zláty Dukat, Tauron Polska Energia założenie spółki zajmującej się sprzedażą energii elektrycznej. Poza ww. podmiotami należy również wymienić liczną grupę polskich firm z branży odzieżowej, obuwniczej i meblarskiej, które posiadają własne salony sprzedaży w najbardziej prestiżowych centrach handlowych Pragi, Brna i Ostrawy: LPP (marka Reserverd), KAN (marka Tatuum), CCC, Ryłko, Alpinus, Sun Suits, Reporter, Gino Rossi, Kler, Vox. Do istotnych polskich inwestorów należą również podmioty: Sfinks Polska, AmRest, Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego Protektor, Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych, ABC Data Holding, Amica Wronki, Zelmer, Sarantis Polska, Pruszyński, Prymat oraz EKO-VIMAR. Według danych Czeskiego Banku Narodowego skumulowana wartość czeskich inwestycji w Polsce na koniec 2009 r. wyniosła 350 mln EUR, tj. ok. 3,5% wszystkich czeskich bezpośrednich inwestycji za granicą. Ze względu jednak na globalny charakter niektórych przedsiębiorstw i międzynarodowe powiązania finansowe, dane te (podobnie zresztą jak w przypadku polskich inwestycji w Czechach), nie wyrażają faktycznego stanu inwestycji z powodu inwestowania za pośrednictwem swych zagranicznych przedsiębiorstw, którym nie można przypisać pochodzenia czeskiego lub wyłącznie czeskiego. 31

32 W 2009 roku nastąpił odpływ czeskiego kapitału inwestycyjnego z Polski. Redukcji uległ kapitał zakładowy czeskich przedsiębiorstw o 18,8 mln EUR oraz pozostały kapitał o 83 mln EUR. W Polsce ulokowano jedynie 85,3 mln kapitału w postaci reinwestowanych zysków przedsiębiorstw. Ogółem spadek stanu bezpośrednich inwestycji czeskich w Polsce wyniósł 16,5 mln EUR. W I półroczu 2010 roku, przedsiębiorstwa czeskie zainwestowały w naszym kraju w postaci kapitału zakładowego 18,6 mln EUR, a w postaci reinwestowanych zysków 47,7 mln EUR. Równocześnie o 7,1 mln EUR zmniejszył się stan pozostałego kapitału inwestycyjnego. Ogółem w I półroczu stan bezpośrednich inwestycji kapitałowych pochodzenia czeskiego w naszym kraju wzrósł o 59,1 mln EUR. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych z Republiki Czeskiej do Polski Rok I-VI 2010 BIZ w mln EUR 27,7-8, ,3 44,3-16,5 59,1 Źródło: CNB Do największych inwestycji czeskich w Polsce należy: ČEZ a.s. (Czeski Koncern Energetyczny) zakup większościowych udziałów Elektrociepłowni Elcho i Elektrowni Skawina, Fundusz kapitałowy Penta Investments a.s. przejęcie sieci sklepów ogólno-spożywczych Żabka, sieci kablowej Stream Communications, sieci aptek Dr. Max, zakładów bukmacherskich Fortuna Holding, operatora wirtualnego Mobilking oraz przedsiębiorstwa Okna Rąbień, Tchas a.s. inwestycje w modernizacje odcinka kolejowego E20 między Siedlcami i Terespolem, Kofola a.s. wybudowanie fabryki produkującej napoje bezalkoholowe w okolicach Kutna, Foma Bohemia a.s. zakup zakładów Foton w Bydgoszczy, Model Obaly a.s. wybudowanie zakładu produkcji opakowań w Biłgoraju, Delta Pekarny zakup polskich producentów pieczywa mrożonego. 32

33 Z pozostałych inwestycji czeskich w RP warto wymienić: Zetor-Brno montownia traktorów w Kaliszu, BOHEMIA Group nabycie 43% akcji firmy Promedia (branża chemiczna), VAB Rapotin walcownia blach w Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, Ekonomické Stavby S.A. powołanie spółki ES Polska działalność na rynku polskim w charakterze inwestora zastępczego w budownictwie jednorodzinnym, Brever nabycie akcji Browaru Połczyńskiego produkcja piwa, Ferona dystrybucja wyrobów hutniczych na rynku polskim. Aktywność zawodowa Polaków w Republice Czeskiej Według danych Czeskiego Urzędu Statystycznego, na koniec pierwszego półrocza 2010 roku, na terytorium Republiki Czeskiej pracowało ogółem 308 tys. obcokrajowców. W charakterze pracowników ewidencjonowanych przez Urząd Pracy, zatrudnionych było 218,5 tys. osób, a samozatrudnionych w ewidencji działalności gospodarczej 89,4 tys. osób. W porównaniu ze stanem z r., ogólna liczba obcokrajowców obniżyła się o ok. 10,5 tys. tj. o 3,3%, a w porównaniu z końcem 2008 r. o 15,1%. Ogółem, na 30 czerwca 2010 r. w Republice Czeskiej pracowało 20,5 tys. Polaków, z czego 19,0 tys. w charakterze pracowników zatrudnionych w czeskich i innych firmach, a 1,5 tys. na zasadach samozatrudnienia. W porównaniu z końcem 2009 roku, obniżył się stan zatrudnienia Polaków w charakterze pracowników o 6,3%, a zwiększył stan samozatrudnionych o 5,4%. W porównaniu z końcem 2008 roku proporcje te wynosiły odpowiednio -8,1% i +11,7%. Najwięcej pracowników polskich zatrudnionych było w rzemiośle (39%), przy obsłudze maszyn i urządzeń (31%) oraz w pracach pomocniczych niewymagających kwalifikacji (16%). W charakterze pracowników umysłowych (nauka, szkolnictwo, administracja, zarząd przedsiębiorstw, służba zdrowia) pracowało łącznie 13%, a w handlu i usługach 1% Polaków. 33

34 Struktura geograficzna obcokrajowców pracujących w RCz wg stanu na r. Kraj pochodzenia Ogółem RCz Udział w % Urzędu W ewidencji Pracy Udział w % W działalności ewidencji gospodarczej Udział w % Obcokrajowcy ogółem UE/EOG/EFTA, ogółem , ,9 Słowacja , , ,5 Ukraina , , ,3 Wietnam , , ,6 Polska , , ,7 Bułgaria , ,1 Mołdawia , ,9 Rosja , , ,5 Rumunia , ,4 Niemcy , , ,6 Mongolia , , ,3 Wielka Brytania USA , , ,8 Francja , , ,3 Białoruś , , ,5 Włochy , , ,5 Uzbekistan , , ,2 Chiny , , ,2 Austria , , ,4 Macedonia , , ,4 Wybrane kraje ogółem , ,3 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny 34

35 Pracownicy zagraniczni w Republice Czeskiej wg charakteru zatrudnienia (stan na r.) Charakter zatrudnienia Obcokrajowcy ogółem Słowacja Ukraina Polska Wietnam Mongolia Mołdawia Bułgaria Obcokrajowcy ogółem Zarządy przedsiębiorstw, prawnicy Naukowcy, specjaliści, umysłowi Technika, służba zdrowia, szkolnictwo Administracja niższego szczebla Handel i usługi Robotnicy rolni i leśni wykwalifikowani Rzemiosło, rękodzieło Obsługa maszyn i urządzeń Pomoc, prac. niewykwalifikowani Siły zbrojne Źródło: Czeski Urząd Statystyczny 35

36 Przedsiębiorcami, w rozumieniu prawa czeskiego, są osoby prowadzące działalność gospodarczą znajdujące się w ewidencji jednego z urzędów rejestrujących taką działalność. Przedsiębiorcami są zatem osoby fizyczne i prawne znajdujące się w ewidencji Urzędu ds. Działalności Gospodarczej Živnostenský úřad (spółki prawa handlowego zobowiązane są dodatkowo do rejestracji w Rejestrze handlowym), osoby prowadzące działalność na podstawie odrębnych przepisów (adwokaci, tłumacze i inne wolne zawody) wpisane do odrębnych rejestrów oraz osoby wykonujące produkcję rolną wpisane do ewidencji przedsiębiorców rolnych. Osoba fizyczna z miejscem zamieszkania lub osoba prawna z siedzibą poza terytorium Republiki Czeskiej może na terytorium Republiki Czeskiej prowadzić działalność gospodarczą na tych samych warunkach i w tym samym zakresie jak osoba czeska, o ile Kodeks handlowy, ustawa o działalności gospodarczej oraz odrębne ustawy normujące taką działalność, nie stanowią inaczej. Poniżej przedstawiamy informacje w zakresie obowiązujących na terytorium Republiki Czeskiej procedur podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby prawne i fizyczne z krajów członkowskich Unii Europejskiej, wnikające z ustawy Nr 455/1991 o działalności 36

37 gospodarczej z późniejszymi zmianami (Zákon o živnostenském podnikání) oraz ustawy Nr 513/1991 Kodeks handlowy z późniejszymi zmianami (Obchodní zákoník.) 4.1 PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW USTAWY NR 455/1991 O DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Przedsiębiorca może prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Republiki Czeskiej jedynie wtedy, jeżeli na daną działalność uzyskał uprawnienie lub zezwolenie od odpowiednich czeskich urzędów, wg przepisów prawa czeskiego. Działalność gospodarcza bez odpowiedniego uprawnienia lub zezwolenia, jest traktowana jako działalność przestępcza, podlegająca karze na podstawie Kodeksu karnego (czyn karalny prowadzenia działalności gospodarczej bez zezwolenia). Każdy przedsiębiorca przed rozpoczęciem działalności gospodarczej musi zatem uzyskać odpowiednie uprawnienie do jej wykonywania na terytorium Republiki Czeskiej, bez względu na to czy jest to osoba krajowa czy zagraniczna. Od osób fizycznych wymagany jest minimalnie wpis do ewidencji działalności oraz spełnienie ogólnych warunków określonych w ustawie. Ustawa reguluje również szereg specyficznych warunków prowadzenia działalności gospodarczej, jak również procedury postępowania w sprawach zgłaszania działalności, składania wniosków o udzielenie koncesji, wydawania zaświadczeń o nabyciu uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej itp. Podział działalności gospodarczych Ze względu na formę nabywania uprawnień, ustawa o działalności gospodarczej, zwana dalej UDG, wyodrębnia dwa rodzaje działalności gospodarczej: zgłaszane, których prawo do wykonywania powstaje na podstawie zgłoszenia i wpisu do ewidencji działalności gospodarczej oraz koncesjonowane, gdzie prawo do wykonywania powstaje aż po udzieleniu koncesji. 37

38 Działalności zgłaszane ustawa dzieli na: wolne (załącznik Nr 4 do UDG), do wykonywania których należy spełnić tylko warunki ogólne; rzemieślnicze (załącznik Nr 1 do UDG), w przypadku których wymagane są specjalne uprawnienia zawodowe tzn. uzyskiwane przeważnie w wyniku wyuczenia i praktyki w danym lub pokrewnym kierunku; wiązane (załącznik Nr 2 do UDG), do wykonywania których wymagane są specjalne uprawnienia zawodowe, świadectwa lub podobne dokumenty, wydawane przedsiębiorcy przez pełnomocny organ, na podstawie odrębnych przepisów. Ustawa o działalności gospodarczej działa jako norma publicznoprawna, regulująca podstawowe warunki tej działalności. Nie obejmuje żadnych postanowień regulujących praktyczne wykonywanie poszczególnych czynności. Przedsiębiorca musi zatem przestrzegać również wszystkich postanowień wynikających z przepisów szczegółowych, normujących daną działalność. Warunki wykonywania działalności gospodarczej Ogólne warunki wykonywania działalności gospodarczej to: ukończenie 18 roku życia, zdolność do czynności prawnych, nienaganność. Zgodnie z UDG, za nienaganną uważa się osobę, która nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądowym: na bezwarunkową karę pozbawienia wolności, za przestępstwo popełnione umyślnie, samodzielnie lub w związku z innym przestępstwem i wymierzono jej bezwarunkową karę pozbawienia wolności na okres powyżej jednego roku; za przestępstwo popełnione umyślnie, związane z działalnością gospodarczą, o ile nie dotyczyło ono przestępstwa wymienionego wyżej. 38

39 Obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej potwierdza nienaganność na podstawie wyciągu z rejestru karnego lub równoważnego dokumentu, wystawionego przez właściwy organ sądowy lub administracyjny kraju, którego jest obywatelem lub kraju członkowskiego swego ostatniego pobytu długoterminowego. Osoba ubiegająca się o uzyskanie uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej w RCz musi też przedłożyć zaświadczenie, że nie posiada zaległości podatkowych o ile prowadzi lub prowadziła na terytorium Republiki Czeskiej działalność gospodarczą, nie zalega z opłatami na ubezpieczenie zdrowotne i socjalne oraz składkami na fundusz zatrudnienia. Specyficzne warunki wykonywania działalności gospodarczej W celu wykonywania działalności gospodarczych rzemieślniczych, wiązanych oraz koncesjonowanych, poza warunkami ogólnymi, należy również spełnić warunki specyficzne. Należą do nich uprawnienia zawodowe lub inne, wyszczególnione w załącznikach do ustawy lub w przepisach odrębnych. Jeżeli osoba fizyczna ubiegająca się o uprawnienie do działalności gospodarczej nie spełnia tych warunków, ma prawo do ustanowienia swego przedstawiciela, który takie warunki spełnia i może to udokumentować. Zagraniczna osoba fizyczna nabywa uprawnienia do działalności gospodarczej w dniu zgłoszenia lub w dniu późniejszym, jeżeli w zgłoszeniu wnioskuje o późniejszy termin nabycia uprawnień. W przypadku koncesjonowanej działalności gospodarczej, uprawnienie do działalności gospodarczej nabywa się z dniem nabycia mocy prawnej decyzji o udzieleniu koncesji. Uprawnienie do wykonywania działalności gospodarczej może być realizowane na całym terytorium Republiki Czeskiej, lecz nie można go przenosić na inne osoby. Zaświadczeniem o posiadaniu uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej jest wyciąg z Rejestru działalności gospodarczej (výpis ze živnostenského rejstříku). Zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej Zgłoszenie do ewidencji można złożyć osobiście w którymkolwiek Urzędzie ds. Działalności Gospodarczej (Živnostenský úřad) w tzw. Centralnym 39