wymagania przyroda kl.i Bożena Strzelecka ROK SZKOLNY: 2015/2016 PODRĘCZNIK: PRZYRODO WITAJ autorzy: Ewa Gromek, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Laskowska, Andrzej Melson, wyd. WSiP Numer dopuszczenia: 530/1/2012 OPRACOWAŁA: BOŻENA STRZELECKA DZIAŁ I : Przyroda i ja wymagania programowe podstawowe ponadpodstawowe określa, czym jest przyroda, wskazuje i podaje nazwy wytworów działalności podaje przykłady powiązań między składnikami wskazuje składniki przyrody w otoczeniu, podaje przykłady ożywionych i nieożywionych składników podaje przykłady organizmów lub obiektów, których podaje przykłady pytań zainspirowanych obserwacja dostarcza nowych informacji o przyrodzie, obserwacjami wskazuje źródła wiedzy o przyrodzie, podaje nazwy zmysłów człowieka umożliwiających wskazuje możliwości wykorzystania lornetki, lupy, wyjaśnia, dlaczego zmysłem smaku i węchu należy rozważnie poznawanie mikroskopu podczas obserwacji przyrodniczych, posługiwać się podczas poznawania obsługuje szkolny mikroskop optyczny, oblicza powiększenie obrazu w mikroskopie, wymienia przyrządy ułatwiające poznawanie wykonuje proste nietrwałe preparaty mikroskopowe, wskazuje i podaje nazwy części mikroskopu wskazuje w mikroskopie okular i obiektywy, określa, czym jest obserwacja przyrodnicza, optycznego, opisuje etapy przygotowywania preparatu nietrwałego, podaje przykłady obserwacji krótkoterminowych i podaje przykłady trwałych i nietrwałych preparatów podaje przykłady prowadzenia obserwacji przyrodniczych, długoterminowych, mikroskopowych, prezentuje sposoby dokumentowania obserwacji wypełnia poprawnie kartę doświadczenia, wyjaśnia, dlaczego nie należy zrywać rośliny lub przyrodniczych, długoterminowych, wymienia zasady, których należy przestrzegać podczas karmić zwierząt podczas ich obserwacji, podaje przykłady pytań, na które można uzyskać odpowiedź, prowadzenia doświadczenia, opisuje proste doświadczenia, dzięki którym można prowadząc doświadczenia, wymienia zmysły, które pomagają w obserwacjach zdobyć nową wiedzę, opisuje cechy dobrego przyrodnika, przyrodniczych, wymienia punkty, które powinna zawierać karta doświadczenia, uzasadnia, dlaczego prawdziwy przyrodnik jest cierpliwy, systematyczny i rzetelny, uzasadnia, że człowiek jest składnikiem wyjaśnia, dlaczego obserwacje są niezbędne w poznawaniu przyrody. określa rolę mapy, planu, kompasu w poznawaniu omawia sposób działania mikroskopu optycznego, wykonuje rysunki obserwowanych preparatów, zgodnie z regułami, uzasadnia, dlaczego na podstawie pojedynczej obserwacji nie należy wyciągać wniosków, opisuje kartę obserwacji, uzasadnia, dlaczego samodzielnie przeprowadzona obserwacja i doświadczenie są najważniejszym źródłem wiedzy o przyrodzie, wyjaśnia, czym różni się w zestawie doświadczalnym próba kontrolna od próby badawczej, DZIAŁ II : Ja, rośliny i zwierzęta wymienia czynniki ułatwiające naukę, rozpoznaje właściwe warunki do nauki, opisuje właściwie urządzone miejsce do nauki, wymienia sytuacje i czynniki dobrze wpływające na samopoczucie w szkole, podaje nazwy roślin występujących w sali lekcyjnej, wskazuje różne źródła informacji o roślinach i zwierzętach, wymienia zwierzęta najczęściej trzymane w domach, podaje zasady dbałości o zwierzęta, wymienia różne źródła informacji o wybranych zwierzętach, wymienia organy roślinne i wskazuje je w roślinie, opisuje podstawowe funkcje korzeni, łodyg, liści i kwiatów, wymienia rośliny doniczkowe najczęściej trzymane w domach, opisuje zasady dbałości o rośliny doniczkowe, wskazuje różne źródła informacji o wybranych roślinach, uzasadnia, dlaczego po kontakcie z roślinami doniczkowymi zawsze należy myć ręce. określa znaczenie uczenia się, podaje podstawowe zasady uczenia się, podaje przykłady pomocy osobie niepełnosprawnej, podaje przykłady ssaków, ptaków, ryb, podaje przykłady zwierząt niebezpiecznych dla ludzi, określa potrzeby życiowe roślin, właściwie przesadza i sadzi rośliny doniczkowe. wyjaśnia, dlaczego warto się uczyć i zdobywać nowe umiejętności, wskazuje problemy, jakie miałaby osoba poruszająca się w szkole na wózku, wskazuje cechy osoby powszechnie lubianej, podaje cechy charakterystyczne ssaków, ptaków i ryb, opisuje na wybranym przykładzie obowiązki opiekuna hodowli szkolnej, określa, dlaczego nie każde zwierzę jest bezpieczne dla ludzi, wskazuje różne źródła informacji o wybranych zwierzętach i korzysta z nich, wskazuje elementy męskie i żeńskie w kwiecie, wykazuje związek budowy z funkcją organów roślinnych, uzasadnia, dlaczego należy roślinę doniczkową przesadzać i nawozić, wskazuje różne źródła informacji o wybranych roślinach i korzysta z nich. wyjaśnia, co oznaczają określenia: pozytywne nastawienie do nauki, własna chęć poznania, systematyczność, wymienia rodzaje zachowań przyjaznych w stosunku do innych osób, wyjaśnia, jaką funkcję spełniają hodowle roślin i zwierząt, uzasadnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta można trzymać w domu, podaje przykłady szczególnych funkcji pełnionych przez niektóre korzenie, łodygi i liście, wyjaśnia, dlaczego należy poznać naturalne środowisko rośliny doniczkowej.
DZIAŁ III : KUCHNIA JAKO LABORATORIUM nazywa stany skupienia substancji, podaje przykłady substancji w określonych stanach skupienia, rozróżnia pojęcia parowanie i wrzenie, opisuje własności mieszaniny jednorodnej, wymienia substancję rozpuszczalną i rozpuszczalnik w wybranym roztworze, odróżnia mieszaninę jednorodną od niejednorodnej, wymienia dwa sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych: krystalizację i odparowanie; podaje nazwy stanów skupienia wody (ciekły i stały), wyjaśnia proces parowania i skraplania, podaje przykłady parowania i skraplania wody, podaje przykłady przemian nieodwracalnych, prezentuje za pomocą modelu budowę drobinową gazów, cieczy i ciał stałych, podaje przykłady ciał sprężystych, plastycznych i kruchych, wyjaśnia zjawisko przewodnictwa cieplnego, wyjaśnia zjawisko dyfuzji, wymienia powiązane ze sobą przemiany odwracalne: krystalizację i rozpuszczanie, określa roztwór nasycony i nienasycony, podaje temperaturę topnienia lodu i krzepnięcia wody, wymienia nazwy zjawisk towarzyszących zmianom stanu skupienia wody, wyjaśnia obie przemiany jako przemiany odwracalne, wykonuje doświadczenie według opisu. podaje właściwości gazów, cieczy i ciał stałych, wymienia przykłady substancji dobrze i źle przewodzącej ciepło, podaje sposoby zwiększenia rozpuszczalności substancji, opisuje zjawiska krystalizacji i rozpuszczania, porównuje zjawiska krystalizacji i odparowania, wymienia różnice między roztworem i zawiesiną, wyjaśnia różnice między topnieniem i rozpuszczaniem, wymienia sposoby zwiększenia szybkości parowania, prowadzi obserwację doświadczenia, definiuje przemianę nieodwracalną, uzasadnia, posługując się modelem drobinowym, dlaczego gazy są ściśliwe, ciecze bardzo mało ściśliwe, a ciała stałe nieściśliwe, wymienia własności wody wrzącej i wody w temperaturze pokojowej, wyjaśnia własności danej substancji na podstawie jej budowy i zastosowania w danym przedmiocie, podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków dyfuzji w otaczającej przyrodzie, opisuje sposoby otrzymywania roztworów nasyconych z nienasyconych i odwrotnie, proponuje sposoby rozdzielania określonych mieszanin niejednorodnych, opisuje zjawiska topnienia i krzepnięcia w świetle cząsteczkowej budowy materii, wyjaśnia zasadę powstania skali temperatur Celsjusza, wyciąga wnioski z obserwacji, odróżnia obserwacje od wniosków. DZIAŁ IV : Przyroda się zmienia definiuje pojęcia widnokrąg i linia widnokręgu, podaje przykłady świadczące o zmianach położenia Słońca na niebie, podaje przykłady świadczące o dobowym rytmie życia, wymienia cechy pogody charakterystyczne dla danej pory roku, podaje zmiany zachodzące w przyrodzie w różnych porach roku, określa stan skupienia wody, opisuje zjawiska parowania i skraplania, topnienia i krzepnięcia wody, podaje przykłady przemian odwracalnych topnienia i krzepnięcia, wymienia skutki zamarzania wody, określa stan skupienia i właściwości powietrza, wymienia składniki powietrza, wyjaśnia znaczenie pojęć: wschód Słońca, górowanie Słońca, zachód Słońca, określa długość dnia (od wschodu do zachodu Słońca), wymienia daty rozpoczynające kalendarzowe pory roku, określa wpływ wysokości Słońca na porę roku i porę dnia, wyjaśnia, skąd się bierze para wodna w powietrzu, omawia krążenie wody w przyrodzie, wykonuje doświadczenie według opisu, przedstawia właściwości ciepłego i zimnego powietrza, podaje przykłady dyfuzji substancji w powietrzu. charakteryzuje widnokrąg w mieście i na wsi, rysuje drogę Słońca nad widnokręgiem w różnych porach roku, wyjaśnia zależność długości dnia od długości drogi Słońca nad widnokręgiem, tłumaczy pojęcia równonoc wiosenna i jesienna, wyjaśnia zależność długości dnia od długości drogi Słońca nad widnokręgiem. podaje przykłady świadczące o rocznym rytmie życia podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej ciał stałych, podaje zależności między wielkością widnokręgu a wysokością, na jakiej znajduje się obserwator, analizuje zależności między długością cienia a wysokością Słońca nad widnokręgiem, rysuje drogę Słońca nad widnokręgiem w różnych porach roku, przewiduje przyrodnicze konsekwencje opóźnienia lub przyspieszenia termalnej pory roku, opisuje budowę termometru cieczowego, wymienia korzystne i niekorzystne zjawiska związane z rozszerzalnością temperaturową ciał. DZIAŁ V : Pogoda jest zawsze na ocenę dopuszczającą uczeń; na ocenę dostateczną uczeń; na ocenę dobrą uczeń; na ocenę bardzo dobrą uczeń; wymienia składniki pogody, wymienia nazwy urządzeń do pomiaru ciśnienia i temperatury, wymienia nazwy urządzeń służących do pomiaru wilgotności powietrza i siły wiatru, wymienia rodzaje opadów atmosferycznych, wymienia rodzaje osadów atmosferycznych, określa warunki niezbędne do powstania tęczy, wymienia barwy wchodzące w skład światła białego, demonstruje prosty sposób elektryzowania ciała, wymienia jednostki ciśnienia i temperatury, opisuje zasadę działania wiatromierza, zapisuje wartość wilgotności powietrza i siły wiatru, wyjaśnia zjawisko mgły, podaje przykłady znaczenia barw w przyrodzie, opisuje sposób zabezpieczania budynków przed skutkami wyładowań atmosferycznych, wyjaśnia znaczenie prognozy pogody dla planowania zajęć i ubioru przez ludzi, odczytuje wartość ciśnienia i temperatury z odpowiednich przyrządów, buduje prosty wiatromierz, odczytuje wartość wilgotności z higrometru, wyjaśnia sposób mierzenia opadów atmosferycznych, wyjaśnia zjawisko powstawania tęczy, proponuje doświadczenie wykazujące, że światło białe nie jest jednorodne, prezentuje za pomocą graficznych symboli pogody podaje przykłady prognozy krótkoterminowej i długoterminowej, wykonuje proste obliczenia różnicy temperatur i zmian ciśnienia, wymienia przykładowe nazwy wiatru w zależności od jego prędkości, wyjaśnia sposób powstawania poszczególnych opadów i osadów atmosferycznych, wyjaśnia od czego zależy barwa przedmiotów,
podaje zasady postępowania w czasie burzy, wymienia składniki pogody omawiane w prognozie pogody, rysuje graficzne symbole pogody poszczególnych składników pogody, obserwuje i nazywa stan poszczególnych składników pogody, zapisuje parametry pogody obserwowane w ciągu dnia, opisuje znaki synoptyczne jako graficzne oznaczenia elementów pogody, stosuje liczby i znaki umowne konieczne do obserwacji pogody, opisuje w kilku zdaniach obserwowaną jednodniową pogodę, uzasadnia konieczność prowadzenia dzienniczka pogody w każdej porze roku. prognozę pogody podaną tekstem, omawia system informacji meteorologicznej na świecie, wymienia najważniejszą instytucję, gdzie opracowuje się prognozę pogody dla całej Polski. wyjaśnia dlaczego zimą ubieramy się w ciemne kolory, a latem w jasne, interpretuje mapy pogody, określając znaczenie poszczególnych symboli, na podstawie szczegółowego opisu pogody zapisuje w tabeli stan pogody, stosując znaki umowne, na podstawie uproszczonej mapy pogody, opisuje pogodę w danym miejscu, omawia sposób powstawania map pogody, DZIAŁ VI : Wycieczki po okolicy wyjaśnia, kiedy jest potrzebna znajomość kierunków świata, wyznacza kierunki świata za pomocą gnomonu i Słońca, opisuje kierunki świata na róży kierunków, opisuje sposoby wyznaczania kierunków świata w podaje przykłady ilustrujące, w jaki sposób przyroda pomaga posługuje się kompasem przy wyznaczaniu kierunków wskazuje kierunki świata główne i pośrednie, sytuacji, gdy nie ma przyrządów i Słońca, nam w wyznaczaniu kierunków świata, świata, opisuje sposób wyznaczania kierunków świata w nocy, określa kierunki świata w terenie, wyjaśnia znaczenie słowa plan i skala, rysuje proste plany w skali 1:1 i 1:10, rysuje obiekty w podanych dowolnych skalach, szacuje na podstawie skali planu, czy zmieści się wyjaśnia, do czego potrzebna jest skala przy rysowaniu posługuje się podziałką liniową, rysuje proste plany w skali 1:100, on na kartce papieru, planów, podaje przykłady zastosowania różnych planów, wyznacza trasę wędrówki zgodnie z opisem na mapie wyciąga wnioski dotyczące zależności zastosowanej odczytuje z legendy, w jakiej skali jest wykonany plan, rozpoznaje mapę topograficzną wśród innych map, topograficznej, skali od wielkości obiektu na planie, identyfikuje na mapie znaki topograficzne, określa kierunki świata na mapie topograficznej, posługuje się legendą mapy topograficznej do analizuje mapy topograficzne pod względem ilości odczytuje na mapie topograficznej, gdzie znajduje się np. las, wskazuje zastosowania planu i mapy, planowania trasy wycieczki, zabudowań i innych elementów, szkoła, kościół, rozpoznaje na ilustracjach i w terenie poszczególne formy wyjaśnia, co to znaczy zorientować plan, mapę, oblicza rzeczywiste odległości przedstawione na wymienia formy terenu, terenu, na podstawie ilustracji rozpoznaje rodzaje mapie topograficznej, wskazuje, które z form są wklęsłe, a które wypukłe, wskazuje i nazywa elementy pagórka, ukształtowania terenu, orientuje mapę w terenie, prawidłowo ubiera się na wycieczkę, zabiera z domu rzeczy omawia cel wycieczki oraz trasę, określa różnice między pagórkiem, wzgórzem, a górą, wykonuje pomiar wysokości pagórka, niezbędne podczas pieszej wycieczki, posługuje się kompasem, opisuje sposób pomiaru pagórka, planuje i opisuje dłuższe trasy wycieczek na informuje rodziców o przewidywanej godzinie powrotu oraz przelicza (krótkie odcinki) ilość par kroków i określa w wybiera mapę w odpowiedniej skali na wycieczkę, podstawie mapy topograficznej, niezbędnym wyposażeniu, przybliżeniu odległości, planuje wycieczkę z uwzględnieniem jej celu, określa w przybliżeniu wysokości różnych ocenia przydatność butów (trampki, buty sportowe, kalosze) w podaje szacunkowe długości krótkich odcinków, orientuję mapę topograficzną, obiektów, zmierzonych na podstawie porównania zależności od pory roku, pogody i długości trasy, wymienia wody występujące w najbliższej okolicy, śledzi trasę podczas trwania wycieczki, długości cienia, rozumie potrzebę doskonalenia umiejętności szacowania podaje przykłady zbiorników sztucznych i naturalnych, opisuje trasę wycieczki, korzystając z legendy, charakteryzuje wpływ różnych czynników na wody odległości w terenie, opowiada, jak płynie rzeka i jaką pracę wykonuje (bez oblicza rzeczywistą trasę wycieczki na podstawie powierzchniowe, zna długość swojej pary kroków, podziału na rodzaj biegu), podziałki liniowej, omawia, w jaki sposób można ocenić kierunek posługuje się taśma mierniczą przy mierzeniu niewielkich wymienia możliwości gospodarczego wykorzystania rzeki, prawidłowo dokumentuje wycieczkę, płynięcia rzeki, odległości, wymienia jedną cechę charakterystyczną dla rzeki płynącej przelicza (na dłuższych odcinkach) liczbę par kroków i ocenia stopień wykorzystania gospodarczego rzeki podaje przykłady wód płynących i stojących, w biegu górnym, środkowym i dolnym. określa długości danych odcinków, w najbliższej okolicy. definiuje pojęcia: źródło rzeki, ujście rzeki, dopływ prawy, określa szacunkowe odległości w terenie na podstawie dopływ lewy, widoczności obiektów, podaje przykłady gospodarczego wykorzystania rzeki na szacuje odległości w terenie, przykładzie rzeki najbliższej okolicy, charakteryzuje wygląd jeziora starego" i młodego", definiuje pojęcia bagno, staw, jezioro, rozpoznaje w terenie i nazywa wody powierzchniowe w najbliższej okolicy, podaje cechy działalności rzeki w biegu górnym, środkowym, i dolnym, definiuje pojęcia nurt rzeki, koryto i dolina rzeki, rozpoznaje i wskazuje je w terenie,
DZIAŁ VII : Obserwacje życia w okolicy rozpoznaje pospolite drzewa, krzewy i rośliny zielne, wskazuje różnice między drzewem iglastym a liściastym, podaje przykłady bylin występujących w najbliższej podaje różnice między roślinami jednorocznymi, rozpoznaje i podaje nazwy pospolitych zwierząt wyjaśnia, czym różni się drzewo od krzewu i rośliny zielnej, okolicy, dwuletnimi i wieloletnimi, występujących w najbliższej okolicy, wskazuje pień i koronę drzewa, wyjaśnia różnicę między lasem liściastym, iglastym i wyjaśnia co to są byliny, określa, co to jest las, podaje znaczenie tablic informacyjnych umieszczanych mieszanym, wyjaśnia znaczenie pojęć: buczyna, bór, las wymienia funkcje lasu, przy wejściu do lasu. opisuje temperaturę powietrza, wilgotność i mieszany, podaje podstawowe zasady zachowania się w lesie, podaje przykłady roślin tworzących poszczególne warstwy, nasłonecznienie występujące w poszczególnych uzasadnia, dlaczego rośliny runa leśnego kwitną wymienia warstwy roślinności w lesie, wyjaśnia na wybranych przykładach, czym się odżywiają warstwach lasu, wczesną wiosną, podaje przykłady grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących, roślinożercy, mięsożercy i wszystkożercy, opisuje, jak można poznać las za pomocą różnych wyjaśnia znaczenie ściółki leśnej dla życia w lesie, wyjaśnia, dlaczego rośliny są nazywane producentami, wyjaśnia, czym jest zapylenie i jaki jest cel tego procesu, zmysłów, uzasadnia, dlaczego roślina jest zawsze pierwszym wymienia przykłady roślinożerców, drapieżników i wyjaśnia, co to jest pastwisko, wskazuje przystosowania roślinożercy, mięsożercy ogniwem w łańcuchu pokarmowym, wszystkożerców, uzasadnia szkodliwość wypalania traw, i wszystkożercy do zdobywania i pobierania pokarmu, rozróżnia trawy i turzyce, podaje przykłady prostych łańcuchów pokarmowych rozpoznaje zboża uprawiane w Polsce, wymienia cechy charakterystyczne łąk, wyjaśnia, na czym polega rola bakterii żyjących w występujących w lesie, podaje przykłady roślin warzywnych i przyprawowych, rozróżnia rośliny zielne i zdrewniałe i uzasadnia taki brodawkach korzeni roślin bobowatych, odróżnia trawy od innych roślin zielnych, wskazuje i podaje nazwy części kwiatu, podział, wyjaśnia różnicę między zbożami jarymi i ozimymi, rozpoznaje 3 kolorowo kwitnące rośliny łąkowe, wyjaśnia, jaka jest rola pszczół w powstawaniu owoców, wymienia cechy charakterystyczne traw, wyjaśnia, na czym polega płodozmian, podaje przykłady zwierząt żyjących na łąkach, podaje przykłady środowisk życia roślin, stworzonych przez omawia zabiegi prowadzone na łąkach przez definiuje pojęcie rośliny okopowe, warzywne, wymienia korzyści czerpane z łąk przez przyprawowe, wymienia zwierzęta wypasane w Polsce, wymienia główne zabiegi prowadzone przez człowieka omawia zmiany zachodzące w kwiatach po ich podaje przykłady produktów znanych z życia codziennego, na polu i uzasadnia ich znaczenie, zapyleniu, pochodzących od wypasanych zwierząt, omawia zastosowanie i wykorzystanie różnych wyjaśnia, na czym polega jednostronność pojęcia określa cel tworzenia pól uprawnych, rodzajów i różnych części roślin, szkodnik, wymienia produkty otrzymywane z poszczególnych zbóż, określa funkcje poszczególnych części kwiatu, wyjaśnia, na czym polega jednostronność pojęcia wymienia produkty otrzymywane z ziemniaków i buraków wyjaśnia, w jaki sposób zwierzęta pomagają ludziom chwasty, cukrowych, w walce z owadami szkodnikami, podaje przykłady leczniczego wykorzystania roślin, wymienia rośliny, z których produkuje się włókno i olej, wyjaśnia, dlaczego leki (w szczególności wyjaśnia, co to jest sad, zawierające wyciągi z roślin) należy zażywać pod wymienia drzewa i krzewy uprawiane w sadach, kontrolą lekarza. uzasadnia, dlaczego nie wolno próbować nieznanych roślin, rozpoznaje wybrane rośliny towarzyszące człowiekowi. DZIAŁ VIII : Ochrona środowiska wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce, podaje przykład parku narodowego położonego najbliżej miejsca zamieszkania i wskazuje go na mapie, opisuje podstawowe zasady zachowania się na terenie parku narodowego, podaje możliwości i sposoby ochrony przyrody przez ucznia klasy 4. podaje przykłady działalności człowieka niekorzystnie wpływającej na środowisko, wyjaśnia, dlaczego śmieci wyrzucane w nieodpowiednich miejscach są niebezpieczne, wymienia czynniki niezbędne roślinom do życia, wyjaśnia, jaki wpływ na rośliny ma niedobór światła, wymienia cechy gospodarstwa: intensywnego i ekologicznego, podaje stałe rodzaje wydatków, jakie musi ponieść w każdym miesiącu jego rodzina, wyjaśnia znaczenie dokonywania systematycznych opłat wynikających z utrzymania domu, wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska, segreguje odpady na papier, szkło, tworzywa sztuczne, podaje sposoby oszczędzania wody i energii w gospodarstwie domowym, podaje zasady postępowania z różnymi rodzajami śmieci wyjaśnia, w jaki sposób jest chroniona przyroda w Polsce, wyjaśnia, co oznacza skrót: LOP, wyjaśnia, co to jest zanieczyszczenie środowiska, wskazuje skutki kwaśnych opadów, proponuje proste doświadczenie sprawdzające wpływ wody na kiełkowanie nasion grochu, wskazuje wady i zalety różnych sposobów gospodarowania, wskazuje możliwości zmniejszenia wydatków w budżecie domowym, podaje przykłady zanieczyszczeń pochodzących z różnych źródeł, wymienia sposoby ograniczania zanieczyszczeń, uzasadnia konieczność oszczędzania wody i energii, uzasadnia potrzebę segregacji śmieci. podaje przykłady rezerwatów przyrody i pomników wskazuje miejsca w okolicy zasługujące na ochronę i uzasadnia swój wybór, podaje przykłady zanieczyszczeń, które zagrażają roślinom i zwierzętom wodnym, proponuje proste sposoby eliminowania zanieczyszczeń środowiska, proponuje proste doświadczenia sprawdzające wpływ wybranego czynnika na wzrost i rozwój rośliny, ocenia, czy gospodarstwo (np. jego rodziny lub inne położone w okolicy) mogłoby zostać przekształcone w ekologiczne, wymienia grupy wydatków z rodzinnego budżetu, ocenia wysokość wydatków w poszczególnych grupach, uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, rozpoznaje po oznakowaniu opakowania nadające się do recyklingu, analizuje swoje codzienne działania pod kątem wpływu na środowisko, uzasadnia, że ochrona przyrody ma w Polsce długą tradycję, wyjaśnia, jak powstają kwaśne opady, uzasadnia stwierdzenie: każda roślina potrzebuje wody w odpowiedniej dla siebie ilości, wyjaśnia, dlaczego rośliny należy nawozić odpowiednim rodzajem nawozów, uzasadnia, dlaczego rozwój rolnictwa ekologicznego może być szansą rozwoju dla wielu gospodarstw w Polsce, uzasadnia potrzebę ograniczenia wydatków własnych, wyjaśnia określenia biodegradacja i recykling, podaje przykłady wyrobów pochodzących z recyklingu, wprowadza w życie wybrane działania proekologiczne.
OCENA CELUJĄCA: - prezentuje swoje wiadomości posługując się terminologią przyrodniczą - potrafi stosować zdobyte wiadomości w sytuacjach nietypowych, - formułuje problemy i rozwiązuje je w sposób twórczy, - dokonuje analizy lub syntezy zjawisk i procesów przyrodniczych - wykorzystuje wiedzę zdobytą na innych przedmiotach, - potrafi samodzielnie korzystać z różnych źródeł informacji, - bardzo aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, - wykonuje dodatkowe zadania i polecenia - wykonuje twórcze prace, pomoce naukowe i potrafi je prezentować na terenie szkoły i poza nią, - w pracach pisemnych osiąga najczęściej 100% punktów możliwych do zdobycia i odpowiada na dodatkowe pytania, - wzorowo prowadzi zeszyt przedmiotowy