człowiek istotą społeczną

problemy kanoniczne

człowiek istotą społeczną

człowiek istotą społeczną koncepcja teologiczna [1] koncepcja socjologiczna [2] chłopiec heski [1341] chłopiec islandzki Klemens z Overdike Jean z Liège dziki z Aveyron dziki z Kronsztadu [1784] dziewczynki z Songi Anna i Izabela [USA]

człowiek istotą społeczną koncepcja teologiczna [1] koncepcja socjologiczna [2] [1] [2]? 1. są komplementarne 2. tylko w społeczeństwie człowiek osiąga i realizuje swoją naturę zoon politikon WN: realistyczna koncepcja człowieka

jednostka a społeczeństwo

jednostka a społeczeństwo [koncepcje] a. organicystyczna: Platon, Spencer, R.Worms, J.Novicow, E.Durkheim społeczeństwo jest wcześniejsze niż jednostka, ona jest jego częścią społeczeństwo jako całość ma cel i istnieje tylko jako organizm prymat całości nad częścią b. nominalistyczna: Anaksagoras, Demokryt, Hobbes, Locke, Rousseau istnieją tylko rzeczy jednostkowe społeczeństwo to suma jednostek społeczeństwo nie ma realnego desygnatu c. funkcjonalistyczna: P.Sorokin, T.Parsons, R.K.Merton typ więzi funkcje, czyli zadania wyodrębnienie poprzez badania empiryczne grup społecznych

socjalizacja Df: to proces uspołecznienia, wrastania w społeczeństwo; przyswojenia poprzez internalizację norm, wartości i ról społecznych otoczenia społecznego; także proces społecznego uczenia się socjalizacja = internalizacja wartości, wzorów społecznych i społecznie podzielanych norm

socjalizacja kanały [drogi] socjalizacji a. spontaniczne naśladownictwo, identyfikacja b. wychowanie, samowychowanie WN: socjalizacja = komunikacja + interakcja

socjalizacja rodzaje [fazy] socjalizacji a. pierwotna grupy pierwotne tzw. znaczący Inni efekt przedsądu osobowość G.H.Mead, 1934 Ch.H.Cooley, 1909 b. wtórna grupy wtórne tzw. uogólniony Inny uczenie się ról społecznych grupa społeczna

socjalizacja [stadia socjalizacji] pierwotna wtórna [G.H.Mead, 1934] modele rozwoju poznawczego [J.Piaget, 1948, 1952] model stłumionych potrzeb [S.Freud] model psychoanalityczny [E.Erickson, 1963]

modele rozwoju poznawczego [J.Piaget, 1948, 1952] jakościowe skokowe zmiany etapy: sensomotoryczny 0 2 faza przedoperacyjna 2 7 operacje konkretne 7 11 operacje formalne 12 +

model stłumionych potrzeb [S.Freud] dynamiczna koncepcja osobowości id [es] ego [jaźń] superego [normy społeczne] fazy rozwoju libido oralna analna genitalna kultura jako źródło cierpień

model psychoanalityczny [E.Erickson, 1963] 1. zaufanie/brak 0 3 2. potrzeba autonomii/poczucie wstydu, niepewność 3 4 3. inicjatywy/poczucie winy 4 6 4. wymóg pilności, fachowości/poczucie niższości 5 13 5. dojrzewanie, formowanie się poczucia tożsamości/labilność 6. wiek młodzieńczy I faza dorosłości/dojrzałość, intymność, izolacja 7. dojrzały wiek dorosły/bycie twórczym i produktywnym 8. integralność/rozpacz

struktura społeczna

struktura społeczna Df: to wszystkie nieprzestrzene stosunki i zależności mające wpływ na charakter i sposób funkcjonowania zbiorowości [całości społecznych] mikro i makrostruktury struktura społeczna a skład społeczny wymiary [aspekty] struktury społecznej a. wymiar normatywny [reguły działania] b. przekonania [struktura idealna] c. interesy d. interakcje P.Sztompka

struktura społeczna kategorie struktur społecznych a. struktura klasowo-warstwowa [K.Marks] b. struktura stanowa [M.Weber: szlachta, duchowieństwo, pospólstwo] c. teoria stratyfikacji/uwarstwienia [Davies-Moore] d. system kastowy [warna: bramini, kszatrija, wajsija, siudra a dżiati] rola społecza df: ogół przepisów dot. zachowania jednostki wyznaczanych przez grupę przynależności pozycja społecza df: miejsce zajmowane przez jednostkę w strukturze grupy społecznej

płeć wiek wykształcenie pochodzenie społeczne dochód miejsce zamieszkania 95%

comparision to the data published in the previous edition of the Yearbook. TABL. 2 (63). BILANS LUDNOŚCI POPULATION BALANCE Wyszczególnienie 1946 2012 2005 2010 2011 2012 w tys. in thous. Specification Stan ludności w dniu 1 I.. 23895 38174 38497 38530 38538 Population as of 1 I Przyrost rzeczywisty.... +15034 17 +33 +9 5 Actual increase przyrost naturalny.... +17144 4 +35 +13 +1 natural increase urodzenia żywe.... 38529 364 413 388 386 live births zgony........ 21386 368 378 376 385 deaths saldo migracji zagranicznych net of international migration na pobyt stały..... 2111 13 2 4 7 for permanent residence imigracja....... 2051 9 15 16 15 immigration emigracja....... 4162 22 17 20 21 emigration Stan ludności a w dniu 31 XII 38533 38157 38530 38538 38533 Population a as of 31 XII a W latach: 1946, 1950, 1960, 1970, 1978, 1988, 1989 1999 oraz 2010 poza elementami bilansu ludności (przyrost naturalny i saldo migracji zagranicznych), zostały uwzględnione korekty liczby ludności wynikające z różnic między danymi spisów powszechnych a bieżącymi szacunkami ludności. a In 1946, 1950, I960, 1970, 1978, 1988, 1989 1999, 2010 other than components of the population balance (natural increase and net international migration), corrections in the population resulting from differences between censuses data and current estimates of the population were included. aa 117

POPULATION. RELIGIOUS DENOMINATIONS 4 RUCH NATURALNY LUDNOŚCI VITAL STATISTICS tys. thous. 800 Urodzenia żywe Live births Przyrost naturalny Natural increase Zgony Deaths 700 600 500 400 300 200 1946 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2012 TABL. 13 (74). RUCH NATURALNY LUDNOŚCI

LUDNOŚĆ WEDŁUG PŁCI I WIEKU W 2012 R. Stan w dniu 30 VI POPULATION BY SEX AND AGE IN 2012 As of 30 VI 95 lat i więcej and more 90 85 MĘŻCZYŹNI MALES KOBIETY FEMALES 80 75 Nadwyżka liczby kobiet nad liczbą mężczyzn Excess of females over males 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 Nadwyżka liczby mężczyzn nad liczbą kobiet Excess of males over females 15 10 5 0 350 300 250 200 150 100 tys. thous. 50 0 Wiek produkcyjny Working age 0 50 100 150 200 250 300 350 tys. thous. Wiek nieprodukcyjny Non-working age

KOBIETY NA 100 MĘŻCZYZN W 2012 R. Stan w dniu 30 VI FEMALES PER 100 MALES IN 2012 As of 30 VI Liczba kobiet Number of females 300 280 260 240 220 Ogółem Total Miasta Urban areas Wieś Rural areas 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0 2 3 6 7 12 13 15 16 19 20 24 25 29 30 34 35 39 40 44 45 49 50 54 55 59 60 64 65 69 70 74 75 79 80 84 85 lat i więcej years and more

a LUDNOŚĆ AKTYWNA ZAWODOWO W WYBRANYCH KRAJACH W 2011 R. a ECONOMICALLY ACTIVE POPULATION IN SELECTED COUNTRIES IN 2011 52,1% 44,2% 44,3% 52,8% 49,9% 52,5% 52,1% 50,0% 46,0% 45,5% 50,3% 53,4% 47,3% 50,6% 48,9% 47,3% 50,2% 43,1% 52,3% 71,3% 44,7% 52,1% 53,0% 46,1% 50,0% 49,7% 49,1% 53,3% 48,8% 43,5% 51,4% 41,6% 52,1% Austria Austria Belgia Belgium Bułgaria Bulgaria Cypr Cyprus Czechy Czech Republic Dania Denmark Estonia Estonia Finlandia Finland Francja France Grecja Greece Hiszpania Spain Holandia Netherlands Irlandia Ireland Japoniab Japanb Litwa Lithuania Luksemburg Luxembourg Łotwa Latvia Malta Malta Niemcy Germany Norwegia Norway P o l s k a c P o l a n d c Portugalia Portugal Rosjab Russiab Rumunia Romania Słowacja Slovakia Słowenia Slovenia Stany Zjednoczoneb United Statesb Szwecja Sweden Ukrainab Ukraineb Węgry Hungary W. Brytania United Kingdom Włochy Italy Udział ludności aktywnej zawodowo w ludności ogółem The share of the economically active population in the total population 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100% Pracujący: Employed persons: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo agriculture, forestry and fishing przemysł i budownictwo d industry and constructiond usługi e e services Bezrobotni Unemployed persons a Dane na podstawie Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) opracowane według metodologii Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP); patrz uwaga do tablic w dziale Przegląd międzynarodowy na str. 565. b Dane dla pracujących i bezrobotnych dotyczą 2010 r. c Przeciętne w roku. d Dla Litwy, Luksemburga i Malty bez górnictwa

Zatrudnieni na podstawie stosunku pracy........ 8786,7 9745,8 9801,9 9787,3 Employees hired on the basis of an employment contract STRUKTURA w tym w sferze PRACUJĄCYCH budżetowej b WEDŁUG 1588,5 SEKTORÓW 1645,1 1620,3 WŁASNOŚCI 1600,7 of which in the budgetary sphere b Stan w dniu 31 XII Pracodawcy STRUCTURE i pracujący OF EMPLOYED na włas-persons 31 XII...... 3841,4 3990,7 4047,8 4046,6 Employers and own-account BY OWNERSHIP SECTORS Asnyofrachunek workers w tym w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie c 1837,8 1981,9 1981,9 2005 28,4% 1981,9 71,6% of which on private farms in agriculture c a Przeciętne w roku. b Dane dotyczą: jednostek budżetowych, zakładów budżetowych oraz do 2010 r. gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych. c Dane szacunkowe. 2012 24,1% 75,9% a Annual averages. b Data concern: budgetary entities, budgetary establishments as well as until 2010 auxiliary units of budgetary entities. c Estimated data. Sektor: Sector: publiczny public prywatny private TABL. 4 (86). PRACUJĄCY WEDŁUG SEKCJI Stan w dniu 31 XII STRUKTURA PRACUJĄCYCH WEDŁUG SEKTORÓW WŁASNOŚCI (przeciętne w roku) STRUCTUREMPLOYED OF EMPLOYED PERSONS PERSONS BY SECTIONSBY OWNERSHIP SECTORS (annual average) As of 31 XII ZATRUDNIENI NA PODSTAWIE OGÓŁEM 2005 2010 2011 2012 STOSUNKU PRACY Sekcje TOTAL EMPLOYEES HIRED SectionsON THE BASIS w tys. in thous. Sektor: OF AN EMPLOYMENT CONTRACT Sector: OGÓŁ EM........ 12890,7 14106,9 14232,6 14213,4 TOTAL 26,4% 73,6% 2005 37,7% 62,3% Rolnictwo, publicznyleśnictwo, łowiectwo i rybactwo......... 2134,1 2376,1 2376,7 2378,0 Agriculture, forestry and fishing public w tym rolnictwo a prywatny.. 22,3%.... 2082,277,7% 2326,2 2325,1 2012 2325,7 31,4% of which agriculture a 68,6% private Przemysł.......... 2857,6 2909,5 2915,3 2887,9 Industry górnictwo i wydobywanie... 186,4 173,0 175,6 174,5 mining and quarrying 150 aa przetwórstwo przemysłowe.. 2400,2 2436,5 2443,6 2426,9 manufacturing

TABL. 6 (88). STRUKTURA PRACUJĄCYCH WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA I WIEKU W IV KWARTALE 2012 R. na podstawie BAEL STRUCTURE OF EMPLOYED PERSONS BY EDUCATIONAL LEVEL AND AGE IN IV QUARTER 2012 on the LFS basis Z wykształceniem With education Wiek Age Ogółem Total wyższym tertiary policealnym i średnim zawodowym post-secondary and vocational secondary średnim ogólnokształcącym general secondary zasadniczym zawodowym basic vocational gimnazjalnym i podstawowym a lower secondary and primary a OGÓŁ EM.... 100,0 100,0 30,3 27,6 8,6 26,7 6,8 TOTAL 15 24 lata..... 7,3 100,0 15,1 31,2 24,5 18,2 11,0 25 34....... 27,9 100,0 45,9 25,1 9,5 16,0 3,5 35 44....... 26,5 100,0 31,0 25,6 7,5 30,6 5,3 45 54....... 23,1 100,0 20,8 30,9 5,5 36,0 6,8 55 64....... 13,6 100,0 21,0 30,3 6,0 30,9 11,8 65 lat i więcej.... 1,6 100,0 32,8 18,2 3,9 18,2 26,9 and more a Łącznie z niepełnym podstawowym. a Including incomplete primary education. TABL. 7 (89). PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE AVERAGE PAID EMPLOYMENT

TABL. 15 (97). STOPA BEZROBOCIA na podstawie BAEL UNEMPLOYMENT RATE on the LFS basis Wyszczególnienie Ogółem Total mężczyźni men Z liczby ogółem Of total number kobiety women miasta urban areas wieś rural areas Specification w % in % PRZECIĘTNE W ROKU ANNUAL AVERAGES OGÓŁ EM...... 2010 9,6 9,3 10,0 9,9 9,2 TOTAL 2011 9,6 9,0 10,4 9,7 9,5 2012 10,1 9,4 10,9 10,0 10,2 IV KWARTAŁ 2012 R. IV QUARTER 2012 Ogół em Total OGÓŁ EM........ 10,1 9,3 11,1 10,2 10,0 TOTAL W tym w wieku produkcyjnym a 10,3 9,5 11,4 10,4 10,2 Of which of working age a a Mężczyźni w wieku 18 64 lata, kobiety w wieku 18 59 lat. a Men aged 18 64, women aged 18 59. aa 167

STRUKTURA BEZROBOTNYCH ZAREJESTROWANYCH WEDŁUG PŁCI I WIEKU W 2012 R. Stan w dniu 31 XII STRUCTURE OF REGISTERED UNEMPLOYED PERSONS BY SEX AND AGE IN 2012 As of 31 XII 48,6% Mężczyźni Men 19,5% 25,5% 18,3% 19,4% 17,3% 51,4% Kobiety Women 20,2% 33,0% 20,8% 18,1% 7,9% Wiek: Age: 24 lata i mniej and less 25 34 35 44 45 54 55 lat i więcej and more U w a g a.udział mężczyzn i kobiet w wieku powyżej 50 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych danej płci wynosił odpowiednio: 28,2% i 17,6%. N o t e. The share of men and women aged more than 50 years in the total number of unemployed persons of a given sex amounted respectively: 28,2% and 17,6%. TABL. 14 (96). BEZROBOTNI ZAREJESTROWANI WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA, CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY I STAŻU PRACY Stan w dniu 31 XII REGISTERED UNEMPLOYED PERSONS BY EDUCATIONAL LEVEL, DURATION OF UNEMPLOYMENT AND WORK SENIORITY As of 31 XII 2012 Wyszczególnienie 2005 2010 2011 ogółem total mężczyźni men kobiety women Specification W TYSIĄCACH IN THOUSANDS OGÓŁ EM...... 2773,0 1954,7 1982,7 2136,8 1037,6 1099,2 TOTAL W ODSETKACH IN PERCENT Według poziomu wykształcenia By educational level Wyższe........ 5,5 10,5 11,5 11,7 7,7 15,5 Tertiary Policealne oraz średnie zawodowe........ 21,9 22,0 22,2 22,1 18,9 25,2 Post-secondary and vocational secondary Średnie ogólnokształcące.. 7,6 10,9 10,8 10,6 7,6 13,4 General secondary Zasadnicze zawodowe.. 32,6 28,4 28,0 28,3 33,6 23,2 Basic vocational Gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe... 32,4 28,2 27,5 27,3 32,2 22,7 Lower secondary, primary and incomplete primary 164

TABL. 14 (96). BEZROBOTNI ZAREJESTROWANI WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA, CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY I STAŻU PRACY (dok.) Stan w dniu 31 XII REGISTERED UNEMPLOYED PERSONS BY EDUCATIONAL LEVEL, DURATION OF UNEMPLOYMENT AND WORK SENIORITY (cont.) As of 31 XII 2012 Wyszczególnienie 2005 2010 2011 ogółem total mężczyźni men kobiety women Specification W ODSETKACH (dok.) IN PERCENT (cont.) Według czasu pozostawania bez pracy ab By duration of unemployment ab 3 miesiące i mniej... 21,9 34,2 29,0 29,4 33,5 25,3 3 months and less 3 6........ 13,3 18,3 17,5 17,2 17,1 17,3 3 6 6 12........ 14,6 18,4 18,9 18,0 18,4 17,7 6 12 12 24........ 15,5 17,1 19,3 17,6 16,2 18,9 12 24 Powyżej 24 miesięcy... 34,7 12,0 15,3 17,8 14,8 20,8 More than 24 months Według stażu pracy b By work seniority b Bez stażu pracy.... 23,7 20,7 19,9 18,6 16,3 20,7 No work seniority Ze stażem pracy: With work seniority: 1 rok i mniej.... 14,4 15,1 15,5 15,4 13,7 17,0 1 year and less 1 5....... 19,1 22,3 22,5 22,9 22,5 23,3 1 5 5 10....... 13,6 13,3 13,5 14,0 14,0 14,1 5 10 10 20....... 16,3 14,8 14,7 14,8 15,3 14,3 10 20 20 30....... 11,2 10,6 10,5 10,4 12,8 8,2 20 30 powyżej 30 lat.... 1,7 3,2 3,4 3,9 5,4 2,4 more than 30 years a Od momentu rejestracji w powiatowym urzędzie pracy. b Przedziały zostały domknięte prawostronnie, np. w przedziale 3 6 uwzględniono osoby, które pozostawały bez pracy 3 miesiące i 1 dzień do 6 miesięcy. a From the date of registering in the powiat labour office. b Intervals were shifted upward, e.g., in the interval 3 6 persons remaining unemployed from 3 months and 1 day to 6 months were included.

TABL. 15 (97). STOPA BEZROBOCIA na podstawie BAEL UNEMPLOYMENT RATE on the LFS basis Wyszczególnienie Ogółem Total mężczyźni men Z liczby ogółem Of total number kobiety women miasta urban areas wieś rural areas Specification w % in % PRZECIĘTNE W ROKU ANNUAL AVERAGES OGÓŁ EM...... 2010 9,6 9,3 10,0 9,9 9,2 TOTAL 2011 9,6 9,0 10,4 9,7 9,5 2012 10,1 9,4 10,9 10,0 10,2 IV KWARTAŁ 2012 R. IV QUARTER 2012 Ogół em Total OGÓŁ EM........ 10,1 9,3 11,1 10,2 10,0 TOTAL W tym w wieku produkcyjnym a 10,3 9,5 11,4 10,4 10,2 Of which of working age a a Mężczyźni w wieku 18 64 lata, kobiety w wieku 18 59 lat. a Men aged 18 64, women aged 18 59. aa 167

STOPA BEZROBOCIA REJESTROWANEGO WEDŁUG WOJEWÓDZTW I PODREGIONÓW W 2012 R. Stan w dniu 31 XII REGISTERED UNEMPLOYMENT RATE BY VOIVODSHIP AND SUBREGION IN 2012 As of 31 XII WOJEWÓDZTWA VOIVODSHIPS 13,4% PODREGIONY a SUBREGIONS a % 25,4 20,0 14,0 10,0 8,0 6,0 4,2 a Patrz dział Organizacja państwa na str. 87. a See the chapter Organization of the State on page 87.

a STOPA BEZROBOCIA W WYBRANYCH KRAJACH a UNEMPLOYMENT RATE IN SELECTED COUNTRIES 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22% Austria Austria Belgia Belgium Bułgaria Bulgaria Cypr Cyprus Czechy Czech Republic Dania Denmark Estonia Estonia Finlandia Finland Francja France Grecja Greece Hiszpania Spain Holandia Netherlands Irlandia Ireland Japonia Japan Litwa Lithuania Luksemburg Luxembourg Łotwa Latvia Malta Malta Niemcy Germany Norwegia Norway P o l s k a b P o l a n d b Portugalia Portugal Rosja Russia Rumunia Romania Słowacja Slovakia Słowenia Slovenia Stany Zjednoczone United States Szwecja Sweden Ukraina Ukraine Węgry Hungary W. Brytania United Kingdom Włochy Italy 2005 2011 a Dane na podstawie Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) opracowane według metodologii Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP); patrz uwaga do tablic w dziale Przegląd międzynarodowy na str. 565. b Przeciętne w roku; dane za 2005 r. uogólniono na podstawie bilansów ludności opracowanych przy wykorzystaniu wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002. a Data based on the Labour Force Surveys (LFS) compiled in accordance with the methodology of International Labour Organization (ILO); see the note to tables in the chapter International review on page 565. b Annual averages; data for 2005 have been generalized on the basis of population balances compiled with the use of the Population and Housing Census 2002.

164 STRUKTURA BEZROBOTNYCH ZAREJESTROWANYCH WEDŁUG PŁCI I WIEKU W 2012 R. Stan w dniu 31 XII STRUCTURE OF REGISTERED UNEMPLOYED PERSONS BY SEX AND AGE IN 2012 As of 31 XII 48,6% Mężczyźni Men 19,5% 25,5% 18,3% 19,4% 17,3% 51,4% Kobiety Women 20,2% 33,0% 20,8% 18,1% 7,9% Wiek: Age: 24 lata i mniej and less 25 34 35 44 45 54 55 lat i więcej and more U w a g a.udział mężczyzn i kobiet w wieku powyżej 50 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych danej płci wynosił odpowiednio: 28,2% i 17,6%. N o t e. The share of men and women aged more than 50 years in the total number of unemployed persons of a given sex amounted respectively: 28,2% and 17,6%. TABL. 14 (96). BEZROBOTNI ZAREJESTROWANI WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA, CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY I STAŻU PRACY Stan w dniu 31 XII REGISTERED UNEMPLOYED PERSONS BY EDUCATIONAL LEVEL, DURATION OF UNEMPLOYMENT AND WORK SENIORITY As of 31 XII 2012 Wyszczególnienie 2005 2010 2011 ogółem total mężczyźni men kobiety women Specification W TYSIĄCACH IN THOUSANDS OGÓŁ EM...... 2773,0 1954,7 1982,7 2136,8 1037,6 1099,2 TOTAL W ODSETKACH IN PERCENT Według poziomu wykształcenia By educational level Wyższe........ 5,5 10,5 11,5 11,7 7,7 15,5 Tertiary Policealne oraz średnie zawodowe........ 21,9 22,0 22,2 22,1 18,9 25,2 Post-secondary and vocational secondary Średnie ogólnokształcące.. 7,6 10,9 10,8 10,6 7,6 13,4 General secondary Zasadnicze zawodowe.. 32,6 28,4 28,0 28,3 33,6 23,2 Basic vocational Gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe... 32,4 28,2 27,5 27,3 32,2 22,7 Lower secondary, primary and incomplete primary

TABL. 2 (84). AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI W WIEKU 15 LAT I WIĘCEJ WEDŁUG WIEKU W IV KWARTALE 2012 R. ECONOMIC ACTIVITY OF THE POPULATION AGED 15 AND MORE BY AGE IN IV QUARTER 2012 Wyszczególnienie Specification Ludność Population Aktywni zawodowo Economically active persons ogółem grand total pracujący employed bezrobotni c unemployed c Bierni zawodowo Economically inactive persons Współczynnik aktywności zawodowej a Activity rate a Wskaźnik zatrudnienia b Employment rate b w tys. in thous. w% in % OGÓŁ EM........ 31050 17394 15636 1757 13656 56,0 50,4 TOTAL w tym w wieku produkcyjnym d 23086 16907 15161 1746 6180 73,2 65,7 of which of working age d 15 24 lata........ 4593 1563 1135 428 3030 34,0 24,7 25 34.......... 5719 4878 4358 521 841 85,3 76,2 35 44.......... 5075 4477 4143 335 598 88,2 81,6 45 54.......... 4889 3922 3614 307 968 80,2 73,9 55 lat i więcej....... 10772 2553 2387 166 8219 23,7 22,2 and more Mężczyźni........ 14862 9576 8682 894 5287 64,4 58,4 Men w tym w wieku produkcyjnym d 12175 9402 8511 892 2773 77,2 69,9 of which of working age d 15 24 lata........ 2360 930 701 229 1430 39,4 29,7 25 34.......... 2923 2718 2465 253 205 93,0 84,3 35 44.......... 2566 2391 2233 158 175 93,2 87,0 45 54.......... 2418 2010 1856 154 408 83,1 76,8 55 lat i więcej....... 4596 1527 1427 100 3068 33,2 31,0 and more Kobiety Women......... 16187 7818 6954 864 8369 48,3 43,0 w tym w wieku produkcyjnym d 10911 7504 6650 854 3407 68,8 60,9 of which of working age d 15 24 lata........ 2233 634 434 199 1600 28,4 19,4 25 34.......... 2796 2160 1892 268 636 77,3 67,7 35 44.......... 2509 2086 1910 177 423 83,1 76,1 45 54.......... 2472 1912 1758 153 560 77,3 71,1 55 lat i więcej....... 6177 1026 960 66 5151 16,6 15,5 and more a, b Obliczono jako udział: a aktywnych zawodowo (ogółem lub danej grupy) w liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej (ogółem lub danej grupy), b pracujących (ogółem lub danej grupy) w liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej (ogółem lub danej grupy). c Osoby w wieku 15 74 lata. d Mężczyźni w wieku 18 64 lata, kobiety w wieku 18 59 lat. a, b Calculated as the share of: a the economically active persons (total or in a given group) in the population aged 15 and more (total or in a given group), b the employed persons (total or in a given group) in the population aged 15 and more

TABL. 3 (100). PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIA BRUTTO AVERAGE MONTHLY GROSS WAGES AND SALARIES 2005 2010 2011 2012 TABL. 3 (100). PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIA BRUTTO (dok.) AVERAGE MONTHLY GROSS WAGES AND SALARIES (cont.) 2005 2010 2011 2012 Wyszczególnienie wzł in zl 2005= =100 2010= =100 2011= =100 Specification Wyszczególnienie wzł in zl 2005= =100 2010= =100 2011= =100 Specification OGÓŁ EM...... 2361 3224 3404 3522 149,0 109,3 103,5 TOTAL Transport i gospodarka magazynowa....... 2327 2952 3064 3137 134,8 106,3 102,4 Transportation and storage w tym bez nagród rocznych a...... 2326 3182 3358 3474 149,4 109,2 103,5 w tym w sferze budżetowej b....... 2501 3503 3700 3852 153,9 109,9 104,1 of which excluding annual bonuses a of which in the budget sphere b Zakwaterowanie i gastronomia A........ 1506 2023 2104 2148 142,6 106,2 102,1 Accommodation and catering A Informacja i komunikacja.. 4219 5538 5853 5925 140,3 107,0 101,2 Information and communication Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.... 2387 3304 3649 3920 164,2 118,6 107,4 Agriculture, forestry and fishing Działalność finansowa i ubezpieczeniowa...... 4239 5390 5819 6007 141,6 111,4 103,2 Financial and insurance activities Przemysł....... 2362 3258 3480 3584 151,7 110,0 103,0 Industry górnictwo i wydobywanie 4343 5818 6636 6317 145,5 108,6 95,2 mining and quarrying przetwórstwo przemysłowe........ 2099 2917 3098 3227 153,8 110,7 104,2 manufacturing wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę A.... 3615 5252 5620 5886 162,8 112,0 104,7 dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja A... 2380 3228 3359 3452 145,4 107,0 102,8 Budownictwo..... 1938 2723 2884 2907 150,1 106,7 100,8 Construction electricity, gas, steam and air conditioning supply water supply; sewerage, waste management and remediation activities Handel; naprawa pojazdów samochodowych A... 1914 2634 2774 2855 149,3 108,4 102,9 Trade; repair of motor vehicles A a Dotyczy wypłat z tytułu udziału w zysku i w nadwyżce bilansowej w spółdzielniach oraz dodatkowych wynagrodzeń rocznych dla pracowników jednostek sfery budżetowej. b Dane dotyczą: jednostek budżetowych, zakładów budżetowych oraz do 2010 r. gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych. a Concerns payments from profit and balance surplus in cooperatives as well as annual extra wages and salaries for employees of budgetary sphere entities. b Data concern: budgetary entities, budgetary establishments as well as until 2010 auxiliary units of budgetary entities. 180 aa Obsługa rynku nieruchomościa....... 2578 3383 3524 3678 142,9 108,8 104,4 Real estate activities Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna... 3055 4055 4209 4341 142,1 107,0 103,1 Administrowanie i działalność wspierająca A..... 1582 2125 2311 2429 153,7 114,3 105,1 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne....... 3061 4150 4320 4395 143,5 105,9 101,7 Edukacja....... 2469 3381 3577 3744 151,5 110,8 104,7 Education Opieka zdrowotna i pomoc społeczna...... 1950 3137 3226 3304 169,4 105,3 102,4 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją.. 2197 2934 3031 3106 141,2 105,9 102,5 Professional, scientific and technical activities Administrative and support service activities Public administration and defence; compulsory social security Human health and social work activities Arts, entertainment and recreation Pozostała działalność usługowa 2192 2351 2417 2485 113,3 105,7 102,8 Other service activities aa 181

ODCHYLENIA WZGLĘDNE PRZECIĘTNYCH MIESIĘCZNYCH WYNAGRODZEŃ BRUTTO OD PRZECIĘTNEGO WYNAGRODZENIA W GOSPODARCE NARODOWEJ RELATIVE DEVIATIONS OF AVERAGE MONTHLY GROSS WAGES AND SALARIES FROM THE AVERAGE WAGES AND SALARIES IN THE NATIONAL ECONOMY % % -40-30 -20-10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Agriculture, forestry and fishing Przemysł Industry górnictwo i wydobywanie mining and quarrying przetwórstwo przemysłowe manufacturing wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę electricity, gas, steam and air conditioning supply dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja water supply; sewerage, waste management and remediation activities Budownictwo Construction Handel; naprawa pojazdów samochodowych Trade; repair of motor vehicles Transport i gospodarka magazynowa Transportation and storage Zakwaterowanie i gastronomia Accommodation and catering Informacja i komunikacja Information and communication Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Financial and insurance activities Obsługa rynku nieruchomości Real estate activities Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Professional, scientific and technical activities Administrowanie i działalność wspierająca Administrative and support service activities Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Public administration and defence; compulsory social security Edukacja Education Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Human health and social work activities Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Arts, entertainment and recreation 2005 2012 Pozostała działalność usługowa Other service activities

a NAKŁADY NA DZIAŁALNOŚĆ BADAWCZĄ I ROZWOJOWĄ W WYBRANYCH KRAJACH a GROSS DOMESTIC EXPENDITURES ON RESEARCH AND DEVELOPMENT ACTIVITY IN SELECTED COUNTRIES RELACJA NAKŁADÓW DO PRODUKTU KRAJOWEGO BRUTTO RATIO OF GROSS DOMESTIC EXPENDITURES TO GROSS DOMESTIC PRODUCT % 4 d cg d d UDZIAŁ ŚRODKÓW Z SEKTORA RZĄDOWEGOb W NAKŁADACH SHARE OF FUNDS FROM GOVERNMENT SECTORb IN GROSS DOMESTIC EXPENDITURES 123 0 0 10 20 30 40 50 60 70 % Austria Austria 2011 Belgia Belgium 2011 Bułgaria Bulgaria 2011 Cypr Cyprus 2011 Czechy Czech Republic 2011 Dania Denmark 2011 Estonia Estonia 2011 Finlandia Finland 2011 Francja France 2011 Grecja Greece 2007 Hiszpania Spain 2011 Holandia Netherlands 2011 Irlandia Ireland 2011 Japonia Japan 2010 Litwa Lithuania 2011 Luksemburg Luxembourg 2011 Łotwa Latvia 2011 Malta Malta 2011 Niemcy Germany 2011 Norwegia Norway 2011 P o l s k a P o l a n d 2011 Portugalia Portugal 2011 Rosja Russia 2011 Rumunia Romania 2011 Słowacja Slovakia 2011 Słowenia Slovenia 2011 Stany Zjednoczone United States 2011 Szwecja Sweden 2011 Węgry Hungary 2011 W. Brytania United Kingdom 2011 Włochy Italy 2010 a Wewnętrzne, bez amortyzacji środków trwałych. b Według zródeł finansowania. c 2009 r. d 2010 r. e 2005 r. f Udział środków z budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego oraz jednostek naukowych PAN i instytutów badawczych. g Bez wydatków kapitałowych. a Internal, excluding depreciation of fixed assets. b By source of funds. c 2009. d 2010. e 2005. f Share of funds from the state budget and local self-government entities and from the scientific units of the Polish Academy of Sciences and research institutes. g Excluding capital expenditures. c d g d c d e d c f d