Problemy wyżywienia ludności świata Problemy wyżywienia ludności świata Głód prawie miliard osób na świecie cierpi z powodu niedoboru pożywienia Nadwaga szacuje się że na świecie żyje od 1,5 do ponad 2 miliardów ludzi z nadwagą. Liczba ta szybko rośnie nie tylko w krajach wysokorozwiniętych, ale również w krajach rozwijających się oraz słabo rozwiniętych. Co roku z powodu problemów wynikających z nadwagi i otyłości umiera na świecie 2-3 mln osób. Głód Głód to stan organizmu wywołany długotrwałym niedoborem pożywienia Typy głodu: GŁÓD ILOŚCIOWY (JAWNY) występuje gdy wartość kaloryczna pożywienia jest zbyt mała w stosunku do potrzeb organizmu GŁÓD JAKOŚCIOWY (UTAJONY) związany jest z niedoborem w codziennej diecie białka oraz innych ważnych mikroelementów i witamin (występuje gdy człowiek odżywia się monotonnie jednym rodzajem jedzenia (np.: tylko ryżem) Przeciętna dobowa wartość kaloryczna pożywienia powinna wynosić około 2500 2700 kcal. Natomiast minimalna dobowa wartość (według FAO) to 1500 kcal. Dzienna wartość kaloryczna pożywienia konieczna do prawidłowego funkcjonowania organizmu zależy od płci, wieku, aktywności fizycznej, cech indywidualnych człowieka oraz od warunków klimatycznych. Przyrodnicze przyczyny głodu na świecie Występowanie mało urodzajnych gleb Krótki okres wegetacji roślin Klęski żywiołowe (susze, powodzie, wybuchy wulkanów itp.) Niesprzyjające ukształtowanie powierzchni (brak w miarę płaskich powierzchni dogodnych do uprawy roślin) Plagi szkodników (np.: szarańcza) Antropogeniczne przyczyny głodu na świecie Bieda Wojny Przeludnienie Degradacja środowiska (zwłaszcza gleb) Mało wydajne metody produkcji rolniczej Straty żywności np.: w czasie przechowywania Zbyt mała pomoc ze strony KWR Korupcja i nieudolność władz lokalnych Bariery w handlu żywnością KWR bronią swój rynek przed napływem taniej żywności z KSR 1
Mapa głodu na świecie Strefy głodu na świecie Afryka Środkowa i Południowa (zwłaszcza strefa Sahelu i Półwysep Somalijski) Azja Południowa (Indie, Pakistan, Afganistan, Bangladesz, Laos) Kraje andyjskie Ameryki Południowej (Boliwia, Peru, Ekwador) oraz Haiti Korea Północna Skutki głodu Osłabienie fizyczne i umysłowe ludzi Zmniejszenie odporności na choroby zakaźne Występowanie chorób związanych z niedoborem witamin i mikroelementów: niedobór wit. A Kurza ślepota niedobór wit. B Beri-beri niedobór wit. C szkorbut niedobór wit. D krzywica niedobór żelaza anemia niedobór wapnia osteoporoza Śmierć ludzi (co roku umiera kilkanaście mln ludzi) Skutki głodu Recesja gospodarcza Migracje masowe ludności Wzrost przestępczości Wyludnianie się regionów objętych długotrwałym problemem głodu Zmniejszenie przyrostu naturalnego Epidemie chorób zakaźnych Metody rozwiązywania problemów głodu Metody ryby dostarczanie żywności głodującym metoda konieczna w przypadku klęsk żywiołowych, wojen itp.., ale nie rozwiązuje przyczyn głodu głodujący często przyzwyczajają się do otrzymywanej pomocy i nie starają się samodzielnie rozwiązać problemu niedoboru żywności. Poza tym pojawianie się dużej ilości darmowej żywności może doprowadzić do spadku cen i do problemów ze sprzedażą pożywienia przez miejscowych producentów, czego konsekwencją może być ich bankructwo. Często też dochodzi do rozkradania pomocy humanitarnej nie trafia ona do potrzebujących, lecz jest sprzedawana 2
Pomoc humanitarna Metody rozwiązywania problemów głodu Metody wędki dostarczanie głodującym środków i narzędzi potrzebnych do samodzielnego wyprodukowania brakującej żywności metoda droższa i bardziej czasochłonna, ale może trwale rozwiązać problem głodu Wyróżniamy dwa podtypy tej metody: Metody ekstensywne wzrost produkcji żywności osiąga się przez zagospodarowanie nieużytków zwiększamy areał gruntów rolniczych (na obszarach głodu jest już niewiele miejsc, które nadawałyby się do zagospodarowania rolniczego) Metody intensywne zmieniamy sposoby uprawy na istniejących ich polach na bardziej wydajne Zielona Rewolucja Program wzrostu produkcji żywności w KSR opracowany, wdrażany i finansowany przez FAO (Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw wyżywienia i rolnictwa). Główne elementy to: wprowadzenie do upraw nowych, bardzo wydajnych odmian pszenicy, ryżu i kukurydzy zwiększenie ilości stosowanych nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin w rolnictwie KSR inwestycje w systemy melioracyjne inwestycje w infrastrukturę rolniczą (drogi na wsi, magazyny na żywność itp.) Skutki Zielonej Rewolucji Pozytywne Zwiększenie produkcji żywności w KSR Obniżenie cen żywności Zmniejszenie ilości osób głodujących Zmniejszenie ilości osób chorujących na malarię (pestycydy wytępiły komary) Negatywne Zwiększenie zanieczyszczenia środowiska Uzależnienie rolnictwa KSR od dostaw zmodyfikowanego ziarna siewnego z KWR Wzrost dysproporcji między bogatymi a biednymi rolnikami w KSR GMO (organizmy modyfikowane genetycznie) GMO - Organizmy Transgeniczne - są to organizmy, które zawierają w swoim genomie (czyli informacji genetycznej organizmu) obce geny, pochodzące z innego organizmu. Modyfikowane genetycznie są głównie rośliny mające duże znaczenie gospodarcze. Modyfikuje się także rośliny ozdobne, które dzięki temu są trwalsze, mają intensywniejszy kolor. 3
GMO - plusy Zmiana genomu ma na celu nadanie im pożądanych przez człowieka cech np.: większa trwałość, odporność na szkodniki, wirusy i grzyby, Odporność na herbicydy (środki ochrony roślin), podniesienie ich cech jakościowych, np. lepszego smaku. odporność na niekorzystne warunki środowiska (suszę, mróz, wysoką temperaturę itp.) zwiększenie walorów zdrowotnych ( ilości witamin, białka, a nawet wzrost odporności na zakażenia wirusowe rośliny jako szczepionki ochronne) GMO - minusy Brak wiedzy na temat długoterminowego wpływy spożywania żywności GMO na organizm człowieka Zmniejszenie bioróżnorodności GMO mogą wypierać naturalne odmiany roślin Możliwość krzyżowania odmian GMO z odmianami naturalnymi Uzależnienie rolników od dostaw ziarna siewnego pochodzącego z prywatnych firm w KWR Przyczyny otyłości Predyspozycje genetyczne Styl życia (np.: obniżenie aktywności fizycznej) Niewłaściwe odżywianie się (składniki diety, częstotliwość i obfitość posiłków) Przyjmowanie niektórych leków Czynniki psychospołeczne ( zajadanie stresów ) Mapa otyłości - kobiety Mapa otyłości - mężczyźni 4
Skutki otyłości Udar mózgu Nadciśnienie tętnicze Miażdżyca Cukrzyca Owrzodzenie podudzia Żylaki Zaburzenia oddychania Choroba niedokrwienna serca Zmiany zwyrodnieniowe stawów, bioder i kręgosłupa Nowotwory złośliwe (sutka, macicy, prostaty, jelita) Depresja 5