Czynniki wpływające na rolnictwo. Warunki rozwoju rolnictwa. Warunki klimatyczne. Warunki klimatyczne. Ukształtowanie powierzchni. Warunki klimatyczne

Transkrypt

1 Czynniki wpływające na rolnictwo Warunki rozwoju rolnictwa Poziom rozszerzony PRZYRODNICZE WARUNKI KLIMATYCZNE UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI GLEBY STOSUNKI WODNE POZAPRZYRODNICZE WŁASNOŚĆ ZIEMI WIELKOŚĆ GOSPODARSTW POZIOM KULTURY ROLNEJ POLITYKA ROLNA PAŃSTWA LICZBA I WYKSZTAŁCENIE ROLNIKÓW CECHY KULTUROWE SPOŁECZEŃSTWA Warunki klimatyczne Długość trwania okresu wegetacji (ilość dni w roku o średniej temperaturze dobowej powyżej +5 C) zależy do: Szerokości geograficznej - im wyższa szerokość geograficzna tym okres wegetacji jest krótszy Odległości od zbiorników morskich im dalej od morza tym okres wegetacji jest krótszy Wysokości nad poziomem morza im wyżej tym okres wegetacji jest krótszy Warunki klimatyczne Dla rolnictwa znaczenie ma zarówno roczny przebieg temperatury powietrza, jak i roczne zróżnicowanie opadów. Najlepsze warunki występują, gdy temperatura powietrza jest skorelowana z wielkością opadów, gdyż wraz ze wzrostem temperatury powietrza rośnie zapotrzebowanie roślin na wodę. Warunki klimatyczne Najlepsze warunki klimatyczne dla rolnictwa występują w klimatach: Zwrotnikowym morskim (monsunowym) Podzwrotnikowym morskim (śródziemnomorskim) Umiarkowanym ciepłym morskim Ukształtowanie powierzchni Tereny równinne są bardziej przydatne do celów rolniczych ponieważ: jest mniejsze zagrożenie erozją gleby łatwiej stosować maszyny gleba jest równomierniej nawodniona i nasłoneczniona Tereny zupełnie płaskie są narażone na występowanie zastoisk wodnych. Warunki uprawy na stokach są zależne od ich ekspozycji lepsze warunki klimatyczne mają stoki skierowane ku równikowi. 1

2 Ukształtowanie powierzchni Czynniki utrudniające działalność rolniczą na obszarach o znacznym nachyleniu: szybki spływ wody opadowej i roztopowej przyspieszenie erozji gleby utrudnienie mechanizacji prac polowych zagrożenie występowaniem grawitacyjnych procesów masowych Erozja gleby na stoku SPOSOBY ZMNIEJSZANIA EROZJI GLEBY Orka wzdłuż poziomic ORKA WZDŁUŻ POZIOMIC NASADZENIA ŚRÓDPOLNE TERASOWANIE STOKÓW NAPRZEMIANLEGŁE PASY ŁĄK I GRUNTÓW ORNYCH Przykład niewłaściwej orki przyspieszającej spływ wody i wzmagającej erozję gleby Nasadzenia śródpolne 2

3 Pasy gruntów ornych porozdzielane łąkami Uprawy terasowe Uprawy terasowe Zalety Pozyskanie nowych terenów pod uprawę Łatwość nawadniania terasów Zmniejszenie zagrożenia erozją gleby Uprawy terasowe Wady Utrudniona mechanizacja prac polowych Wysokie koszty budowy i konserwacji terasów Żyzność gleb Żyzność gleby to jej zdolność do zaspokajania potrzeb żywieniowych roślin na niej rosnących. Określamy ją zawartością próchnicy w glebie. Mapa gleb na świecie Żyzne gleby strefowe: czarnoziemy, kasztanowe, brunatne Żyzne gleby astrefowe: mady, rędziny, powulkaniczne, czarne ziemie Najżyźniejsze gleby występują w strefie klimatów umiarkowanych ciepłych. 3

4 Stosunki wodne Określają głębokość zalegania wód gruntowych oraz dostępność wód powierzchniowych. Niekorzystny jest zarówno niedobór, jak i nadmiar wody trzeba wtedy budować kosztowne systemy melioracyjne (nawadniające lub odwadniające). Na obszarach ujemnego bilansu wodnego (głównie w klimacie zwrotnikowym i podzwrotnikowym suchym) uprawa roślin jest możliwa wyłącznie nad rzekami i słodkimi jeziorami oraz w miejscach sztucznie nawadnianych. Niewłaściwe nawadnianie w klimatach gorących i suchych może doprowadzić do zasolenia gleby nadmiar wody wyparowuje, ale sole mineralne zawarte w wodzie zostają w glebie. Nawadnianie za pomocą foggary foggara (kanat) podziemna instalacja wodna używana do zaopatrywania siedzib ludzkich w wodę oraz nawadniania pól uprawnych na terenach suchych i pustynnych. Technologia ta powstała w starożytnej Persji i stamtąd rozprzestrzeniła się po świecie (występują od Chin po północą Afrykę i Hiszpanię). Foggara - schemat Pole nawadniane za pomocą obrotowych deszczownic Udział terenów sztucznie nawadnianych w całkowitej powierzchni gruntów ornych w % 4

5 rolnictwa własność ziemi Wyróżniamy następujące rodzaje własności ziemi rolniczej: własność wspólna własność prywatna własność spółdzielcza własność państwowa dzierżawa Za najlepszy typ własności uważa się własność prywatną, która sprzyja długoterminowym inwestycjom rolniczym oraz motywuje do dbałości o gospodarstwo i do dużego zaangażowania w pracę w efekcie osiąga się dużą wydajność pracy. rolnictwa wielkość gospodarstw Około 2/3 gospodarstw rolnych na świecie to gospodarstwa małe. Największe powierzchniowo gospodarstwa występują w Australii, Ameryce Północnej i Południowej oraz w Rosji Małe gospodarstwa dominują w Afryce oraz Azji południowo-wschodniej W Europie przeważają gospodarstwa średniej wielkości jedynie nad M. Śródziemnym i w Polsce jest dużo małych gospodarstw rolnictwa wielkość gospodarstw Większe gospodarstwa są korzystniejsze ponieważ: wydajność pracy jest tam dużo wyższa gospodarstwa te dysponują większymi środkami obrotowymi oraz łatwiej otrzymują kredyty większa możliwość inwestowania szybciej następuje zwrot zainwestowanych pieniędzy maszyny są lepiej wykorzystywane duża wielkość produkcji pozwala na większą możliwość negocjacji cen sprzedaży produktów rolnych oraz bezpośrednią sprzedaż produktów ostatecznemu odbiorcy (bez korzystania z pośredników) rolnictwa wielkość gospodarstw Największe gospodarstwo rolne świata: Ivolga Rosja i Kazachstan 1,5 miliona hektarów głównie uprawa zbóż El Tejar Argentyna i Brazylia (1,1 miliona hektarów) głównie produkcja roślinna - soja, bawełna i kukurydza S. Kidman & Co. w Australii jego powierzchnia przekracza 100 tys. km 2 (ponad milion hektarów). Specjalizuje się w hodowli bydła stado liczy około 185 tysięcy sztuk. rolnictwa poziom kultury rolnej O wysokości poziomu kultury rolnej świadczą następujące wskaźniki: stosowanie nowoczesnych metod produkcji roślinnej i zwierzęcej wykorzystanie wydajnych odmian roślin i zwierząt poziom mechanizacji rolnictwa wykorzystanie nawozów i chemicznych środków ochrony roślin właściwa melioracja terenów rolniczych 5

6 rolnictwa polityka rolna państwa Wiele krajów (zwłaszcza wysokorozwiniętych) chcąc zapewnić jak największą samowystarczalność żywieniową oraz wyrównać poziom dochodów rolników z dochodami osób pracujących w II i III sektorze gospodarki stosuje politykę protekcjonizmu rolnego. Formy protekcjonizmu rolnego: ograniczenia prawne możliwości zakupu ziemi uprawnej dopłaty bezpośrednie do powierzchni gospodarstwa rolnego rolnictwa polityka rolna państwa cła zaporowe na żywność sprowadzoną z zagranicy dopłaty eksportowe do płodów rolnych dotacje na modernizację gospodarstw rolnych kredyty preferencyjne dla rolników skup interwencyjny w przypadku nadprodukcji dopłaty do środków produkcji rolniczej (paliwo, maszyny, nawozy itp.) stosowanie cen gwarantowanych rolnictwa liczba i wykształcenie rolników Liczba rolników (odsetek pracujących w rolnictwie) jest wyraźnie zależna od poziomu rozwoju krajów. Wraz ze wzrostem tego poziomu rolników jest mniej, gdyż wzrasta poziom mechanizacji rolnictwa, a tym samym wydajność pracy. Podobnie jest w przypadku poziomu wykształcenia rolników. W KWR-ach poziom ten jest wyższy przekłada się to na wyższą kulturę rolną. Problemem KWR-ów jest starzenie się ludności rolniczej coraz mniej młodych ludzi chce zostać rolnikami. rolnictwa względy kulturowe Względy kulturowe (zwłaszcza religijne) mają czasami duże znaczenie w prowadzeniu działalności rolniczej. Przykłady: zakaz spożywania wieprzowiny w judaizmie i islamie skutkuje brakiem chowu trzody chlewnej w krajach, których mieszkańcy wyznają te religie oraz znaczną rolą hodowli owiec (baranina zastępuje wieprzowinę) zakaz spożywania alkoholu w islamie skutkuje małą rolą uprawy winorośli w krajach śródziemnomorskich północnej Afryki traktowanie bydła jako zwierzęcia świętego w hinduizmie skutkuje małym znaczeniem gospodarczym olbrzymiego stada bydła żyjącego w Indiach 6