Żyto hybrydowe. Żyto hybrydowe KWS LOCHOW jako substrat do produkcji biogazu. www.kws-lochow.pl



Podobne dokumenty
Żyto hybrydowe. Żyto hybrydowe KWS LOCHOW - substrat do produkcji biogazu.

HYMALAYA A. Pszenica ozima hybrydowa. Szczyt wydajności. Zalety: Wskazówki:

QQrydza. w produkcji biogazu. Kukurydza

Żyto ozime mieszańcowe SU PERFORMER

ODMIANY ZBÓŻ OZIMYCH

017 arzec 2 graf m A ODMIANY ZBÓŻ OZIMYCH

Tabela 46. Pszenżyto jare odmiany badane w 2016 r.

Pszenice ozime siewne

Żyto zielonkowe KWS LOCHOW. jako substrat do produkcji biogazu lub komponent paszowy

Żyto źródłem biogazu Żyto hybrydowe KWS LOCHOW

Pszenżyta ozime siewne

Hurtownia Materiałów Przemysłowych. FAZOT Więtczak i Wspólnicy Sp. Jawna Gnojno 30A Kutno

Żyto zielonkowe KWS LOCHOW. jako substrat do produkcji biogazu lub komponent paszowy

zboża ozime 2014 /2015

Pszenica jara. Tabela 29. Pszenica jara odmiany badane w 2014 r. Rok wpisania do:

II Pszenżyto ozime. Tabela 10. Pszenżyto ozime odmiany badane w 2012 roku. Rok wpisania do: KRO LZO 1 Sorento

PSZENŻYTO JARE WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Pozostałe odmiany siewnych zbóż ozimych 2018 w ofercie DABEST. Jęczmień, Pszenżyto, Żyto, Pszenica

Tabela 49. Pszenżyto jare odmiany badane w 2017 r.

Tabela 42. Owies odmiany badane w 2013 r.

wielorzędowe Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska DE Melania KWS Lochow-Petkus Polska sp. z o.o. Kondratowice ul.

skróci wzmocni pogrubi

Kiszonka z sorga, czyli jaka pasza?

Żyto KWS Vinetto. Pakiet korzystnych cech - wysoki plon ziarna, dobra odporność na wyleganie, korzystny profil zdrowotnościowy

Jęczmień jary. Wymagania klimatyczno-glebowe

PSZENŻYTO JARE WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Pszenżyto jare/żyto jare

Uwagi ogólne. Wyniki doświadczeń

OFERTA ODMIANOWA NASION ZBÓŻ. Nasiona godne zaufania! Nasiona godne zaufania

III Żyto ozime. Rok wpisania do: KRO LZO. Hodowca (lub polski przedstawiciel dla odmian zagranicznych) 1 Bosmo 2001

PSZENŻYTO JARE WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Tabela 56. Kukurydza kiszonkowa odmiany badane w 2013 r.

Materiał siewny: PSZENŻYTO Odmiany : JARE I OZIME Producent : Hodowla Roślin Strzelce. Hurtownia Materiałów Przemysłowych

Hurtownia Materiałów Przemysłowych. FAZOT Więtczak i Wspólnicy Sp. Jawna Gnojno 30A Kutno

Masa 1000 ziaren wynosiła średnio na przeciętnym poziomie agrotechniki 32,0g w 3-leciu i 30,0g w ostatnim roku. Na poziomie intensywnym notowano jej

Rozdział 8 Pszenżyto jare

JĘCZMIEŃ OZIMY - WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Oczywisty wybór! PSZENŻYTO OZIME. DANKO światowy lider na rynku pszenżyta! JESIEŃ BELCANTO ORINOKO AVOKADO ROTONDO KASYNO PORTO

JĘCZMIEŃ OZIMY - WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Opracowała: Krystyna Bruździak SDOO Przecław. 13. Soja

Owies. Tabela 40. Owies odmiany badane w 2014 r. Rok wpisania do KRO LOZ

VII Jęczmień jary. Tabela 34. Jęczmień jary odmiany badane w 2013 r. Rok wpisania do: KRO LOZ

Poletka doświadczalne w Pokazowym Gospodarstwie Ekologicznym w Chwałowicach działającym przy Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu.

VIII Owies. Tabela 41. Owies badane odmiany w 2012 roku. Rok wpisania do

Mieszanki poplonowe traw idealne na pasze objętościowe!

PSZENŻYTO JARE WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

6. Pszenżyto jare/żyto jare

Prezentowana lista powinna ułatwić rolnikom dokonanie wyboru odmiany najbardziej dostosowanej do lokalnych warunków gospodarowania.

Tabela 16. Żyto ozime odmiany badane w 2017 roku.

Pszenżyto ozime. Wymagania klimatyczno-glebowe

4. Żyto ozime Powierzchnia uprawy żyta ozimego jest znacząca i ustępuje jedynie pszenicy ozimej i mieszankom zbożowym. W minionym trzyleciu żyto

7. Jęczmień ozimy. Uwagi ogólne. Wyniki doświadczeń. presji chorób jęczmienia ozimego. Odmianą z nieco większym porażeniem mączniakiem była

Materiał siewny: RZEPAK Odmiany: mieszańcowe i populacyjne. Hurtownia Materiałów Przemysłowych. FAZOT Więtczak i Wspólnicy Sp.

niezbędny składnik pokarmowy zbóż

skróci wzmocni pogrubi

Dobór odmian do doświadczeń PDO w województwie

4. Żyto ozime 1. BRASETTO 4. DOMIR 7. STANKO 2. DAŃ. AMBER 5. MINELLO 8. VISELLO 3. DAŃ. DIAMENT 6. PALAZZO

Oczywisty wybór! PSZENICA OZIMA. DANKO lider na rynku pszenicy w Polsce! JESIEŃ COMANDOR BOSPORUS HONDIA TYTANIKA ASORY ARKADIA OSTROGA

3. Technologia uprawy pszenicy ozimej Produkcja i plony Odmiany pszenicy Zmianowanie Termin siewu

Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych na Dolnym Śląsku JĘCZMIEŃ OZIMY 2015 ( ) Zeszyt 1 ( 17 ) Bukówka. październik 2015 r.

GROCH SIEWNY WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

5. Jęczmień ozimy Adam Mazur SDOO Przecław

Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych na Dolnym Śląsku PSZENŻYTO JARE 2017( )

Średnia zawartość białka w ziarnie, z wszystkich wariantów agrotechniki wynosiła 12,3 % sm. Wyższa była po rzepaku ozimym w obydwóch terminach siewu

Pszenżyto ozime i jare - opóźniony termin siewu mgr inż. Aneta Ferfecka - SDOO Przecław

Choroby liści zbóż sprawdzony sposób na ochronę [WYWIAD]

Pszenica ozima Kerubino: jakością odwdzięcza się za agrotechnikę

Jęczmień ozimy Adam Mazur - SDOO Przecław

Pszenżyto ozime. Tabela 10. Pszenżyto ozime odmiany badane w 2014 roku. Rok wpisania do: KRO LOZ 1 Witon

Krystian Kłysewicz, Krzysztof Springer Żyto ozime Uwagi ogólne

Żyto. Wymagania klimatyczno - glebowe

1.1. Pszenica jara. Hodowca (lub polski przedstawiciel dla odmian zagranicznych) Grupa, jakości. Ostka Smolicka 1) SMH 87 2 ) 2011

Hurtownia Materiałów Przemysłowych. FAZOT Więtczak i Wspólnicy Sp. Jawna Gnojno30A Kutno

13. Soja. Uwagi ogólne

Postaw na sprawdzone odmiany. Katalog odmian zbóż jarych 2019

Pszenżyto jare. Uwagi ogólne

Orkisz ozimy. Uwagi ogólne

Pszenica ozima Elixer: plenna piękność o wielu obliczach

Biogazownie w Polsce alternatywa czy konieczność

1. Wstęp. - postęp genetyczny i agrotechniczny

Pszenica ozima i jara opóźniony termin siewu mgr inż. Aneta Ferfecka- SDOO Przeclaw

Tabela 45. Owies odmiany badane w 2017 r.

polecamy do uprawy: ziaren/m2

Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych na Dolnym Śląsku PSZENŻYTO JARE 2016 ( )

13. Soja - mgr inż. Aneta Ferfecka SDOO Przecław

7. Owies W 2012 roku owies zajmował 6,7 % ogólnej powierzchni zasiewów zbóż w Polsce. W województwie łódzkim uprawiany był na powierzchni blisko 50

II Pszenżyto ozime. Tabela 10. Pszenżyto ozime odmiany badane w 2013 roku.

Jęczmień jary. Tabela 1. Jęczmień jary. Odmiany badane. Rok zbioru 2014.

TURBO PLON. Wiesz co siejesz

Lista odmian zbóż ozimych zalecanych do wysiewu w województwie świętokrzyskim na rok 2016

w badaniach rolniczych na pszenżycie ozimym w Polsce w latach 2007/2008 (badania rejestracyjne, IUNG Puławy)

Hurtownia Materiałów Przemysłowych FAZOT Więtczak i Wspólnicy Sp. Jawna Gnojno 30A Kutno OFERTA : RZEPAK Odmiany : OZIME Producent Monsanto

1. DUBLET 2. MILEWO 3. NAGANO

Jęczmień jary. Tabela 1 Jęczmień jary. Odmiany badane. Rok zbioru Olympic 2013 DE 2 KWS Irina 2014 DE

Żyto ozime Lista Odmian Zalecanych do uprawy (LOZ) na rok 2015:


Mikołajczak J. 1, Majtkowski W. 2,Topolińska P. 1, Marć- Pieńkowska J. 1

Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych na Dolnym Śląsku PSZENŻYTO JARE 2018 ( )

Pszenica na słabe gleby i nie tylko, czyli jak dobrać odmianę

JĘCZMIEŃ OZIMY. a 1 i 93,6 dt/ha na intensywnym a 2 poziomie agrotechniki. Słabiej jęczmień ozimy plonował

Transkrypt:

Żyto hybrydowe Żyto hybrydowe KWS LOCHOW jako substrat do produkcji biogazu www.kws-lochow.pl

Szanowni Państwo, fi rma KWS LOCHOW POLSKA specjalizuje się w hodowli i produkcji materiału nasiennego zbóż. Strategicznym celem fi rmy jest tworzenie postępu hodowlanego w postaci coraz doskonalszych, wysokoplennych odmian zbóż i dostarczanie rolnictwu materiału siewnego najwyższej jakości. Naszym sztandarowym produktem są innowacyjne, wysokoplenne odmiany żyta hybrydowego. W ofercie sprzedażowej posiadamy również odmiany pszenicy, jęczmienia, pszenżyta i owsa - charakteryzujące się nie tylko wysokim plonowaniem, ale również dużymi walorami użytkowymi. Firma świadczy także usługi w dziedzinie doradztwa rolniczego. Nasi przedstawiciele handlowi i doradcy agrotechniczni wykorzystują swoją fachową wiedzę podczas bezpośrednich kontaktów z rolnikami i partnerami handlowymi. Nasz główny produkt - żyto hybrydowe - zyskało już uznanie wśród rolników. Dzięki dużej odporności na suszę, małym wymaganiom glebowym i pokarmowym oraz dużej tolerancji na czynniki stresogenne, żyto w porównaniu do innych gatunków zbóż uprawianych na słabszych kompleksach glebowych odznacza się najwyższym i stabilnym plonowaniem. Aktualnie obok tradycyjnych sposobów użytkowania żyta (kierunek paszowy, konsumpcyjny i spirytusowy) pojawia się alternatywna możliwość jego wykorzystania - jako substratu do produkcji biogazu. Niniejsza broszura została opracowana w celu zaprezentowania wyników doświadczeń ścisłych i praktycznych, potwierdzających bardzo dobrą przydatność żyta mieszańcowego do produkcji biogazu. Szersze informacje o fi rmie, naszych produktach oraz możliwości wykorzystania żyta mieszańcowego jako substratu do produkcji biogazu znajdziecie Państwo na www.kws-lochow.pl lub bezpośrednio u naszych przedstawicieli w terenie. Zespół KWS LOCHOW 2 Biogaz

Żyto mieszańcowe jako substrat do produkcji biogazu Żyto - zboże o małych wymaganiach glebowo-klimatycznych W nowoczesnym europejskim rolnictwie żyto odgrywa dziś znaczącą rolę. Charakteryzuje się dużą odpornością na suszę, małymi wymaganiami glebowymi i pokarmowymi oraz dużą tolerancją na czynniki stresogenne. Dzięki tym cechom żyto w porównaniu do innych gatunków zbóż uprawianych na słabszych kompleksach glebowych odznacza się najwyższym i stabilnym plonowaniem. Obok tradycyjnych sposobów użytkowania żyta (kierunek paszowy, konsumpcyjny i spirytusowy) pojawia się aktualnie alternatywna możliwość jego wykorzystania - jako substratu do produkcji biogazu. Czas na biogazownie Jednym z podstawowych kierunków rozwoju polskiej energetyki jest rozwój OZE - odnawialnych źródeł energii. Do 2020 r. udział OZE ma wynosić 15% w zużyciu energii fi nalnej. Zakłada się, że znaczącą rolę w produkcji tej energii odegrają biogazownie rolnicze. Celem promowania i wspierania produkcji biogazu rolniczego został opracowany Program Innowacyjna Energetyka - Rolnictwo Energetyczne. Sukcesywne wdrażanie programu powinno doprowadzić do utworzenia do 2020 roku średnio jednej biogazowni rolniczej w każdej gminie. Co to jest biogaz Biogaz może być wytwarzany z wielu rodzajów substratów. Istotą technologii, kwalifi kowanej do OZE, jest wykorzystywanie nie tylko biomasy ze specjalnych upraw rolniczych, ale również odpadów organicznych. Praktycznie każda substancja organiczna, nie zawierająca inhibitorów, może być substratem wykorzystanym do produkcji biogazu. Głównym składnikiem biogazu jest metan. Skład biogazu: metan 50-75%, dwutlenek węgla 25-45%, para wodna 2-7%, siarkowodór ok. 0,02%, wodór mniej niż 1%, azot mniej niż 2%, tlen mniej niż 2%. Źródło: Fachagentur für nachwachsende Rohstoffe, 2005 Substraty do produkcji biogazu Typowe biogazownie rolnicze pracują na bazie materiałów płynnych (gnojowica, gnojówka). W formie surowej stanowią one nawóz naturalny, lecz ze względu na odór są uciążliwe przy stosowaniu. Przefermentowanie znacząco zmniejsza tę uciążliwość. Te substraty wykorzystywane są w biogazowni przede wszystkim w celu ich utylizacji lub uwodnienia masy fermentacyjnej. Nowoczesne biogazownie rolnicze zasilane są biomasą pochodzącą z upraw roślin energetycznych. Kiszonki surowców roślinnych stanowią znakomite uzupełnienie masy fermentacyjnej. Ze względu na wysoką wydajność produkcji biogazu stanowią element energetyzujący w procesie biogazowym. Spośród specjalnych upraw rolnych największe znaczenie jako substrat do produkcji biogazu ma kukurydza, a dokładniej kiszonka z kukurydzy. Rosnącą popularnością jako surowiec do produkcji biogazu cieszy się również GPS z żyta (kiszonka z całych roślin). Niski współczynnik transpiracji, dzięki któremu żyto bardzo oszczędnie gospodaruje wodą oraz bardzo efektywne pobieranie składników pokarmowych w trakcie wzrostu i rozwoju na glebach lekkich, czynią z żyta bardzo atrakcyjną roślinę energetyczną. Biogaz 3

Więcej biogazu dzięki mieszance kukurydzy i żyta mieszańcowego - wyniki doświadczeń We wrześniu i październiku 2010 r. w Laboratorium Ekotechnologii w Instytucie Inżynierii Rolniczej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu został przeprowadzony eksperyment: Analiza uzysku biogazu i metanu z żyta mieszańcowego (GPS = kiszonka z całych roślin i śruta ziarna), kiszonki kukurydzy oraz różnych mieszanin tych substratów. Analizie uzysku biogazu i metanu poddano 8 substratów: 1. kiszonka kukurydzy 100% 2. żyto mieszańcowe GPS 100% 3. śruta ziarna żyta mieszańcowego 100% 4. mieszanka: kiszonka kukurydzy 90%, żyto mieszańcowe 10% 5. mieszanka: kiszonka kukurydzy 80%, żyto mieszańcowe 20% 6. mieszanka: kiszonka kukurydzy 70%, żyto mieszańcowe 30% 7. mieszanka: kiszonka kukurydzy 60%, żyto mieszańcowe 40% 8. mieszanka: kiszonka kukurydzy 75%, żyto mieszańcowe 20%, śruta ziarna żyta 5% 1. Analiza uzysku biogazu Największy uzysk biogazu uzyskano dla mieszaniny składającej się w 60% z kiszonki kukurydzy i 40% żyta mieszańcowego GPS (próba 7). Z żyta mieszańcowego GPS (próba 2) uzyskano większy uzysk biogazu niż z kiszonki kukurydzy (próba 1). Dodatek żyta mieszańcowego GPS podnosił zawartość metanu w biogazie. 4 Biogaz

Wyniki polskich badań Uzysk biogazu z żyta mieszańcowego (GPS i śruta ziarna), kiszonki kukurydzy oraz różnych mieszanin tych substratów. * Procentowa zawartość metanu w biogazie. Żródło danych: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, KWS LOCHOW POLSKA, 2010; doświadczenia przeprowadzone w 3 powtórzeniach; czas fermentacji 34 dni; temperatura fermentacji 38 o C. W porównaniu do kiszonki z kukurydzy mieszanina substratów (60% kiszonka z kukurydzy, 40% żyto mieszańcowe GPS) dała o 27% więcej biogazu. Uzysk biogazu z badanych substratów w odniesieniu do kukurydzy. [Kukurydza = 100%] Żródło danych: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, KWS LOCHOW POLSKA, 2010; doświadczenia przeprowadzone w 3 powtórzeniach; czas fermentacji 34 dni; temperatura fermentacji 38 o C. Biogaz 5

2. Analiza uzysku metanu Najbardziej wydajną pod względem uzysku metanu była również mieszanina o składzie: 60% kiszonka z kukurydzy i 40% żyto mieszańcowe GPS (próba 7). Uzysk metanu z żyta mieszańcowego (GPS i śruta ziarna), kiszonki kukurydzy oraz różnych mieszanin tych substratów Żródło danych: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, KWS LOCHOW POLSKA, 2010; doświadczenia przeprowadzone w 3 powtórzeniach; czas fermentacji 34 dni; temperatura fermentacji 38 o C. Z mieszaniny substratów: 60% kiszonka z kukurydzy, 40% żyto mieszańcowe GPS uzyskano o 40% więcej metanu niż z kiszonki z kukurydzy Uzysk metanu z badanych substratów w odniesieniu do kukurydzy. [Kukurydza = 100%] Żródło danych: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, KWS LOCHOW POLSKA, 2010; doświadczenia przeprowadzone w 3 powtórzeniach; czas fermentacji 34 dni; temperatura fermentacji 38 o C. 6 Biogaz

3. Wnioski z doświadczenia: Żyto mieszańcowe GPS ma większą wydajność biogazową liczoną z jednostki materii organicznej w porównaniu z kiszonką z kukurydzy, typowym materiałem wsadowym stosowanym w biogazowniach rolniczych. W każdym z badanych przypadków dodatek kiszonki z żyta mieszańcowego GPS do kiszonki z kukurydzy przeznaczonej do fermentacji podniósł wydajność biogazową i metanową. Najwyższą wydajność biogazową i metanową uzyskano przy 40% dodatku kiszonki z żyta mieszańcowego GPS. Warto podkreślić, że dodatek żyta mieszańcowego GPS podniósł zawartość metanu w biogazie, co jest niezwykle istotne z punktu widzenia energetycznej wartości wytwarzanego biogazu, a w konsekwencji opłacalności pracy biogazowni. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że kiszonka z żyta mieszańcowego GPS może być bardzo interesującą alternatywą jako jeden z kosubstratów używanych w biogazowniach rolniczych. Uwaga: wyniki tego doświadczenia są zbliżone do wyników badań przeprowadzonych w Niemczech. W praktyce jako najbardziej wydajne poleca się mieszanki substratów składające się z 20-30% żyta mieszańcowego GPS i 70-80% kiszonki kukurydzy. Korzyści płynące ze stosowania żyta mieszańcowego GPS w kombinacji z kiszonką z kukurydzy w aspekcie produkcji biogazu 1. Kiszonka z całych roślin żyta hybrydowego w kombinacji z kiszonką kukurydzy powoduje lepszy uzysk biogazu i metanu. 2. Żyto hybrydowe GPS stanowi uzupełnienie w zakresie substancji odżywczych dla bakterii w fermentorze i wpływa stabilizująco na proces powstawania biogazu. 3. Zastosowanie różnych substratów wspomaga proces zasiedlania fermentora wieloma różnymi bakteriami. Ta różnorodność fl ory bakteryjnej zapewnia stabilny przebieg procesu i gwarantuje większy uzysk gazu. 4. Większa liczebność substratów biogazowych wytwarzanych w gospodarstwie niweluje różnice w zakresie plonu zachodzące pomiędzy nimi. Ma to szczególnie duże znaczenie w latach suchych i na glebach lekkich. 5. Większa liczba upraw pod produkcję biogazu w płodozmianie energetycznym poprawia obciążenie mocy przerobowej urządzeń technicznych w gospodarstwie i daje dodatkowe efekty w zakresie ekonomii pracy. 6. Żyto hybrydowe jest lepsze w porównaniu do innych gatunków zbóż pod względem: wysokości plonu, stabilności plonowania i kosztów produkcji na stanowiskach słabych. Biogaz 7

Biologia żyta (Secale cereale) Czynniki glebowe W porównaniu do innych gatunków zbóż żyto gwarantuje wysoki plon przy jednoczesnym niskim koszcie uprawy. Typowe dla żyta niewielkie wymagania glebowe, duża odporność na suszę, wynikające z wysokiej sprawności systemu korzeniowego wczesne i intensywne tworzenie masy roślinnej oraz długa faza wypełniania się ziarna czynią z żyta bardzo atrakcyjną roślinę energetyczną. Poniższa tabela przedstawia porównanie wymagań temperaturowych i wodnych żyta ozimego, pszenicy ozimej i jęczmienia ozimego: Wymagania temperaturowe Żyto Pszenica Jęczmień i wodne ozime ozima ozimy Temperatura Minimalna temperatura kiełkowania +1 do +2 o C +2 do +4 o C +2 do +4 o C Mrozoodporność do - 25 o C do -20 o C do -12 o C Początek wegetacji (przyrost substancji) +3 do +5 o C +5 do +6 o C +5 do +6 o C Suma temperatur ok. 1800 o C ok. 2100 o C ok. 1750 o C Optymalna temperatura różnicowania organów 0 do +5 o C 0 do +8 o C 0 do +3 o C (jarowizacji) Czas trwania jarowizacji 30 do 50 dni 40 do 70 dni 20 do 40 dni Zużycie wody Współczynnik transpiracji 400 l/kg s.m. 500 l/kg s.m. 425 l/kg s.m. Źródło danych: Winterroggen aktuell, DLG 8 Biogaz

Tworzenie suchej masy w życie mieszańcowym uprawianym z przeznaczeniem na kiszonkę z całych roślin (GPS) W chwili krzewienia masę suchą tworzą głównie blaszki i pochwy liściowe. W okresie strzelania w źdźbło do masy liściowej dochodzą jeszcze źdźbła. Do fazy kłoszenia w masie suchej przeważa udział źdźbeł. Po wykłoszeniu następuje największy przyrost suchej masy powstają kłosy. Po kwitnieniu udział kłosów w suchej masie znacznie rośnie. Masa sucha osiąga maksimum pomiędzy fazą dojrzałości mlecznej ziarna a dojrzałością woskową. Jest to optymalny czas koszenia - wtedy udział masy suchej w roślinie osiąga 35-40%. Ziarno ma wówczas największą objętość a w liściach fl agowych nadal zachodzą procesy fotosyntezy. W późniejszych fazach rozwoju dochodzi do wzmożonego odkładania się ciężkostrawnej ligniny, co obniża przydatność surowca do produkcji biogazu. Zawartość suchej masy w życie mieszańcowym w różnych fazach rozwoju Faza Termin Zawartość Uzysk biogazu dojrzałości zbioru suchej masy m 3 /t świeżej masy Pojawienie się ości początek maja < 16% < 100 Kwitnienie początek czerwca 20-25% 130-160 Dojrzałość mleczna połowa czerwca 30-35% 170-250 Dojrzałość woskowa koniec czerwca 35-40% do 250 Biogaz 9

Potencjał plonotwórczy żyta mieszańcowego Żyto mieszańcowe można stosować w biogazowni zarówno w postaci kiszonki z całych roślin (GPS) jak też w postaci ziarna. Uprawiając żyto mieszańcowe można uzyskać najwyższy plon suchej masy bądź najwyższy plon ziarna z hektara. Poniższy wykres obrazuje związek pomiędzy plonem ziarna i plonem suchej masy żyta hybrydowego, populacyjnego i żyta zielonkowego. Plon suchej masy żyta w fazie dojrzałości mlecznej (BBCH 77) Źródło danych: wstępne wyniki wspólnego doświadczenia Uniwersytetu Hohenheim i KWS LOCHOW, dofi nansowanego przez Agencję Surowców Odnawialnych /FNR/, 2006). 10 Biogaz

Plon ziarna żyta mieszańcowego na glebach lekkich jest wyższy od plonu pozostałych gatunków zbóż Swoją przewagę konkurencyjną na glebach lekkich żyto mieszańcowe potwierdziło zarówno w niemieckich jak i w polskich doświadczeniach. Porównanie plonowania gatunków na glebach lekkich, doświadczenie niemieckie. Źródło danych: doświadczenia własne KWS LOCHOW, zbiór w fazie pełnej dojrzałości, 3 powtórzenia, średnia z przeciętnego i intensywnego poziomu agrotechnicznego, 2004 : 3 miejscowości, 2005 : 2 miejscowości. Biogaz 11

Doświadczenie z porównaniem gatunków, Polska 2007-2009 Źródło danych: doświadczenia własne KWS LOCHOW we współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu, 4 powtórzenia, średnia z poziomu intensywnego (a 2 ), lata zbioru 2007-2009 : 3 miejscowości, gleby klasy IVa-IVb. Porównując średnie plony ziarna z lat 2007-2009 można zauważyć, że żyto mieszańcowe reprezentowane przez odmianę Balistic plonowało średnio najlepiej. Odmiana ta uzyskała najwyższy plon w miejscowościach Walewice i Prusim, natomiast w miejscowości Swojec najwyższy plon osiągnęła odmiana pszenżyta Moderato. Doświadczenie to wskazuje na przewagę konkurencyjną żyta mieszańcowego nad innymi gatunkami zbóż na glebach lekkich. 12 Biogaz

Wskazówki uprawowe dla żyta mieszańcowego GPS Zalecane stanowiska Wszystkie gleby Termin siewu/norma wysiewu* wczesny 170-200 kiełk. ziaren/m 2 średni 220-240 kiełk. ziaren/m 2 późny 260 kiełk. ziaren/m 2 Nawożenie podstawowe Nawożenie azotem BBCH 25 BBCH 31 BBCH 37 razem Odpowiednio do gleby i jej zasobności; uwaga na udział substancji organicznych Uważać na dodatkowe dawki azotu z nawożenia organicz. 60-80 kg N/ha 30-40 kg N/ha 30-40 kg N/ha 120-160 kg N/ha Ochrona roślin Regulatory wzrostu Gleby lekkie BBCH 31 1,2 l/ha CCC 720 + 0,15 l/ha trineksapak etylu Gleby lepsze BBCH 31 1,2 l/ha CCC 720 + 0,15 l/ha trineksapak etylu + BBCH 37-49 + 0,5-0,6 l/ha Etefon 480 Fungicydy Herbicydy Środki owadobójcze Zbiór Konieczne jest zwalczanie rdzy brunatnej i mączniaka Zastosowanie jak w przypadku żyta na ziarno W razie potrzeby od połowy czerwca do początku lipca, w fazie dojrzałości mlecznej do woskowej (optym. przy 32-35% SM) * Normy wysiewu zostały zwiększone o 10% w stosunku do normy wysiewu stosowanej dla żyta uprawianego na ziarno. W przypadku jakichkolwiek pytań prosimy o kontakt z naszym przedstawicielem lub doradcą agrotechnicznym. Wszystkie ww. zabiegi należy wykonywać zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej. Powyższe zalecenia nie zwalniają od zapoznania się z etykietą stosowanego środka. Biogaz 13

Kalkulacja kosztów wytworzenia 1m 3 metanu z żyta mieszańcowego GPS i kukurydzy Żyto GPS Kukurydza (kiszonka) Plony świeżej masy (t/ha) 35 45 Plony suchej masy (t/ha) 11,6 14,9 Plony suchej masy organicznej (t/ha) 11 14,1 Uzysk metanu (m 3 /ha) 3606 4768 Koszty produkcji w /ha Materiał siewny 110 162 Nawożenie 136 254 Ochrona roślin 78 68 Koszty maszyn 374 445 Odsetki 18 23 Suma kosztów 716 951 Koszt wytworzenia 1 m 3 metanu 20 centów 20 centów Stan na: lipiec 2011 Źródło danych: wyliczenia własne KWS; Niemcy z 1 ha żyta mieszańcowego można uzyskać 3606 m 3 metanu przy plonie świeżej masy 35 t/ha niski koszt wytworzenia 1 m 3 metanu z żyta mieszańcowego wynika ze stosunkowo niskich nakładów na wytworzenie surowca 14 Biogaz

Wykorzystanie ziarna żyta mieszańcowego do produkcji biogazu 1. Ziarno żyta zawiera dużą ilość energii szybko dostępnej dla bakterii. Żyto hybrydowe ma nadto duży potencjał w zakresie plonu ziarna. 2. Ziarno żyta jako dodatek do kukurydzy może znacznie zwiększyć uzysk gazu. W biogazowniach zasilanych regularnie ziarnem żyta (śruta) można znacznie precyzyjniej sterować uzyskiem biogazu. 3. Alternatywne możliwości zastosowania: użycie w biogazowni lub jako zboże konsumpcyjne (podwyższona elastyczność zagospodarowania surowca). 4. Uprawa żyta mieszańcowego do produkcji biogazu odbywa się przy wykorzystaniu maszyn, które już znajdują się w gospodarstwie a technologia prowadzenia łanu nie wymaga dodatkowej wiedzy agrotechnicznej. Wyniki doświadczenia wskazują, że dodatek śruty ziarna żyta mieszańcowego do kiszonki kukurydzy lub mieszaniny substratów (kukurydza i żyto mieszańcowe GPS) zwiększa uzysk biogazu. Uzysk metanu z różnych mieszanek kiszonki z kukurydzy oraz śruty ziarna żyta mieszańcowego. Źródło danych: T. Fritz, Wyższa Szkoła Zawodowa Hildesheim, 2007, 2 powtórzenia; wewnątrz słupków przedstawiono procentową zawartość metanu w biogazie. Biogaz 15

Uzysk metanu z różnych mieszanek kiszonki z kukurydzy i żyta mieszańcowego GPS oraz śruty ziarna żyta mieszańcowego Źródło danych: T. Fritz, Wyższa Szkoła Zawodowa Hildesheim, 2007, 2 powtórzenia; wewnątrz słupków przedstawiono procentową zawartość metanu w biogazie. Polecane odmiany żyta mieszańcowego na kiszonkę z całych roślin (GPS) lub na ziarno Odmiana KWS Magnifico (EU) Palazzo Kierunek użytkowania: GPS ziarno lub GPS Skłonność do: wylegania średnia mała Podatność na: mączniak mała-średnia mała-średnia rynchosporioza mała-średnia mała-średnia rdza brunatna średnia średnia Właściwości plonu: zagęszczenie łanu duże średnie-duże liczba ziaren w kłosie średnia średnia-duża plon biomasy* bardzo wysoki bardzo wysoki Źródło: Beschreibende Sortenliste 2010, wyciąg * klasyfi kacja własna KWS LOCHOW 2010 16 Biogaz

KWS MAGNIFICO odmiana szczególnie polecana do uprawy na GPS Źródło danych: doświadczenie własne KWS LOCHOW 2008-2009, ilość wysiewu 200 ziaren/m 2. Żyto zielonkowe do produkcji biogazu lub pasza dla zwierząt Do produkcji biomasy na cele biogazowe, oprócz żyta mieszańcowego uprawianego w plonie głównym, świetnie nadaje się również populacyjne żyto zielonkowe, uprawiane jako międzyplon ozimy, przedplon dla kukurydzy lub sorga. Na ten kierunek użytkowania zostały specjalnie wyhodowane odmiany żyta ozimego wytwarzające wiosną dużą ilość zielonej masy, którą można zastosować jako substrat do produkcji biogazu lub jako wcześnie pozyskiwaną świeżą biomasę do skarmiania. Żyto zielonkowe charakteryzuje się dużą zdolnością krzewienia, czego efektem jest gęsty łan już jesienią. Szybki początkowy rozwój i związane z tym szybkie tworzenie wysokiego plonu suchej masy to efekt prac hodowlanych. Żyto będąc rośliną uniwersalną rośnie także na glebach najlżejszych. Wykształca bardzo silny i obfi ty system korzeniowy, co się wiąże z dobrym wykorzystaniem substancji odżywczych. Żyto zielonkowe jako międzyplon ozimy doskonale wykorzystuje zimowe opady. Jednakże planując uprawę kolejnych roślin w płodozmianie, tuż po życie, na pewno należy uwzględnić fakt dużej ingerencji żyta w gospodarkę wodną gleby. Biogaz 17

Żyto zielonkowe można kosić bardzo wcześnie, dlatego po zbiorach, z początkiem do połowy maja, można rozpocząć jeszcze uprawę kukurydzy. W przypadku zbioru żyta w późniejszym terminie alternatywnie można uprawiać sorgo. Żyto zielonkowe, w porównaniu z innymi przedplonami bardzo dobrze toleruje późny wysiew (do końca października). Odznacza się też dużą zimotrwałością. Z uwagi na tolerancję późnego terminu siewu, po uprawie kukurydzy, w rachubę wchodzi już tylko żyto zielonkowe i dlatego, w porównaniu do innych ozimych międzyplonów, daje dużą gwarancję plonu. Biomasa. Jako przedplon dla kukurydzy lub sorgo żyto zielonkowe może wytworzyć ok. 40-60 dt suchej masy. Skarmianie. Żyto zielonkowe można stosować w paszy zarówno w postaci świeżych roślin jak i kiszonki. W przypadku wczesnego wysiewu można użytkować je już jesienią. Okres głównego wykorzystania przypada na wiosnę (kwiecień/maj). Ponieważ z perspektywy fi zjologii żywienia zwierząt optymalny okres wykorzystania roślin świeżych do skarmiania trwa bardzo krótko, żyto powinno się zakiszać. W przypadku małej zawartości masy suchej można zastosować środki ułatwiające zakiszanie, celem poprawienia jakości kiszonki. Ochrona gleby przed erozją i wiązanie azotu. Dzięki dobremu krzewieniu i pokryciu gleby jesienią żyto przyczynia się do ochrony gleby przed erozją. W przypadku wcześniejszych wysiewów żyto zielonkowe, dzięki swej zdolności tworzenia masy suchej, może związać zalegające w glebie resztki azotu, a tym samym zapobiec ich przedostawaniu się w głąb gleby i do wód gruntowych. Polecane odmiany żyta zielonkowego Sellino - zdrowa, krótka, wysokoplonująca odmiana Vitallo - odporna na wyleganie, szybki rozwój masy wegetacyjnej na wiosnę Vitallo Sellino Podatność na mączniaka słabe-średnie mała Wysokość roślin niskie-średnie niskie Skłonność do wylegania mała mała Początkowe tworzenie masy średnie małe-średnie Plon suchej masy średni średni Zawartość białka surowego średnia-wysoka średnia-wysoka 18 Biogaz

Ogólne uwagi dotyczące uprawy żyta zielonkowego KWS LOCHOW Biomasa Skarmianie Warunki glebowe Wszystkie gleby o wystarczającej ilości wody, oprócz gleb bardzo zimnych Siew Termin siewu Połowa września Od I dekady września do połowy pażdziernika do końca października Wykorzystywane jesienią: Gęstość wysiewu 320-400 kiełk. ziaren/m 280-320 kiełk. ziaren/m 2 2 Liczba kiełkujących ziaren/m 2 Wykorzystywane wiosną: 280-320 kiełk. ziaren/m 2 Szerokość międzyrzędzi Zalecany niewielki rozstaw Zalecany niewielki rozstaw Nawożenie maks. 100-120 kg N/ha, ew. dawka Nawożenie azotem maks. 100 kg N/ha początkowa jesienią (np. gnojowica) dla lepszego rozwoju przed zimą 1. dawka (początek wegetacji) 40 kg N/ha 60-70 kg N/ha 2. dawka 60 kg N/ha - faza BBCH 31/32 40-50 kg N/ha - faza BBCH 30 (strzelanie w źdźbło) (pocz. strzelania w źdźbło) Nawożenie podstawowe W zależności W zależności od zasobności gleby od zasobności gleby Regulatory wzrostu Z reguły niepotrzebne Z reguły niepotrzebne Fungicydy Z reguły niepotrzebne Z reguły niepotrzebne Herbicydy Z reguły niepotrzebne Z reguły niepotrzebne Zbiór W okresie kłoszenia Pojawienie się pierwszych ości - zaleca się środki wspomagające kiszenie W przypadku jakichkolwiek pytań prosimy o kontakt z naszym przedstawicielem lub doradcą agrotechnicznym. Wszystkie ww. zabiegi należy wykonywać zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej. Powyższe zalecenia nie zwalniają od zapoznania się z etykietą stosowanego środka. Szanowni Państwo, mam nadzieję, że broszura ta w sposób przekonujący zaprezentowała walory żyta mieszańcowego oraz żyta populacyjnego zielonkowego w aspekcie produkcji biogazu. Przedstawione wyniki pochodzą ze ścisłych doświadczeń własnych i praktyki. Mimo jak największej rzetelności z naszej strony nie możemy zagwarantować, że zostaną one w stu procentach osiągnięte w każdych warunkach, gdyż charakteryzują się one naturalną zmiennością. Zapraszamy do współpracy i życzymy sukcesów w uprawie odmian KWS LOCHOW. Chętnie odpowiem na Państwa pytania: Anna Dopierała Product Manager/biogaz KWS LOCHOW POLSKA Sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy Tel.: +48 (71) 39 27 305, Mobil: +48 607 697 141 E-mail: a.dopierala@kws-lochow.pl Biogaz 19

Polska południowo-zachodnia Region 1 Marcin Hoffmann - przedstawiciel handlowy tel. 601 189 739 Region 2 Jarosław Wierzyk - doradca agrotechniczny tel. 663 360 560 Polska północno-zachodnia Region 5 Roman Żekieć - przedstawiciel handlowy tel. 605 280 190 Region 4 Krzysztof Zamczyk - doradca agrotechniczny tel. 601 690 608 Region 3 Rafał Prętkowski - doradca agrotechniczny tel. 697 640 940 Polska północno-wschodnia Region 6 Łukasz Preuss - przedstawiciel handlowy tel. 605 570 430 Region 7 Łukasz Wnuk - doradca agrotechniczny tel. 693 950 940 Polska południowo-wschodnia Region 8 Jarosław Tokarski - przedstawiciel handlowy tel. 603 654 901 Kierownik marketingu Bartosz Rudzki - tel. 71 39 27 306 Product Manager Anna Dopierała - tel. 71 39 27 305 KWS LOCHOW POLSKA Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5 57-150 Prusy tel.: 71 39 27 300 www.kws-lochow.pl Dystrybutor