II. POPULARYZACJA NAUKI 1. Udział w Festiwalu Nauki w Krakowie Festiwal Nauki w Krakowie to cykliczna impreza popularnonaukowa organizowana przez krakowskie publiczne szkoły wyższe, przy współudziale instytucji naukowych i jednostek konsularnych. W 2011 roku został zorganizowany w dniach 12-14 maja. Hasło XI edycji Festiwalu to: "Materia-Człowiek-Kultura". Hasło to nawiązuje do dwojga noblistów - Marii Skłodowskiej- Curie i Czesława Miłosza. Ze strony IFJ PAN organizację koordynował dr Zbigniew Hajduk. Zaprezentowane zostały w namiotach na Rynku Głównym stanowiska tematyczne: namiot 1 a) Wystawa Maria Skłodowska-Curie 1867-1934 Tematyka: Warszawa-Paryż (1867/1895); Wspólne dzieło (1895/1906); Trudności i sukcesy (1906/1918); Międzynarodowe uznanie (1918/1934) (wystawa przygotowana przez Konsulat Republiki Francji) b) Promieniowanie wokół nas plansze, prezentacje dotyczące promieniowania naturalnego obecnego w przyrodzie. (prezenterzy: M. Szałkowski, E. Łokas, A. Schmidt, K. Kleszcz, M. Brożek, J. Bogacz, B. Wąs, K. Brudecki, R. Misiak, B. Petelenz, E. Tomankiewicz, R. Kierepko, P. Janowski) namiot 2 a) Fizyka jakiej nie poznamy w szkole! Z Biblią wzdłuż Wall Street! Prezentacje i wyjaśnienia zagadkowego tytułu: Problemy ekonofizyki Ekonomia i rynki finansowe (giełda) z punktu widzenia fizyka Wprowadzenie do nauki o systemach złożonych (prezenterzy: J. Kwapień, P. Oświęcimka) b) Przewidywanie teoretyczne właściwości materiałów bazujące na obliczeniach z podstawowych praw natury (mechaniki kwantowej czy fizyki statystycznej) Czy atomy są nieruchome? Demonstracje symulacji komputerowej procesu ogrzewania kryształu (prezenterzy: M. Sternik, A. Siegel, J. Łażewski, P. Jochym, P. Piekarz) c) Nowoczesna inżynieria narzędzie pracy fizyka doświadczalnego Animacja z wykorzystaniem programu CAM - obróbka przedmiotów na frezarce Animacja z wykorzystaniem programu CATIA - ruchu teleskopu CTA w trakcie obserwacji Animacja z wykorzystaniem programu ANSYS różne formy drgań własnych, opływ powietrza wokół np. zwierciadeł teleskopów CTA (prezenterzy: P. Żychowski, J. Kotuła, P. Ziółkowski). 13 maja 2011 r., na estradzie przy wieży Ratuszowej na Rynku Głównym, odbyła się debata pt. "Od polonu i radu do protonoterapii" zorganizowana przez IFJ PAN. Debata miała na celu ukazanie dwóch wielkich pasji naukowców: odkrywania tajemnic przyrody oraz poszukiwania zastosowań tych odkryć do poprawy warunków życia. Przykłady dotyczyły aplikacji promieniowania jonizującego w medycynie i rolnictwie. W szczególności zobrazowana została jedna z najnowocześniejszych i najbardziej skutecznych metod w walce z nowotworami - protonoterapia. W debacie uczestniczył z IFJ PAN prof. dr hab. Marek Jeżabek i prof. dr hab. Wojciech Kwiatek. Debatę przygotowali i prowadzili: dr hab. B. Fornal i dr S. Kwieciński (obaj z IFJ PAN). 72
2. Małopolska Noc Naukowców w IFJ PAN W dniu 23 września 2011 r. miało miejsce wydarzenie: Małopolska Noc Naukowców koordynowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego i dofinansowane z Programu Unii Europejskiej (4U2Night). Małopolska Noc Naukowców w IFJ PAN, od godz. 15:00 do 22:00, obejmowała popularnonaukowy program, koordynowany przez dr hab. Martę Marszałek, p.t.: Odkrycie jądra atomowego. a) Stanowiska pokazowe w laboratoriach, zwiedzanie najciekawszych miejsc Instytutu: 1. Pracownia cyklotronu wraz ze stanowiskiem terapii oka przy pomocy wiązki protonów (prezenterzy: T. Cywicka-Jakiel, T. Horwacik, B. Michalec, U. Sowa, D. Adamczyk, M. Korcyl, L. Grzanka, M. Ptaszkiewicz) 2. Pracownia akceleratora liniowego typu Van de Graaffa (prezenterzy: E. Dutkiewicz) 3. Laboratorium spektrometru całego ciała (prezenterzy: R. Kierepko, P. Janowski) 4. Pracownia generatora neutronów prędkich + film: Fuzja droga ku przyszłości (prezenterzy: K. Drozdowicz, B. Gabańska, J. Dankowski, A. Igielski, W. Janik, U. Woźnicka) b) W Ogrodach Nauki - "Stulecie odkrycia jądra atomowego" - pokazy eksperymentalne w namiocie ogólnym: 1. Narodziny Fizyki Jądrowej. Doświadczenie Rutherforda (prezenterzy: A. Kulińska, K. Mazurek) 2. Rozpadem promieniotwórczym rządzi przypadek (prezenterzy: R. Kierepko, P. Janowski) 3. Co wokół nas świeci? Promieniotwórczość w środowisku (prezenterzy: K. Kozak, J. Mazur, D. Grządziel) 4. Jak działa cyklotron? Gra edukacyjna (prezenter: K. Daniel) 5. Teatrzyk cieni - podstawy tomografii komputerowej (prezenterzy: J. Bielecki, S. Bożek) 6. Do czego potrzebna jest próżnia w akceleratorach? (prezenterzy: Y. Zabila, A. Karczmarska, M. Kulij) 7. Pastylki pamiętające promieniowanie (prezenterzy: A. Twardak, W. Gieszczyk) c) W Ogrodach Nauki - "Dziś i jutro fizyki jądrowej w IFJ PAN" - pokazy eksperymentalne w namiotach Oddziałów Naukowych IFJ PAN: 1. Podróżujemy do początków Wszechświata - namiot Oddziału Fizyki Cząstek i Astrofizyki (prezenterzy: E. Banaś, Z. Hajduk, B. Kisielewski, K. Korcyl, J. Olszowska, A. Zemła) 2. Materiały pod lupą - Oddział Fizyki Materii Skondensowanej (prezenterzy: A. Pacyna, M. Fitta, Ł. Kolek, T. Rozwadowski) 3. Współczesna fizyka na Wall Street; koncepcje fizyczne wykorzystywane do analizy i przewidywania zachowań rynków finansowych - Oddział Fizyki Teoretycznej (prezenterzy: J. Kwapień, P. Oświęcimka) 4. Czy promieniowanie jądrowe pomaga człowiekowi? - Oddział Zastosowań Fizyki i Badań Interdyscyplinarnych Chromatografia gazowa w ochronie środowiska i w zastosowaniach medycznych, Zakład Fizykochemii Ekosystemów (prezenterzy: B. Grabowska-Polanowska, I. Śliwka) Plazma termojądrowa - dla energetyki przyszłości Zakład Fizyki Transportu Promieniowania (prezenterzy: D. Twaróg, D. Dworak, G. Tracz) 73
d) Pokazy filmów popularnonaukowych Tajemniczy świat jąder atomowych, Badamy tajemnice DNA, Kronika IFJ PAN, których autorem i reżyserem jest dr Jerzy Grębosz. e) Dyskurs popularno-naukowy: "Poznawanie przez zderzanie - dwa oblicza fizyki jądrowej w IFJ PAN" pomiędzy badaczem cząstek elementarnych prof. dr hab. Piotrem Maleckim i fizykiem doświadczalnym prof. dr hab. Pawłem Olko. Przedstawione zostały dwa aspekty zastosowań akceleratorów - jeden, prowadzący do poznania budowy Wszechświata oraz drugi - ukazujący użycie akceleratorów w terapii nowotworowej. f) Wykłady popularno-naukowe: 1. "Dzień bez wczoraj, czyli co było na początku" - prof. dr hab. Marek Kowalski 2. "Fizyka muzyki i muzyka fizyki" - prof. dr hab. Piotr Zieliński 3. Udział w 15. Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik Cykliczna impreza plenerowa popularyzująca naukę - Piknik Naukowy - odbył się 28 maja 2011 r. pod hasłem Wolność. Ze strony IFJ PAN udział w Pikniku koordynował dr Zbigniew Hajduk. W namiocie przygotowanym przez IFJ PAN zwiedzający brali udział w dyskusjach i rozmowach z ekspertami w związku z prezentacjami: 1. Propagacja cząstek elementarnych przez materię - Na stole bilardowym uczestnicy mogli przeprowadzić symulowane doświadczenie ilustrujące przechodzenie elektronów i protonów przez materię. 2. Terapia hadronowa - czy uwolnienie od nowotworów? - Została przedstawiona na planszach zasada terapii nowotworów przy użyciu protonów przyspieszonych do wysokich energii. Był to wstęp i wprowadzenie wyjaśniające pokazy interakcyjne i dające podstawy do odpowiedzi na pytania prezenterów w krótkim konkursie. (prezenterzy obu tematyk: L. Grzanka, L. Malinowski, M. Korcyl, M. Ptaszkiewicz). 4. Organizacja zwiedzania Instytutu W roku 2011r. Instytut odwiedziło 25 wycieczek liczących łącznie 571 osób, w tym: - ze szkół gimnazjalnych: 52 osoby (4 grupy) - ze szkół średnich i pomaturalnych: 399 osób (13 grup) - ze szkół wyższych: 106 osób (6 grup) - z Ośrodka Analizy Skażeń, Kraków Balice: 14 osób (1 grupa) Wycieczki wybierają program zwiedzania spośród udostępnianych laboratoriów. Najczęściej przyjmowały zwiedzających gości następujące pracownie i laboratoria: Pracownia Stosowanej Spektroskopii Jądrowej z akceleratorem Van de Graaffa (mgr E. Dutkiewicz), Laboratorium Skażeń Promieniotwórczych Środowiska (dr hab. J.W. Mietelski, dr inż. R. Kierepko, mgr P. Janowski), Pracownia Badań Magnetycznych (dr A. Pacyna), Pracownia Tomografii MR (dr S. Kwieciński), Zakład Astrofizyki Teoretycznej (dr J. Jałocha-Bratek), Zakład Fizyki i Inżynierii Materiałowej: Laboratorium Fizyki Powierzchni i Cienkich Warstw (mgr M. Krupiński) oraz laboratorium implantatora (dr B. Rajchel), Zakład Fizykochemii Ekosystemów (dr hab. I. Śliwka), Zakład Fizyki Transportu Promieniowania z generatorem neutronów (dr hab. K. Drozdowicz), Laboratorium Ekspertyz Radiometrycznych (dr K. Kozak, dr J. Mazur, mgr D. Grządziel), Samodzielna Pracownia Fizykochemii i Inżynierii Powierzchni (dr B. Rajchel), Zakład Badań Strukturalnych: Anihilacja pozytonów 74
(dr hab. inż. J. Dryzek), Pracownia Badań Mikroukładów Biofizycznych (dr hab. M. Lekka, mgr K. Pogoda). Wyświetlane są filmy popularnonaukowe: Tajemniczy świat jąder Atomowych i Badamy tajemnice DNA (aut. dr inż. J. Grębosz, mgr inż. M. Ziębliński), które też nauczyciele otrzymują w prezencie na płycie CD. 5. Udział w projekcie INTERBLOK Społecznego Towarzystwa Oświatowego INTERdyscyplinarny program nauczania BLOKowego przedmiotów matematycznoprzyrodniczych i informatyki w Gimnazjum INTERBLOK. Jest to projekt Innowacyjny dofinansowany z Programu operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III, Działanie 3.5., który rozpoczął się w lipcu 2010. Projektem kieruje prof. dr hab. Wojciech M. Kwiatek. W 2011 r. realizowany był program wycieczek do IFJ PAN i zwiedzanie laboratoriów. Ponadto, uczniowie gimnazjów w ramach testowania realizują zajęcia blokowe wg. opracowanych scenariuszy zajęć blokowych. Po okresie testowania nastąpi ewaluacja całego programu i jego udoskonalenie. 6. Udział w projekcie e-akademia Przyszłości. e-akademia Przyszłości to ponadregionalny program rozwijania kompetencji kluczowych ze szczególnym uwzględnieniem nauk matematyczno-przyrodniczych, technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), języków obcych i przedsiębiorczości. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Działanie 3.3. Poprawa jakości kształcenia. Projekt skierowany jest do uczniów i nauczycieli szkół gimnazjalnych na terenie całej Polski. Bierze w nim udział 200 gimnazjów, 1500 nauczycieli oraz 15000 uczniów. Projekt jest realizowany w szkołach przez 3 lata od 1 września 2010 roku do końca roku szkolnego 2012/2013. IFJ PAN prowadzi Wirtualne Koło Naukowe Fizyka. Uczniowie pracują pod opieką pracowników Laboratorium Ekspertyz Radiometrycznych IFJ PAN: dr Jadwigi Mazur i dr Krzysztofa Kozaka. W ramach realizacji projektu w dniach 21.-23.09.2011 zorganizowano w IFJ PAN obóz naukowy dla najlepszych uczniów działających w tym Kole. W programie były wizyty i wykłady w laboratoriach Instytutu, pokazy pomiarów, wizyta w Collegiom Maius oraz udział w Małopolskiej Nocy Naukowców w IFJ PAN. 7. Udział w projekcie Młodzieżowa e-akademia Nauk Przyrodniczych Młodzieżowa e-akademia Nauk Przyrodniczych to program przeznaczony dla uczniów gimnazjów i liceów krakowskich, realizowany w latach 2009-2011. Projekt był finansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Objął on 1200 uczniów gimnazjów oraz 600 uczniów szkół licealnych na terenie Gminy Miejskiej Kraków. Jego celem było utworzenie oryginalnych i nowoczesnych kół e-learningowych będących alternatywą wobec popularnych zajęć o charakterze pozanaukowym, a także zaznajomienie uczniów z edukacyjnymi programami komputerowymi oraz ich zastosowaniem, rozbudzaniem u uczniów motywacji do podejmowania nauki w klasach o profilach matematyczno przyrodniczych oraz studiów na kierunkach ścisłych. Projekt umożliwiał uzyskanie przez uczniów Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych (ECDL) Miał on też na celu upowszechnienie nowoczesnych metod nauczania z wykorzystaniem platformy e-learningowej. W ramach programu zrealizowano dla najlepszych absolwentów e-akademii wyjazdy do CERN (dwukrotnie). Ekspertem e-akademii w dziedzinie fizyki w latach 2010-2011 oraz organizatorem wizyt w CERN był prof. dr hab. Marek Kowalski. 8. Udział w organizacji XVII Krakowskiego Konkursu Fizycznego 75
Konkurs zorganizowany był w kwietniu i maju 2011 przez Instytut Fizyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie dla uczniów klas I szkół ponadgimnazjalnych województwa małopolskiego. Konsultantem konkursu był dr hab. Wojciech M. Kwiatek z IFJ PAN, który uczestniczył też w pracach jury. Nagrodą dla laureata w 2011 roku był kilkudniowy staż naukowy w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN. 9. IX Małopolski Konkurs z Fizyki i Astronomii Głównym organizatorem jest Kuratorium Oświaty przy współudziale Oddziału Krakowskiego PTF. Konkurs adresowany jest do uczniów gimnazjów województwa małopolskiego. W roku szkolnym 2011/2012 jego finał i zakończenie miało miejsce w marcu 2012. Instytut Fizyki Jądrowej ufundował nagrodę książkową (Andrzej Kajetan Wróblewski Historia Fizyki ) dla jednego z laureatów. 10. Wystawa plansz p.t. FIZYKA BLIZEJ NAS poświęcona 90 rocznicy powstania Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Wystawa prezentowana od 10 maja do 31 lipca 2011 objęła ok. 50 plansz przedstawiających w popularny sposób problemy, metody, osiągnięcia i zastosowania zespołów fizyków z całego Krakowa. Wystawę przygotował Oddział Krakowski PTF przy znacznym wsparciu Instytutu Fizyki Jądrowej PAN, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechniki Krakowskiej i Uniwersytetu Pedagogicznego. W pracach Komitetu Organizacyjnego Instytut reprezentowali prof. dr hab. Piotr Zieliński i dr Zbigniew Hajduk 11. Wystawa poświęcona Marii Skłodowskiej-Curie w CERN-ie W dniach 8-24 marca miała miejsce w CERN wystawa poświęcona Marii Skłodowskiej- Curie, wypożyczona z warszawskiego Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie. Wystawę otworzyli wiceminister ds. nauki, prof. Maciej Banach i Dyrektor CERN, prof. Rolf Heuer. 17 marca wystawa prezentowana była członkom Rady CERN przez jej Przewodniczącego, prof. Michela Spiro, w obecności Ambasadorów z Stałych Przedstawicielstw Polski (Remigiusz Henczel) i Francji (Jean-Baptiste Mattei) przy ONZ w Genewie. Obaj Ambasadorzy wygłosili krótkie przemówienia. Informacja o wystawie ukazała się w biuletynie CERN (BUL-AN-2011-013). Inicjatorką i koordynatorką organizacji tej wystawy była prof. Agnieszka Zalewska z IFJ PAN, pełniąca funkcję polskiego delegata naukowego do Rady CERN. 12. Media informacyjne 23.09.2011 - NEUTRINA - Eksperyment OPERA; Wywiad z Prof. Markiem Jeżabkiem w RMF FM; Wywiad z Prof. Agnieszką Zalewską w TVN24; Komentarz Prof. Agnieszki Zalewskiej w Dzienniku Polskim. 8.09.2011 - oficjalne oddania do użytku pierwszego w Polsce systemu obrazowania magnetyczno-rezonansowego o polu 9.4T. Relacje w mediach: Radio RMF 24; Onet.pl; Portal www.zdrowemiasto.pl; Portal: www.malopolanin.pl; Radio ZET; Polskieradio.pl; Polski serwis naukowy naukowy.pl; Portal east.news; Dziennik Polski. Radio Kraków - Sierpień 2011 (17-18) audycja aktualności rozmowa z prof. P. Maleckim i dr G. Polokiem o początkach Internetu w Polsce i pionierskiej roli IFJ w tej dziedzinie. 24.06.2011 - Dziennik Polski: Polscy fizycy na tropie neutrin. 76
18.06.2011 - Wywiady z naszymi ekspertami (Prof. A. Zalewską, Dr A. Dąbrowską, Dr M. Stodulskim i Mgr M. Batkiewicz): Neutrina zmienne są. 15.06.2011 - RMF 24: Eksperyment T2K potwierdza niezwykłe przemiany neutrin. 5.04.2011 IFJ PAN zorganizował The 4th HAMLET Public Outreach Activity Day - Konferencja "Promieniowanie i człowiek w kosmosie". Prezentowany na niej eksperyment Matrioszka, w którym używane są detektory produkowane w IFJ PAN był omawiany w szeregu mediów informacyjnych: 7.04.2011 - Portal Siła wiedzy, Polski Serwis Naukowy oraz portal Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: Polscy naukowcy uczestniczą w eksperymencie kosmicznym MATROSHKA; 6.04.2011 - Dziennik Polski: Matroshka w kosmosie; 5.04.2011 - TVP Kraków, Salon naukowy: Polscy naukowcy uczestniczą w eksperymencie. 18.04.2011 TVN Superwizjer program Od Czarnobyla do Fukushimy z udziałem m.in. dr hab. J. W. Mietelskiego; 18.03.2011 - iwoman.pl: Wywiad z prof. U. Woźnicką w sprawie sytuacji w Japonii po awarii elektrowni w Fukushimie; 17.03.2011 - Dziennik Polski: Wywiad z prof. P. Olko w sprawie sytuacji w Japonii. TV Kraków nakręciło materiał z zakończenia projektu Polskie sztuczne serce. 18.02.2011 nagrano materiał w IFJ PAN. Pierwsze serie naświetlań pacjentów miały miejsce w okresie od 14-do 18 lutego 2011. Wydarzenie to zostało odnotowane w mediach w lutym i marcu (artykuły w Gazecie Wyborczej, Dzienniku Polskim, Gazecie Krakowskiej, Tygodniku powszechnym, Pulsie Medycyny, Serwis PAP, Echo Miasta; audycje radiowe 4.03.2011 w Radiu Kraków oraz RMF FM, a także reportaże w Telewizji Kraków). Kolejne relacje: 8.03.2011 - Gazeta Wyborcza: "Polscy fizycy jądrowi leczą raka"; Tygodnik Powszechny: "Cząstki, które leczą". 5.03.2011 - Dziennik Polski: "Wiązką protonów w raka"; 3.03.2011 - Dziennik Polski: ""Atomowe" leczenie nowotworów"; 22.02.2011 - Puls Medycyny: "Wiązka protonów zniszczy nowotwór oka"; 21.02.2011 - Dziennik Polski: "Udane zabiegi radioterapii protonowej" ; 18.02.2011 - Gazeta Wyborcza: "Kraków: przeprowadzono pionierski zabieg radioterapii". 31.01.2011 miało miejsce podpisanie porozumienia o współpracy pomiędzy Instytutem Fizyki Jądrowej PAN a Szpitalem Uniwersyteckim w Krakowie w ramach realizacji procedury medycznej - Radioterapia protonowa nowotworów oka. Wydarzenie to zostało odnotowane w mediach: Gazeta Krakowska: "Kraków: nowoczesna metoda leczenia raka" ; Dziennik Polski: "Kraków: Otwarto pierwszą w Polsce Pracownię Radioterapii Protonowej"; Gazeta Wyborcza: "Wiązką rozpędzonych protonów w nowotwór". Kolejne notatki: 12.02.2011 - Dziennik Polski: "Wiązką protonów w czerniaka" ; 1.02.2011 - Dziennik Polski: "Protonami w nowotwory". Newsweek 16.01.2011 Encyklopedyści znad Wisły artykuł poświęcony historii polskiej Wikipedii, w tym jej założycielowi dr Pawłowi Jochymowi. 13. Wykłady popularyzatorskie na zaproszenie różnych instytucji dr Jerzy Grębosz: Poezja nauki w filmie popularnonaukowym; II Festiwal Filmów dla Edukacji EDUKINO, 14 grudnia 2011, Warszawa 77
dr Jerzy Grębosz: Fizyk i jego humanistyczne poczucie obcowania z tajemnicą; II Festiwal Filmów dla Edukacji EDUKINO, 14 grudnia 2011, Warszawa; Polska prof. Michał Turała: Podróże fizyków do początków Wszechświata; Wykład dla uczniów szkół licealnych (tzw. Herbaciarnia naukowa PAU), Niepołomice, 17 luty 2011; mgr inż. Michał Krupiński, Polaryzacja wokół nas, Warsztaty Przyrodnicze Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci, 2 8 marca 2011, Warszawa-Miedzeszyn mgr inż. Michał Krupiński, wykład Fizyka niepoważna, czyli o zamkach z piasku, jeździe na rowerze, herbacie, kawie i deszczu, Warsztaty Przyrodnicze Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci, 5 marca 2011, Warszawa, mgr inż. Michał Krupiński, warsztaty Lepka fizyka, Ogólnorozwojowy wielodyscyplinarny obóz naukowy uczestników programu pomocy wybitnie zdolnym Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci, 2 4 maja 2011, Serock, mgr inż. Michał Krupiński, wykład Fizyka gitary, Wakacyjne Warsztaty Wielodyscyplinarne, 11 sierpnia 2011, Olsztyn, mgr inż. Michał Krupiński, warsztaty Mapa polaryzacji nieba, Wakacyjne Warsztaty Wielodyscyplinarne, 12-14 sierpnia 2011, Olsztyn, mgr inż. Michał Krupiński, wykład O fizyce niepoważnej i dobrodziejstwach z niej płynących, Studenckie Koło Naukowe Fizyków Bozon, AGH, Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej,11 października 2011, Kraków, mgr inż. Michał Krupiński, wykład Amatorska fotografia astronomiczna, Warsztaty Przyrodnicze Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci, 18 grudnia 2011, Warszawa, mgr inż. Michał Krupiński, warsztaty Największa pomyłka Newtona, czyli zabawy z dyfrakcją, Warsztaty Przyrodnicze Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci, 14 20 grudnia 2011, Warszawa. dr Paweł T. Jochym, Uniwersytet Jagielloński, wykład dla nauczycieli Internet jako źródło wiedzy, 15.01.2011, Kraków dr Paweł T. Jochym, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Konferencja Szkoła z klasą, 10.03.2011, Warszawa dr Paweł T. Jochym, Uniwersytet Dzieci, wykład Wikipedia wie wszystko metody korzystania ze źródeł wiedzy, 07.05.2011, Warszawa dr Paweł T. Jochym, 10-lecie Wikipedii, wykład Wolna kultura a nauka, 23-25.09.2011, Poznań. prof. dr hab. Piotr Zieliński, Fizyka muzyki Kawiarnia Naukowa PAU i Dziennika Polskiego, 21.02.11 prof. dr hab. Piotr Zieliński, Fizyka muzyki I LO im. B. Nowodworskiego, Kraków 8.03.2011 prof. dr hab. Piotr Zieliński, Fizyka muzyki Uniwersytet Humanistyczno- Przyrodniczy im. J. Kochanowskiego, Kielce, w ramach projektu Feniks, 28.03.2011. 78