Dział nauczania Periodyzacja dziejów. ródła historyczne. Staroytny Bliski Wschód pocztki Grecji etapy dziejów Grecji Dopuszczajcy Dostateczny Dobry Bardzo dobry prehistoria, historia, a, periodyzacja, ródła wiedzy historycznej pismo klinowe, alfabetyczne, sylabiczne, Bliski Wschód, na mapie Bliskiego Wschodu epoka archaiczna, wieki ciemne, kultura minojska i mykeska, mity; orodki ww. kultur ; epoka klasyczna, hellenistyczna, kolonia, kolonizacja, polis, obywatel; periodyzacj dziejów greckich; zna przełomowe inskrypcja, epigrafia, numizmatyka, krg cywilizacyjny; klasyfikacja ródeł historycznych i poda przykłady Satrapa, satrapia, nomadowie; zna Bliskiego Wschodu kultura pałacowa, tradycja heroiczna; omówi minojskiej; hellenistyczne, pocztkujce greck, wskaza kierunki kolonizacji; omówi z dziejów Grecji; okreli, z jakim rodzajem ródła historycznego ma do czynienia, na jego podstawie wysnu proste wnioski podobiestwa i rónice egipsk i babilosk pismo linearne A, pismo linearne B, migracja joska; mykesk; i skutki kolonizacji; wskaza i uzasadni przełomowych wydarze w historii Grecji, omówi ich i nastpstwa; okreli rol historii jako nauki w procesie rozwoju społecznego, problemy badawcze wynikajce z interpretacji ródeł oceni poszczególnych osigni Bliskiego Wschodu dla rozwoju omówi wpływ mykeskiej na rozwój greckiej wpływ kolonizacji na rozwój greckiej; poszczególne epoki w dziejach Grecji; wskaza cigło procesów historycznych systemy ustrojowe Grecji panhelleski, Hellenizacja, arystokracja, Zgromadzenie, demokracja, oligarchia, heloci, perjojkowie, Spartiaci, agoge, wspólnota równych, liturgie, polis hellenistyczna rónice demokracj a oligarchi; wyróni grupy społeczne w miastach greckich; wskaza cechy polis, społeczestwo spartaskie i ateskiej arystokracj a obywatelami w greckich polis; uzasadni sens wychowania spartaskiego; Potrafi porówna społeczestwo spartaskie z ateskim, wskaza rónic podobiestw, problemy społeczne greckich polis, uwzgldniajc periodyzacj dziejów Grecji 1
ustrój Staroytnej Sparty i Aten wojny perskie i wojna peloponeska. Podboje Wielkiego archaicznej Zgromadzenie, urzdnicy, rada, polis arystokratyczna, Rada Starszych, areopag, demagog, ostracyzm, sdy przysigłych; zna zakres kompetencji poszczególnych instytucji władzy; hegemonia, Zwizek Peloponeski, hoplita, falanga, triera, Zwizek Morski; wie, w jakich okolicznociach nastpiła utrata niepodległoci przez Grecj; filozofia, nauka, gramatyka, literatura, retoryka, liryka, kultura obywatelska; zna style architektoniczne; legitymizacja władzy, Geruzja, eforowie; ustrój Sparty; zasady działania demokracji ateskiej; zna zasady funkcjonowania sdu zna przebieg wojen greckoperskich; okreli rol Długich Murów w utrzymaniu bezpieczestwa ateskiego; podboje Wielkiego; polityk podbitych sympozjon, atomistyczna teoria pochodzenia wiata; umie okreli wpływ znajomoci pisma na rozwój, okrela rol sportu w yciu Greków oraz w greckiej kulturze Eupatrydzi, archont; uzasadni, e Sparta była oligarchi, zna reformy Solona Klejstenesa i Peryklesa; proces podejmowania decyzji w staroytnych Atenach, wskaza demokratyczne rozwizania ustroju ateskiego; oceni zasadno sdu i skutki wojen Greków z Persami, zna wojny peloponeskiej i jej nastpstwa, omówi przemiany zachodzce w organizacji armii do czasów hellenistycznych; Wielkiego wyjani załoenia joskiej szkoły filozoficznej dokonuje oceny systemów ustrojowych staroytnej Grecji; wskazuje wady i zalety rozwiza; oceni reformy ustrojowe od Drakona do Peryklesa; wskaza, niezgodne z ide demokracji rozwizania sdu dostrzega zwizek konfliktami zbrojnymi a procesami gospodarczospołecznymi i kulturalnymi; oceni polityk podbitych oceni, z punktu widzenia wiedzy współczesnej, greckie koncepcje filozoficzne 2
klasycznej dzieje miasta i społeczestwo w dobie republiki tragedia, komedia, Akropol, historiografia; zna najwaniejszych twórców i sztuki gimnazjum, stoicyzm, epikureizm; zna głównych cieli oraz zabytki republika, zgromadzenie, senat, konsul, obywatelstwo rzymskie, sprzymierzecy, prowincja, cesarstwo, romanizacja prowincji, chrzecijastwo, klient, plebs, trybun plebejski, patrycjusz, veto, nobilowie, ekwici, kolonia latyska, kolonia rzymska, podwójne obywatelstwo, proletariusz, obywatelstwo Rzymu zasada kanonu, portyk; rzebiarzy greckich oraz nazwa ich dzieła model geocentryczny, model heliocentryczny; obszar wystpowania ; omówi jej cechy; naukowe triumwirat, pryncypat, pokój rzymski, aparat biurokratyczny, Wdrówka Ludów; periodyzacj dziejów rzymskich, okreli cele ekspansji wskaza, przy pomocy mapy, zasig grupy społeczne w republikaskim Rzymie oraz je dzieła rzebiarzy greckich; zna i załoenia rónych kierunków filozoficznych okresu klasycznego odszuka informacje na temat osigni i je zaprezentowa; porówna sztuk okresu klasycznego i hellenistycznego, wycign wnioski polityk Rzymu podbitych; i okolicznoci kryzysu republiki, cechy społeczestwa rzymskiego rónice je od społeczestwa greckiego; i konflikty społeczne wystpujce w republice wpływ konfliktów społecznych na upadek republiki wyjani, na czym polega artyzm sztuki greckiej, na przykładzie rónych dzieł sztuki wskaza cechy antyku wpływy staroytnego Wschodu w kulturze wzrostu politycznego znaczenia wojskowych w republice; zwizek latesk a rzymsk, dokona porównania; wpływ antycznych na podstawy naszej wyjani zalenoci procesami społecznymi a mi politycznymi w republice rzymskiej; zwizek polityka dotyczc obywatelstwa a rozwojem ; ocenia zjawiska zachodzce w społeczestwie rzymskim, wskazuje wady i zalety rozwiza 3
społeczestwo w dobie cesarstwa ustrój Republiki Rzymskiej dwie formy cesarstwa Romanum na pojcia: stan senatorski, romanizacja prowincji, barbaryzacja feudalizacja Rzeczpospolita, imperium, princeps, imperator, cenzor, zgromadzenie centurialne, zgromadzenie tribusowe, pretor, dyktator, kwestor, optymaci, popularzy pretorianie, prefekci, aklamacja, pastwo biurokratyczne, istot cesarstwa Sprzymierzecy, legion, kohorta, imperium, armia zawodowa, defensywa rozwój aglomeracji rzymskiej na przestrzeni wieków; problem barbarzyców w wiecie greckorzymskim zna zakres kompetencji wszystkich urzdników rzymskich oraz zasady ich powoływania; pryncypat, dominat; władz cesarza, wskaza rónice cesarstwem a republik, streci reform Dioklecjana tryumf, manipuły, limes, wał Hadriana, pax Romana; omówi z okresu wojen punickich, wskaza tereny podbite przez Rzym oraz zasig stan dekurionów; wpływ rozwoju Rzymskiego na rozwój elity wskaza zjawiska kryzysowe w społeczestwie pónego cesarstwa; rónice społeczestwem Wschodu i Zachodu w okresie pónego cesarstwa cechy ycia politycznego w Rzymie republikaskim porówna ustrój ateski z ustrojem rzymskim okreli i charakter kryzysu w cesarstwie rzymskim pax Romana; omówi podbojów rzymskich; polityk Rzymu na terenach podbitych, omówi rzymsk ide wojny sprawiedliwej, reform Mariusza i jej skutki, rozkładu armii oceni zasadno polityki społecznej cesarzy rzymskich polegajcej na organizowaniu cigłych uroczystoci dokonuje oceny rozwiza ustrojowych; wskaza współczesne zasady ustrojowe wzorowane na antycznych dokonuje szerokiej analizy przyczyn cesarstwa; dostrzega zwizki gospodark, yciem społecznym a polityk; Rozumie zwizek obyczajem tryumfu a polityk podbojów, wpływ armii na polityk podbojów 4
Kultura Rzymu Gospodarka wiata ródziemnomorskiego Wierzenia Greków i Rzymian Przemiany religijne w Rzymskim. wymieni twórców i ich dzieła; zna pojcia kultura materialna, akwedukt, terma, amfiteatr, Koloseum uniwersalne zapisy prawa rzymskiego, np. prawo oskaronego do obrony ludno zalena, niewolnictwo, gospodarka niewolnicza, kolon, latyfundium, urbanizacja, postp technologiczny; rolnictwo w Grecji i w Rzymie, wskaza główne uprawy; a elaza, fabrica, pienidz, gospodarka pienina, psucie monety; okreli rol niewolników w organizacji produkcji pozarolniczej, religie tradycyjne, politeizm, kult, rytuał, tabu, wyrocznia, sekty, auspicje; zna pogldy Greków na ycie pozagrobowe monoteizm, judaizm, Biblia, Stary Testament, Mesjasz, Ewangelie, diaspora, apostoł, edykt tolerancyjny, chrystianizacja, metropolia, papiestwo, patriarchat; zna główne załoenia judaizmu i religii chrzecijaskiej bazylika, kodyfikacja prawa; wyjani pogld, e Rzymianie byli uczniami Greków, zna główne rzymskiej i je omówi; zna zasady prawa rzymskiego okreli wpływ warunków naturalnych na rozwój rolnictwa; rolnictwo typu ródziemnomorsk iego główne technologiczne Greków i Rzymian; organizacj wytwórczoci pozarolniczej główne cechy religii greckiej oraz główne cechy religii rzymskiej synkretyzm religijny; załoenia religii ydowskiej, proces rozprzestrzeniania si religii chrzecijaskiej w Rzymie; zna zagadnienia zwizane z przeladowaniem Rzymian relief, kwadryga, prawa rzymskiego dla rozwoju, rónice miedzy kultur greck i rzymsk willa; wskazuje rolnictwem a procesami demograficznymi, podstawy postpu technologicznego w gospodarce rzymskiej transportu i handlu dla rozwoju gospodarki antycznej kult misteryjny, orficy, pax deorum; wyjani, na czym polegała wyjtkowo religii rzymskiej Monastycyzm; rozprzestrzeniania si chrzecijastwa w Rzymie oraz przeladowania chrzecijan neoplatonizm; lateskie korzenie dostrzega zwizki upadkiem a kryzysem wpływ gospodarki latyfundialnej na rozwój ; analizuje zaleno rolnictwem a procesami urbanizacyjnymi czynniki hamujce i sprzyjajce rozwojowi gospodarki; zagadnienie zwizane z postpem rozwoju technologicznego w czasach antycznych okreli wpływ religii na powstawanie dzieł ; chrzecijastwem a kultur greckorzymsk; etapy chrystianizacji cesarstwa oraz wyjani zwizek religii z yciem politycznym 5