Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z historii w klasie 1 I PÓŁROCZE Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry

Transkrypt

1 Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Uczeń opanował wiadomości i umiejętności na Uczeń opanował wiadomości i umiejętności ocenę dopuszczającą oraz: na ocenę dopuszczającą i dostateczną oraz: Wykazuje aktywność na lekcji. Potrafi samodzielnie pracować z Dostrzega proste związki przyczynowoskutkowe podręcznikiem i materiałem źródłowym, analizowanych wydarzeń, zjawisk i podejmuje się wykonania zadań o procesów historycznych charakterze dobrowolnym. Porządkuje wydarzenia, zjawiska i procesy Ustala związki równoczesności oraz historyczne oraz ustala związki poprzedzania, i ciągłość w rozwoju kulturowym i następstwa; dostrzega podstawowe zmiany w cywilizacyjnym. życiu społecznym Uczeń wyjaśnia związki przyczynowo - Zna tryb życia, mieszkania, narzędzia, broń skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk człowieka pierwotnego, elementy życia i procesów historycznych; duchowego ludzi pierwotnych Bierze udział w dyskusjach, wymianie Rozumie znaczenie odkrycia ognia poglądów; potrafi argumentować i bronić Potrafi interpretować treści zobrazowane na swoich racji. taśmie chronologicznej (skali czasu) w Potrafi wskazać i omówić na ilustracjach i podręczniku, scharakteryzować tryb życia, omawiać przykłady sztuki ludzi pierwotnych sposoby zdobywania pożywienia, zajęcia ludzi Pokazuje na mapie pierwotne siedziby i pierwotnych, ich narzędzia i broń proces rozprzestrzeniania się człowieka. Zna metale wytapiane przez człowieka od IV Rozumie wpływ osiągnięć technicznych na tysiąclecia przed Chr. zmianę warunków życia Wyjaśnia istotę rewolucji neolitycznej, Zauważa wpływ powstawania miast na urbanistycznej, metalurgicznej ewolucję społeczeństwa Rozumie znaczenie sprzyjających warunków Potrafi wskazać na mapie regiony, w których naturalnych dla powstania pierwszych ludzie najwcześniej nauczyli się uprawiać cywilizacji, rolę Sumerów jako twórców zboże i hodować zwierzęta, opisać życie w podstaw kultury Mezopotamii osadzie neolitycznej Potrafi wskazać na mapie pierwsze cywilizacje Rozumie rolę miast jako ognisk cywilizacji, na Bliskim Wschodzie, siedziby Sumerów, symboliczne znaczenie pojęcia wieża Babel, określić czas powstania pierwszych cywilizacji myśl przewodnią Kodeksu Hammurabiego: Mezopotamii rozpoznać na ilustracjach i oko za oko, ząb za ząb omówić najważniejsze zabytki Mezopotamii Potrafi określić wkład mieszkańców Zna rolę faraona, urzędników, kapłanów, Mezopotamii w rozwój cywilizacji położenie i obowiązki chłopów egipskich, cechy Wyjaśnia znaczenie wynalazku pisma dla charakterystyczne wierzeń Egipcjan, obrzędy rozwoju cywilizacji pogrzebowe Opisuje materiał pisarski i rodzaj pisma Rozumie rolę Nilu dla życia w Egipcie, sposób Sumerów, Egipcjan, Fenicjan, Greków, sprawowania władzy w Egipcie, rolę religii w Rzymian. Przejawia gotowość i chęć do przyswajania nowych wiadomości i umiejętności. Sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne dotyczące okresu od początków człowieka do końca starożytności w czasie. Dostrzega wpływ środowiska geograficznego na życie człowieka. Zna pojęcia: agora, Akademia, Akropol, akwedukt, amfiteatr, amfora, antropomorfizm, apostoł, areopag, Arka Przymierza, armia zawodowa, arystokracja, Babilonia, balsamowanie zwłok, barbarzyńcy, Biblia, cenzor, Cesarstwo, cesarz, chrześcijaństwo, cynicy, cywilizacja, Dekalog, demagog, demokracja bezpośrednia, demokracja, diecezje, dyktator, edykt, edyl, eforowie, epikurejczycy, epoka brązu, epoka hellenistyczna, epoka kamienia gładzonego, epoka kamienia łupanego, epoka najnowsza (współczesna, epoka żelaza), epoka, era, etyka, Ewangelie, faraon, faryzeusze, filipiki, filozofia, Forum Romanum, geruzja, gladiator, gmina chrześcijańska, hegemonia, Hellenowie, heloci, heros, hieroglify, historia, hoplita, Hunowie, imperator, imperium, Jahwe, judaizm, kapłani, katakumby, koczowniczy tryb życia, kodeks, kodyfikacja, kolonia, kolonizacja, Koloseum, konsul, kultura hellenistyczna, kultura helleńska, kultura minojska, kultura mykeńska, kwestor, Lacjum, latyfundia, legenda, legion, ludy semickie, Lykeion, Mesjasz, metojkowie, Mezopotamia, męczennicy, 1 Uczeń opanował wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, dostateczną i dobrą oraz: Opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania historii w I półroczu 1 klasy. Wyjaśnia wpływ człowieka na środowisko naturalne. Sprawnie posługuje się wiadomościami i umiejętnościami, potrafi samodzielnie interpretować i wyjaśniać fakty i zjawiska historyczne. Potrafi wyjaśnić przyczyny różnic w interpretacji faktów, dostrzega dynamikę zmian w przeszłości.omawia różne rachuby czasu. Potrafi określać relacje człowieka z przyrodą, wskazać na mapie regiony rozwoju osadnictwa i miejsca siedzib ludzkich odkrytych przez archeologów Rozumie fakt, że człowiek jest częścią przyrody Próbuje formułować opinię na temat narodzin sztuki. Potrafi charakteryzować przyczyny nierównomiernego rozwoju społeczności ludzkich Wskazuje następstwa rewolucji neolitycznej urbanistycznej i metalurgicznej dla człowieka i środowiska naturalnego Potrafi wskazać różnice między prawem zwyczajowym a

2 Minotaur, mit, monarchia despotyczna, monoteizm, mumia, Muzy, n.e., namiestnik, naród wybrany, neolit, niewola babilońska, niewolnik, nowożytność, Nowy Testament, obywatel, oligarchia, olimpiada, opracowanie naukowe, opracowanie popularnonaukowe osiadły tryb życia, ostracyzm, p.n.e., paleolit, Panteon, państwa hellenistyczne, papirus, Partenon, patriarcha, patrycjusze, pax romana, periojkowie, piramida, pismo klinowe, plebejusze, plemiona germańskie, polis, politeizm, polityka, porządek (styl) dorycki, joński, koryncki, prawo weta, prawo, prehistoria, pretor, proletariusze, prorocy, prowincja, pryncypat, Punijczycy, pustelnicy, republika, rewolucja neolityczna, romanizacja, ród, sanhedryn, sarkofag, senat, sfinks, sieć irygacyjna, skrybowie, sobór, społeczeństwo, społeczny podział pracy, starożytność, Starożytny Wschód, Stary Testament, stoicy, strateg, Sumerowie, szabat, Ściana Płaczu, średniowiecze, teologia, termy, tradycja ustna, trybun ludowy, tyrania, tysiąclecie, wał Hadriana, westalka, wiek, Wielka Grecja, Wielka Wędrówka Ludów, wieża Babel, władza absolutna, wojna peloponeska, wojny punickie, wyrocznia, zgromadzenie ludowe, Ziemia Obiecana, zikkurat, Związek Morski, Związek Peloponeski, źródła materialne, źródła pisane, źródło historyczne, Zna daty: ok r. p. n. e.- wynalezienie pisma, 776 r. p. n. e. - pierwsze igrzyska olimpijskie, 753 r. p. n. e. - założenie Rzymu, 509 r. p. n. e. życiu Egipcjan, pozycję kapłanów w państwie Potrafi wyjaśnić powiedzenie: Egipt darem Nilu, scharakteryzować społeczeństwo egipskie, rozpoznawać na ilustracjach bogów egipskich, zabytki architektury i sztuki Egiptu oraz pismo egipskie, opowiedzieć o osiągnięciach naukowych i technicznych Egipcjan Potrafi wskazać na mapie i omówić położenie i warunki naturalne Palestyny, przedstawić główne zasady judaizmu, wskazać zasadnicze różnice między wierzeniami Żydów i innych ludów Wschodu Rozumie istotę ustroju oligarchicznego, tyranii i demokratycznego Potrafi przedstawić przyczyny i skutki kolonizacji greckiej, określić zasięg greckiego świata po Wielkiej Kolonizacji, Zna ramy czasowe kultur: minojskiej i mykeńskiej oraz początków cywilizacji Grecji klasycznej, treść i bohaterów Iliady i Odysei Zna przebieg wojen, metody walki armii greckiej i perskiej. Rozumie przyczyny wojen grecko-perskich, przyczyny ostatecznego zwycięstwa Greków. Potrafi wskazać na mapie miejsca bitew Greków z Persami, określić przyczyny wybuchu wojny między Atenami i Spartą, opisać przebieg wojny peloponeskiej i jej skutki. Zna zasady wychowania spartańskiego, organy władzy w Sparcie i ich uprawnienia Rozumie cele, którym podporządkowane było wychowanie spartańskie Potrafi omówić strukturę społeczną i życie mieszkańców Sparty, wykazać związek między sposobem wychowania a zwycięstwami militarnymi Spartan Zna zakres władzy poszczególnych organów, działania zabezpieczające Ateńczyków przed 2 Rozumie co mieszkańcy Egiptu zawdzięczali Nilowi, a co własnej pracy, znaczenie odczytania hieroglifów dla poznania cywilizacji egipskiej, specyfikę wierzeń egipskich, stosunek Egipcjan do faraona Potrafi wyrazić w formie graficznej hierarchię społeczną w Egipcie, Wyjaśnia powody rozwoju niektórych nauk (matematyka, geometria, medycyna, astronomia). Rozumie związek między wędrówkami Żydów a ich zajęciami, dosłowny i przenośny sens zwrotu salomonowy wyrok, manna z nieba, Potrafi zaprezentować główne wydarzenia z dziejów Żydów, umiejscowić je w czasie i przestrzeni historycznej, rozpoznać na ilustracjach i nazwać miejsca i zabytki związane z dziejami Żydów, rozumie narodowy charakter judaizmu. Rozumie różnice między położeniem geograficznym i zajęciami ludności w Grecji i w państwach Starożytnego Wschodu, zasady funkcjonowania polis greckiej, różnice w ustrojach poleis. Potrafi wymienić nazwy plemion greckich, omówić i wskazać na mapie kierunki ich ekspansji; uzasadnia ich mobilność Rozumie obecność wątków greckich w kulturze współczesnej Potrafi wskazać na mapie ośrodki i przedstawić osiągnięcia kultury minojskiej i mykeńskiej, podać pierwotne i symboliczne znaczenie oraz przykłady zastosowania w języku współczesnym zwrotów nić Ariadny, wierna jak Penelopa Rozumie związek pomiędzy współczesnym biegiem maratońskim a wydarzeniami z 490 r. przed Chr., znaczenie przystąpienia Greków do walki z Persami. stanowionym, analizować i interpretować przepisy prawne Kodeksu Hammurabiego. Dostrzega nierówności społeczne ukazane w kodeksie Hammurabiego Potrafi samodzielnie ocenić prawo babilońskie i władzę despotyczną. Wykazuje związki postępu naukowego z zajęciami ludności Potrafi wykazać, czym różniły się warunki naturalne Egiptu od warunków naturalnych Mezopotamii, opowiedzieć o egipskiej wizji losu człowieka po śmierci i obrzędach pogrzebowych starożytnych Egipcjan, analizować i interpretować fragment Księgi Umarłych, objaśniać zasady moralne Egipcjan Określa pozycje różnych grup społeczno-zawodowych Egiptu (faraona, urzędników, kapłanów, chłopów i niewolników). Potrafi rozpoznać na ilustracjach symbole narodu żydowskiego, dostrzec bogactwo jego kultury i wkład do dziedzictwa światowego Dochodzi do zrozumienia faktu, że wartości zawarte w dekalogu są wartościami ogólnoludzkimi. Potrafi wyjaśnić przyczyny rozbicia Grecji na wiele państewek, braku jednolitego organizmu państwowego. Ocenia wprowadzenie do alfabetu fenickiego znaków oznaczających samogłoski Ocenia skutki kolonizacji Potrafi dostrzec, iż poematy Homera są bogatym źródłem wiedzy o życiu starożytnych Greków Porównuje kulturę minojską z kulturą

3 republika w Rzymie, 490 r. p. n. e. bitwa pod Maratonem, 480 r. p. n. e. - bitwy pod Termopilami i pod Salaminą, 479 r. p. n. e. - bitwa pod Platejami, 338 r. p. n. e. biowa pod Cheroneą, okres r. p. n. e. - bitwy pod Gordion, Issos, Gaugamelą, r. p. n. e. przebieg i wynik powstania Spartakusa, 44 r. p. n. e. - zabójstwo Cezara, 31 r. p. n. e. - bitwa pod Akcjum, koniec Republiki, 395 r. - podział Cesarstwa na część zachodnią i wschodnią, 313 r. - Edykt mediolański, 380 r. - ogłoszenie chrześcijaństwa religią państwową, 410 r. (zdobycie Rzymu przez Wizygotów, 476 r. n. e. upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego, 1453 r. upadek Konstantynopola, 1918 r. koniec I wojny światowej, Zna postacie: Abraham, Ajschylos, Aleksander Wielki, Archimedes, Arystarch, Arystoteles, Augustyn, Dariusz, Dariusz III, Dawid, Drakon, Eurypides, Ezop, Fidiasz, Filip II, Goliat, Hamurabi, Hannibal, Heraklit z Efezu, Herodot, Hezjod, Hieronim, Hipparch, Hipparch, Homer, Horacy, Izaak, Jakub, Juliusz Cezar, Klejstenes, Konstantyn Wielki, Ksenofont, Kserkses, Leonidas, Likurg, Marek Aureliusz, Marek Aureliusz, Marka Antoniusz, Miltiades, Mojżesz, Myron, Odoaker, Oktawian August, Owidiusz, Perykles, Pizystrat, Platon, Plutarch, Poliklet, Romulus Augustulus, Salomon, Saul, Seneka, Sofokles, Sokrates, Solon, Tacyt, Tales z Miletu, Temistokles, Teodozjusz Wielki, Trajan, Tukidydes, Tytus Liwiusz, Wergiliusz, Oblicza, ile lat minęło od wydarzenia nieuczciwością urzędników Rozumie problemy społeczne nękające Ateny i przyczyny reform ustrojowych w VII VI w. przed Chr., Potrafi scharakteryzować kompetencje zgromadzenia ludowego, Rady Pięciuset, urzędu stratega, wskazać przykłady reform przeprowadzonych Drakona, Solona, Klejstenesa Rozumie rolę religii w utrwalaniu więzi między Grekami, różnicę między mitem a faktem. Potrafi określić, co zawdzięczamy starożytnym Grekom w dziedzinie kultury, rozpoznać na ilustracjach i omówić najważniejsze zabytki architektury i sztuki greckiej. Potrafi określić, co zawdzięczamy starożytnym Grekom w dziedzinie filozofii Potrafi podać przyczyny zdobycia przez Macedonię hegemonii w Grecji, wskazać na mapie i określić: granice państwa perskiego, trasę wyprawy Aleksandra Wielkiego, zasięg świata hellenistycznego Zna losy państwa Aleksandra Wielkiego, stosunek Aleksandra do podbitych ludów Rozumie dosłowny i przenośny sens określeń: węzeł gordyjski, rozciąć węzeł gordyjski Rozumie podstawy potęgi państwa rzymskiego Potrafi wskazać na mapie Półwysep Apeniński, Rzym, rzekę Tyber, przedstawić zasadnicze różnice między systemem rządów w monarchii i republice Zna przebieg i efekty wojen Rzymu z Kartaginą oraz podbojów we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego Rozumie sens określenia przez Rzymian Morza Śródziemnego mianem mare nostrum (nasze morze) Potrafi wskazać na mapie i określić zasięg podbojów Rzymu w okresie Republiki Zna wpływ podbojów na sytuację 3 Potrafi wyjaśnić, dlaczego Maraton i Termopile są obecne w tradycji cywilizacji współczesnej, opisać uzbrojenie żołnierzy obu stron walczących Rozumie przyczyny ingerencji państwa w życie rodzinne Spartan i wychowanie młodzieży. Potrafi wyjaśnić i podać przykłady zastosowania zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy Potrafi porównać pozycję społeczną Spartan i Helotów Rozumie zalety i wady demokracji ateńskiej, związek między ustrojem demokratycznym a zaangażowaniem obywateli w sprawy publiczne Wskazuje różnice w organizacji i systemie politycznym Aten i Sparty Porównuje demokrację ateńską ze współczesną Rozumie rolę i znaczenie teatru i igrzysk w życiu Greków, pochodzenie wybranych zwrotów i określeń (np. nić Ariadny) Potrafi dostrzegać w ceramice, rzeźbach i innych dziełach sztuki ważne źródło informacji o życiu Greków, porównać teatr i igrzyska antyczne ze współczesnymi Rozumie rolę kultury greckiej w państwie Aleksandra Wielkiego, przyczyny nadania Aleksandrowi przydomku Wielki Potrafi wskazać na ilustracjach poznane zabytki architektury i sztuki Rozumie początki dziejów Rzymu w świetle legend oraz badań archeologicznych i historycznych, silny wpływ języka Rzymian łaciny na język polski i wiele innych języków europejskich. Potrafi charakteryzować rolę Etrusków w rozwoju cywilizacji na Półwyspie Apenińskim, podać przykłady osiągnięć mykeńską Potrafi dostrzec w zagrożeniu perskim ważny element kształtowania się wśród Greków świadomości własnej kultury i poczucia wspólnoty, scharakteryzować sytuację w Grecji po wojnie peloponeskiej Ocenia postawę Ateńczyków pod Maratonem i Spartan pod Termopilami Dostrzega symboliczną obecność Termopil i Maratonu we współczesnej kulturze i świadomości ludzkiej Rozumie dobre i złe strony praw obowiązujących w Sparcie Ocenia wychowanie spartańskie, stosunek Spartan do Helotów Potrafi wyjaśnić i podać przykłady zastosowania zwrotów: drakońskie prawo, ostracyzm Wyraża opinię o reformach Solona i Kleistenesa z pozycji ludzi im współczesnych jak i swojej własnej; widzi różnice wynikające z punktu odniesienia Potrafi dostrzec aktualność problematyki interesującej starożytnych Greków, zebrać i prezentować informacje na temat twórców greckich i ich osiągnięć w różnych dziedzinach, dostrzec i podać przykłady obecności motywów mitologii greckiej w kulturze współczesnej, Potrafi wyjaśnić, czym zajmowali się filozofowie greccy, dostrzec aktualność problematyki interesującej starożytnych Greków, zebrać i

4 historycznego Zna tryb życia, mieszkania, zajęcia i narzędzia ludzi epoki paleolitu i neolitu, Potrafi porównać koczowniczy i osiadły tryb życia, wyjaśnić różnice między nimi Zna główne ośrodki życia politycznego i kulturalnego Starożytnego Wschodu, osiągnięcia Sumerów i Babilończyków, Zna imiona i wyobrażenia głównych bogów Egipcjan, Izraelitów, Greków, Rzymian Potrafi wskazać na mapie i określić położenie starożytnego Egiptu, Mezopotamii, Palestyny, Grecji, Rzymu, Persji, Zna instytucje i cechy demokracji ateńskiej, republiki rzymskiej, Cesarstwa Rzymskiego, Potrafi podać osiągnięcia kultury Mezopotamii, Egiptu, Grecji, Rzymu, hellenistycznej poszczególnych warstw społeczeństwa rzymskiego, działalność Tyberiusza Grakchusa Rozumie przyczyny przekształcenia wojska rzymskiego z poborowego w armię zawodową Potrafi wykazać przyczyny coraz mniejszej opłacalności produkcji w drobnych gospodarstwach chłopskich w Italii Rozumie proces przemian ustrojowych w Rzymie od Republiki do Cesarstwa dosłowny i symboliczny sens określeń i zawołań: Chleba i igrzysk, Kości zostały rzucone, Przekroczyć Rubikon, veni, vidi, vici, I ty, Brutusie, przeciwko mnie Potrafi wskazać na mapie granicę podziału ustaloną w 395 r. przedstawić przyczyny i okoliczności upadku Republiki Rzymskiej i ustanowienia pryncypatu, charakteryzować zmiany zaprowadzone w Rzymie Rozumie pochodzenie i sens powiedzenia: Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu Potrafi rozpoznać na ilustracjach zabytki architektury i sztuki rzymskiej, przedstawić wpływy greckie w kulturze rzymskiej w dziedzinie filozofii, literatury, religii, rzeźby, architektury Rozumie dosłowne i przenośne znaczenie określeń: moralność faryzejska, judaszowe srebrniki, judaszowy pocałunek. Potrafi wskazać na mapie zasięg chrześcijaństwa, przedstawić położenie Palestyny pod panowaniem rzymskim wymienić i rozpoznać symbole chrześcijaństwa Rozumie przyczyny wydania, postanowienia i znaczenie edyktu mediolańskiego, pojęcia credo, Wulgata, homilia, eremici, Ojcowie Kościoła, Potrafi przedstawić organizację Kościoła, wyjaśnić początki zakonów, kult świętych Rozumie przyczyny i przejawy upadku znaczenia stolicy cesarstwa Rzymu, 4 Etrusków, analizować i interpretować dane umieszczone na osi czasu (królestwo, republika, cesarstwo) Potrafi charakteryzować strukturę i organizację armii rzymskiej, przedstawić organizację podbitych przez Rzym terenów Rozumie skutki romanizacji i wymienia współczesne języki romańskie. Rozumie sytuację społeczną w imperium, przyczyny podejmowania prób reform i poprawy sytuacji najuboższych Potrafi omówić zależność gospodarki rzymskiej od pracy niewolniczej Potrafi wyjaśnić przyczyny rozwoju niewolnictwa i powstań niewolników Rozumie przyczyny popularności Cezara, jego pozycję w Rzymie, przyczyny stopniowego narastania kryzysu władzy cesarskiej i słabnięcia państwa Potrafi wyszczególnić i krótko scharakteryzować etapy w dziejach Cesarstwa, wskazać na mapie i omówić kierunki i zasięg podbojów rzymskich Rozumie wszelkie aspekty pax Romana. Rozumie przyczyny podziału cesarstwa. Rozumie w jakich dziedzinach Rzymianie byli naśladowcami, a w jakich wnieśli twórczy wkład Potrafi scharakteryzować oryginalne osiągnięcia cywilizacyjne Rzymian: prawo rzymskie (Prawo XII Tablic, Kodeks Justyniana), budownictwo (drogi, mosty, sklepienia łukowe, wodociągi, łaźnie, amfiteatry, linie umocnień na granicach) Rozumie przyczyny zwalczania chrześcijaństwa przez władze rzymskie, wpływ chrześcijaństwa na przemiany społeczne w Rzymie i tworzenie fundamentów kultury europejskiej Rozumie różnice między religią i kulturą we prezentować informacje na temat filozofów greckich i ich osiągnięć, Potrafi wskazać istotę przemian w podbitych państwach Wschodu, określić różnice między kulturą helleńską i hellenistyczną Rozumie rolę łaciny w życiu współczesnym Dostrzega obecność legend rzymskich we współczesnej kulturze. Potrafi porównać zasady rządzenia w republice rzymskiej i demokracji ateńskiej Rozumie i potrafi wyjaśnić znaczenie cnót rzymskich dla Republiki. Potrafi wskazać źródła sukcesów Rzymu Ustosunkowuje się do zasady divide et impera jako Rzymianin i człowiek współczesny. Potrafi przedstawić społeczne skutki podbojów, porównać sytuację niewolników w Grecji i Rzymie, wskazać przyczyny upadku powstania Spartakusa Wskazuje zmiany spowodowane podbojami zagrażające republice Dostrzega negatywne skutki polityki zaborczej Ocenia znaczenie niewolnictwa Podaje powody zachowania przez Oktawiana Augusta pozorów republiki. Dokonuje pragmatycznej i moralnej oceny polityki Oktawiana Augusta. Potrafi wskazać przykłady zastosowania prawa rzymskiego we współczesnym prawodawstwie Porównuje kodeks Hammurabiego z Prawem XII tablic i dekalogiem.

5 przyczyny słabnięcia i upadku Cesarstwa Zachodniego Potrafi wymienić przykłady pokojowych kontaktów Rzymian z barbarzyńcami, wskazać i omówić trasę szlaku bursztynowego, obliczyć, ile wieków istniał starożytny Rzym wschodniej i zachodniej części Cesarstwa Wyjaśnia znaczenie ustalenia credo przez sobory w Nicei-325 r. i Konstantynopolu-381 r. Rozumie pierwotne i współczesne znaczenie pojęć barbarzyńca i Wandal, skutki upadku Rzymu Potrafi omówić przyczyny wzmożenia naporu ludów barbarzyńskich na północne i zachodnie granice imperium od połowy III w Odnajduje ślady dorobku Rzymian we współczesności Dokonuje oceny porównawczej polityki Nerona i Trajana wobec chrześcijan. Potrafi dostrzec i wyjaśnić przyczyny ewolucji postawy cesarzy rzymskich wobec chrześcijaństwa Potrafi porównać organizację pierwszych gmin chrześcijańskich i Kościoła. Ocenia działania cesarzy: Konstantyna i Teodozjusza Wielkiego Rozumie rolę chrześcijaństwa w kształtowaniu się fundamentów kultury europejskiej Potrafi podzielić przyczyny upadku Cesarstwa Zachodniego na wewnętrzne i zewnętrzne, porządkować je według ważności ocenić skutki upadku Rzymu Tłumaczy odmienność losów cesarstwa na wschodzie 5