Dokument pochodzi ze strony

Transkrypt

1 DZIAŁ TEMAT LICZBA GODZ. ZAPAMIĘTYWANIE CELE KSZTAŁCENIA ROZUMIENIE WPROWADZENIE DO HISTORII CYWILIZACJI HISTORIA KULTURA CYWILIZACJA Czym zajmuje się historia? wprowadzenie do historii cywilizacji Na tropie prawdy o przeszłości podstawowe problemy pracy historyka PAŃSTWA STA- ROŻYTNEGO WSCHODU 4 (2 w kanonie) 3 (1 w kanonie) epoki historyczne i ich ramy chronologiczne różne rodzaje datacji historycznej rodzaje źródeł historycznych (P). czas: początków rewolucji neolitycznej, powstania najstarszych państw starożytnych migracji ludów starożytnych pojęcia i terminy: cywilizacja, epoka historyczna, historia, kręgi cywilizacyjne, kultura, źródło historyczne ciągłość procesu historycznego sens dziedziczenia i wymiany osiągnięć cywilizacyjnych (P). pojęcia i terminy: despotia teokratyczna, imperium, państwo, rewolucja neolityczna (P).

2 W UJĘCIU OPERACYJNYM UMIEJĘTNOŚCI sklasyfikować źródła historyczne oraz wyjaśnić, na czym polega ich wiarygodność i wartość badawcza wyjaśnić różne sposoby dziedziczenia i przekazywania dorobku cywilizacyjnego dostrzec tempo przemian cywilizacyjnych wskazać przeszkody w docieraniu do prawdy historycznej uzasadnić znaczenie poznania historycznego ŚCIEŻKI EDUKACYJNE EDUKACJA EKOLOGICZNA Wpływ środowiska naturalnego na kierunki i tempo rozwoju cywilizacji. EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji (klasyfikacja i charakterystyka źródeł historycznych, wybór fragmentów źródłowych charakterystycznych dla danej epoki). EDUKACJA REGIONALNA DZIEDZIC- TWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy (przejście od identyfikacji plemiennej i regionalnej do identyfikacji narodowej, problem partykularyzmów regionalnych, rola tradycji regionalnych w kulturze narodowej, miejsce samorządności w różnych koncepcjach ustrojowych). Identyfikacja z małą ojczyzną, patriotyzm lokalny, wpojenie przekonania o historyczności każdej mniejszości (narodowej, lokalnej, religijnej, etnicznej). przedstawić proces powstawania państwa wskazać na mapie cztery najstarsze cywilizacje starożytnego Wschodu i określić ich cechy charakterystyczne omówić na przykładzie Egiptu i Mezopotamii etapy tworzenia się pierwszych państw starożytnych ocenić wpływ powstania państwa na kształtowanie się stosunków społecznych i politycznych na wybranych przykładach opisać mechanizmy przejmowania dziedzictwa cywilizacyjnego odnaleźć ślady przeszłości w regionie EDUKACJA EKOLOGICZNA Wpływ środowiska naturalnego na kierunki i tempo rozwoju cywilizacji.

3 WPROWADZENIE DO HISTORII CYWILIZACJI DOROBEK PIERWSZYCH CYWILIZACJI Dorobek pierwszych cywilizacji Pod okiem bogów WPROWADZE- NIE DO HISTORII CYWILIZACJI (lekcja powtórzeniowa) 4 (2 w kanonie) 2 rodzaje pisma starożytnego postacie: Buddy, Konfucjusza Zaratusztry osiągnięcia najstarszych cywilizacji oraz ich podstawy ustrojowe i społeczne (P). pojęcia i terminy: buddyzm, konfucjanizm, monoteizm, politeizm antropogonia, kosmogonia, synkretyzm religijny, teogonia, zaratusztrianizm zależność między osiadłym trybem życia a poziomem rozwoju cywilizacyjnego FUNDAMENTY CYWILIZACJI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ WOKÓŁ MO- RZA ŚRÓD- ZIEMNEGO 3 (2 w kanonie) cezury czasowe kultury minojskiej, epoki mykeńskiej, wielkiej kolonizacji greckiej czas przybycia Achajów i Dorów do Grecji daty: p.n.e., 272 p.n.e., p.n.e., p.n.e., p.n.e., 146 p.n.e., 45 n.e. postacie: Minosa, Aleksandra Macedońskiego, Hannibala Kalliasa warunki naturalne obszaru Morza Śródziemnego (P). pojęcia i terminy: hellenizacja, wielka kolonizacja epoka mykeńska, kultura minojska mechanizmy dziedziczenia dorobku cywilizacji w basenie Morza Śródziemnego

4 omówić przemiany gospodarcze w starożytności i ich konsekwencje przedstawić osiągnięcia naukowo-techniczne starożytnych cywilizacji rozpoznać rodzaje pisma starożytnego i przyporządkować je do państwa, w którym występowały opisać i porównać starożytne systemy religijne scharakteryzować ustroje społeczno- -prawne: Egiptu, Mezopotamii i Indii wyjaśnić, na czym polegał przełom w dziejach w IV i III tysiącleciu p.n.e. EDUKACJA EKOLOGICZNA Wpływ środowiska naturalnego na kierunki i tempo rozwoju cywilizacji. ukazać związki przyczynowo-skutkowe i synchroniczne scharakteryzować wpływ powstania państwa na rozwój cywilizacji dostrzec ciągłość kulturową i wzajemne przenikanie się kręgów cywilizacyjnych dostrzec przemiany zachodzące w środowisku naturalnym na skutek działalności człowieka porównać dorobek najstarszych cywilizacji omówić i wskazać na mapie kolejne etapy tworzenia się cywilizacji śródziemnomorskiej wymienić przykłady zapożyczeń w dorobku cywilizacyjnym ludów śródziemnomorskich scharakteryzować obszar Morza Śródziemnego i ocenić jego znaczenie dla przenikania się kultur i kształtowania nowego typu społeczeństwa przedstawić dorobek kulturalny Krety i Fenicji

5 FUNDAMENTY CYWILIZACJI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ OD AGAMEM- NONA DO KLEOPATRY Sparta i Ateny dwa modele polis O hegemonię w świecie greckim DEMOKRACJA ATEŃSKA RZĄDY LUDU CZY DEMAGO- GÓW? (temat dyskusyjny) Demokracja ateńska rządy ludu czy demagogów? Spór o wartość demokracji DZIEDZICTWO HELLENÓW Zagadka greckiego geniuszu Dziedzictwo Hellenów Cz. III. Czy dorobek starożytnych Greków jest wciąż aktualny? 4 (2 w kanonie) 3 (1 w kanonie) 5 (3 w kanonie) czas narodzin i trwania greckiej polis daty: 555 p.n.e., p.n.e., p.n.e., 338 p.n.e., 30 p.n.e. 454 p.n.e., 371 p.n.e., 337 p.n.e., p.n.e., 323 p.n.e. epoki w dziejach starożytnej Grecji postacie: Agamemnona, Klejstenesa, Kleopatry, Solona (P). daty: 507 p.n.e. 399 p.n.e., 322 p.n.e. postać Peryklesa wady i zalety demokracji ateńskiej osiągnięcia cywilizacyjne starożytnej Grecji i ich twórców (P). pojęcia i terminy: demokracja, falanga, hoplita, oligarchia, ostracyzm, polis, tyrania apella, bule (Rada Pięciuset), eforowie, eklezja (Zgromadzenie Ludowe), geruzja, hellenizm na czym polegała jedność i różnorodność świata greckiego (P). pojęcia i terminy: demagog, korupcja retoryka, społeczeństwo otwarte, społeczeństwo zamknięte, sykofant mechanizmy rządzące demokracją (P). pojęcia i terminy: cynicy, epikurejczycy, filozofia, hedoniści, idealizm, polityka, sofiści, stoicy (P).

6 omówić przyczyny, przebieg i skutki najważniejszych konfliktów w świecie greckim przedstawić dzieje starożytnej Grecji ocenić wpływ jednostki na dzieje narodów i państw na przykładzie Aleksandra Macedońskiego przedstawić i porównać formy ustrojowe greckiej polis dostrzec wzajemne przenikanie się wpływów cywilizacyjnych świata greckiego i starożytnego Wschodu w epoce hellenistycznej ocenić system demokracji ateńskiej wskazać słabe i mocne znamiona dzisiejszej demokracji EDUKACJA EUROPEJSKA Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe. EDUKACJA FILOZOFICZNA Greckie korzenie filozofii i ich recepcja w kulturze europejskiej w ciągu wieków (średniowiecze, humanizm, oświecenie, romantyzm, epoka współczesna). Różne sposoby pojmowania filozofii na przykładzie wybitnych filozofów (Sokrates, Platon, Arystoteles, Marek Aureliusz, św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu, Kartezjusz, D. Hume, I. Kant, G. Hegel, E. Husserl, R. Ingarden). dostrzec greckie dziedzictwo we współczesnym świecie podać przykłady wpływu myśli, literatury i sztuki greckiej na cywilizację europejską ocenić osiągnięcia cywilizacyjne Greków wskazać nieprzemijające wartości dorobku intelektualnego starożytnych Greków w ciągu wieków EDUKACJA REGIONALNA DZIEDZIC- TWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy (przejście od identyfikacji plemiennej i regionalnej do identyfikacji narodowej, problem partykularyzmów regionalnych, rola tradycji regionalnych w kulturze narodowej, miejsce samorządności w różnych koncepcjach ustrojowych). EDUKACJA EUROPEJSKA Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe.

7 FUNDAMENTY CYWILIZACJI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ IMPERIUM ROMANUM Imperium Romanum Od królestwa do republiki, czyli przemiany ustrojowe w Rzymie Cz. III. Od republiki do dominatu, czyli przemiany ustrojowe w Rzymie RZYMSKA EUROPA Rzymska Europa Dorobek starożytnych Greków i Rzymian analiza porównawcza WYZNAWCY CHRYSTUSA 6 (2 w kanonie) 3 (2 w kanonie) 4 (2 w kanonie) daty: 754/753 p.n.e., (?) p.n.e., 44 p.n.e., 30 p.n.e., 476 n.e. 264 p.n.e., n.e., 330 n.e., 395 n.e. postacie: Mariusza, Gajusza Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta, Dioklecjana, Konstantyna I Wielkiego, Justyniana I Wielkiego Gnejusza Pompejusza, Marka Licyniusza Krassusa, Odoakra genezę Rzymu i przebieg jego ekspansji charakterystyczne cechy ustroju Rzymu od królestwa do dominatu daty: 449 p.n.e., 9 n.e., 212 n.e., n.e. postać Karakalli granice i ludy rzymskiej Europy (P). daty: 7 6 p.n.e., n.e., 64 n.e., 325 n.e., 392 n.e. 63 p.n.e., 70 n.e., n.e., 311 n.e., 313 n.e. postacie: Abrahama, Jezusa z Nazaretu, apostołów Piotra i Pawła, Nerona Ariusza, św. Augustyna, św. Hieronima pojęcia i terminy: dyktator, Imperium Romanum, komicje, konsulowie, legion, republika, senat, triumwirat dominat, limes, pryncypat, tetrarchia pojęcia i terminy: Corpus iuris civilis, edykt, kalendarz gregoriański, kalendarz juliański, kodyfikacja, Pax Romana, prawo XII tablic, romanizacja, urbanizacja rolę miast i dróg w rozprzestrzenianiu się cywilizacji rzymskiej (P). pojęcia i terminy: herezja, Mesjasz, Nowy Testament, sobór, Stary Testament, synod, Wulgata esseńczycy, faryzeusze, patriarchat, saduceusze, Talmud, zeloci okoliczności sprzyjające rozpowszechnianiu idei mesjanistycznych

8 wskazać na mapie zasięg terytorialny państwa rzymskiego w kolejnych etapach jego rozwoju przedstawić etapy ekspansji Rzymu i wyjaśnić przyczyny sukcesów militarnych armii rzymskiej wytłumaczyć przyczyny kryzysu i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego omówić ewolucję form ustrojowych starożytnego Rzymu i porównać je przedstawić najważniejsze osiągnięcia cywilizacji rzymskiej opisać wkład Rzymu w dorobek cywilizacji współczesnej Europy scharakteryzować polityczne i cywilizacyjne konsekwencje podbojów rzymskich ocenić Imperium Rzymskie jako pierwszą próbę zjednoczenia Europy porównać i ocenić dorobek starożytnych Greków i Rzymian opisać czynniki ułatwiające ekspansję chrześcijaństwa omówić relacje między Kościołem a władzą cesarską wyjaśnić rolę religii chrześcijańskiej w starożytnym świecie oraz ocenić jej znaczenie wskazać na mapie etapy chrystianizacji Imperium Rzymskiego przedstawić proces kształtowania się organizacji Kościoła antycznego WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE Funkcje rodziny ze szczególnym uwzględnieniem wychowania dzieci w rodzinie (chrześcijański model życia rodzinnego jako wzorzec dominujący w cywilizacji europejskiej oraz jego ewolucja pod wpływem zmian cywilizacyjnych). EDUKACJA EUROPEJSKA Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe.

9 systemy religijne panujące w starożytnym Rzymie postanowienia edyktów tolerancyjnych w Palestynie w czasach Jezusa FUNDAMENTY CYWILIZACJI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ FUNDAMENTY CYWILIZACJI ŚRÓDZIEMNO- MORSKIEJ (lekcja powtórzeniowa) Polityczne zróżnicowanie świata starożytnego między Grecją a Rzymem 2 dorobek cywilizacji antycznej przemiany polityczne państw starożytnych wewnętrzne zróżnicowanie świata starożytnego rolę religii w społeczeństwach starożytnych znaczenie cywilizacji antycznej dla kultury świata (P). Dorobek cywilizacji antycznej i jej znaczenie dla kultury świata CYWILIZACJE ŚREDNIOWIECZNEGO ŚWIATA EUROPA ŁA- CIŃSKA Początki Europy łacińskiej Wskrzeszenie cesarstwa 3 (2 w kanonie) daty: 496, 732, 800, 843, postacie: Chlodwiga, Karola Wielkiego, Leona III, Karola Łysego, Lotara, Ludwika Niemieckiego, Jana XII, Ottona I, Ottona III św. Patryka, św. Winfryda-Bonifacego, Karola Młota, Pepina Krótkiego strefy kulturowe i polityczne powstałe po upadku Imperium Rzymskiego cechy charakterystyczne państwa patrymonialnego granice podziału Europy na mocy traktatu z Verdun pojęcia i terminy: kanclerz, państwo patrymonialne arianizm, komes, majordom, sakra królewska znaczenie chrześcijaństwa dla uzyskania legitymizacji władzy (P).

10 wskazać związki między religią Żydów i chrześcijan ocenić stosunek państwa rzymskiego do wyznawców Chrystusa (od I do IV w.) scharakteryzować oraz porównać modele ustrojowe Grecji i Rzymu opisać systemy religijne państw starożytnych wyjaśnić rolę religii chrześcijańskiej w świecie antycznym ocenić znaczenie kultury antycznej dla współczesności omówić wpływ modeli ustrojowych Grecji i Rzymu na kształtowanie się współczesnych demokracji scharakteryzować wzajemne przenikanie się cywilizacji antycznych wyjaśnić przyczyny powodzenia chrystianizacji Europy łacińskiej przedstawić relacje między władzą państwową a kościelną we wczesnym średniowieczu wskazać na mapie zasięg terytorialny państw i plemion germańskich w VII w. ocenić cesarstwo Karolingów i Ottonów jako próby odnowienia idei cesarstwa uniwersalnego EDUKACJA EUROPEJSKA Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe.

11 EUROPA CE- SARSKA CZY PAPIESKA? (temat dyskusyjny) Dwie wizje przywództwa Europa cesarska czy papieska? 3 (2 w kanonie) daty: 1077, 1122, postacie: Grzegorza VII, Henryka IV, Innocentego III, Fryderyka I Barbarossy, Fryderyka II (P). pojęcia i terminy: cezaropapizm, inwestytura, niewola awiniońska, nikolaizm, papalizm, reforma gregoriańska, ruch kluniacki, symonia, świętopietrze, wyprawy krzyżowe antypapież CYWILIZACJE ŚREDNIOWIECZNEGO ŚWIATA EUROPA KA- TEDR I UNI- WERSYTETÓW Różne oblicza średniowiecza Czy wiara potrzebuje rozumu? W KRĘGU BIZANCJUM 4 (2 w kanonie) 3 (1 w kanonie) daty: ok , 1154 postacie: Rogera Bacona, św. Tomasza z Akwinu, św. Franciszka z Asyżu, św. Katarzyny ze Sieny, św. Brygidy szwedzkiej św. Anzelma z Canterbury, św. Bernarda z Clairvaux, Doroty z Mątowów dorobek intelektualny średniowiecza daty: 330, 1054, , , 1472, 1965 postać Iwana III (P). pojęcia i terminy: empiryzm, epos rycerski, goliardzi, gotyk, renesans karoliński, scholastyka, styl romański, sztuki wyzwolone, teocentryzm, trubadurzy franciszkanizm, mistyka, saga, tomizm pojęcia i terminy: cyrylica, hellenizm chrześcijański, ortodoksja, schizma, schizma wschodnia bogomilizm, ikonodułowie, ikonoklazm, monofizytyzm, nestorianizm, paulicjanie przyczyny rozłamu między chrześcijaństwem łacińskim i greckim cywilizacyjną rolę Bizancjum

12 podać przyczyny konfliktu między papieżem a cesarzem przedstawić i ocenić wizję jedności Europy według zwolenników papieża i cesarza wyjaśnić powody upadku uniwersalizmu średniowiecznego omówić stosunki państwo Kościół w średniowieczu EDUKACJA EUROPEJSKA Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe. dostrzec antyczne korzenie kultury średniowiecznej opisać i ocenić średniowieczne poglądy na świat i człowieka określić cechy charakterystyczne stylów architektonicznych występujących w średniowieczu omówić rozwój średniowiecznego szkolnictwa przedstawić i ocenić specyficzne cechy umysłowości człowieka średniowiecza przedstawić różnice między Kościołem bizantyjskim a rzymskim omówić osiągnięcia cywilizacji bizantyjskiej wskazać granice podziału między wpływami katolicyzmu i prawosławia w płd.-wsch. Europie oraz dostrzec w tym źródło współczesnych konfliktów narodowościowo-wyznaniowych na Bałkanach wyjaśnić okoliczności powstania i upadku cesarstwa bizantyjskiego przedstawić okoliczności przejęcia przez Moskwę bizantyjskich tradycji cesarskich omówić wpływ kultury bizantyjskiej na cywilizację Europy porównać cywilizacje: łacińską i bizantyjską

13 ŚWIAT ISLAMU Świat islamu Abraham, Jezus, Mahomet 3 (1 w kanonie) daty: 622, postacie: Mahometa Omara, Awicenny zasady religijne islamu osiągnięcia cywilizacyjne Arabów (P). pojęcia i terminy: dżihad, kalif, Koran, mamelucy, rekonkwista, sułtan, wezyr sufizm, sunnici, szyici związki między monoteistycznymi religiami Żydów, chrześcijan i Arabów przyczyny sukcesów islamu CYWILIZACJE ŚREDNIOWIECZNEGO ŚWIATA NA DALEKIM WSCHODZIE CYWILIZACJE ŚREDNIO- WIECZNEGO ŚWIATA (lekcja powtórzeniowa) 4 (2 w kanonie) 2 daty: , 1260, 1295 postacie: Temudżyna (Czyngis-chana), Marco Polo Szy Huang-ti strefy kulturowe i polityczne powstałe po upadku Imperium Rzymskiego cechy charakterystyczne państwa patrymonialnego fundamenty cywilizacji średniowiecznej dorobek kulturowy średniowiecza osiągnięcia cywilizacyjne Bizancjum Arabów i państw Dalekiego Wschodu pojęcia i terminy: hinduizm, kasty, Państwo Środka, samuraj, szogunat, Wielki Mur bushido, seppuku kulturotwórczą rolę Kościoła przyczyny rozłamu między chrześcijaństwem łacińskim i greckim cywilizacyjną rolę Bizancjum (P).

14 wskazać święte miejsca i symbole islamu przedstawić wzajemne kontakty Arabów z Europejczykami w średniowieczu scharakteryzować podstawowe odłamy islamu omówić wpływ islamu na organizację państwową i prawo wskazać zasięg terytorialny ekspansji Mongołów wymienić osiągnięcia cywilizacyjne Dalekiego Wschodu uzasadnić przyczyny militarnych sukcesów Mongołów omówić różnice między cywilizacją chińską a europejską opisać i porównać organizację polityczną i społeczną Chin, Indii i Japonii dostrzec wpływ ekspansji mongolskiej na dzieje cywilizacji Europy i Azji wskazać czynniki prowadzące do rozwoju i regresu cywilizacji azjatyckich w średniowieczu omówić rolę Kościoła w średniowieczu określić cechy stylów architektonicznych występujących w średniowieczu porównać formy ustrojowe i sposoby sprawowania władzy w państwach średniowiecznych ocenić cesarstwo Karolingów jako próbę odnowienia idei imperium uniwersalnego scharakteryzować stosunki między państwem i Kościołem wyjaśnić genezę i omówić uniwersalizm średniowieczny opisać i ocenić charakterystyczne dla epoki poglądy na świat i człowieka przedstawić zarys wzajemnych kontaktów świata islamu i kultur Dalekiego Wschodu z Europą