PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ELEKTRONIK

Załącznik nr 4 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ELEKTRONIK SYMBOL CYFROWY 311[07]

I. OPIS ZAWODU 1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: 1) analizować i interpretować podstawowe zjawiska i prawa z zakresu elektrotechniki i elektroniki; 2) rozpoznawać elementy, układy i urządzenia elektroniczne; 3) odczytywać schematy ideowe, montaŝowe i blokowe urządzeń i instalacji elektronicznych; 4) określać funkcje elementów i układów stosowanych w urządzeniach i instalacjach elektronicznych; 5) obliczać i szacować wartości podstawowych wielkości elektrycznych w układach elektronicznych; 6) dobierać metody i przyrządy do pomiaru parametrów układów i urządzeń elektronicznych; 7) dokonywać pomiarów parametrów technicznych elementów, układów i urządzeń elektronicznych; 8) dobierać elementy, układy i urządzenia elektroniczne w zaleŝności od przewidywanych warunków pracy; 9) diagnozować stan techniczny elementów, układów i urządzeń elektronicznych; 10) projektować proste układy elektroniczne; 11) montować, instalować, uruchamiać i testować układy i urządzenia elektroniczne; 12) lokalizować i usuwać uszkodzenia w układach i urządzeniach elektronicznych; 13) sporządzać kalkulację prac montaŝowych i instalacyjnych; 14) posługiwać się komputerowym oprogramowaniem uŝytkowym; 15) posługiwać się językiem obcym w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych; 16) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych; 17) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska; 18) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii; 2

19) kierować zespołem pracowników; 20) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy; 21) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy; 22) korzystać z róŝnych źródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego; 23) prowadzić działalność gospodarczą. Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych Podstawy przedsiębiorczości. 2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik elektronik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) organizowania stanowisk pracy przy produkcji, uruchamianiu i serwisie urządzeń elektronicznych; 2) montowania, instalowania i uruchamiania urządzeń elektronicznych; 3) przeprowadzania kontroli technicznej we wszystkich fazach produkcji, uruchamiania i testowania urządzeń elektronicznych; 4) nadzorowania i kontrolowania pracy urządzeń elektronicznych; 5) oceniania stanu technicznego urządzeń elektronicznych; 6) naprawy urządzeń elektronicznych. 3. Zawód technik elektronik jest zawodem szerokoprofilowym, umoŝliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji moŝe dotyczyć: 1) systemów i sieci komputerowych; 2) urządzeń audiowizualnych; 3) automatyki przemysłowej. II. BLOKI PROGRAMOWE Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikające z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe: 1) podstawy elektroniki; 2) urządzenia elektroniczne; 3

3) techniki wytwarzania; 4) podstawy działalności zawodowej. BLOK: PODSTAWY ELEKTRONIKI 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) stosować podstawowe prawa elektrotechniki do obliczania obwodów elektrycznych prądu stałego i przemiennego; 2) wyjaśniać podstawowe zjawiska zachodzące w polu elektrycznym, magnetycznym i elektromagnetycznym; 3) szacować wartości wielkości elektrycznych w prostych obwodach elektrycznych; 4) mierzyć podstawowe wielkości elektryczne; 5) rozpoznawać elementy i układy elektroniczne na podstawie symboli graficznych, wyglądu, parametrów i charakterystyk oraz umieszczonych na nich oznaczeń; 6) określać funkcje poszczególnych elementów układów elektronicznych na podstawie analizy schematów ideowych; 7) mierzyć parametry i wyznaczać charakterystyki elementów i układów elektronicznych; 8) analizować pracę układów elektronicznych na podstawie schematów ideowych oraz uzyskanych wyników pomiarów; 9) określać wpływ parametrów elementów i podzespołów na pracę układów elektronicznych; 10) lokalizować i naprawiać uszkodzenia w układach elektronicznych; 11) dobierać elementy i układy elektroniczne do przewidywanego zastosowania oraz warunków pracy; 12) montować, uruchamiać i testować układy elektroniczne; 13) programować układy elektroniczne; 14) projektować proste układy elektroniczne; 15) uŝytkować proste maszyny, urządzenia i instalacje elektryczne; 16) korzystać z Polskich Norm, dokumentacji technicznej, katalogów; 4

17) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej, ochrony od poraŝeń prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska podczas montaŝu, uruchamiania i pomiarów elementów i układów elektronicznych. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych: 1) obwody elektryczne prądu stałego; 2) obwody elektryczne prądu przemiennego; 3) pole elektryczne; 4) pole magnetyczne i elektromagnetyzm; 5) pomiary elektryczne; 6) przebiegi niesinusoidalne; 7) czwórniki i filtry; 8) stany nieustalone; 9) maszyny i urządzenia elektryczne; 10) przyrządy półprzewodnikowe; 11) elementy bierne w elektronice; 12) wzmacniacze; 13) generatory napięcia sinusoidalnego; 14) analogowe układy scalone; 15) zasilacze; 16) generatory przebiegów niesinusoidalnych; 17) układy modulacji i demodulacji; 18) arytmetyka cyfrowa i algebra logiki; 19) układy cyfrowe; 20) przetwarzanie A/C i C/A; 21) przetworniki pomiarowe; 22) cyfrowe układy sprzęgające i wyjściowe mocy; 23) pamięci półprzewodnikowe; 24) systemy mikroprocesorowe; 25) zasady współpracy mikroprocesora z układami zewnętrznymi; 26) mikrokontrolery; 5

27) urządzenia wykonawcze, pomiarowe i regulatory stosowane w automatyce; 28) przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej, ochrony od poraŝeń prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska podczas montaŝu, uruchamiania i pomiarów elementów i układów elektronicznych. BLOK: URZĄDZENIA ELEKTRONICZNE 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) rozpoznawać na schematach ideowych poszczególne bloki funkcjonalne przyrządów pomiarowych; 2) rozróŝniać gniazda i elementy regulacyjne przyrządów pomiarowych; 3) charakteryzować parametry przyrządów pomiarowych; 4) uŝytkować przyrządy pomiarowe zgodne z instrukcją; 5) dobierać metody, przyrządy i zakresy pomiarowe w zaleŝności od rodzajów sygnałów elektrycznych i przewidywanych wskazań; 6) wykorzystywać komputer do pomiarów i obróbki wyników pomiarów; 7) obliczać i szacować błędy pomiaru; 8) rozpoznawać na schematach ideowych i blokowych poszczególne bloki funkcjonalne urządzeń audiowizualnych oraz określać ich rolę; 9) analizować działanie urządzeń audiowizualnych na podstawie obserwacji funkcjonowania i wyników pomiarów oraz lokalizować usterki; 10) dobierać urządzenia audiowizualne w zaleŝności od wymagań uŝytkowych i warunków technicznych; 11) instalować, uruchamiać i eksploatować urządzenia audiowizualne; 12) rozpoznawać na schematach montaŝowych elementy funkcjonalne układu automatyki; 13) programować regulatory ciągłe i nieliniowe; 14) wykorzystywać regulatory i sterowniki PLC w typowych układach automatycznego sterowania; 15) montować układy sterowania na podstawie schematu montaŝowego; 16) testować tory wejściowe i wyjściowe poszczególnych urządzeń wchodzących 6

w skład układu sterowania; 17) dobierać optymalne nastawy regulatorów; 18) uruchamiać i testować układ sterowania z regulatorem oraz interpretować wyniki pomiarów; 19) programować terminal operatorski i modyfikować oprogramowanie uŝytkowe stacji operatorskiej; 20) lokalizować i usuwać uszkodzenia występujące w układach automatyki; 21) montować komputer z podzespołów; 22) przygotowywać komputer do pracy; 23) instalować i konfigurować system operacyjny oraz oprogramowanie uŝytkowe; 24) instalować urządzenia wewnętrzne i peryferyjne; 25) instalować sieć lokalną; 26) testować osiągi urządzeń komputerowych; 27) diagnozować i naprawiać uszkodzenia; 28) posługiwać się programami narzędziowymi do konfiguracji, archiwizacji i odzyskiwania danych z dysków twardych; 29) wyszukiwać w Internecie informacje dotyczące urządzeń elektronicznych; 30) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej, ochrony od poraŝeń prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska podczas prac montaŝowych i eksploatacyjnych. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych: 1) przyrządy pomiarowe; 2) urządzenia elektroakustyczne; 3) urządzenia radiowe; 4) urządzenia telewizyjne; 5) telewizja kablowa i satelitarna; 6) urządzenia zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu; 7) systemy kontroli dostępu; 8) systemy zabezpieczeń; 9) układy i urządzenia automatyki; 10) urządzenia techniki komputerowej; 7

11) przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej, ochrony od poraŝeń prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska podczas praz montaŝowych i eksploatacyjnych. BLOK: TECHNIKI WYTWARZANIA 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) dobierać materiały stosowane w elektronice; 2) rozpoznawać obszary zastosowania powłok ochronnych; 3) rozróŝniać etapy procesu produkcyjnego; 4) stosować normy dotyczące kontroli jakości; 5) rozróŝniać technologie wytwarzania urządzeń elektronicznych; 6) charakteryzować metody wytwarzania i technologie montaŝu płytek drukowanych; 7) charakteryzować połączenia elektryczne; 8) rozróŝniać podzespoły mechaniczne stosowane w urządzeniach elektronicznych; 9) posługiwać się przyrządami do pomiaru wielkości geometrycznych i elektrycznych; 10) wykonywać proste prace z zakresu obróbki ręcznej; 11) montować elementy mechaniczne w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych; 12) mocować: transformatory, radiatory, złącza, wyłączniki, potencjometry, gniazda, bezpieczniki, styczniki i przekaźniki; 13) montować złącza zaciskowe; 14) kleić metale i tworzywa sztuczne; 15) lutować przewody i kable wieloŝyłowe; 16) montować i lutować elementy i układy elektroniczne na płytach drukowanych; 17) posługiwać się dokumentacją techniczną, instrukcjami i schematami montaŝowymi; 18) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej, ochrony od poraŝeń prądem elektrycznym oraz ochrony 8

środowiska podczas wykonywania pracy. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych: 1) materiały stosowane w elektronice; 2) proces produkcyjny; 3) kontrola jakości w procesie produkcyjnym; 4) wytwarzanie elementów, układów i urządzeń elektronicznych; 5) połączenia elektryczne; 6) obróbka ręczna metali i tworzyw sztucznych; 7) pomiar wielkości geometrycznych i elektrycznych; 8) montaŝ mechaniczny układów i urządzeń elektronicznych; 9) montaŝ elektryczny układów i urządzeń elektronicznych; 10) dokumentacja techniczna urządzeń elektronicznych; 11) przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej, ochrony od poraŝeń prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pracy. BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) wyjaśniać mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej; 2) rozróŝniać formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw; 3) sporządzać budŝet i planować rozwój przedsiębiorstwa; 4) opracowywać plan marketingowy; 5) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy; 6) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia; 7) sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej; 8) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy; 9) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy 9

ochrony przeciwpoŝarowej, ochrony przeciwporaŝeniowej oraz ochrony środowiska; 10) stosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej; 11) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii; 12) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy; 13) określać wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy; 14) komunikować się z uczestnikami procesu pracy; 15) prowadzić negocjacje; 16) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej; 17) podejmować decyzje; 18) korzystać z obcojęzycznych źródeł informacji, dokumentacji technicznej, norm, katalogów oraz oprogramowania uŝytkowego; 19) organizować doskonalenie zawodowe pracowników; 20) przestrzegać zasad etyki. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych: 1) gospodarka rynkowa; 2) formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw; 3) analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie; 4) struktura budŝetu przedsiębiorstwa; 5) plan rozwoju przedsiębiorstwa; 6) strategie marketingowe; 7) metody poszukiwania pracy; 8) dokumenty dotyczące zatrudnienia; 9) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej; 10) prawo pracy i prawo o swobodzie działalności gospodarczej; 11) bezpieczeństwo i higiena pracy; 12) ochrona przeciwpoŝarowa, ochrona przeciwporaŝeniowa i ochrona środowiska; 13) elementy ergonomii; 14) zagroŝenia i profilaktyka w środowisku pracy; 15) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy 10

pracy; 16) zasady i metody komunikowania się; 17) elementy socjologii i psychologii pracy; 18) źródła informacji zawodowej i oprogramowanie uŝytkowe w języku obcym; 19) formy doskonalenia zawodowego; 20) etyka. III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE Nazwa bloku programowego Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % * Podbudowa programowa: gimnazjum, liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum liceum uzupełniające, technikum uzupełniające Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa; zawody: monter elektronik, monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych Podstawy elektroniki 30 35 Urządzenia elektroniczne 45 45 Techniki wytwarzania 10 5 Podstawy działalności zawodowej 5 5 Razem 90** 90** * Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieŝy i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej). ** Pozostałe 10% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację. 11

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Do realizacji treści kształcenia, ujętych w blokach programowych, odpowiednie są następujące pomieszczenia dydaktyczne: 1) laboratorium elektrotechniki i elektroniki; 2) laboratorium układów analogowych i cyfrowych; 3) laboratorium układów mikroprocesorowych; 4) laboratorium urządzeń elektronicznych; 5) pracownia montaŝu układów elektronicznych. Laboratorium elektrotechniki i elektroniki powinno być wyposaŝone w: 1) stanowiska pomiarowe, zasilane napięciem 230/400 V prądu przemiennego, zabezpieczone ochroną przeciwporaŝeniową zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz wyposaŝone w wyłączniki awaryjne i wyłącznik awaryjny centralny (jedno stanowisko dla jednego ucznia); 2) zasilacze stabilizowane napięcia stałego 0 24 V, autotransformatory, generatory funkcyjne; 3) przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe amperomierze, woltomierze, watomierze, omomierze, mostki RLC, oscyloskopy o paśmie 20 MHz z sondami pomiarowymi; 4) zestawy elementów elektrycznych i elektronicznych; 5) makiety (trenaŝery) z układami elektrycznymi i elektronicznymi przystosowane do badań; 6) transformatory jednofazowe, silniki elektryczne małej mocy, model do montaŝu i badania domowej instalacji elektrycznej; 7) komputery z oprogramowaniem do symulacji pracy układów elektrycznych i elektronicznych oraz do obróbki wyników pomiarów (wykonania obliczeń i wykresów). Laboratorium układów analogowych i cyfrowych powinno być wyposaŝone w: 1) stanowiska pomiarowe, zasilane napięciem 230 V prądu przemiennego, zabezpieczone ochroną przeciwporaŝeniową zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz wyposaŝone w wyłączniki awaryjne i wyłącznik awaryjny centralny (jedno stanowisko dla jednego ucznia); 12

2) zasilacze stabilizowane napięcia stałego 0 24 V, +/- 15 V, + 5 V, zadajniki stanów logicznych, generatory funkcyjne; 3) przyrządy pomiarowe uniwersalne, mostki pomiarowe, oscyloskopy z sondami pomiarowymi, testery; 4) makiety (trenaŝery) z układami elektronicznymi do badania: wzmacniaczy, generatorów napięć sinusoidalnych i impulsowych, stabilizatorów, układów modulacji, przetworników A/C i C/A, układów cyfrowych scalonych, pamięci półprzewodnikowych, wyświetlaczy cyfrowych; 5) komputery z oprogramowaniem do symulacji pracy układów elektronicznych oraz do obróbki wyników pomiarów. Laboratorium układów mikroprocesorowych powinno być wyposaŝone w: 1) stanowiska pomiarowe, zasilane napięciem 230 V prądu przemiennego, zabezpieczone ochroną przeciwporaŝeniową zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz wyposaŝone w wyłącznik awaryjny centralny (jedno stanowisko dla jednego ucznia); 2) dydaktyczne systemy mikroprocesorowe umoŝliwiające: pisanie programów z uŝyciem asemblera, obsługę zewnętrznych układów wejścia-wyjścia (klawiatura, wyświetlacz), obsługę układów czasowych - liczników, obsługę układów transmisji szeregowej i równoległej, programowanie układów przerwań, obsługę przetworników A/C i C/A, przetwarzanie danych pomiarowych oraz badanie czujników i układów wykonawczych stosowanych w automatyce; 3) komputery z oprogramowaniem symulacyjnym do demonstracji działania procesora, sprzęŝone z dydaktycznymi systemami mikroprocesorowymi. Laboratorium urządzeń elektronicznych powinno być wyposaŝone w: 1) stanowiska umoŝliwiające instalowanie, uruchamianie i eksploatowanie: urządzeń elektroakustycznych, odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych, urządzeń i bloków funkcjonalnych systemu telewizji kablowej i satelitarnej, systemów kontroli dostępu i systemów zabezpieczeń, urządzeń zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu, elementów, układów i urządzeń automatyki przemysłowej, systemów pomiarowych, urządzeń techniki komputerowej (jedno stanowisko dla jednego ucznia); 2) stanowiska umoŝliwiające instalowanie, uruchamianie i eksploatowanie elementów, układów i urządzeń automatyki przemysłowej (jedno stanowisko 13

dla jednego ucznia); 3) stanowiska umoŝliwiające montaŝ, uruchamianie i eksploatowanie urządzeń techniki komputerowej (jedno stanowisko dla jednego ucznia). Pracownia montaŝu układów elektronicznych powinna być wyposaŝona w: 1) stanowiska do montaŝu mechanicznego i elektrycznego podzespołów urządzeń elektronicznych (jedno stanowisko dla jednego ucznia); 2) oprzyrządowanie do lutowania; 3) przyrządy pomiarowe uniwersalne. Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej naleŝy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. Praktyczna nauka zawodu moŝe odbywać się w szkolnych pracowniach i laboratoriach, centrach kształcenia praktycznego, centrach kształcenia ustawicznego oraz przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych. 14