WOJEWODA ZACHODNIOPOMORSKI S-2.431.1.1.2016.RK Szczecin lutego 2016 r. Pani Barbara Bartoszewicz Dyrektor Centrum Opieki nad Dzieckiem im. Konstantego Maciejewicza w Szczecinie Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. poz. 1477), w dniach 18-22 stycznia 2016 r. została przeprowadzona kontrola w trybie zwykłym w Placówce Opiekuńczo Wychowawczej Czereśniowy domek w Szczecinie, przy ul. Łosiowej 5 oraz w Centrum Opieki nad Dzieckiem im. Konstantego Maciejewicza w Szczecinie, przy ul. Wszystkich Świętych 66. Kontrolę na podstawie upoważnienia nr 1/2016 z dnia 08 stycznia 2016 r. przeprowadził zespół kontrolny w składzie: Renata Karwowska kierownik oddziału, osoba kierująca zespołem oraz Hanna Krzywonos inspektor wojewódzki. Przedmiotem kontroli były zagadnienia dotyczące działalności Placówki w zakresie standardu świadczonych usług, standardu opieki i wychowania oraz kwalifikacji zatrudnionych osób. Kontrolą objęto okres od 01 stycznia 2015 r. do 18 stycznia 2016 r. akta kontroli str. 4 Działalność Placówki w zakresie objętym kontrolą oceniona została pozytywnie.* Na sformułowanie oceny wpływ miała analiza następujących zagadnień: 1) kwalifikacje zatrudnionych osób, 2) przestrzeganie praw dziecka, 3) zasadność pobytu dziecka w placówce, w tym działania placówki na rzecz powrotu wychowanków do rodziny i utrzymywania przez nich kontaktów z rodzicami, 4) warunki lokalowe, 5) zapewnienie dzieciom wyżywienia, dostosowanego do ich potrzeb rozwojowych, kulturowych, religijnych oraz stanu zdrowia, w tym dostępu do produktów żywnościowych i napojów przez całą dobę, zapewnienie dostępu do nauki, zajęć * Do oceny kontrolowanego podmiotu stosuje się 4-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna z uchybieniami, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości i negatywna. Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie ul. Wały Chrobrego 4, 70 502 Szczecin tel. 91 4303-315, 91 4342-413, fax 91 4330-250, e-mail: wojewoda@szczecin.uw.gov.pl Informacja dla Obywatela tel. 222-500-115 lub 222-500-109 www.obywatel.gov.pl
wychowawczych, kompensacyjnych, a także terapeutycznych i rewalidacyjnych, zaopatrzenie w środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne, zapewnienie dostępu do opieki zdrowotnej i zaopatrzenie w produkty lecznicze, 6) wyposażenie dzieci w odzież, obuwie, bieliznę i inne przedmioty osobistego użytku, stosownie do wieku i indywidualnych potrzeb, zabawki odpowiednie do wieku rozwojowego, środki higieny osobistej, 7) wypłacanie kwot pieniężnych do własnego dysponowania przez dziecko, 8) pokrywanie kosztów przejazdu dziecka do uzasadnionych miejsc oraz kosztów pobytu w internacie lub bursie, 9) prowadzenie obowiązującej dokumentacji, 10) przygotowanie placówki do wypełniania zadań określonych w jej regulaminie. Ustaleń dokonano w oparciu o informacje przekazane przez dyrektora i zastępcę dyrektora Centrum Opieki nad Dzieckiem im. Konstantego Maciejewicza, analizę ankiet przeprowadzonych wśród 11 wychowanków, rozmowy z 1 dzieckiem i pisemnej informacji udzielonej przez 6 wychowawców, dokumentacji prowadzonej w Placówce, w Centrum Opieki nad Dzieckiem oraz losowo wybranej dokumentacji dzieci: D.J., A.R., K.Ż. i D.G. akta kontroli str. 13-84 Placówka funkcjonuje od 26 lutego 2013 r. na podstawie zezwolenia Wojewody Zachodniopomorskiego decyzja nr 21/2013. Powstała w wyniku przekształcenia Wielofunkcyjnej Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej im. Konstantego Maciejewicza w Szczecinie. Dysponuje 14 miejscami całodobowej opieki dla dzieci i młodzieży. Placówką od momentu powstania kieruje pani Barbara Bartoszewicz, dyrektor Centrum Opieki nad Dzieckiem im. Konstantego Maciejewicza, przy pomocy zastępcy pani Marioli Januszewskiej-Wiśniewskiej. Zgodnie z regulaminem jest to placówka typu socjalizacyjnego. 1. Kwalifikacje zatrudnionych osób. W Placówce do pracy z dziećmi zatrudnionych było 6 wychowawców. Wszyscy posiadali kwalifikacje adekwatne do zajmowanych stanowisk i zgodne z wymogami określonymi w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Wsparcie specjalistyczne zapewniało Centrum Opieki nad Dzieckiem, które zatrudniało: dyrektora, 2 zastępców dyrektora, głównego specjalistę, 3 psychologów, 3 specjalistów pracy z rodziną, 3 pedagogów, terapeutę, 2 terapeutów zajęciowych, socjoterapeutę, instruktora terapii zajęciowej i 3 opiekunki dziecięce. Pracownicy ci również posiadali kwalifikacje adekwatne do zajmowanych stanowisk. Zgodnie z informacją przekazaną przez dyrektora Centrum psycholodzy podjęli starania o uzupełnienie wszystkich wymogów do prawa wykonywania zawodu psychologa w rozumieniu ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. akta kontroli str.87-95 2. Przestrzeganie praw dziecka w placówce. Ankieta i rozmowy przeprowadzone z dziećmi wskazały na przestrzeganie ich podstawowych praw. Dzieci miały zaspokojone m.in. prawo do prywatności, swobód religijnych, kontaktów z rodzicami, tajemnicy korespondencji, decydowania i wyboru. Potwierdziły, że wychowawcy rozmawiają z nimi na temat praw oraz postępowania w przypadku ich łamania. W Placówce unika się określenia kary zastępując je konsekwencjami. Stosowane konsekwencje nie naruszały godności i praw dzieci. Wychowankowie wskazali szeroki wachlarz nagród, co może świadczyć o pozytywnym podejściu wychowawczym. 2
Na pytanie, czy wychowankowie mają możliwość uczestniczenia w praktykach religijnych adekwatnie do deklarowanego wyznania, wszyscy pracownicy odpowiedzieli twierdząco. Zgodnie z oświadczeniem dyrektora wszyscy wychowankowie Placówki Opiekuńczo- Wychowawczej Czereśniowy domek byli wyznania rzymsko-katolickiego. akta kontroli str. 187 Nie stwierdzono stosowania żadnej z form przemocy przez pracowników zajmujących się dziećmi. Obserwacja zajęć wskazała na pozytywne relacje wychowawca wychowanek, co również zostało potwierdzone w ankietach dzieci, które pozytywnie oceniły swoje relacje z pracownikami. Pojedynczy wychowankowie wskazali na występowanie przemocy rówieśniczej. Dotyczyło to przede wszystkim relacji z dwoma młodszymi wychowankami, u których zdiagnozowano zaburzenia zachowania i emocji. Problem ten pojawił się również w wypowiedziach wychowawców. Podejmowane były prawidłowe działania służące wyeliminowaniu zachowań niepożądanych m.in. wyciszanie konfliktu, rozmowy, zajęcia ze specjalistami, zapewnienie indywidualnej opieki. W ramach podtrzymywania więzi pomiędzy rodzeństwem, na podstawie informacji udzielonych przez pracowników ustalono, że dzieci mogą mieszkać w jednym pokoju są pod opieką jednego wychowawcy prowadzącego, jeśli mieszkają w różnych placówkach mogą się odwiedzać i utrzymywać kontakt telefoniczny. Na pytanie, co chcesz zmienić w Placówce dzieci odpowiadały, że chciałyby otrzymywać wyższe kieszonkowe i chciałyby, aby zmienić zachowanie dwóch wychowanków, którzy są nadpobudliwi, biją innych. Żadna z proponowanych zmian nie świadczy o źle prowadzonym procesie wychowawczym. akta kontroli str. 96-186 i 188 3. Zasadność pobytu dziecka w placówce oraz działania podejmowane na rzecz powrotu wychowanków do rodziny i utrzymywania przez nich kontaktów z rodzicami. Dzieci umieszczone w Placówce posiadały postanowienia sądu o objęciu ich taką opieką oraz skierowania wydane przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Szczecinie. akta kontroli str. 189 W kontrolowanych przypadkach: D.J., A.R., K.Ż. i D.G. w aktach znajdował się komplet wymaganej dokumentacji. Ocena zasadności pobytu dziecka w placówce była dokonywana przez zespół ds. okresowej oceny sytuacji dziecka z zachowaniem terminów określonych w obowiązujących w tym zakresie przepisach. Wnioski odnośnie zasadności dalszego pobytu dzieci w Placówce były formułowane na piśmie. Informacja o podjętych wnioskach przekazywana była do sądu. W skład zespołu wchodzili pracownicy Placówki, Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Szczecinie, Publicznego Ośrodka Adopcyjnego w Szczecinie, asystenci rodzin i sporadycznie rodzice dzieci. W 7 skontrolowanych posiedzeniach zespołu nie było rodziców dziecka, a w dwóch przedstawiciela ośrodka adopcyjnego, ale Placówka każdorazowo, na piśmie, informowała o planowanym posiedzeniu zespołu. Modyfikacji planów pomocy dziecku dokonywano w trakcie posiedzenia zespołu. Wychowankowie potwierdzili, że wychowawcy rozmawiają z nimi o ważnych sprawach, które ich dotyczą. W okresie objętym kontrolą żadne dziecko nie było zgłaszane do ośrodka adopcyjnego w celu umieszczenia w rodzinie przysposabiającej. akta kontroli str. 13-84 i 191 W okresie od 1 stycznia 2015 r. do 18 stycznia 2016 r. do Placówki przyjęto 2 wychowanków, a 1 ją opuścił w związku z usamodzielnieniem. W Placówce, 3
w kontrolowanym okresie umieszczone zostało jedno dziecko poniżej 7 roku życia. Wychowanek M.Ż. 4-letni został umieszczony razem ze starszym rodzeństwem. akta kontroli str. 192 i 193 Na podstawie rozmów z pracownikami, przeprowadzonych ankiet, rozmów z dziećmi oraz analizy dokumentacji kontrolujący stwierdzili, że Placówka podejmowała prawidłowe działania w kierunku powrotu dzieci do domów rodzinnych i utrzymywania kontaktów z rodzicami. Wszyscy pracownicy i wychowankowie potwierdzili, że rodzice mogli odwiedzać swoje dzieci w Placówce. Na pytanie, w jaki sposób Placówka dba o związki emocjonalne dziecka z rodziną, pracownicy odpowiadali, że poprzez: urlopowanie dzieci do domów rodzinnych, kontakt telefoniczny, pomoc w pisaniu wniosków do sądu, angażowanie rodziców do udziału w różnych uroczystościach dziecka, możliwość odwiedzania dzieci w placówce. Prowadzona była praca z rodziną, polegająca m.in. na ścisłej współpracy z asystentami rodzin. Spośród 4 losowo wybranych przypadków, w 3 zostały sporządzone plany pracy z rodziną, w jednym przypadku rodzice nie wykazywali zainteresowania swoim dzieckiem i Placówka wystąpiła do sądu z wnioskiem o pozbawienie władzy rodzicielskiej. akta kontroli str. 13-84 i 96-186 4. Warunki lokalowe. Placówka posiadała warunki lokalowe zgodne z obowiązującym standardem określonym w 18 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej. Mieszkanie było urządzone estetycznie i funkcjonalnie. Liczba pomieszczeń i ich wyposażenie było dostosowane do liczby umieszczonych dzieci. akta kontroli str. 194-195 5. Zapewnienie dzieciom wyżywienia, dostosowanego do ich potrzeb rozwojowych, kulturowych, religijnych oraz stanu zdrowia, w tym dostępu do produktów żywnościowych i napojów przez całą dobę, zapewnienie dostępu do nauki, zajęć wychowawczych, kompensacyjnych, a także terapeutycznych i rewalidacyjnych, zaopatrzenie w środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne, zapewnienie dostępu do opieki zdrowotnej i zaopatrzenie w produkty lecznicze. Wychowankowie ocenili wyżywienie pozytywnie. Wychowawcy wskazali, że dzieci mają dostęp do produktów żywnościowych i napojów przez całą dobę. Całodobowy dostęp do produktów żywnościowych i napojów potwierdzili również wszyscy wychowankowie. W Placówce nie przebywały dzieci wymagające zabezpieczenia w specjalne środki żywieniowe. akta kontroli str. 196 Na dzień kontroli wszyscy wychowankowie realizowali obowiązek szkolny. Sześciu było uczniami szkoły podstawowej, pięciu gimnazjum, dwoje szkoły zawodowej i jeden szkoły średniej. Nie było dzieci przebywających w internatach. Dwoje dzieci objętych było nauczaniem indywidualnym. Wychowankowie ci mieli również zapewnioną indywidualną opiekę na terenie Placówki. U siedmiu wychowanków występowały opóźnienia szkolne. Objęci oni zostali zajęciami wyrównawczymi Wychowankowie otrzymywali pomoc adekwatną do występujących deficytów. akta kontroli str. 197-201 4
Na dzień kontroli nie było wychowanków umieszczonych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii. akta kontroli str. 202 W Placówce na dzień kontroli przebywał jeden wychowanek niepełnosprawny. Dziecko ( ) otoczone jest stałą opieką psychiatry. Lekarz wystąpił do sądu o wydanie postanowienia o umieszczeniu w ośrodku leczniczo-rehabilitacyjnym. akta kontroli str. 203-204 Wychowankowie potwierdzili wyposażenie w przybory i podręczniki szkolne. W okresie objętym kontrolą na ten cel wydatkowano kwotę 4.718,70 zł. akta kontroli str. 205 Placówka dbając o rozwój zainteresowań swoich podopiecznych stworzyła warunki do udziału w dodatkowych zajęciach, m.in. treningach piłki nożnej, siatkowej i koszykowej. Jedno dziecko jest uczestnikiem koła cukierniczego. W czasie wolnym organizowane były różne formy zajęć aktywizujące wychowanków, np. wyjścia do kina, na basen, do kręgielni, wyjazdy, wycieczki, zabawy z użyciem x-boxa, komputera, gier planszowych, zajęcia kulinarne. akta kontroli str. 206-208 Wszyscy wychowankowie Placówki posiadali ubezpieczenie zdrowotne i byli zapisani do lekarza pierwszego kontaktu. Dwoje dzieci ze względu na zaburzenia zachowania i emocji, a jedno jeszcze ze względu na moczenie i brudzenie nieorganiczne objętych zostało pomocą specjalistyczną. akta kontroli str. 209 W okresie podlegającym kontroli troje dzieci przebywało w szpitalu psychiatrycznym. Wychowanek ( ) hospitalizowany był 3-krotnie, ( ) 2-krotnie. W dokumentacji znajdowały się skierowania lekarza (w jednym przypadku przyjęcie w trybie nagłym) i zgody rodziców (w jednym przypadku postanowienie sądu). Placówka realizowała zalecenia wydane przez szpital. akta kontroli str. 210-215 Recepty wystawiane przez lekarzy realizowano na bieżąco. Zgodnie z pisemną informacją dyrektora Centrum, w kontrolowanym okresie na środki farmakologiczne i zabezpieczenie medyczne wydatkowano kwotę 3.353,49 zł. akta kontroli str. 205 6. Wyposażenie dzieci w odzież, obuwie, bieliznę i inne przedmioty osobistego użytku, zabawki odpowiednie do wieku rozwojowego, środki higieny osobistej. Na podstawie informacji udzielonej przez pracowników, rozmów z dziećmi, oględzin wyposażenia dzieci, stwierdzono, że posiadały one odzież i obuwie w odpowiedniej ilości i adekwatne do pory roku. Zgodnie z pisemną informacją dyrektora Placówki, w kontrolowanym okresie na odzież i obuwie wydatkowano kwotę 10.914,75 zł, a na środki higieny osobistej kwotę 3.435,04 zł. akta kontroli str. 205 Pomieszczenia zajmowane przez dzieci były wyposażone w zabawki i materiały dydaktyczne. 5
7. Wypłacanie drobnych kwot do własnego dysponowania przez dziecko. Zgodnie z odpowiedziami udzielonymi przez wychowanków na pytania ankietowe i informacji udzielonej przez pracowników stwierdzono, że wychowankowie otrzymywali systematycznie kieszonkowe w zróżnicowanej wysokości, wynoszącej średnio od 10 do 80 zł. Dwie odpowiedzi udzielone przez dzieci wskazywały, że zdarzyły się przypadki, kiedy nie otrzymali kieszonkowego. Pracownicy poinformowali, że nie ma sytuacji, aby wychowanek nie otrzymał minimalnej kwoty do własnego dysponowania określonej w przepisach, z wyjątkiem dzieci przebywających na długotrwałych ucieczkach. Wypłacanie dzieciom kieszonkowego sprawdzono na podstawie list wypłat za miesiące luty i grudzień 2015 r. Dokumenty potwierdzały, że dzieci otrzymały kwoty do własnego dysponowania, z wyjątkiem wychowanka G.B., który przebywał na ucieczce. W Placówce opracowany został regulamin przyznawania kieszonkowego wprowadzony Zarządzeniem Nr 10/2013 Dyrektora Centrum Opieki nad Dzieckiem im. Konstantego Maciejewicza w Szczecinie z dnia 28 lutego 2013 r. akta kontroli str.216-218 8. Pokrywanie kosztów przejazdu dziecka do uzasadnionych miejsc oraz kosztów pobytu w internacie lub bursie. Na podstawie informacji udzielonej przez pracowników na temat realizacji zadań opiekuńczowychowawczych w Placówce, rozmów z dyrektorem Centrum oraz z wychowankami, ustalono, że dla dzieci kupowane były bilety komunikacji miejskiej lub dowożone były samochodem służbowym. W Placówce nie było wychowanków przebywających w internatach lub bursach. akta kontroli str. 219 9. Prowadzenie dokumentacji wychowanków. Na podstawie analizy akt D.J., A.R., K.Ż. i D.G. stwierdzono, że w Placówce prowadzona była dokumentacja określona w rozporządzeniu w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej. Prowadzone były plany pomocy dziecku, karty pobytu dziecka w placówce, arkusze badań i obserwacji pedagogicznych i psychologicznych, karty udziału w zajęciach specjalistycznych wraz z opisem ich przebiegu. Dokumentacja wychowanków prowadzona była dokładnie, sumiennie, a informacje w niej zawarte wskazywały na dużą znajomość podopiecznych. Bardzo dobrze prowadzone były plany pomocy wychowanków D.G. i K.Ż. W Placówce prowadzona była księga ewidencji wychowanków, która zawierała wszystkie wymagane elementy. akta kontroli str. 220 10. Przygotowanie placówki do wypełniania zadań określonych w regulaminie. Placówka działa na podstawie statutu przyjętego Uchwałą Nr XXVIII/818/13 Rady Miasta Szczecin z dnia 18 marca 2013 r. oraz regulaminu Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej Czereśniowy domek opracowanego przez dyrektora Centrum Opieki nad Dzieckiem im. Konstantego Maciejewicza i przyjętego przez Prezydenta Miasta Szczecin 20 grudnia 2012 r. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych można stwierdzić, że Placówka przygotowana była do realizowania zadań określonych w regulaminie. Pracownicy posiadali zakresy czynności uwzględniające szeroko pojętą opiekę i wychowanie oraz współpracę z rodzinami wychowanków. Prawidłowo zabezpieczona była opieka w ciągu dnia i w godzinach nocnych. W kontrolowanym okresie Placówka nie korzystała ze wsparcia wolontariuszy. akta kontroli str. 221-225 6
Jednym z podstawowych zadań placówki opiekuńczo-wychowawczej jest przygotowanie dzieci do dorosłego, samodzielnego, odpowiedzialnego życia. Zadanie to było realizowane prawidłowo. Wychowankowie m.in. samodzielnie robili zakupy, wykonywali prace porządkowe w mieszkaniu, przygotowywali posiłki, obsługiwali sprzęt agd, byli wdrażani do podejmowania samodzielnych decyzji, gospodarowali środkami finansowymi, załatwiali sprawy w urzędach. W Placówce pracuje się nad utrzymywaniem więzi pomiędzy rodzeństwem i podejmuje działania, aby dzieci mogły być razem. W kontrolowanym okresie, po umieszczeniu w Placówce, nie było rozdzielone żadne rodzeństwo akta kontroli str. 226-227 W celu usprawnienia pracy, w Placówce wdrożono 3 programy Program Profilaktyczno- Wychowawczy 2015, Program Edukacyjno-Wychowawczy Prawy brzeg kultury i Program Edukacyjno-Wychowawczy Prawy brzeg kultury2016 Muzyka łagodzi obyczaje oraz 20 procedur postępowania w różnych sytuacjach. akta kontroli 228-230 Placówka prawidłowo realizowała zadania objęte kontrolą. Wystąpienie pokontrolne sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, które otrzymują: - Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Czereśniowy domek w Szczecinie, - Wydział Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie. Dokonano wpisu w książce kontroli pod pozycją 1/2016. Informuję, że jednostka kontrolowana może zgłosić umotywowane zastrzeżenia do wystąpienia pokontrolnego w terminie 7 dni od daty jego otrzymania. Zespół inspektorów:...... Dyrektor Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego:... 7