NAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE 3(14) 2014 ENGINEERING SCIENCES AND TECHNOLOGIES ISSN 2080-5985 Agieszka Orkusz Uiwersytet Ekoomiczy we Wrocławiu e-mail: agieszka.orkusz@ue.wroc.pl OCENA WYBRANYCH ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU. CZĘŚĆ I Streszczeie: Żywieie jest jedym z ajważiejszych czyików warukujących prawidłowy wzrost i rozwój człowieka. Dowiedzioo, że iewłaściwe żywieie jest podłożem do powstaia i rozwoju takich chorób, jak m.i.: miażdżyca, adciśieie tęticze, otyłość czy cukrzyca typu II. Celem pracy była ocea zachowań żywieiowych studetów Uiwersytetu Ekoomiczego we Wrocławiu z uwzględieiem wybraych zwyczajów żywieiowych i podejmowaej przez ich aktywości fizyczej. W badaiach udział wzięło 181 respodetów (124 kobiety i 57 mężczyz). Dae uzyskao metodą wywiadu a podstawie kwestioariusza, zawierającego stadaryzowae odpowiedzi do wyboru. Nieprawidłowe zwyczaje żywieiowe występowały zarówo u kobiet, jak i mężczyz. Stwierdzoo statystyczie istoty wpływ płci a zwyczaje żywieiowe badaych studetów. Główe błędy żywieiowe popełiae przez studetów to: ieregularość spożywaia posiłków, pomijaie drugiego śiadaia i podwieczorku. Samoocea racjoalego odżywiaia potwierdza, że studeci mają świadomość złych awyków. Studeci, pomimo zajomości zasad dotyczących prawidłowego żywieia, ie wcielają ich w życie. Sugeruje to koieczość kształtowaia wśród ich zdrowego stylu życia. Słowa kluczowe: zwyczaje żywieiowe, żywieie, aktywość fizycza, studeci. DOI: 10.15611/it.2014.3.05 1. Wstęp Przez prawidłowe żywieie rozumie się m.i. właściwe awyki i zwyczaje żywieiowe, regulare spożywaie posiłków, których skład zapewi całkowite zapotrzebowaie orgaizmu a eergię oraz zalecae składiki odżywcze potrzebe do optymalego rozwoju orgaizmu człowieka. Prawidłowe żywieie wraz z odpowiedią aktywością fizyczą jest iezbędym elemetem profilaktyki przewlekłych chorób cywilizacyjych, tj. otyłości, iedokrwieej choroby serca czy cukrzycy.
Ocea wybraych zwyczajów żywieiowych studetów Uiwersytetu Ekoomiczego... 75 Czas studiów jest szczególy, poieważ część studiującej młodzieży spędza go poza domem rodziym. Wielu autorów dowodzi, iż tryb życia młodzieży akademickiej jest często ieregulary, pojawiają się róże ałogi i błędy żywieiowe [Maaroos, Lador 2001; Ostrowska, Czapska, Karczewski 2001; Huag i i. 2003; Kolarczyk, Kwiatkowski, Lag-Młyarska 2003; Szpoar, Krzyszycha 2009; Stefańska i i. 2010], które w latach astępych mogą się przyczyić do rozwoju chorób cywilizacyjych [Wądołowska, Cicho 1996; Bajerska-Jarzębowska i i. 2004; Semeiuk 2009]. Do ukształtowaia się złych awyków żywieiowych u młodych ludzi może prowadzić brak wiedzy a temat zasad racjoalego sposobu żywieia. Jedak wielu autorów wskazuje, że młodzież studiująca a kierukach o profilu związaym z żywością i żywieiem człowieka, świadoma zaczeia dla zdrowia prawidłowego odżywiaia i aktywości fizyczej, ie stosuje tego w praktyce [Cisłak i i. 2005; Szpoar, Krzyszycha 2009; Likus i i. 2013]. Celem pracy była ocea zachowań żywieiowych studetów Uiwersytetu Ekoomiczego we Wrocławiu z uwzględieiem wybraych zwyczajów żywieiowych i podejmowaej aktywości fizyczej. 2. Materiały i metody badawcze W badaiu wzięło udział 181 studetów Uiwersytetu Ekoomiczego we Wrocławiu, Wydziału Iżyieryjo-Ekoomiczego. staowiły 68,5 ( = 124), a mężczyźi 31,5 ( = 57) badaych. W badaiach przeprowadzoych w czerwcu 2013 roku zbadao zwyczaje żywieiowe studetów metodą wywiadu żywieiowego za pomocą autorskiego kwestioariusza, zawierającego pytaia dotyczące wybraych zwyczajów i preferecji żywieiowych badaych osób, m.i. liczby i rodzaju spożywaych posiłków, częstotliwości ich spożywaia czy dojadaia między posiłkami. W pracy zaalizowao rówież odpowiedzi a pytaia dotyczące aktywości fizyczej. Poadto w badaiach poddao oceie sta odżywieia studetów a podstawie wskaźika masy ciała BMI (Body Mass Idex). Akietę wypełiło odpowiedio 89 i 92 studetów II i III roku studiów stacjoarych I stopia kieruku Zarządzaie i iżyieria produkcji o specjalości iżyieria produktów żywościowych. Oceę statystyczą wyików przeprowadzoo za pomocą programu komputerowego Statistica 9.0 firmy Statsoft Ic. USA z wykorzystaiem testu chi-kwadrat. Dwa ajważiejsze założeia testu iezależości chi-kwadrat, tj. miimalej liczebości grup a poziomie 5 jedostek oraz iezależości zdarzeń, zostały spełioe. Poziom istotości statystyczej ustaloo przy p 0,05. 3. Wyiki i ich omówieie Na podstawie masy ciała i wzrostu akietowaych oceioo wskaźik BMI (tab. 1). Wśród ogółu badaych zdecydowaa większość (84,0; = 152) charakteryzowa-
76 Agieszka Orkusz ła się prawidłową masą ciała. W badaej grupie iedowagę miało 5,6 studetek ( = 7), wychudzeiem cechowała się jeda osoba (0,8), a adwagą 8,1 akietowaych kobiet ( = 10). W przypadku mężczyz prawidłową masę ciała miało 84,2 ( = 48), a adwagę 15,8 ( = 9) badaych studetów. U studetów ie stwierdzoo iedowagi. Wyiki badań własych, dotyczące wskaźika BMI, są zgode z wyikami badań iych autorów [Gacek 2003; Semeiuk 2009; Seń, Zacharczuk, Litowska 2012] i potwierdzają, iż więcej studetek wykazuje iedowagę, atomiast więcej studetów adwagę. Tabela 1. Wskaźik BMI wśród badaych Table 1. BMI amog respodets BMI =124 Mężczyźi = 57 Ogółem = 181 15,0-17,4 wychudzeie 1 0,8 1 0,5 17,5-18,4 iedowaga 7 5,6 7 3,9 18,5-24,9 prawidłowy 104 83,9 48 84,2 152 84,0 25,0-29,9 adwaga 10 8,1 A 9 15,8 B 19 10,5 30,0-34,9 I stopień otyłości 35,0-39,9 II stopień otyłości 40,0 III stopień otyłości 2 1,6 2 1,1 Różice między wartościami ozaczoymi różymi literami w tym samym wierszu są statystyczie istote (p 0,05). Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio. Tabela 2. Liczba spożywaych posiłków w ciągu dia Table 2. Number of meals cosumed per day Liczba posiłków = 124 Mężczyźi = 57 <3 4 3,2 2 3,5 3 29 23,4 13 22,8 4 78 62,9 36 63,2 5 13 10,5 6 10,5 Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio.
Ocea wybraych zwyczajów żywieiowych studetów Uiwersytetu Ekoomiczego... 77 Prawidłowe żywieie ozacza odpowiedią częstość spożywaia posiłków. Najlepiej, gdy w ciągu dia spożywaych jest 4-5 posiłków [Jarosz i i. 2012]. W przeprowadzoych badaiach wykazao, iż w jadłospisach kobiet i mężczyz domiował 4-posiłkowy model żywieia (tab. 2). Spożywaie trzech posiłków dzieie deklarowało 23,4 kobiet i 22,8 mężczyz, a spożycie 5 i więcej posiłków dzieie 10,5 kobiet i mężczyz. W badaej grupie 3,2 kobiet i 3,5 mężczyz spożywało codzieie miej iż 3 posiłki. Nie stwierdzoo statystyczie istotego związku płci z liczbą spożywaych posiłków. Oceiając regularość spożycia poszczególych posiłków w ciągu dia (tab. 3), stwierdzoo, iż iezależie od płci główymi posiłkami były: pierwsze śiadaie (spożywało je codzieie 87,9 studetek i 86,0 studetów), obiad (91,9 studetek i 89,5 studetów) i kolacja (80,6 studetek i 80,7 studetów). Rówież Trafalska i Grzybowski [2003], Ilow [2005], Duda [2005], Stefańska i i. [2010] oraz Szczodrowska i Krysiak [2013b] wykazali, że były oe ajbardziej regularie spożywaymi posiłkami przez studetów. Tabela 3. Regularość spożywaia poszczególych posiłków w ciągu dia Table 3. Regularity of meals per day Rodzaj posiłku Regularość spożycia = 124 Mężczyźi = 57 Pierwsze śiadaie codzieie 109 87,9 49 86,0 ieregularie 10 8,1 6 10,5 brak spożycia 5 4,0 2 3,5 Drugie śiadaie codzieie 50 40,3 A 6 10,5 B ieregularie 42 33,9 A 31 54,4 B brak spożycia 32 25,8 A 20 35,1 B Obiad codzieie 114 91,9 51 89,5 ieregularie 10 8,1 6 10,5 brak spożycia 0 0 0 0 Podwieczorek codzieie 20 14 19,2 ieregularie 56 22 40,4 brak spożycia 32 24 40,4 Kolacja codzieie 100 80,6 46 80,7 ieregularie 18 14,6 8 14,0 brak spożycia 6 4,8 3 5,3 Dojadaie codzieie 50 40,3 A 17 29,8 B ieregularie 39 31,5 A 27 47,4 B brak spożycia 35 28,2 A 13 22,8 B Różice między wartościami ozaczoymi różymi literami w tym samym wierszu są statystyczie istote (p 0,05). Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio.
78 Agieszka Orkusz Badaia włase wykazały, że 12,7 badaych studetów (12,1 kobiet i 14,0 mężczyz) deklarowało ieregulare spożywaie pierwszego śiadaia lub jego brak (tab. 3). Zgodie z badaiami Ilowa [2005] oraz Szpoara i Krzyszychy [2009], przeprowadzoymi odpowiedio wśród studetów Akademii Medyczej we Wrocławiu oraz Uiwersytetu Medyczego w Lubliie większy odsetek studetów (odpowiedio 25,7 i 50,8) iż studetek (odpowiedio 16,8 i 39,9) ie spożywa pierwszego śiadaia lub spożywa je ieregularie. Badaia przeprowadzoe przez Likus i i. [2013] w grupie studetów Śląskiego Uiwersytetu Medyczego w Katowicach wykazały, iż pierwszego śiadaia ie jada 25 akietowaych. Pierwsze śiadaie uważae jest za ajważiejszy posiłek w ciągu dia. Pomijaie pierwszego śiadaia w codzieym jadłospisie może prowadzić do zwiększeia ryzyka wystąpieia chorób układu krążeia, wystąpieia otyłości oraz do uzyskiwaia gorszych wyików w auce [Resicow 1991; Murphy i i. 1998; Berkey i i. 2003]. Na podstawie badań własych stwierdzoo, iż 25,8 studetek i 35,1 studetów ie jada w ogóle drugiego śiadaia, a 38,7 kobiet i 40,4 mężczyz ie ma zwyczaju spożywaia podwieczorku (tab. 3). Wykazao związek płci z regularością spożycia drugiego śiadaia i dojadaia. Większy odsetek badaych studetek iż studetów deklarował codziee spożycie drugiego śiadaia oraz dojadaie. Właściwy rozkład posiłków w ciągu dia ma istote zaczeie dla prawidłowego fukcjoowaia orgaizmu. Wpływa a zmiejszeie występowaia adwagi i otyłości, jak rówież powoduje lepsze i pełiejsze wykorzystaie składików odżywczych [Stefańska i i. 2010]. Wśród przyczy, z powodu których pomijae były poszczególe posiłki (tab. 4), akietowai wymieiali ajczęściej brak czasu (79,8 studetek i 94,7 studetów), a kobiety wymieiły także: brak uczucia głodu (25,0), brak chęci do przygotowaia posiłków (23,4), zmęczeie (14,5) czy stosowaie diety (9,7). Tabela 4. Najczęstsze przyczyy pomijaia posiłku Table 4. The most commo causes of skippig a meal Rodzaj przyczyy = 124 * Mężczyźi = 57 Brak czasu 99 79,8 54 94,7 Brak uczucia głodu 31 25,0 Dieta/odchudzaie 12 9,7 Zmęczeie 18 14,5 3 5,3 Brak chęci do przygotowaia posiłków 29 23,4 Brak wystarczających środków fiasowych * Wyiki ie sumują się do 100, gdyż respodeci wskazywali więcej iż jedą odpowiedź. Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio.
Ocea wybraych zwyczajów żywieiowych studetów Uiwersytetu Ekoomiczego... 79 Jedocześie ależy zazaczyć, iż 40,3 studetek i 29,8 studetów deklarowało codziee dojadaie między posiłkami (tab. 3), co może wyikać z braku czasu, ale też, jak dooszą Trafalska i Grzybowski [2003], ze złych awyków żywieiowych wyiesioych z domu rodziego bądź abytych w trakcie studiów. W badaej grupie 75,8 studetek i 77,2 studetów deklarowało spożywaie obiadu w domu (tab. 5). Większy odsetek studetek iż studetów deklarował spożywaie obiadu w stołówce a tereie uczeli, atomiast w przypadku jedzeia obiadu w barach odotowao sytuację odwrotą. Tabela. 5. Zwyczajowe miejsce spożywaia obiadu Table 5. Habitual place of dier cosumptio Miejsce spożywaia obiadu = 124 Mężczyźi = 57 Dom 94 75,8 44 77,2 Stołówka a uczeli 23 18,5 A 4 7,0 B Bar 7 5,7 A 9 15,8 B Pizzeria Ie miejsce Różice między wartościami ozaczoymi różymi literami w tym samym wierszu są statystyczie istote (p 0,05). Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio. Rasińska [2012] zwraca uwagę, że studeci, przygotowując posiłki samodzielie, kierują się główie prostotą i szybkością ich przygotowaia, atomiast rzadko biorą pod uwagę wartość odżywczą posiłku. Jasos i i. [2003] dooszą, iż przeszło połowa studetów ie mieszkających w domu rodziym, ie korzystających ze stołówek, spożywa zazwyczaj posiłki typu chińska zupka. Wśród ogółu akietowaych zdecydowaa większość spożywała obiad w godziach 14:00-16:00, przy czym większy odsetek badaych mężczyz (78,9) iż kobiet (70,9) deklarował spożycie obiadu w tym czasie (tab. 6). Zbliżoa wartość procetowa zarówo studetek, jak i studetów jadała obiad w godziach 16:00-18:00, atomiast spożycie obiadu między 12:00 a 14:00 deklarowały jedyie kobiety (tab. 6). Codziee uprawiaie ćwiczeń fizyczych jest warukiem utrzymaia dobrego stau zdrowia. Niska aktywość fizycza przyczyia się do rozwoju chorób cywilizacyjych w późiejszym okresie życia, takich jak otyłość, cukrzyca czy iedokrwiea choroba serca [Bajerska-Jarzębowska i i. 2004]. Siedzący tryb życia studetów powoduje przeciążeie struktur kostych, prowadząc tym samym m.i. do deformacji sylwetki [Stefańska i i. 2010]. Aby aktywość fizycza przyosiła korzyści, musi być wykoywaa regularie przez większość di w tygodiu, przez
80 Agieszka Orkusz Tabela 6. Zwyczajowa godzia spożycia obiadu Table 6. Habitual time of dier cosumptio Godzia = 124 Mężczyźi = 57 12:00-14:00 9 7,3 14:00-16:00 88 70,9 A 45 78,9 B 16:00-18:00 27 21,8 12 21,1 Po godziie 18:00 Różice między wartościami ozaczoymi różymi literami w tym samym wierszu są statystyczie istote (p 0,05). Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio. co ajmiej 30, a ajlepiej 60 miut dzieie [Jarosz i i. 2012]. Jak doosi Groowska-Seger [2007], brak odpowiediej aktywości fizyczej u dorosłych dotyczy 50 tej populacji. Regularie uprawia ją jedyie 24,6 dorosłych Polaków. Regularą aktywość fizyczą codzieie lub kilka razy w tygodiu deklarowało 60,5 akietowaych studetek, zaś 70,2 badaych studetów podało, iż uprawia aktywość fizyczą kilka razy w tygodiu (tab. 7). Regularej, codzieej aktywości fizyczej ie deklarował żade z akietowaych studetów. Wyiki te odbiegają od wyików badań Drygas i i. [2005] oraz Sochockiej i Wojtyłko [2103]. Autorzy ci wykazali, iż mężczyźi częściej iż kobiety podejmują regularą aktywość fizyczą. Aż 36,5 ogółu respodetów podało, iż ie podejmuje żadej aktywości fizyczej, przy czym większy odsetek dotyczył badaych kobiet (tab. 7). Tabela 7. Prowadzeie aktywego trybu życia Table 7. Keepig active lifestyle Prowadzeie aktywego trybu życia = 124 Mężczyźi = 57 TAK 75 60,5 A 40 70,2 B Codzieie 18 24,0 3-4 razy w tygodiu 43 57,3 23 57,5 1-2 razy w tygodiu 14 18,7 A 17 42,5 B 1-2 razy w miesiącu NIE 49 39,5 A 17 29,8 B Różice między wartościami ozaczoymi różymi literami w tym samym wierszu są statystyczie istote (p 0,05). Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio.
Ocea wybraych zwyczajów żywieiowych studetów Uiwersytetu Ekoomiczego... 81 Niską aktywość fizyczą wśród studetów pozańskich oraz wrocławskich uczeli odotowali odpowiedio Bajerska-Jarzębowska i i. [2004] oraz Poręba i i. [2008]. Stefańska i i. [2010] wykazali, iż regulare uprawiaie sportu deklarowało jedyie 18 studetek i 38 studetów Uiwersytetu Medyczego w Białymstoku. W badaiach Krzycha [2004], przeprowadzoych wśród studetów Śląskiej Akademii Medyczej, do regularej aktywości fizyczej przyzało się 49 akietowaych. Na podstawie badań własych wykazao, że studeci ie mieli problemu z oceą własego sposobu odżywiaia (tab. 8). Na pytaie Czy odżywiasz się zgodie z zasadami prawidłowego żywieia większość akietowaych (62,9 studetek i 64,9 studetów) udzieliło odpowiedzi egatywej. Jedyie 37,1 kobiet i 35,1 mężczyz stwierdziło, że ich sposób odżywiaia jest prawidłowy. Tabela 8. Samoocea sposobu odżywiaia badaych Table 8. Self-assessmet of dietary habits Ocea prawidłowego żywieia = 124 Mężczyźi = 57 Tak 46 37,1 20 35,1 Nie 78 62,9 37 64,9 Nie wiem Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio. Podobej samoocey sposobu żywieia dokoali studeci Politechiki Wrocławskiej, wśród których 34 osób deklarowało, iż odżywia się prawidłowo [Seń, Zacharczuk, Litowska 2012]. Większy odsetek studetów iych uczeli wrocławskich, tj. Akademii Medyczej (53) i Uiwersytetu Przyrodiczego (43) [Seń, Zacharczuk, Litowska 2012], a także łódzkich (58,22) [Szczodrowska, Krysiak 2013a] i pozańskich (46,5) szkół wyższych [Rasińska 2012] deklarował sposób odżywiaia jako prawidłowy. Z kolei Szczodrowska i Krysiak [2013b] wykazały, iż studeci wybraych łódzkich uczeli z kieruków o profilu związaym z żywością i żywieiem człowieka w zdecydowaie większym stopiu od studetów kieruków o profilu iezwiązaym z żywieiem określili swój sposób żywieia jako prawidłowy. Wyiki badań własych odbiegają od uzyskaych przez Szczodrowską i Krysiak [2013b], ale są zgode z wyikami badań Cisłaka i i. [2005], Likus i i. [2013] oraz Szpoara i Krzyszychy [2009], którzy stwierdzili, iż studeci studiów o profilu związaym z żywością i żywieiem człowieka, mimo zajomości zasad dotyczących prawidłowego żywieia, ie realizują ich w swojej praktyce żywieiowej. Świadczy o tym fakt egatywej odpowiedzi większości studetów a pytaie, czy zajęcia z przedmiotu p. żywieie człowieka wpłyęły a zmiaę ich sposobu odżywiaia (tab. 9).
82 Agieszka Orkusz Tabela 9. Wpływ zajomości zasad racjoalego żywieia a zmiaę sposobu odżywiaia Table 9. The ifluece of ratioal food cosumptio kowledge o chage of the diet Wpływ zajomości zasad racjoalego żywieia a zmiaę sposobu odżywiaia = 124 Mężczyźi = 57 Tak 41 33,1 19 33,3 Nie 83 66,9 38 66,7 Nie wiem Źródło: opracowaie włase. Source: ow elaboratio. 4. Wioski 1. Na podstawie wartości wskaźika BMI stwierdzoo, iż zdecydowaa większość badaych studetów (84,0) charakteryzowała się prawidłową masą ciała. 2. Ocea wybraych zwyczajów żywieiowych wykazała, iż studeci ie odżywiają się prawidłowo, co ie było wyraźie uwarukowae ich płcią. Spośród popełiaych błędów żywieiowych ależy wymieić przede wszystkim ieregulare spożywaie główych posiłków. Mężczyźi poadto częściej opuszczali drugie śiadaia, zaś kobiety dojadały między posiłkami. Główą przyczyą pomijaia posiłków przez akietowaych był brak czasu. 3. Aktywość fizycza badaych studetów okazała się iezadowalająca. 4. Uzyskae wyiki badań wskazują a koieczość kształtowaia wśród studetów pozytywych postaw wobec wszystkich czyików warukujących zdrowy styl życia oraz moitorowaia sposobu odżywiaia się studetów. Literatura Bajerska-Jarzębowska J., Jeszka J., Człapka-Matyasik M., Zielke M., 2004, Sposób żywieia, parametry atropometrycze stau odżywieia i wydolość fizycza wybraej grupy studetów, Żywość. Nauka. Techologia. Jakość, 3 (40), Supl., 9-17. Berkey C.S., Rockett H.R.H., Gillma M.W., Field A.E., Colditz G.A., 2003, Logitudial study of skippig breakfast ad weight chage i adolescets, It. J. Obes., 27, s. 1258-1266. Cisłak P., Błaszczyk R., Ciota M., Foral M., Chmielewska A., 2005, Realizacja wiedzy dotyczącej promocji zdrowia w życiu codzieym studetów AM Lubli a przykładzie odżywiaia, A. Uiv. Mariae Curie-Skłodowska Sectio D Med, 60, Suppl. 16, s. 266-271. Drygas W., Kwaśiewska M., Szcześiewska D., Kozakiewicz K., Głuszek J., Wiercińska E., 2005, Ocea poziomu aktywości fizyczej dorosłej populacji Polski. Wyiki programu WOBASZ, Kardiol. Pol., 63 (Suppl.), s. 636-640. Duda B., 2005, Sposób żywieia wśród młodzieży akademickiej, A. Uiv. Mariae Curie-Skłodowska Sectio D Med, 60, Suppl. 16, s. 391-394.
Ocea wybraych zwyczajów żywieiowych studetów Uiwersytetu Ekoomiczego... 83 Gacek M., 2003, Charakterystyka sposobu żywieia młodzieży rozpoczyającej studia w Akademii Wychowaia Fizyczego w Krakowie, Rocz. PZH, 54 (2), s. 207-212. Groowska-Seger A., 2007, Żywieie, styl życia i zdrowie Polaków, Żyw. Człow. Metab., 1/2, XXXIV, s. 12-21. Huag T.T., Harris K.J., Lee R.E., Nazir N., Bor W., Kaur H., 2003, Assesig overweight, obesity, diet ad physical activity i college studets, J. Am. Coll. Health., 52 (2), s. 83-86. Ilow R., 2005, Ocea zwyczajów żywieiowych studetów Akademii Medyczej we Wrocławiu, Adv. Cli. Exp. Med., 14 (5), s. 929-938. Jarosz M., Respodek W., Wolicka K., Sajór I., Wierzejska R., 2012, Zaleceia dotyczące żywieia i aktywości fizyczej, [w:] Normy żywieia dla populacji polskiej owelizacja, red. M. Jarosz, Wydawictwo Istytutu Żywości i Żywieia, s. 154-171. Jasos I., Auszewska-Mastalerz K., Gój K., Cieślik A., Włodarczyk I., Waot J., 2003, Styl żywieia studetek zamieszkujących w domach akademickich, A. Uiv. Mariae Curie-Skłodowska Sectio D Med, 58, Suppl. 13, s. 531-535. Kolarczyk E., Kwiatkowski J., Lag-Młyarska D., 2003, Nutritioal model ad utritioal behaviors depedig o BMI value amog studets of the Collegium Medicum of Jagielloia Uiversity i Cracow, Przegl. Lek.., 60 (6), s. 43-47. Krzych Ł., 2004, Aaliza stylu życia studetów Śląskiej Akademii Medyczej, Zdr. Publ. 114, s. 67-70. Likus W., Milka D., Bajor G., Jachacz-Łopata M., Dorzak B., 2013, Dietary habits ad physical activity i studets from the medical uiversity of Silesia i Polad, Rocz. PZH 64(4), s. 317-324. Maaroos J., Lador A., 2001, Athropometric idices ad physical fitess i uiversity udergraduates with differet physical activity, 2001, Athropol. Az., 59 (2), s. 157-163. Murphy J.M., Pagao M.E., Nachmai J., Sperlig P., Kae S., Kleima R.E., 1998, The relatioship of school breakfast to psychosocial ad academic fuctioig: cross-sectioal ad logitudial observatios i a ier-city school sample, Arch. Pediatr. Adolesc. Med., 152, s. 899-907. Ostrowska L., Czapska D., Karczewski J., Evaluatio of protei, fat ad carbohydrate cotes i daily dietary allowace of overweight ad obese studets from the Medical Academy i Białystok, Rocz. PZH, 52 (3), s. 247-256. Poręba R., Gać P, Zawadzki M., Poręba M., Derkacz A., Pawlas K., Pilecki W., Adrzejak R., 2008, Styl życia i czyiki ryzyka chorób układu krążeia wśród studetów uczeli Wrocławia, Pol. Arch. Med. Wew., 118 (3), s. 1-9. Rasińska R., 2012, Nawyki żywieiowe studetów w zależości od płci, Now. Lek., 81, 4, s. 354-359. Resicow K., 1991, The relatioship betwee breakfast habits ad plasma cholesterol levels i schoolchildre, J. Sch. Health, 61, s. 81-85. Semeiuk W., 2009, Zwyczaje żywieiowe studetów z Uiwersytetu Przyrodiczego w Lubliie stosujących diety alteratywe, Zywość. Nauka. Techologia. Jakość, 4 (65), 2009, Supl., s. 227-235. Seń M., Zacharczuk A., Litowska A., 2012, Zachowaia żywieiowe studetów wybraych uczeli wrocławskich, a wiedza a temat skutków zdrowotych ieprawidłowego żywieia, Piel. Zdr. Publ., 2, s. 113-125. Sochocka L., Wojtyłko A., 2013, Aktywość fizycza studetów studiów stacjoarych kieruków medyczych i iemedyczych, Med. Środow., 16 (2), s. 53-58. Stefańska E., Ostrowska O., Kardasz M., Czapska D., 2010, Ocea wybraych cech stylu życia kształtujących sta zdrowia studetów Uiwersytetu Medyczego w Białymstoku, Nowa Med., 4, s. 125-129. Szczodrowska A., Krysiak W., 2013a, Aaliza wybraych zwyczajów żywieiowych oraz aktywości fizyczej studetów łódzkich szkół wyższych, Probl. Hig. Epidemiol., 94 (3), s. 518-521. Szczodrowska A., Krysiak W., 2013b, Aaliza wybraych zwyczajów żywieiowych studetów łódzkich uczeli. Bromat. Chem. Toksykol., 40 (2), s. 186-193. Szpoar B., Krzyszycha R., 2009, Ocea sposobu odżywiaia studetów uiwersytetu medyczego w Lubliie w roku akademickim 2007-2008, Bromat. Chem. Toksykol, 42 (2), s. 111-116.
84 Agieszka Orkusz Trafalska E., Grzybowski A., 2003, Zwyczaje i zachowaia żywieiowe studetów z Łódzkiego Uiwersytetu Medyczego, Now. Lek., 72, 2, s. 120-123. Wądołowska L., Cicho R., 1996, Wpływ czyików środowiskowych a sposób żywieia młodzieży akademickiej, Żyw. Człow. Metab., 23, s. 10-20. ASSESSMENT OF SELECTED DIETARY HABITS OF STUDENTS OF THE WROCLAW UNIVERSITY OF ECONOMICS. PART I Summary: Nutritio is oe of the most importat factors assurig ormal growth ad developmet of huma. It is a prove fact that a improper diet causes the developmet of such diseases as atherosclerosis, arterial hypertesio, obesity or type 2 diabetes. The aim of this study was the assessmet of selected dietary habits ad physical activity of studets of the Wroclaw Uiversity of Ecoomics. The study ivolved 181 participats (124 wome ad 57 me). The data were gathered by a iterview method based o the questioaire with multiple choice aswers. The improper dietary habits were revealed both i female ad male group. The results showed the statistically essetial geder ifluece o dietary habits of ivestigated studets. The most commo dietary mistakes i the ivestigated group were: irregular itake of meals, skippig the secod breakfast ad tea sack. The self-evaluatio of the proper utritio is very critical ad it cofirms that studets are aware of bad habits. Studets do ot put ito operatio priciples cocerig proper utritio despite the kowledge they possess i this area. The results idicate the eed for creatig a healthy lifestyle amog studets. Keywords: dietary habits, utritio, physical activity, uiversity studets.