AND TRADERS UNIVERSITY PRZEDSTAWIA 1
PSYCHOLOGIA INWESTOWANIA klucz do sukcesu, czy psychologiczny bełkot? 1. Co odróżnia tych którzy zarabiają od pozostałych? 2. Powody, dla których tracimy na rynku i jak to zmienić. 3. Najważniejszy krok aby stać się lepszym traderem. 2
CV w pigułce Maciej Goliński Ponad 15 lat na rynku Full time trader, part time trainer Najważniejsze cechy: konsekwencja i ostrożność Moja pasja: czytanie wykresów Czego żałuję: zbyt długiego okresu uczenia się na własnych błędach 3
Co odróżnia tych którzy zarabiają od pozostałych? 4
Fakty: Tylko 11.5% traderów osiąga zyski Aż 70% wszystkich traderów nie tylko ponosi straty, ale traci prawie wszystko co zainwestowali. 18,5% wszystkich traderów nie traci, ale także nie zarabia na giełdzie. Tylko 11.5% osiąga stałe zyski w długim czasie z tradingu. Źródło: NASAA (North American Securities Administration Association) 5
Co odróżnia 11,5% traderów którzy zarabiają od innych? Plan inwestycyjny: kompletny z dodatnią wartością oczekiwaną Konsekwencja jego realizacji: realizacja planu w 100% umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach Czego potrzeba aby to osiągnąć? Wiedzy Doświadczenia Narzędzi analitycznych Znajomości samego siebie Umiejętności radzenia sobie z emocjami Gotowość do pracy nad sobą 6
Naszym dzisiejszym celem jest ZROZUMIENIE samego siebie. 7
Skala ważności SKALA WAŻNOŚCI 60 50 40 30 SKALA WAŻNOŚCI 20 10 0 BIZ STR TM MM PM 8
Czym są emocje? emocje (łac. emovere) świadome lub nieświadome, silne, względnie nietrwałe, gwałtowne uczucia o silnym zabarwieniu. Emocje to sygnały, które dostajemy od swojego organizmu. Emocje są jak znaki drogowe, które przekazują nam informacje. Emocje są nam potrzebne. Emocje mogą być łatwe lub trudne dla nas. 9
Nauczmy się słuchać i nazywać swoje emocje. 10
Jak reaguje człowiek? Reakcja człowieka Przykład 1 Przykład 2 Bodziec z otoczenia Telefon prowadzącego Zawieszenie platformy transakcyjnej Moje przekonania Odbieranie telefonu w kinie, teatrze, etc jest chamskie. Straty trzeba ciąć szybko. Emocje Złość Przerażenie Reakcja Zwrócenie uwagi Likwidacja ustawionego SL. 11
Na co mamy wpływ? Reakcja człowieka Przykład Co podlega naszej kontroli Bodziec z otoczenia Moje przekonania Zawieszenie platformy transakcyjnej Straty trzeba ciąć szybko. Nie zawsze mamy wpływ. Możesz zmieniać swoje przekonania. Emocje Przerażenie Nie mamy wpływu!!! Reakcja Likwidacja ustawionego SL. Możesz zmieniać swoje reakcje. 12
Jak możemy to wykorzystać? Zmieniając swoje PRZEKONANIA lub REAKCJE na emocje stajesz się LEPSZYM traderem. 13
Zmiana przekonań Czym są przekonania? To opinie, często nie nasze, które zaakceptowaliśmy, czasami zupełnie bezkrytycznie. 14
Zmiana przekonań Aby być bogatym trzeba ciężko pracować. Pieniądze na giełdzie zarabiają tylko manipulanci. Uczciwy człowiek nigdy się nie dorobi. Aby zarabiać na giełdzie trzeba być twardzielem. Bogaci ludzie nie są fajni. Nie jestem wystarczająco dobry/dobra aby być bogatym. Wszystko w życiu potrafię schrzanić. Jestem głupi/ głupia. 15
Konsekwencje naszych przekonań Reakcja człowieka Bodziec z otoczenia Moje przekonania Przykład Rynek idzie przeciwko mnie Aby zarabiać na giełdzie trzeba być twardzielem. Emocje Reakcja Efekt Złość Pozostawienie swojej otwartej pozycji. Jestem twardy, niestraszny mi drawdown, w końcu rynek się odwróci. Podświadome dążenie do dużych obsunięć kapitału. 16
Jak zmienić przekonanie To trudny proces. Najszybciej i najłatwiej zmienisz przekonanie korzystając z pomocy coacha. Adrien Toghraie - www.tradingontarget.com 17
W jakich obszarach nasze przekonania mogą wpływać negatywnie na nasz trading? 18
Jesteśmy wrogiem dla siebie samego ponieważ... Tradujemy dla zabawy. Rynek staje się dla nas miejscem hazardu. Porzucamy wcześniej stworzony plan inwestycyjny. Przywiązujemy się do otwartych pozycji. Nie wyciągamy wniosków z naszych błędów. Tradujemy opierając się na opinii innych Uważamy że musimy cały czas tradować 19
Sześć powodów dla których tracimy 1. Brak celów oraz planu inwestycyjnego 2. Brak kontroli nad własnymi reakcjami emocjonalnymi 3. Brak dyscypliny w tradingu 4. Niemożność zaakceptowania strat 5. Over trading 6. Brak zaangażowania 20
Wyznaczanie celów oraz planu inwestycyjnego Po co wyznaczać cele? Dlaczego realistyczne podejście do ustalania celów jest tak ważne? Każda rzecz powstaje trzy razy ( po raz pierwszy w naszej głowie, po raz drugi na papierze, po raz trzeci w rzeczywistości). Wyznaczając realistyczne cele możemy w każdym momencie określić czy udaje się realizować założony plan, czy wszystko przebiega zgodnie z założeniami. Wiemy na jaki negatywny wariant powinniśmy być przygotowani. Co może nas spotkać w czasie tradingu, a co nie powinno się wydarzyć. W ten sposób dużo spokojniej i pewniej podchodzimy do realizacji przyjętej strategii. Jesteśmy w stanie w odpowiednim momencie modyfikować plan. 21
Posiadanie kompletnego planu inwestycyjnego jest PODSTAWĄ działania KAŻDEGO tradera. 22
Kompletny plan inwestycyjny zawiera odpowiedzi na poniższe pytania: Dlaczego chcę zostać profesjonalnym traderem? Jaki kapitał zamierzam zainwestować? Jaki drawdown jestem w stanie zaakceptować? Jaki zysk roczny będzie mnie satysfakcjonował? Jaki rodzaj strategii zamierzam wykorzystać? Jakie ryzyko będę podejmował? Na jakich rynkach zamierzam tradować? W jakich godzinach zamierzam handlować? Jakiej perspektywy czasowej będę używał? W jaki sposób będę otwierał swoje pozycje? Jaki będzie mój SL i TP? Jak będę zarządzał pozycją? Jakie zasady będę stosował aby ochronić swój kapitał? Kiedy przestaję handlować? 23
Wyznaczanie celów Przykładowe wstępne cele inwestycyjne. Cele Agresywny Jan student zaoczny Spokojny Krzysztof informatyk w dużej firmie Ostrożna Krystyna właścicielka firmy Kapitał: 30000 100000 1000000 Oczekiwany zwrot w ciągu roku: Akceptowane ryzyko drowdawnu: 120% 30% 10% 30% 15% 2% Relacja zysk/ ryzyko: 4/1 2/1 5/1 Strategia: Daytrading Strategia podążania za trendem Zaangażowanie czasowe: 8 h dziennie 15 min dziennie oraz 2 h w weekend Dywersyfikacja portfela 1 godzina miesięcznie Oczekiwana trafność: 75% 40% 90% Średni zysk / Średnia strata: 1/2 3/1 1/5 E(X): 0,125 0,6 0,08 Ilość transakcji tygodniowo: 10 1 Realizuje poprzez fundusz Ryzyko w pojedynczej transakcji: 2% 1% Realizuje poprzez fundusz 24
Wszystkie elementy planowania są ze sobą połączone. 25
Panowanie nad reakcjami emocjonalnymi Słyszałeś że cena rynkowa kształtuje się przez popyt i podaż. Nie wierz w to, w długim czasie mają one wpływ na rynek, ale w ciągu dnia żądzą tylko.. 26
Strach... 27
i chciwość!!! 28
Jak dobrze wykorzystać nasze emocje Przykładowe reakcje na strach I poziom - Wpadam w panikę Zamykam wszystkie otwarte pozycje Otwieram na gwałt nowe pozycje II poziom - Czuję strach, ale kontroluję swoje działanie Czuję strach, akceptuje ten stan Nie pozwalam sobie na robienie głupich rzeczy III poziom - Przyglądam się swoim emocjom Zadaję sobie pytanie czego się boję Zadaje sobie pytanie ile realnie ryzykuję IV poziom - Wykorzystuję reakcje innych dla swoich celów Wiem że panika na rynku jest okazją do zawarcia dobrej transakcji Szukam płotek na rynku, które wpadły w panikę Buduję plan, którego celem jest wykorzystanie słabszych graczy Konsekwentnie go realizuję 29
Bądź zaangażowanym traderem 1. Stale nad sobą pracuj. 2. Sumiennie prowadź dziennik inwestycyjny. 3. Poprawiaj swoje błędy. 30
Stale nad sobą pracuje 1. Określ swoje mocne i słabe strony 2. Skoncentruj się na tym co sprawia Ci największy kłopot 3. Odważ się na zmiany 31
Prowadź dziennik inwestycyjny: Data, godzina, dokładny opis powodu otwarcia pozycji, cena otwarcia, ilość kontraktów, jaką pozycję otworzyliśmy, gdzie jest SL i TP Uczucia towarzyszące nam przy otwieraniu pozycji Data, godzina, dokładny opis zamknięcia pozycji Uczucia towarzyszące nam podczas zamykania pozycji Osiągnięty wynik końcowy Jeśli zmodyfikowaliśmy nasz plan dokładnie opisujemy całą sytuację Wszystkie inne rzeczy które wydadzą nam się ważne 32
Przykład zapisu dziennika przez jednego z naszych uczniów 1. Zrób scan na otwarciu 2. Zrób scan na zamknięciu 3. Opisz całą transakcję RODZAJ DATA GODZINA KONTRAKT TRADINGU WIELKOŚĆ POZYCJI OTWARCIE TP Stop Loss ZYSK/STRATA W TICKACH SL KOSZTY TRANSAKCJI WYNIK WARTOŚCIOWY 2010.04.01 19:00 EURUSD długa 440 000 1,3576 1,3587 1,3561 11 15 brak danych 1122 Plan i opis transakcji uczucia przy otwieraniu uczucia przy zamykaniu Dane Makroekonomiczne UWAGI Wejście na TTE. Troszkę myląca świeca poprzedzająca wejście, ale generalnie wszystko zgodnie z zasadami jestem spokojny... Nie wiem czy to nie efekt wirtualnej kasy zadowolenie!!! W dni dzisiejszy bardzo mała ilość danych. Dane bez wpływu na rynek BARDZO CIĘŻKO ZNELEŹĆ 1/1 (relacja zysk/strata) 33
Poprawiaj swoje błędy 1. Stale analizuj swój trading 2. Wyciągaj wnioski 3. Zmieniaj swoje zachowanie 34
Odkryj przyczynę swojego niezdyscyplinowania Dlaczego czasami brakuje nam dyscypliny w tradingu? 1. Niedopasowanie planu inwestycyjnego do naszej osobowości. 2. Niedopasowanie planu inwestycyjnego do założonych przez siebie celów. 3. Niedostosowanie planu do odporności psychicznej. 4. Brak wewnętrznej dyscypliny. 5. Tradowanie jako sposób na rozładowanie emocji. 35
Akceptuj tylko małe straty Straty są częścią tego biznesu Straty powinny być małe Nie poprawiaj systemu w trakcie jego realizacji Zaufaj swojej strategii Zmniejszaj ryzyko kiedy inwestowanie nie idzie po twojej myśli 36
Inwestuj zachowawczo Unikaj Over tradingu Koncentruj się na jakości wykonywanych transakcji Jedna zyskowna transakcja dziennie w zupełności Ci wystarczy Nie wykonuj więcej niż 3 transakcje dziennie 37
Inwestuj zachowawczo Załóżmy że wielkość twojego rachunku to 10 000 PLN Ryzyko pojedynczej transakcji wynosi zatem 100 PLN co daje nam 1 % kapitału. Jeśli nasz zysk będzie wynosił średnio 100 PLN, trafność 70%, wykonamy średnio 2 transakcji dziennie, reinwestując zyski, można podwoić swój rachunek w ciągu 18 tygodni ( czyli w 4,5 miesiące). 38
Inwestuj zachowawczo Załóżmy teraz ze wykonuję wiecej niż 3 trady dziennie. 1 transakcja: 1 transakcja zyskowna (trafność 100%) 3 transakcje: 1 stratna / 2 zyskowne (trafność 66%) 4 transakcje: 1 stratna / 3 zyskowne (trafność 75%) Ale co się stanie jeśli mając 2 transkacje zyskowne i 1 stratną następna będzie stratna?? Kończymy z 2 stratnymi / 2 zyskowne (trafność 50%) Jesli zdecydujesz się kontynuować tradowanie to: 5 transakcji: 2 stratne / 3 zyskowne (trafność 60%) 6 transakcji: 2 stratne / 4 zyskowne (trafność 66%) 39
Zróbmy rachunek sumienia 40
Pytanie Tak 1/ NIE - 0 Rozwiązanie Czy mam jasne cele oraz kompletny planu inwestycyjny? zbuduj kompletny plan inwestycyjny Czy kontroluję własne reakcje emocjonalne? Czy jestem zaangażowany? Czy jestem zdyscyplinowany w swoim tradingu? Czy akceptuję wyłącznie małe straty? Panuj nad swoimi reakcjami emocjonalnymi.. Bądź zaangażowanym Bądź zdyscyplinowanym traderem Akceptuj wyłącznie bardzo małe straty Czy wykonuję mniej niż 4 transakcje dziennie? Koncentruj się na jakości a nie na ilości wykonanych transakcji. 41
Ile zdobyłeś punktów? 6 punktów Jesteś mistrzem tradingu. Pamiętaj, że mistrzowie także nad sobą pracują. 4 5 punktów Jesteś na najlepszej drodze aby stać się super traderem. Skup się na obszarach, w których postawiłeś sobie 0 punktów. 2 3 punktów Jesteś na początku dobrej drogi. Skoncentruj się na słabszych obszarach. Podziel pracę na części, poprawiaj punkt po punkcie. Bądź ostrożny i zachowawczy w swoim tradingu dopóki nie zdobędziesz nowych kompetencji. 0 1 punktów Jeśli tradujesz na realnym rachunku natychmiast przerwij trading. Przemyśl swoją motywację, cele i zacznij powoli budować swój trading od początku. Dotychczasowa droga nie zaprowadzi Cię w pożądanym kierunku. 42
Najważniejszy krok aby stać się lepszym traderem. Gotowość do zmian, czyli wyjście ze strefy komfortu. 43
Co to jest strefa komfortu? Strefa komfortu to strefa naszego codziennego działania: znajomi, rodzina, nawyki, wiedza, przekonania. W strefie komfortu czujemy się bezpiecznie, wygodnie. Nie mylmy wygody ze szczęściem. 44
Opuszczenie strefy komfortu Aby zacząć się zmieniać musimy opuścić strefę komfortu. Pojedź do pracy inną drogą. Zmień swoje ubranie, fryzurę, etc. Zacznij spotykać się z nowymi ludźmi. Rozpocznij nową aktywność. 45
Opuszczenie strefy komfortu Czy jest coś czego nigdy byś nie zrobił a zawsze o tym marzyłeś? Coś co mogło by zmienić radykalnie Twoje życie? Odważ się wykonaj pierwszy krok, zobacz jak to Cię zmienia, ciesz się tym. 46
Podsumowanie Kluczem do sukcesu jest zrozumienie samego siebie. Psychologia inwestowania jest decydującym czynnikiem o Twoim sukcesie bądź porażce. Aby stać się lepszym traderem nie musisz pracować ciężej. Musisz ZMIENIAĆ SIEBIE. (cytat: Trzeba być bardzo głupim żeby cały czas robiąc to samo oczekiwać innych efektów - nieznany) Nie zmienisz swoich emocji. Możesz zmienić swoje przekonania oraz sposób reagowania na emocje. Chcąc kontrolować rynek, transakcje, brokera stajesz się od nich zależny. Zmieniając siebie poszerzasz swoją strefę wpływu i stajesz się coraz bardziej niezależny. (cytat: Nie chcę wygrać zawodów. Chcę oddać dwa dobre skoki. A. Małysz) 47
Podsumowanie Motto na dziś: Odważ się na zmiany, buduj przekonania które Cię wspierają, realizuj swój plan inwestycyjny. 48
Trading Educators Trading Educators to międzynarodowa firma założona przez Joe Ross a (działamy od 1988 roku, jesteśmy obecni w 14 krajach) Firma zbudowana jest przez praktyków dla praktyków Specjalizujemy się w technikach daytradingu, spread tradingu oraz seasonal tradingu Oferujemy szkolenia indywidualne i grupowe, książki Na naszej stronie www.tradingeducators.pl znajdą Państwo darmowe filmy, artykuły oraz materiały szkoleniowe 2009 by Trading Educators Inc.
Oferta specjalna Zniżka 20% na najbliższe szkolenie Daytrading realizowane w dniach 5-9.11.2012 r. Zapisz się do naszego newslettera już dziś - otrzymasz zniżkę 10% na dowolne szkolenie zrealizowane w ciągu 6 miesięcy. 2009 by Trading Educators Inc.
Dziękujemy za udział w szkoleniu. 2009 by Trading Educators Inc.