Wstęp Czerwiec 214 Drugi kwartał 214 roku na rynku złota przebiegał pod znakiem konsolidacji jego ceny przy poziomie 13USD. Krótkoterminowo spadek obaw o sytuację na Ukrainie oraz dobre dane z gospodarki Stanów Zjednoczonych skierowały notowania złota w pobliże 125USD. Ruch ten został jednak szybko zniesiony w związku z nieco bardziej gołębim wydźwiękiem komunikatu po czerwcowym posiedzeniu Fed oraz wzrostem awersji do ryzyka w związku z wybuchem wojny domowej w Iraku. Ostatnie wydarzenia potwierdzają, iż złoto odzyskuje status bezpiecznej przystani. Popyt na złoto (w tonach) Popyt 212 213 zmiana r/r IV kw. 212 I kw. 213 IV kw. 213 I kw. 214 zmiana r/r Jubilerski 1 998, 2 361,2 18% 545,3 554,7 573,4 57,7 3% Technologiczny 415,4 48,6-2% 98,2 13,5 98,3 99, -4% Elektronika 284,5 278,9-2% 67, 7,9 67,2 67,7-5% Stomatologia 38,6 36,3-6% 9,3 8,9 8,9 8,6-3% Pozostałe 92,3 93,4 1% 21,9 23,7 22,2 22,7-4% Inwestycyjny 1 637,3 9,8-45% 472,5 288,2 192,7 282,3-2% Sztabki oraz monety 1 358,2 1 78,6 31% 384,4 464,7 373,5 282,5-39% Sztabki 1 36,8 1 381,1 33% 297, 356, 276,6 216,4-39% Oficjalne monety 28, 295,7 42% 53,1 77,9 78,1 52,1-33% Medale oraz imitacje monet 113,4 13,8-8% 34,3 3,8 18,8 14, -55% ETF 279,1-879,8 n/a 88,1-176,5-18,8 -,2 n/a Zakupy banków centralnych 544,1 49,3-25% 15, 13,8 85, 122,4-6% Popyt całkowity 4 594,8 4 79,9-11% 1 266, 1 77,2 949,4 1 74,4 % Źródło: World Gold Council Wykres 1: Popyt na złoto (kwartalnie, skala lewa w tonach, skala prawa w mld. USD) 1 6 1 4 1 2 1 8 6 4 2 27 28 29 21 211 212 213 214 W tonach mld. USD 8 7 6 5 4 3 2 1 Globalny popyt na złoto Całkowity popyt na złoto w pierwszym kwartale 213 roku kształtował się na niemalże niezmienionym poziomie względem pierwszego kwartału 213 roku. Popyt na złotą biżuterię pozostawał silny i wzrósł w analizowanym okresie o 3% względem analogicznego okresu 213. Został on jednak zneutralizowany przez spadek popytu inwestycyjnego i technologicznego oraz przez mniejsze zakupy złota przez banki centralne. Oczekujemy, iż w drugim kwartale będziemy mieć do czynienia z ujemną dynamiką popytu na złoto, co będzie w głównej mierze efektem wysokiej bazy z 213 roku w przypadku popytu konsumpcyjnego (rozumianego jako sumę popytu na złotą biżuterię, sztabki oraz monety). Źródło: Bloomberg, World Gold Council, opracowanie własne 1
Czerwiec 214 Wykres 2: Popyt na złotą biżuterię (w tonach, kwartalnie) 9 8 7 6 5 4 3 2 1 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 Popyt na złotą biżuterię Źródło: Bloomberg, World Gold Council, opracowanie własne Popyt na złoto w sektorze jubilerskim W pierwszym kwartale popyt na złotą biżuterię pozostawał silny i wzrósł o 3% r/r do poziomu 57,7 ton, co jest najwyższą wartością dla tego okresu od 25 roku. Najważniejszym czynnikiem wspierającym popyt na złoto w sektorze jubilerskim były atrakcyjne poziomy cenowe kruszcu na światowych rynkach finansowych średnia cena w pierwszym kwartale tego roku była o około 2% niższa od analogicznego okresu w roku ubiegłym. W przypadku drugiego kwartału należy oczekiwać ujemnej dynamiki popytu na złoto w sektorze jubilerskim, co będzie w głównej mierze spowodowane wysoką bazą z roku 213. Przecena złota w kwietniu, a następnie maju 213 roku zachęcała konsumentów do zakupy złotych wyrobów, przez co popyt na złotą biżuterię w drugim kwartale 213 roku osiągnął najwyższą wartość w historii. Wykres 3: Popyt na złoto w sektorze technologicznym (w tonach, kwartalnie) 14 12 1 8 6 4 2 27 28 29 21 211 212 213 214 Popyt na złoto w sektorze technologicznym Źródło: World Gold Council, opracowanie własne Popyt na złoto w sektorze technologicznym Sektor technologiczny w pierwszym kwartale 214 roku odpowiadał za 99 ton popytu, co jest wynikiem o 4% niższym od analogicznego okresu w roku ubiegłym. Niższe zapotrzebowanie złota do produkcji elektroniki jest wynikiem rosnącego wykorzystania tańszych alternatyw do produkcji przewodów elektronicznych. W najbliższym czasie trudno będzie o odwrócenie trendu spadkowego popytu na złoto tym sektorze. O ile poprawiająca się sytuacja w światowej gospodarce powinna korzystnie oddziaływać na nastroje światowych konsumentów, co w konsekwencji będzie się przekładać na silny popyt na urządzenia elektroniczne, to jednak czynnik ten powinien zostać zdominowany przez spadający udział złota w produkcji okablowania. Popyt na kruszec w sektorze stomatologicznym w pierwszym kwartale wpisywał się w długoterminowe tendencje obserwowane w tym sektorze, co przełożyło się na mniejsze o 3% wykorzystanie żółtego metalu w tej branży. Wysokie poziomy cenowe metalu względem jego alternatyw (głównie ceramika oraz metale nieszlachetne) w średnim i długim terminie powinny oddziaływać w kierunku dalszego spadku znaczenia złota w sektorze stomatologicznym. 2
2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 Złoto raport analityczny Czerwiec 214 Wykres 4: Popyt inwestycyjny na złoto (w tonach, kwartalnie bez funduszy ETF) 7 6 5 4 3 2 1 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 Popyt inwestycyjny Źródło: Bloomberg, World Gold Council, opracowanie własne Wykres 5: Zakupy złota przez banki centralne (w tonach, kwartalnie) 2 15 1 5-5 -1 28 29 21 211 212 213 214 Źródło: World Gold Council Zakupy złota banków centralnych Wykres 6: Rezerwy złota (w tonach, kwartalnie) 34, 33, 32, 31, 3, 29, 28, Popyt inwestycyjny na złoto Popyt inwestycyjny na złoto w pierwszym kwartale wyniósł 282 tony i był o 2,% niższy niż w analogicznym okresie 213 roku. Ostatni kwartał przyniósł wyraźne pogorszenie popytu inwestycyjnego na fizyczne złoto oraz dalsze wyhamowanie negatywnych tendencji obserwowanych po stronie funduszy ETF. Popyt inwestycyjny na złoto w fizycznej postaci był niższy o 39% względem okresu porównawczego w 213 roku. Warto jednak podkreślić, iż tak wysoki spadek jest w głównej mierze wynikiem wysokiej bazy z roku ubiegłego. Przecena złota, która miała miejsce w kwietniu 213 roku była wykorzystywana przez inwestorów do zakupu złotych monet oraz sztabek. Spadek popytu inwestycyjnego na złoto w fizycznej postaci został jednak w znacznej mierze zneutralizowany przez wyhamowanie negatywnych tendencji w funduszach ETF. W lutym mieliśmy do czynienia po raz pierwszy od grudnia 213 roku z dodatnim saldem napływu kapitału do funduszy ETF zabezpieczonych w złocie, co zostało również powtórzone marcu. Pozwoliło to zneutralizować styczniowy odpływ, dzięki czemu całkowita kontrybucja funduszy ETF w popycie inwestycyjnym na złoto była nieznacznie ujemna. Najnowsze dane dotyczące funduszy ETF pokazują, iż w II kwartale najprawdopodobniej będziemy mieć do czynienia z nieznacznym odpływem kapitału, co wraz z historycznie najwyższą bazą z roku ubiegłego w przypadku popytu na złoto w fizycznej postaci powinno przełożyć się na ujemną dynamikę popytu inwestycyjnego. Popyt na złoto banków centralnych Banki centralne w pierwszym kwartale 214 roku zwiększyły udział złota w swoich rezerwach o kolejne 122,4ton, co jest wynikiem o 6% gorszym niż w analogicznym okresie 213 roku. Pomimo nieznacznego spadku wyraźnie widać, iż banki centralne w dalszym ciągu dywersyfikują swoje rezerwy zwiększając w nich udział złota. W pierwszym kwartale najwięcej złota zakupił bank Iraku, który zwiększy swoje rezerwy o 36 ton. W tym czasie banki centralne byłych republik sowieckich kontynuowały zakupy złota, z czego najwięcej kupiły banki z Rosji i Kazachstanu. Wykres 7: Złoto w funduszach ETF (w tonach, tygodniowo) 3 25 2 15 1 5 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 World Złoto w funduszach ETF Źródło: Bloomberg, opracowanie własne 3
Czerwiec 214 Podaż złota (w tonach) Podaż 212 213 zmiana r/r IV kw. 212 IV kw. 212 IV kw. 213 I kw. 214 zmiana r/r Podaż producentów 2 821,2 2 974, 5% 712,2 67,7 798,3 726,5 8% Wydobycie złota 2 86,9 3 22,1 6% 743,9 681,3 814,8 72,5 6% Headging producentów -39,7-48,1 n/a -31,7-1,6-16,5 6, n/a Recykling złota 1 633,7 1 28, -22% 39,7 368,6 37,4 322, -13% Całkowita podaż 4 454,9 4 254, -5% 1 12,9 1 39,3 1 15,7 1 48,5 1% Źródło: World Gold Council Wykres 8: Globalna podaż złota (w tonach, kwartalnie) 1 2 1 8 6 4 2 27 28 29 21 211 212 213 214 Podaż producentów Recykling złota Źródło: Bloomberg, opracowanie własne Globalna podaż złota Całkowita podaż złota w pierwszym kwartale 214 roku wzrosła nieznacznie o 1,% względem analogicznego okresu w 213 roku. Za wzrost w tej kategorii w głównej mierze odpowiada wyższe o 6,% wydobycie złota w kopalniach, które jest wynikiem nowouruchomionych projektów. Wzrost ten został jednak w znacznej mierze zneutralizowany przez spadek podaży złota pochodzącego z recyklingu, co jest w głównej mierze spowodowane niższymi poziomami cenowymi względem analogicznego okresu w roku ubiegłym. W kolejnych kwartałach w związku z prowadzonymi projektami ukierunkowanymi na zwiększenie wydobycia złota powinniśmy mieć do czynienia z dalszym wzrostem podaży nowego złota, natomiast w przypadku złota pochodzącego z recyklingu niska baza z II kwartału 213 roku powinna oddziaływać w kierunku wzrostu dynamiki podaży. 4
Czerwiec 214 Czynniki wpływające na popyt inwestycyjny W strukturze zapotrzebowania na złoto, mimo znaczącego spadku, istotny pozostaje popyt inwestycyjny. Jest on w pewnym stopniu determinowany przez wysokość realnych stóp procentowych (niższe stopy wyższa cena złota) oraz stopę inflacji i oczekiwań inflacyjnych (zależność dodatnia), dlatego warto zwracać uwagę na te czynniki. W ostatnim czasie ponownie na popyt inwestycyjny na kruszec zaczął w istotny sposób oddziaływać poziom awersji do ryzyka (im wyższy, tym lepiej dla kruszcu). Wykres 9: Poziom realnych stóp procentowych w największych gospodarkach (stopa 3M-inflacja konsumentów) 6, 4, 2,, -2, -4, -6, USA strefa euro Wielka Brytania Japonia Źródło: Bloomberg, opracowanie własne Wykres 1: Wzrost bilansów banków centralnych od 27 r. 5 4 3 2 1 złoto EBC Fed Bank Anglii Bank Japonii Źródło: Bloomberg, opracowanie własne Realne stopy procentowe Wyraźny wzrost inflacji w Japonii (do poziomu 3,7% r/r w maju) doprowadził do znacznego spadku realnej stopy procentowej w tym kraju. Z tego samego powodu spadła stopa w USA. W strefie euro w maju realny koszt pieniądza jeszcze nieco wzrósł, jednak w czerwcu również odnotował spadek za sprawą obniżki stóp dokonanej przez EBC. Wskazane spadki są pozytywnym sygnałem dla notowań złota. W najbliższym czasie mogą się one jeszcze nieco pogłębić, co powinno tworzyć lekką presję wzrostową na rynku metalu. W dłuższej perspektywie negatywnie na kruszec mogą wpływać ewentualne wcześniejsze niż obecnie zakłada to rynek podwyżki stóp w USA (np. w I kw. 215 r.). Działania banków centralnych Złoto w ostatnich miesiącach nie reagowało na ograniczanie programu skupu aktywów (QE3) przez Fed. Jego cena nawet wzrosła po czerwcowym posiedzeniu Rezerwy Federalnej, na której prezes Janet Yellen starała się dodatkowo ograniczać oczekiwania na wcześniejsze niż w połowie 215 r. podwyżki stóp procentowych. W najbliższych miesiącach uwaga rynku złota koncentrować się będzie właśnie przede wszystkim na perspektywach zmian poziomu kosztu pieniądza w USA a nie na ograniczaniu a ostatecznie prawdopodobnie zakończeniu w bieżącym roku programu QE3. Naszym zdaniem pierwsza podwyżka stóp w Stanach Zjednoczonych może nastąpić nieco wcześniej niż zakłada to rynek, co przejściowo prawdopodobnie zaszkodzi notowaniom kruszcu, jednak inwestorzy w najbliższym czasie raczej nie będą jeszcze dyskontować takiego scenariusza. Od początku 214 r. złoto ponownie zaczęło reagować zwyżką na wzrost awersji do ryzyka na światowych rynkach. W czerwcu ryzyko na rynkach tworzyły napięcia w Iraku rodzące obawy przed ewentualnym ograniczeniem wydobycia ropy przez ten kraj i podnoszące ceny tego surowca energetycznego. M.in. w reakcji na te wydarzenia wartość złota wzrosła w okolice 132 USD. Warto podkreślić, że reakcja ta wynikała również z tego, iż kruszec jest wykorzystywany jako zabezpieczenie przed inflacją (a wzrost cen ropy rodzi ryzyko wzrostu inflacji). Napięcia w Iraku prawdopodobnie zbyt szybko nie ulegną złagodzeniu i powinny pozostać czynnikiem, który będzie tworzył lekką presję wzrostową w notowaniach złota. 5
Czerwiec 214 Analiza techniczna: Wykres 12: Tygodniowy, świecowy wykres ceny złota Źródło: Reuters Cena złota powróciła ponad 2-sesyjną średnią ruchomą, co poprawia jej średnioterminowe perspektywy. Od połowy 213 r. na wykresie surowca rysuje się formacja odwróconej głowy z ramionami. Linia szyi znajduje się obecnie przy poziomie 138 USD. Jeśli zostanie przebita, powstanie silny długoterminowy sygnał do wzrostów. Formację tę zanegowałby spadek pod 125 USD. W najbliższym czasie o kontynuację zwyżki może być jednak trudno ze względu na stosunkowo silne krótkoterminowe wykupienie. Fakt ten jest istotny, bowiem czym dłużej formować się będzie drugie ramię tym niższe będzie prawdopodobieństwo tego, że wskazana formacja odwróconej głowy z ramionami faktycznie się zrealizuje. Kluczowym długoterminowym wsparciem, które powinno hamować wszelkie próby powrotu do trwałych spadków pozostaje pasmo 118-12 USD. 6
Czerwiec 214 Podsumowanie Spadek realnych stóp procentowych, napięcia w Iraku i wciąż gołębi ton prezes Fed mogą w najbliższym czasie w dalszym ciągu tworzyć lekką presję wzrostową w notowaniach złota. W nieco dłuższej perspektywie przejściowo szkodzić notowaniom metalu prawdopodobnie będzie ewentualna szybsza niż zakłada to rynek podwyżka stóp procentowych w USA. Wartość surowca nie powinna jednak w tym okresie zejść niżej niż poziomy wsparć pomiędzy 118 USD a 125 USD w pobliżu których kształtują się koszty wydobycia niektórych producentów metalu, a w dłuższej perspektywie prawdopodobnie powróci do stopniowych wzrostów. Z punktu widzenia analizy technicznej istnieje szansa na odwrócenie długoterminowego trendu spadkowego. Tabela: Prognoza ceny złota obecnie IX 214 III 214 Cena uncji złota w USD 1 313 1 35 1 25 Źródło: RBPL, prognoza ceny złota według modelu Raiffeisen Research *stan na 3.6.14 Tabela: Mediana rynkowych prognoz ceny złota oraz średnia cena kontraktów terminowych w danym okresie. Q3 14 Q4 14 Q1 15 Q2 15 215 216 217 Kontrakty Terminowe 132 132 1321 1322 1323 1333 1356 Mediana 125 1242 1227 12 1225 125 12 Źródło: Bloomberg 7
Czerwiec 214 Materiał sporządzili: Tomasz Regulski, Starszy Analityk Rynków Finansowych e-mail: tomasz.regulski @raiffeisen.pl +48 22 585 33 24 Piotr Jelonek, Młodszy Analityk Rynków Finansowych e-mail: piotr.jelonek1@raiffeisen.pl +48 691 222 46 Klauzula Ograniczenia Odpowiedzialności: Niniejsza wiadomość została przesłana zgodnie z Pani/Pana zamówieniem. Informujemy, iż zgoda na otrzymywanie informacji może zostać w każdej chwili odwołana. Jeżeli nie życzy sobie Pani/ Pan dalszego otrzymywania materiałów przygotowanych przez Biuro Analiz Ekonomicznych Raiffeisen Bank Polska S.A. lub niniejszy materiał został wysłany na Pani/Pana adres przez pomyłkę, prosimy o przesłanie e-maila o tytule "REZYGNACJA" na skrzynkę e-mailową: ekonomistarez@raiffeisen.pl. Niniejsze opracowanie nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu Cywilnego i zostało przesłane na podstawie ustnej zgody, która w każdej chwili może być odwołana. Ma ono charakter wyłącznie informacyjny. Nie jest próbą reklamy ani oferowania sprzedaży produktów Raiffeisen Bank Polska S.A (zwanego dalej Bankiem). Wyrażane opinie są niezależnymi opiniami Banku. W opracowaniach wykorzystano źródła informacji, które Bank uważa za wiarygodne i dokładne, lecz nie istnieje gwarancja, iż są one wyczerpujące i w pełni odzwierciedlają stan faktyczny. Wszelkie opinie i oceny zawarte w niniejszym opracowaniu wyrażają opinie Banku w dniu jego wydania. Wykresy i diagramy przestawione w niniejszym opracowaniu mają charakter wyłącznie ilustracyjny oraz nie są doradztwem inwestycyjnym ani prognozą. Bank nie świadczy doradztwa inwestycyjnego w związku z zawieranymi przez Klienta transakcjami ani nie udziela rekomendacji zawarcia transakcji, co oznacza, że udzielone informacje oraz przedstawione portfele modelowe nie mają charakteru rekomendacji. Ostateczna decyzja zawarcia transakcji należy wyłącznie do Klienta. Bank nie występuje w roli pośrednika ani przedstawiciela. Przed zawarciem każdej transakcji Klient powinien, nie opierając się na informacjach przekazanych przez Bank, określić jej ryzyko, potencjalne korzyści oraz straty z nią związane, jak również w szczególności charakterystykę, konsekwencje prawne, podatkowe i księgowe transakcji, konsekwencje zmieniających się czynników rynkowych oraz w sposób niezależny ocenić, czy jest w stanie sam lub po konsultacjach ze swoimi doradcami podjąć takie ryzyko. Powielanie bądź publikowanie niniejszego raportu lub jego części bez pisemnej zgody Banku jest zabronione. 8