Fizjoterapia specjalistyczna rening strategii lotorycznych i PNF Renata Horst li ---- TO P----- SCHOOL
Trening strategii motorycznych i PNF Renata Horst We współpracy z Stefanem Hesse Przełożyła Agnieszka Jankowicz-Szymańska ah -------T O P -------- SCHOOL Kraków 2010
Spis treści 1. W p r o w a d z e n ie... 1.1 Koncepcje ułatwień wczoraj i d z i ś... 2. C z y n n ik i w p ły w a ją c e n a k o n tr o lę ruchu... 2.1 D efinicja kontroli m otorycznej. 2.1.1 Wyznaczniki kontroli motorycznej... 2.1.2 Utrata stabilności prowadzi do utraty mobilności... 2.1.3 Utrata elastyczności struktur nerwowych... 2.1.4 Utrata kontroli m otorycznej... 2.2 System y biorące udział w kontroli m o to ry c zn e j... 2.2.1 Struktury korowe i podkorowe... System wzrokowy... System akustyczny... Układ przedsionkowy... System proprioceptywny... 2.3 Sprzężenie wyprzedzające i sprzężenia zw rotne... 2.3.1 Sprzężenie wyprzedzające (Feedforward)... 2.3.2 Sprzężenia zwrotne (Feedback).... 2.3.3 Organizacja wzajemnej innerwacji, specyficznej do zd ań... 2.4 Organ w ykonaw czy. System m ię ś n io w y... 2.4.1 Specyficzna do zadań organizacja koordynacji intramuskularnej... 2.4.2. Organizacja koordynacji międzymięśniowej... Hands on kontra hands o ff... Kontrola posturalna... Przykład: obraz zaburzeń w ataksji... 1 1 5 Biomechaniczne i neurologiczne mechanizmy obronne...18 2.4.3. Synergie...19 Synergie funkcjonalne...19 Wzorce ruchowe...22 Wzorce P N F... 23 3. Uczenie motoryczne...2 5 3.1 Nauka i motywacja... 2 5 m o v e...2 8 9 10 12 12 13 13 18 3.2 Plastyczność i nau ka...28 3.2.1 Uczenie się i zmiany plastyczności O U N...32 3.3 Strategie terapeutyczne wspierające motoryczne uczenie się 32 Wzmocnienie...32 Powtarzany trening...34 Constraint-induced Movement-Therapy (Forced-Use). Metoda wymuszania ruchu... 35 Dygresja: Irradiacja...3 Uczenie przez powtarzanie...3 Uczenie przez ćwiczenia cząstkowych sekwencji lub kompleksowych ruchów 38 Zautomatyzowana rehabilitacja motoryczna - nowa droga w terapii pacjentów w ciężkim stanie po udarze mózgu 38 3.4 Motoryczna faza nauki...42 4. Plan badanie i leczenia... 45 4.1 Zasady leczenia... 45 4.2 Rozważania terapeutyczne: stawianie hipotez...4 4.2.1 Ogólne postępowanie pomiarowe... 4 4.2.2 Ocena strategii motorycznych za pomocą Motor-Assessment-Scale (MAS) 48 Motor-Assessment-Scale (MAS) for Stroke... 48
X Spis treści Ocena zmiany pozycji ciała...48 Ocena poszczególnych funkcji motorycznych... 49 Test dla kończyn górnych... 50 Ocena spostrzegawczości (Shumway- -Cook i Horak 1990)... 54 Ocena równowagi w pozycji stojącej. 54 Uwagi kliniczne na temat Functional- -Reach-Test... 55 4.2.3 Metody pomiarowe na poziomie strukturalnym... 5 4.2.4 Inne metody pomiarowe...58 Odczuwanie dotykiem...58 Stereognozja...58 Czucie kinestetyczne... 59 B ól... 0 Deficyty kognitywne...0 Testy samooceny... 0 Testy specyficzne dla obrazu danej choroby...0 Uraz czaszkowo-mózgowy: Glasgow- -Coma-Scale (Teasdale i wsp. 194), Glaskow-Outcome-Scale(Jennetl95) 1 4.3 Plan te ra p ii... 2 Opis przypadku jako ćwiczenie...3 5. Strategie terapeutyczne w leczeniu zaburzeń sensomotorycznych i bólu. 5.1 Utrata m obilności... 5.1.1 Osłabienie agonistów wynikające z upośledzenia zdolności rekrutacji (koordynacja wewnątrzmięśniowa) i przyśpieszenia... Leczenie... 9 5.1.2 Utrata czucia głębokiego i reprezentacji korowej...0 Leczenie... 1 5.1.3 Sztywność mięśni antagonistycznych. 1 Leczenie... 2 5.1.4 B ó l...4 Leczenie... 5 5.2 Obniżona wytrzym ałość... 80 Leczenie... 81 5.3 Utrata stabilności (kontrola posturalna)...81 Leczenie... 82 5.4 Zaburzone planowanie ruchu.. 85 Leczenie... 8. Trening strategii motory cznych w zaburzeniach funkcji kończyny dolnej... 8.1 Funkcja podporu i przenoszenia... 8 Fazy chodu... 8.2 Problemy kliniczne i ich możliwe przyczyny... 89 Hipotetyczne przyczyny problemów klinicznych... 89.2.1 Terapia na podstawie hipotezy: osłabienie... 89 Parametry strukturalne... 89 Parametry funkcjonalne dla ograniczenia mobilności (funkcje wykroczn e )... 90.2.2 Terapia na podstawie hipotezy: ograniczenia kostno-stawowe, względnie torebkowe, wynikające z niedostatecznej elastyczności zginaczy stawu biodrowego...108.2.3 Terapia w oparciu o hipotezę: ograniczenia kostno-stawowe lub torebkowe wywołane bólem...112.2.4 Terapia na podstawie hipotezy: utrata kontroli posturalnej spowodowana osłabieniem i niestabilnością zginaczy dolnego tułowia...114.2.5 Terapia na podstawie hipotezy: utrata kontroli posturalnej spowodowana zaburzeniami koordynacji tułów/ kończyny dolne - utrata zręczności - upośledzenie sprzężenia wyprzedzającego... 11.2. Terapia na podstawie hipotezy: upośledzenie propriocepcji/czucia głębokiego - zaburzenia sprzężenia zwrotnego...118.2. Terapia na podstawie hipotezy: deficyty kognitywne, zaburzenia planowania ruchu... 119. Trening strategii motorycznych przy zaburzeniach funkcji kończyny górnej... 121.1 Neurologiczny i biomechaniczny punkt w idzenia...121
Spis treści X I Funkcjonalna jedność ręka/ramię/ obręcz barkowa...122.2 Problemy kliniczne i ich potencjalne przyczyny... 123.2.1 Terapia na podstawie hipotezy: osłabienie synergii zgięciowej... 124.2.2 Terapia na podstawie hipotezy: ograniczenia kostno-stawowe lub torebkow e... 12.2.3 Terapia na podstawie hipotezy: utrata kontroli posturalnej... 135.2.4 Terapia na podstawie hipotezy: zaburzenia motoryki małej rę k i... 142.3 Niestabilność ram ienia... 14 8.1.2 Facylitacja oddychania przeponowego...158 8.2 Fizjologia przełykania...1 Faza przygotowawcza w jamie ustnej...2 Ustna faza przełykania... 2 Gardłowa faza przełykania... 2 Faza przełykowa... 3 8.3 Biomechanika otwierania ust (ruch szczęk)...3 Artrokinematyka otwierania ust... 3 Czynniki związane z postawą wpływające na otwieranie u st... Parametry dotyczące otwierania ust Parametry dotyczące przełykania... Kompensacyjne metody leczenia.. 8 Terapia traktu ustno- -twarzowego... 155 8.1 Funkcje życiowe... 155 8.1.1 Fizjologia oddychania... 155 Biomechanika oddychania...155 8.4 Facylitacja mięśni mimicznych 180 Literatura...183 Słowniczek...191 Indeks... 195