World Internet Project Poland 2012 Mobile
Drodzy Państwo, World Internet Project to międzynarodowy projekt badawczy, który ma ambicje, by co roku obserwować, jak zmieniają się nawyki internautów w ponad trzydziestu krajach świata. Dzięki inicjatywie portalu Gazeta.pl oraz Orange Polska, od 2010 r. zmiany te śledzimy także na naszym rynku. Niedawno opublikowaliśmy trzecią edycję raportu World Internet Project Poland, pokazując stan obecny polskiego internetu: jego demografię, czas, jaki w sieci spędzają polscy internauci, ich motywacje itp. W tym roku zdecydowaliśmy się na nową inicjatywę: raport, który pokaże, jak wygląda w Polsce internet mobilny i kim są jego użytkownicy. Trudno nie zauważać faktu, że internet rozwija się dwutorowo, a co potwierdzają badania - użytkownicy mobilnego internetu różnią się od osób korzystających ze stacjonarnego dostępu sieci. Nie sposób też pominąć, że gwałtowny rozwój sektora mobilnego to dziś jedna z najważniejszych przemian w internecie. Nie tylko z punktu widzenia użytkownika (np. pojawienie się usług opartych na geolokalizacji), ale też wymagająca od spółek nowego podejścia do świadczonych usług, czasem nawet zmiany modelu biznesowego. Wystarczy przypomnieć, jak wielkie obawy budził jeden z punktów w dokumentach giełdowych Facebooka, w którym zarząd serwisu społecznościowego przyznawał, że nie jest jeszcze przekonany, czy potrafi zarabiać na osobach korzystających z mobilnej wersji serwisu (ostatecznie okazało się, że potrafi). Coraz więcej jest też spółek, które dziś rosną przede wszystkim w mobilnym internecie, jak choćby designerski Fab. com, który 40% ruchu i przychodów zawdzięcza użytkownikom tabletów i smartfonów. Dostawy smartfonów do sklepów przewyższyły już dostawy zwykłych telefonów. Rośnie też ruch w sieci z urządzeń mobilnych. Dla przykładu - takie aplikacje jak Ipla czy TVN Player notują z nich ok. 20% odwiedzin (źródło: Wirtualnemedia.pl) A za użytkownikami idą reklamodawcy. Według szacunków firmy badawczej emarketer, już w 2016 r. w USA wydatki na reklamę mobilną prześcigną rynek reklamy radiowej i prasowej. W grudniowym emarketerze mogliśmy przeczytać, że w 2013 r. przychody Google a z reklamy mobilnej sięgną 4 mld dol. I to tylko z rynku amerykańskiego. Z kolei z mobilnych reklam Facebook ma mieć ok. 850 mln dol. Mobilny boom świetnie widać właśnie na przykładzie największego serwisu społecznościowego - jeszcze w pierwszym kwartale 2012 r. Facebook praktycznie nie miał przychodów z reklam wyświetlanych użytkownikom smartfonów i tabletów. A już wtedy co drugi użytkownik Facebooka korzystał z mobilnej wersji serwisu. Pół roku później 14% przychodów reklamowych spółki pochodziło właśnie z reklamy mobilnej. A Mark Zuckerberg, założyciel i szef Facebooka mówił, że to właśnie cały segment mobilny to najbardziej niezrozumiany aspekt jego spółki. By go lepiej zrozumieć, warto rynek badać z każdej możliwej strony. Zarówno Gazeta.pl jak i Orange Polska wierzą, że m.in. mobilna część raportu World Internet Project Poland 2012 dostarczy użytecznej wiedzy na temat tej nowej, dynamicznej rosnącej gałęzi internetu.
By zorientować się w skali zjawiska, nie trzeba sięgać daleko wstecz. Wystarczy zestawić dwie daty: czerwiec 2011 r. i czerwiec 2012 r. Z danych WIP 2012 Mobile wynika, iż w ciągu zaledwie roku odsetek osób korzystających z internetu w telefonie wzrósł o ponad 8 punktów procentowych, z 6 do 14,5%. Wśród użytkowników internetu osoby te stanowią 22%. W tym samym czasie równie znacząco - z 2 do 7% - wzrósł odsetek osób deklarujących posiadanie smartfona. Korzystanie z internetu w urządzeniach mobilnych I Prawie co trzeci właściciel smartfona nie używa go do korzystania z internetu. Ale pamiętajmy o tym, że badanie WIP Mobile 2012 opiera się na danych deklaratywnych (zobacz wyjaśnienie w komentarzu, str. 4). A co bardziej istotne, to grupa definiowana jako właściciel smartfona nie jest jednorodna. Przykładowo: pod względem udziałów w sprzedaży na rynku dominuje Android (także w Polsce). Ale w statystykach korzystania z internetu tej przewagi nad sprzętem firmy Apple nie widać. Np. z ostatnio publikowanych danych firmy Chitika wynika, że sam iphone odpowiada za 46 proc. mobilnego ruchu w sieci. Na drugim miejscu są telefony Samsung z 17-proc. udziałem (dane dla USA i Kanady). Przy okazji jeszcze jedna prawidłowość wynikającą z badania: jeśli telefon jest służbowy, znacznie chętniej korzystamy z internetu w komórce (37%). Można domniemywać, że poza samym faktem rozliczania się z telefonu służbowego ma tu znaczenie także to, że coraz częściej do abonamentu dołączany jest pakiet na transfer danych. 70 Korzystanie z internetu mobilnego % użytkowników korzystających z internetu mobilnego smartfon 16 prywatny telefon komórkowy posiadany telefon 37 telefon służbowy Z internetu w komórce korzystają przede wszystkim posiadacze smartfonów. Jednocześnie używa go też kilkanaście procent osób mających zwykły aparat. Częściej robią to ci, którzy mają służbowy telefon, co częściowo wynika z tego, że znacznie częściej posiadają oni smartfony. Dokładnie 30% użytkowników smartfonów nie korzysta z internetu w telefonie. 1. http://appleinsider.com/articles/12/10/17/iphone-dominates-smartphone-web-traffic-with-46-share-report-says 3
W badaniu WIP Mobile 2012 nie definiowaliśmy pojęcia smartfon. To użytkownicy sami deklarowali, czy posiadają bardziej czy mniej zaawansowany telefon, nie pytano ich ani o marki, ani konkretne modele. Warto przy tym zauważyć, że branża badań nie doczekała się jeszcze spójnej definicji smartfona, te wciąż ewoluują. Np. na początku zeszłego roku firma badawcza GfK Polonia określała mianem smartfonu telefon komórkowy, który spełnia jednocześnie trzy podstawowe warunki posiada otwarty OS; posiada ekran dotykowy lub/i klawiaturę QWERTY; posiada funkcję organizera, w tym możliwość odbioru e-maili i obsługi aplikacji biurowych. Jak zauważył Marcin Zaremba z agencji LoveMobile 2 tak szeroka definicja sprawia, że pierwszy iphone pod nią nie podpada, za to mieści się w niej Nokia e71. W tym roku definicję zmieniono: do smartfona wystarczy otwarty OS oraz ekran dotykowy lub/i klawiaturę QWERTY, co jednak nadal nie pokrywa się w stu procentach z poziomem zaawansowania urządzeń. Smartfony i mobilny internet Posiadanie smartfona a korzystanie z internetu mobilnego inny telefon smartfon 10 % użytkowników korzystających z internetu mobilnego 83 5 2 Korzystanie z internetu mobilnego jest silnie związane z posiadaniem smartfona, jednak zdecydowana większość użytkowników internetu mobilnego deklaruje posiadanie zwykłego telefonu. Co więcej są też osoby, które mimo posiadania smartfona nie korzystają z dostępu do internetu w telefonie. korzysta nie korzysta 2. http://marcinzaremba.pl/2012/11/10/good-bad-and-ugly-data/ 4
Osoby mające smartfon i korzystające z internetu użytkownicy internetu mobilnego zwykły telefon W tej grupie przeważają mężczyźni, szczególnie w wieku 15-24 lat, oraz niewiele rzadziej w wieku 25-39 lat. Nieco częściej są to osoby mające wykształcenie wyższe i mieszkające w miastach. smartfon Użytkownicy smartfonów to częściej osoby z wykształceniem wyższym, raczej mężczyźni w wieku 15-39 lat, mieszkający w miastach średniej wielkości. Osoby od dawna intensywnie korzystające z internetu. osoby niekorzystające z internetu mobilnego Z internetu mobilnego nie korzystają przede wszystkim osoby w wieku 50+, częściej kobiety, a także mieszkańcy wsi. Osoby te częściej mają krótki staż korzystania z internetu swoją przygodę z siecią zaczęły na ogół w ostatnich 5 latach. Osoby, które nie korzystają z internetu mobilnego mimo posiadania smartfona to częściej mieszkańcy największych miast, od dawna intensywnie korzystający z internetu. Częściej osoby w wieku 40 i więcej lat. Nieco częściej kobiety. Demografia korzystania z internetu w komórkach Z internetu w smartfonach i telefonach komórkowych zdecydowanie częściej korzystają osoby młode, szczególnie mężczyźni. % użytkowników internetu w telefonie korzystanie z internetu w telefonie 19% - mężczyźni 40 11% - kobiety 30 27 21 9 5 3 1 15-19 lat 20-24 lat 25-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60-64 lata 65+ lat Widzimy, że wraz z wiekiem maleje odsetek osób korzystających z mobilnego internetu. Warto jednak pamiętać, że jest to raczej fotografia obecnego stanu internetu niż obraz trendu: młodsze pokolenia łatwiej przyswajają nowe gadżety, inaczej też budują nawyki korzystania z sieci. Można założyć, że w kolejnych latach te różnice między grupami wiekowymi będą mniej drastyczne. 5
Korzystanie z internetu w urządzeniach mobilnych II Korzystanie z internetu mobilnego % użytkowników internetu mobilnego 32 19 12 38 Korzystanie z internetu w smartfonach i telefonach komórkowych jest silnie związane ze stażem korzystania z internetu. Znacznie częściej korzystają ci, którzy z sieci zaczęli korzystać już dawno temu. do 4 lat 5-7 lat 8-10 lat powyżej 10 lat staż korzystania z internetu Kolejny wniosek: im dłuższy staż w internecie, tym częstsze korzystanie z mobilnego dostępu. Widać tu silną zależność: ok. 70% internautów mobilnych stanowią osoby, które stawiały pierwsze kroki w sieci ponad 8 lat temu, a 38% jest w sieci już od dekady. Widać też wyraźne trendy, jeśli chodzi o czas: z mobilnego dostępu korzystają przede wszystkim osoby z wysokim stopniem konsumpcji internetu. 39% z nich spędza w sieci 28 godzin i więcej tygodniowo chodzi o korzystanie zarówno z mobilnego internetu, jak i stacjonarnego. Przeciętnie mobilni spędzają też w sieci o prawie 10 godzin więcej od osób, które nie używają telefonów do korzystania z internetu. Jeśli przyjrzymy się samemu mobilnemu internetowi, zobaczymy że średni czas korzystania to 3 godziny i 23 minuty w tygodniu. Podkreślmy, prawie dwukrotnie wyższy niż rok temu! Warto też zwrócić uwagę na grupę, którą roboczo możemy nazwać Mobile First (sięga po internet mobilny nawet jeśli może skorzystać z komputera). To wciąż stosunkowo nieliczna grupa, stanowiąca ok. 10% mobilnych internautów. Za to w ciągu tygodnia spędzają średnio aż 7,5 godziny używając internetu w telefonie. Korzystanie z internetu mobilnego 39 % użytkowników internetu mobilnego 29 18 10 liczba godzin korzystania z internetu w tygodniu Z internetu w smartfonach i telefonach komórkowych znacznie częściej korzystają osoby, które na co dzień bardziej intensywnie korzystają z sieci. Średni czas poświęcany na korzystanie z internetu w tygodniu to: 13 godzin i 42 minut dla użytkowników, którzy nie korzystają z internetu za pomocą telefonów komórkowych lub smartfonów oraz 22 godziny i 49 minut dla tych drugich. do 5 5-10 10-28 28 i więcej 6
Sposoby korzystania z internetu w komórkach Kiedy użytkownicy korzystają z internetu w telefonie 27 10 Internet w smartfonach i telefonach komórkowych jest wykorzystywany przede wszystkim jako sposób na dostęp do sieci, gdy inne metody, bardziej preferowane, nie są dostępne. Tylko co dziesiąty użytkownik internetu mobilnego korzysta z niego również w sytuacjach, gdy możliwe jest skorzystania z normalnego komputera. Co czwarty korzysta jedynie w bardzo wyjątkowych sytuacjach. 63 nawet gdy mogę skorzystać z internetu inaczej gdy mam potrzebę, a w pobliżu nie ma komputera jedynie wyjątkowo, gdy dzieje się coś ważnego Czas poświęcony na korzystanie z internetu mobilnego 7:30 Najwięcej czasu na korzystaniu z internetu mobilnego spędza stosunkowo mała grupa osób, które używają tego rodzaju dostępu nawet wtedy gdy możliwe jest także skorzystanie z normalnego komputera. liczba godzin poswięconych na korzystanie z internetu mobilnego w tygodniu 3:12 2:14 Średni czas poświęcany na korzystanie z internetu na urządzeniach mobilnych to 3 godziny i 23 minut tygodniowo. Czas ten wydłużył się w ciągu roku o prawie półtorej godziny tygodniowo! Co ciekawe brak jest istotnych różnic pomiędzy osobami posiadającymi smartfony, a użytkownikami zwykłych telefonów komórkowych. nawet gdy mogę skorzystać z internetu inaczej gdy mam potrzebę, a w pobliżu nie ma komputera jedynie wyjątkowo, gdy dzieje się coś ważnego 7
Sposoby korzystania z internetu w komórkach II 65 % użytkowników internetu w telefonie 46 48 wysyłanie/ odbieranie maili mapy, szukanie lokalizacji i połączeń 33 serwisy społecznościowe przeglądanie stron internetowych Najpopularniejszym zastosowaniem internetu w smartfonach i telefonach komórkowych jest możliwość przeglądania stron internetowych (ponad 9% wszystkich badanych). Nieco poniżej połowy użytkowników korzysta z map, szukania lokalizacji i połączeń, podobna grupa z dostępu do poczty elektronicznej w telefonie. Jedna trzecia użytkowników komórkowego internetu zagląda do serwisów społecznościowych lub wysyła do nich treści. Po co mobilny internet Zastosowania internetu w telefonie nikogo nie zaskoczą: najpopularniejsze jest przeglądanie stron WWW, potem mapy, mail i serwisy społecznościowe. Wynik jest ciekawszy, jeśli zestawimy ze sobą wybrane grupy osób: te, które korzystają z internetu mobilnego nawet gdy mogą użyć stacjonarnego oraz te, które korzystają z internetu mobilnego tylko gdy w pobliżu nie ma stacjonarnego. Sposoby korzystania z internetu w komórkach III 89 % użytkowników korzystających z internetu w telefonie 67 54 31 wysyłanie/ odbieranie maili 61 48 37 mapy, szukanie lokalizacji i połączeń 67 42 15 serwisy społecznościowe 81 52 przeglądanie stron internetowych Wyniki dla różnych grup ze względu na sytuacje w jakich wykorzystują internet w telefonie nawet gdy mogę skorzystać z internetu inaczej gdy mam potrzebę, a w pobliżu nie ma komputera jedynie wyjątkowo, gdy dzieje się coś ważnego Największą różnicę aż o 25 punktów procentowych widać właśnie przy serwisach społecznościowych, co sugeruje, że jest to jedna z wyróżniających cech pokolenia Mobile First. Druga cecha jest bardziej pragmatyczna i przypisana do trendu geolokalizacji szukanie konkretnych adresów czy rozkładu jazdy już w drodze. 8
Użytkownicy mobilni znacznie częściej kupują w sieci Aktywność ekonomiczna w sieci Inwestowanie Korzystanie z banku on-line 3 6 2 5 12 9 20 13 41 65 72 4 27 48 53 Osoby korzystające z internetu w telefonach znacznie częściej wykorzystują internet w celach komercyjnych. Płacenie rachunków 1 5 19 59 70 11 47 52 Szukają informacji o produktach, robią zakupy online i korzystają z bankowości elektronicznej. Robienie rezerwacji Zakupy przez internet Informacje o produktach 2 7 16 54 13 8 36 1 16 47 81 1 7 25 62 10 45 74 90 6 31 59 80 częstotliwość mobilni/pozostali przynajmniej raz dziennie raz w tygodniu raz w miesiącu rzadziej niż raz w miesiącu Cenną informacją i dla branży reklamowej i dla firm działających w sieci powinien być fakt, że użytkownicy mobilni w dosłownie każdej z badanych kategorii wykazują wyższą aktywność. W badaniu pytano nie tylko o same zakupy przez internet, ale też o inwestowanie, korzystanie z bankowości elektronicznej, płacenie rachunków, dokonywanie rezerwacji czy wyszukiwanie informacji o produktach. Niezależnie od regularności korzystania (raz w miesiącu czy codziennie), mobilnych internautów charakteryzuje wyższe zaangażowanie. 9
Spędzanie czasu 1503 czas z rodziną 1371 1573 czas ze znajomymi 554 535 725 czas prasa 173 151 116 770 czas radio czas telewizja czas internet mobilny czas internet 0 0 0 203 737 577 879 712 822 1293 1369 W porównaniu z postałymi grupami, osoby korzystające z internetu w telefonach poświęcają znacznie mniej czasu na oglądanie telewizji i słuchanie radia, więcej czasu spędzając w sieci. Spędzają także więcej czasu niż inni ze znajomymi, a mniej z rodziną.. osoby niekorzystające z internetu internauci użytkownicy internetu mobilnego czas tygodniowo w minutach Mobilny internauta to inny niż ten, który siedzi przy desktopie. To kolejny z wniosków, jakie nasuwają się po lekturze i analizie danych. Najpierw porównajmy osoby, które w ogóle nie korzystają z internetu, do ogólnej populacji internautów (bez rozróżnienia, czy korzystają z internetu w telefonie czy nie). 10
Spędzanie czasu II Budżet czasu 35 34 28 13 4 18 11 3 16 15 2 12 15 W porównaniu z postałymi grupami, osoby korzystające z internetu w telefonach poświęcają znacznie mniej czasu na oglądanie telewizji i słuchanie radia, więcej czasu spędzając w sieci. Spędzają także więcej czasu niż inni ze znajomymi, a mniej z rodziną. % czasu 30 0 osoby niekorzystające z internetu 19 17 internauci 28 mobilni czas z rodziną czas ze znajomymi czytanie prasy słuchanie radia oglądanie telewizji korzystanie z internetu Zwróćmy uwagę na dwa słupki po lewej. Nie ma właściwie większej różnicy w czasie, jaki obie grupy poświęcają rodzinie, znajomym itp. W tej grupie widać, że internet w największym stopniu uderza w nawyk oglądania telewizji (internauci poświęcają na nią 17% swojego czasu, nie-internauci blisko jedną trzecią). Grupa internautów mobilnych to jednak zupełnie inna kategoria. Przede wszystkim w sieci spędzają niemal tyle samo czasu, co grupa nie-internautów przed telewizorem. Druga rzecz charakterystyczna: istotnie mniej czasu poświęcają rodzinie, nieco więcej czasu spędzają ze znajomymi (co może mieć związek nie tylko z demografią, ale i z faktem korzystania z serwisów społecznościowych: jednocześnie spędzamy czas w sieci, ale i ze znajomymi). I po trzecie: mają najniższe wskaźniki konsumpcji innych mediów (telewizja, radio, prasa). Warto przy tym pamiętać, że w przypadku prasy te treści nadal są konsumowane, ale już online, nie zawsze jednak na serwisach należących do wydawców danych tytułów. 11