Pieczątka szkoły Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS BIOLOGICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 STOPIEŃ REJONOWY 15.01.2014R. 1. Test konkursowy zawiera 37 zadań. Są to zadania zamknięte i otwarte. Na ich rozwiązanie masz 90 minut. Sprawdź, czy test jest kompletny. 2. Zanim udzielisz odpowiedzi, uważnie przeczytaj treść zadania. 3. Wszystkie odpowiedzi czytelnie i wyraźnie wpisuj w wyznaczonych miejscach. 4. Przy rozwiązywaniu zadań zamkniętych wyboru wielokrotnego wybierz jedną, prawidłową odpowiedź i zaznacz ją krzyżykiem, np.: A B C D Jeżeli się pomylisz i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to złe zaznaczenie otocz kółkiem B, po czym skreśl właściwą literę, np.: X A B C D 5. W innych zadaniach samodzielnie sformułuj odpowiedź i wpisz ją lub wykonaj zadanie zgodnie z instrukcją zawartą w poleceniu. Przedstaw tok rozumowania prowadzący do wyniku. 6. Test wypełniaj długopisem, nie używaj korektora, ołówka ani gumki. Nie komunikuj się z innymi uczestnikami konkursu. 7. Sprawdź wszystkie odpowiedzi przed oddaniem testu. 8. Nie podpisuj testu, zostanie on zakodowany. 9. Brudnopis, dołączony do testu, nie podlega ocenie. X X X
Zadanie 1. (0 1) Makroelementami w organizmie człowieka są: A) magnez, fluor, potas, sód. B) wapń, fosfor, azot, siarka. C) żelazo, tlen, jod, węgiel. D) wodór, rtęć, cynk, miedź. Zadanie 2. (0 1) Zaznacz grupę roślin, u których po raz pierwszy w toku ewolucji, proces płciowy nie wymagał obecności wody. A) Mszaki. B) Rośliny nagonasienne. C) Paprotniki. D) Rośliny okrytonasienne. Zadanie 3. (0 1) Otwarty układ krwionośny nie występuje u A) muchy domowej. B) pająka ogrodowego. C) raka stawowego. D) dżdżownicy ziemnej. Zadanie 4. (0 1) Obniżenie ilości soli kuchennej w codziennej diecie człowieka zapobiegnie A) problemom z trawieniem. B) nadciśnieniu tętniczemu krwi. C) zapaleniom migdałków. D) zaburzeniom pamięci. Zadanie 5. (0 1) Niedobór witaminy K powoduje u ludzi A) suchość naskórka. B) spadek krzepliwości krwi. C) zmiany w układzie oddechowym. D) uporczywe bóle głowy. Zadanie 6. (0 1) Diabetyk to człowiek chory na A) stwardnienie rozsiane. B) osteoporozę. C) cukrzycę. D) anemię. Zadanie 7. (0 1) Korzystne w diecie człowieka nienasycone kwasy tłuszczowe w największej ilości zawarte są w tłuszczu: A) wołowym i wieprzowym. B) ryb i w olejach roślinnych. C) drobiowym. D) mleka i jaj. 1
Zadanie 8. (0 1) Która z niżej wymienionych części mchu płonnika nie należy do gametofitu? A) Plemnia. B) Chwytniki. C) Zarodnia. D) Rodnia. Zadanie 9. (0 1) Owoc typu: jagoda jest charakterystyczny dla A) pszenicy. B) moreli. C) rzepaku. D) pomidora. Zadanie 10. (0 1) Porosty jako wskaźniki zanieczyszczeń powietrza wykazują największą wrażliwość na A) związki ołowiu. B) dwutlenek siarki. C) parę wodną. D) dwutlenek węgla. Zadanie 11. (0 1) W którym zestawie wymieniono wyłącznie organizmy pasożytnicze? A) Pleśniak biały, wirus opryszczki, morszczyn pęcherzykowaty. B) Krętek blady, buławinka czerwona, pełzak czerwonki. C) Owsik ludzki, euglena zielona, prątek trądu. D) Tasiemiec nieuzbrojony, czubajka kania, glista ludzka. Zadanie 12. (0 1) Źródłem błonnika pokarmowego są: A) mleko, owoce, ryż, masło. B) warzywa, kasze, fasola, otręby zbożowe. C) razowe pieczywo, ryby, musli, jaja. D) oleje, mąka żytnia, mięso, jogurty. Zadanie 13. (0 1) Wejście do krtani podczas połykania pokarmu zamykane jest przez A) gęsty śluz. B) język. C) nagłośnię. D) struny głosowe. Zadanie 14. (0 1) Marta od wielu lat pracuje przy komputerze. Potrafi szybko i bezbłędnie zapisywać dyktowany tekst nie patrząc na klawiaturę. Zaznacz, który z niżej podanych terminów prawidłowo określa czynność układu nerwowego dotyczącą opisanej umiejętności. A) Myślenie abstrakcyjne. B) Odruch bezwarunkowy. C) Instynkt. D) Odruch warunkowy. 2
Zadanie 15. (0 1) Które zdanie zawiera błędną informację? A) Komórki skórki liścia u jabłoni domowej nie posiadają chloroplastów. B) W miękiszu palisadowym jest więcej chloroplastów niż w miękiszu gąbczastym. C) Komórki sklerenchymy są żywe i pełnią funkcje wzmacniające. D) Rurki sitowe odpowiadają za transport asymilatów w roślinie. Zadanie 16. (0 1) Noworodek karmiony mlekiem matki uzyskuje odporność A) swoistą bierną. B) nieswoistą czynną. C) swoistą czynną. D) nieswoistą bierną. Zadanie 17. (0 1) Gospodynie domowe przygotowując dżemy, kompoty i soki, poddają je obróbce cieplnej. W wysokiej temperaturze bakterie i inne drobnoustroje zostają zabite. Proces ten nazywamy A) denaturacją. B) pasteryzacją. C) fermentacją. D) filtracją. Zadanie 18. (0 1) Które stawonogi, oznaczone cyframi 1 4, należą do pajęczaków? A) 4, 1 B) 1, 2, 3 C) 2, 3 D) 2, 3, 4 Zadanie 19. (0 1) Wskaż zestaw roślin wytwarzających owoce. A) Kukurydza zwyczajna, języcznik zwyczajny, leszczyna pospolita. B) Mak polny, kminek zwyczajny, widłak goździsty. C) Jabłoń domowa, salwinia pływająca, wiśnia pospolita. D) Groch zwyczajny, mniszek lekarski, słonecznik zwyczajny. Zadanie 20. (0 1) Sporysz jest przetrwalnikiem A) pieczarki polnej. B) rdzy źdźbłowej. C) muchomora sromotnikowego. D) buławinki czerwonej. 3
Zadanie 21. (0 1) Ciało jaszczurki w porównaniu z żabą jest lepiej zaopatrywane w tlen, ponieważ A) jaszczurka ma dwa obiegi krwi. B) żaba ma zmienną temperaturę ciała. C) większa powierzchnia jej płuc umożliwia sprawniejszą wymianę gazową. D) porusza się ona szybciej i dodatkowo oddycha przez skórę. Zadanie 22. (0 1) Substancją otrzymywaną z krasnorostów i stosowaną do zestalania pożywek bakteryjnych jest A) żelatyna. B) agar. C) chityna. D) glikogen. Zadanie 23. (0 1) Cechą charakterystyczną dla wszystkich strunowców jest A) obecność błon płodowych. B) żyworodność. C) wykształcenie stałocieplności. D) położenie układu nerwowego po stronie grzbietowej. Zadanie 24. (0 1) U roślin martwe komórki stają się czasem ważnymi elementami budulcowymi i czynnościowymi, czego przykładem jest tkanka A) okrywająca powierzchnię liści. B) magazynująca substancje odżywcze. C) przewodząca wodę i sole mineralne. D) uczestnicząca w fotosyntezie. Zadanie 25. (0 1) Kret europejski i ryjówka aksamitna należą do rzędu owadożernych, więc należą również do A) tej samej gromady. B) tego samego gatunku. C) tej samej rodziny. D) tego samego rodzaju. Zadanie 26. (0 2) Układ nerwowy i hormonalny koordynują pracę organizmu. Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiednie miejsca, cyfry oznaczające cechy działania tych układów. 1. Działanie długotrwałe. 2. Informacje przekazywane są w postaci impulsów elektrycznych. 3. Wpływa na podwyższenie poziomu cukru we krwi po posiłku. 4. Reakcja natychmiastowa. 5. Informacje są przekazywane przez krew w postaci związków chemicznych. 6. Wpływa na zwężenie źrenicy w oku. Regulacja nerwowa Regulacja hormonalna 4
Zadanie 27. (0 2) I) Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania. W wyniku działalności grzybów A) powstają związki organiczne wykorzystywane przez autotrofy w fotosyntezie. B) rośnie zawartość tlenu w atmosferze. C) z rozkładu martwych szczątków organicznych powstają złożone związki organiczne. D) substancje mineralne wracają do gleby. II) Nazwij pozytywną relację pomiędzy korzeniami roślin nasiennych, a grzybami.... Zadanie 28. (0 1) Na schematach przedstawiono wybrane tkanki roślinne. A. B. C. D. E. Przyporządkuj odpowiednie oznaczenia literowe tkanek roślinnych do ich nazw umieszczonych w tabeli. Miękisz powietrzny Wtórna tkanka okrywająca Miękisz spichrzowy Komórki kamienne sklerenchymy Kolenchyma kątowa Zadanie 29. (0 3) Z podanych niżej stwierdzeń wskaż te, które poprawnie opisują proces oddychania. 1) Ostatecznymi produktami zarówno oddychania tlenowego jak i beztlenowego są zawsze woda, dwutlenek węgla, ATP. 2) Oddychanie jest procesem, w którym organizm uzyskuje energię do przeprowadzania procesów życiowych. 3) Jedynym substratem oddychania tlenowego jest glukoza. 4) Oddychanie beztlenowe przebiega w mitochondriach i nie wymaga dostępu tlenu. 5) Oddychanie tlenowe jest procesem bardziej wydajnym energetycznie w porównaniu z fermentacją. 6) W organizmie człowieka zachodzi zarówno oddychanie tlenowe, jak i beztlenowe. 5
Zadanie 30. (0 2) Wskaż błędne informacje dotyczące roli wapnia w organizmie człowieka. A. Umożliwia skurcz mięśni szkieletowych. B. Jest składnikiem budulcowym kości. C. Uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi. D. Jest niezbędny do wytwarzania tyroksyny. E. Uczestniczy w przekazywaniu impulsów nerwowych. F. Warunkuje procesy obronne organizmu będąc składnikiem witaminy C. G. Wpływa na prawidłową pracę serca. Zadanie 31. (0 2) Oceń prawdziwość poniższych zdań wpisując znak + w odpowiedniej rubryce tabeli (P prawda, F fałsz). Zdanie P F Enzymy trawienne są wydzielane w każdym z odcinków przewodu pokarmowego. Cholesterol zawsze pełni negatywną rolę w organizmie człowieka. W jelicie grubym człowieka zachodzi wchłanianie wody i soli mineralnych z resztek pokarmu. Żółć jest enzymem powodującym emulgację tłuszczy. Zadanie 32. (0 3) Uzupełnij podanymi poniżej określeniami schemat podziału układu nerwowego. obwodowy, móżdżek, przywspółczulny, mózgowie, nerwy rdzeniowe, rdzeń przedłużony, autonomiczny, rdzeń kręgowy. UKŁAD NERWOWY OŚRODKOWY NERWY CZASZKOWE WSPÓŁCZULNY MÓZG 6
Zadanie 33. (0 3) Spośród podanych poniżej wybranych objawów AIDS wskaż te, które dotyczą układu: nerwowego, oddechowego i skóry i wpisz je do odpowiednich kolumn w tabeli. gruźlica, biegunki, wysypka, zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, opryszczka, osłabienie pamięci, spadek wagi, ataki drgawek, nowotwór skóry, okresowe stany gorączkowe, suchy kaszel, powiększone węzły chłonne. Objawy ze strony układu nerwowego Objawy ze strony układu oddechowego Objawy skórne Zadanie 34. (0 2) Dopasuj zmodyfikowany organ roślinny (A F) do odpowiedniego przedstawiciela (1 7). A) kłącze 1) jemioła B) liść pułapkowy 2) śliwa tarnina C) wąs czepny 3) imbir D) liść spichrzowy 4) ziemniak E) cierń 5) winorośl F) ssawki 6) aloes 7) rosiczka... Zadanie 35. (0 2) Poniżej przedstawiono wybrane cechy budowy i funkcji organizmów. A. Mogą rozmnażać się przez zarodniki. B. Ściany ich komórek zbudowane są głównie z chityny. C. Składają się z komórek eukariotycznych. D. Głównym składnikiem ich ścian komórkowych jest celuloza. E. Mogą oddychać tylko beztlenowo. F. Są organizmami wyłącznie cudzożywnymi. G. Magazynują głównie skrobię. Spośród wymienionych powyżej cech budowy i funkcji organizmów wskaż: I) Cechy roślin różniące je od grzybów: II) Cechy grzybów różniące je od roślin: 7
Zadanie 36. (0 2) Oznaczanie wskaźnika masy ciała (BMI) u osób dorosłych pozwala ocenić zagrożenie chorobami związanymi z nadwagą i otyłością tj. np. cukrzyca, choroba niedokrwienna serca czy miażdżyca. BMI Masa ciała Ryzyko chorób towarzyszących otyłości Poniżej 18,5 Niedowaga Niskie 18,5 24,9 Norma Średnie Wskaźnik masy ciała (BMI) masa ciała (kg) BMI = (wzrost) 2 (m) 2 25 29,9 Nadwaga Podwyższone 30 34,9 Otyłość I stopnia Umiarkowanie wysokie 35 39,9 Otyłość II stopnia Wysokie 40 i więcej Otyłość III stopnia Bardzo wysokie I) Korzystając ze wzoru, oblicz BMI dla osoby o wzroście 1,60 m i o wadze 80 kg.... II) Określ ryzyko wystąpienia chorób towarzyszących otyłości u tej osoby.... Zadanie 37. (0 1) Ludzie podejmują różne działania w celu ograniczenia występowania zakażeń bakteryjnych. Przyporządkuj nazwę choroby bakteryjnej (1-5) do odpowiedniego dla niej sposobu profilaktyki (A-D). 1. dżuma A. szczepienia ochronne noworodków 2. trąd B. sprawdzenie ciała po pobycie w lesie 3. gruźlica C. zwalczanie: pcheł, wszy, szczurów i myszy 4. salmonelloza D. kontrola sanitarna żywności 5. borelioza... 8
BRUDNOPIS 9