1 1. Poziome znaki drogowe Ze względu na funkcje i kształt, oznakowanie poziome dzieli się na kategorie j.n.: a) znaki podłużne (linie podłużne), b) znaki poprzeczne, c) strzałki kierunkowe i naprowadzające, d) znaki uzupełniające, e) punktowe elementy odblaskowe. a) Znaki podłużne (linie podłużne); linie segregujące; P-1a i b P-1c P-1d i e P-2a i b P-3a i b P-4 P-5 P-6 P-6a linie krawędziowe; linia pojedyncza przerywana długa lub krótka, linia pojedyncza przerywana wydzielająca, linia pojedyncza przerywana prowadząca, wąska lub szeroka, linia pojedyncza ciągła wąska lub szeroka. linia jednostronnie przekraczalna długa lub krótka, linia podwójna ciągła, linia podwójna przerywana, linia ostrzegawcza, linia ostrzegawcza naprowadzająca. P-7a i c linia krawędziowa przerywana, szeroka lub wąska, P-7b i d linia krawędziowa ciągła, szeroka lub wąska. Znaki podłużne (linie ciągłe lub przerywane), stosowane są w celu prowadzenia ruchu po odpowiednich pasach ruchu. Linie segregacyjne (pojedyncze lub podwójne) służą oddzieleniu od siebie pasów prowadzących ruch w tych samych albo przeciwnych kierunkach oraz w celu wskazania kierującym, w którym miejscu zmiana pasa ruchu jest zabroniona bądź dozwolona. Linie krawędziowe stosowane są do wyznaczenia krawędzi jezdni w celu jej oddzielenia od pobocza lub pasa awaryjnego. Linię przerywaną krótką P-lb stosuje się na drogach o V dop 70 km/h, natomiast linię przerywaną długą P-la dla V dop > 70 km/h. Służą one do wyznaczania osi jezdni lub jej podziału na pasy ruchu. Min. długość odcinka oznakowanego linią P-1b wynosi 50 m, a linią P-la - 120 m. Linię wydzielającą P-lc stosuje się do oddzielenia pasów włączania, wyłączania, przeplatania oraz pasów ruchu powolnego na wzniesieniach od jezdni głównej. Min. długość: 50 m. Linia ciągła pojedyncza P-2a stosowana do oddzielenia pasów ruchu przeznaczonych do jazdy w tym samym kierunku (głównie na wlotach skrzyżowań oraz na jezdni głównej w obszarze przeplatania). Min. długość: 20 m. Linia ostrzegawcza P-6 stosowana dla uprzedzenia kierowców o zbliżaniu się do niebezpiecznego lub trudnego odcinka drogi. Umieszczana zawsze przed liniami P-2a, P-3a, P-4 oraz jako kontynuacja linii P-la lub P-lb, np. w rejonie wlotu łącznicy do jezdni głównej. Min. długość linii: 50 m przy V dop 70 km/h oraz 100 m przy V dop > 70 km/h. Linia ciągła podwójna P-4 stosowana wyłącznie do oddzielenia przeciwnych kierunków ruchu na jezdniach dwukierunkowych (np. na łącznicach o przekroju P-4). Minimalna długość wynosi 20 m.
2 Rys. 1. Linia pojedyncza przerywana długa, P-1a, gdy V dop > 70 km/h Rys. 2. Linia pojedyncza przerywana krótka, P-1b, gdy V dop 70 km/h Rys. 3. Linia poj. przerywana wydzielająca, P-1c Rys. 4. Linia ciągła pojedyncza P-2a Rys. 5. Linia ciągła podwójna P-4 Rys. 6. Linia ostrzegawcza P-6 Rys. 7. Linia krawędziowa przerywana P-7a Rys. 8. Linia krawędziowa ciągła P-7b i d Linia krawędziowa ciągła P-7b i d jest stosowana do wyznaczania krawędzi jezdni. Na drogach klasy A i S oraz na drogach posiadających twarde pobocze i opaskę jej szerokość wynosi 0,24 m (P-7b). Linia krawędziowa przerywana P-7a stosowana sporadycznie na przecięciach jednopoziomowych drogi ekspresowej z drogą ogólnodostępną w celu umożliwienia przejeżdżania przez linię krawędziową lub na drogach ogólnodostępnych. Rys. 9. Usytuowanie linii krawędziowej na jezdni z poboczem: a) umocnionym, b) gruntowym.
3 b) Znaki poprzeczne; P-10 przejście dla pieszych, P-11 przejazd dla rowerzystów. P-12 linia bezwzględnego zatrzymania - stop, P-13 linia warunkowego zatrzymania złożona z trójkątów, P-14 linia warunkowego zatrzymania złożona z prostokątów. Znaki poprzeczne stosowane są w celu oznaczenia miejsc przeznaczonych do ruchu pieszych i rowerzystów w poprzek drogi, miejsc wymagających zatrzymania pojazdów oraz miejsc lokalizacji progów zwalniających. linia bezwzględnego zatrzymania P-12 stosowana jest na wlotach podporządkowanych, w miejscach w których ustawiono znak pionowy Stop (B-20), linia warunkowego zatrzymania P-13, umieszczana jest na wlotach podporządkowanych z dostateczną widocznością, dla podkreślenia faktu podporządkowania danej drogi drodze poprzecznej, linia warunkowego zatrzymania P-14, stosowana jest na wszystkich wlotach skrzyżowań dróg równorzędnych, a także przed sygnalizatorami i przejściami dla pieszych. Rys. 10. Linia P-12 linia P-13 linia P-14 c) Strzałki kierunkowe i naprowadzające (P-8 i P-9); Strzałki stosowane w celu lepszego zorientowania kierujących o zasadach korzystania z pasów ruchu, na których się znajdują (strzałki odgrywają szczególną rolę w przypadku złożonej organizacji ruchu na wlotach skrzyżowania). Rys. 11. Strzałka kierunkowa (P-8d) oraz strzałka naprowadzająca w lewo (P-9a). Zasady, zakres i sposób stosowania znaków poziomych zależy od: klasy drogi i natężenia ruchu, prędkości ruchu w danym miejscu, koordynacji oznakowania poziomego ze znakami pionowymi.
4 1.1. Oznakowanie poziome skrzyżowań drogowych i ulicznych Oznakowanie poziome skrzyżowań składa się z oznakowania: wlotów i wylotów, powierzchni, na której przecinają się strumienie ruchu (tzw. powierzchni kolizyjnych). Zakres i sposób oznakowania wlotów i wylotów zależy od geometrii skrzyżowania i zasad organizacji ruchu przyjętych na wlocie. Oznakowanie poziome powierzchni kolizyjnych stosuje się przede wszystkim na ciągach dróg z pierwszeństwem przejazdu, wyznaczając na ich powierzchni pasy ruchu wzdłuż drogi z pierwszeństwem (pasy ruchu wyznaczone przez linie prowadzące P-1d i P-1e). W przypadku skrzyżowań o skomplikowanej geometrii, dopuszcza się wyznaczenie dodatkowo torów jazdy dla pojazdów skręcających. Na skrzyżowaniach dróg równorzędnych, powierzchni kolizyjnych skrzyżowań nie znakuje się. Znaki poziome na wlotach dróg (przed powierzchnią kolizyjną skrzyżowania) stosuje się w celu: rozdzielenia kierunków ruchu, wyznaczenia pasów ruchu, określenia kierunku jazdy przez skrzyżowanie, wskazania miejsca bezwzględnego lub warunkowego zatrzymania, umożliwienia pieszym i rowerzystom bezpiecznego przekraczania jezdni, zapewnienia najlepszego wykorzystania powierzchni jezdni, przekazania informacji uzupełniającej do znaków pionowych. Oznakowanie wlotów wykonuje się wg jednakowych zasad, bez względu na to, czy droga ma znaki poziome na całej długości, czy też wymagane jest tylko oznakowanie samego wlotu. Gdy na odcinkach pomiędzy skrzyżowaniami droga nie jest znakowana, znaki poziome należy stosować na wlotach głównych i podporządkowanych, tj. na odcinku dojazdowym o długości: 30 m przy V dop 60 km/h na wlocie, 120 m przy V dop > 60 km/h na wlocie. Strzałki kierunkowe umieszczane są na wlotach przed skrzyżowaniem, przede wszystkim: na skrajnych pasach ruchu, z których nie wolno jechać na wprost lub nie wolno skręcać, na skrajnych i na sąsiednich pasach ruchu, jeżeli skręcanie jest dozwolone z więcej niż jednego pasa, na wszystkich pasach, jeżeli jazda z danego wlotu jest dozwolona tylko w jednym kierunku, co może nie być dla kierujących oczywiste, jeżeli po zastosowaniu powyższych zasad pozostaje bez strzałek kierunkowych tylko jeden pas ruchu, wówczas również na nim należy umieścić strzałki. Rys. 12. Przykład oznakowania poziomego wlotu skrzyżowania (w tym rozmieszczenie strzałek kierunkowych na wlocie oraz min. długość linii wydzielającej P-1c na pasie do skrętu w lewo lub w prawo będącym przedłużeniem zasadniczego pasa ruchu)
5 Strzałki naprowadzające stosuje się w celu uprzedzenia kierujących o końcu pasa ruchu lub o zmianie jego przeznaczenia (np. tylko dla autobusów). Kierujący zobowiązani są wtedy opuścić pas ruchu, przejeżdżając na pas sąsiedni wskazany strzałką. Strzałki naprowadzające umieszczane są na: pasie zanikającym, pasie dla autobusów (na początkowym jego odcinku), pasie włączania (na wylocie skrzyżowania). Rys. 13. Rozmieszczenie strzałek naprowadzających na pasie zanikającym Odległości między strzałkami naprowadzającymi wynoszą kolejno, licząc od końca pasa: a, 2a, 3a i 4a, gdzie a jest odległością ostatniej strzałki od końca pasa i wynosi: a = 15 m dla V dop 70 km/h, a = 25 m dla V dop > 70 km/h. W przypadku krótkich pasów, dopuszcza się zmniejszenie wartości a do: 10 m - na drogach o V dop 70 km/h, 15 m - na pozostałych drogach. Min. liczba strzałek: 3 Rys. 14a. Lokalizacja przejść dla pieszych P-10 na skrzyżowaniu Rys. 14b. Rozmieszczenie linii segregacyjnych, strzałek kierunkowych oraz linii warunkowego zatrzymania w stosunku do przejścia dla pieszych Min. szerokość przejścia dla pieszych: 4,0 m. Zwiększanie szerokości przejścia następuje o wielokrotność 2,0 m (w miarę potrzeb wynikających z wielkości i charakteru ruchu pieszych oraz dopuszczalnej prędkości). Całkowita szerokość przejścia 16,0 m. Powierzchnie wyłączone z ruchu pojazdów (znaki P-21a i P-21b) stosuje się w celu:
6 dokładnego wskazania toru jazdy pojazdu, skorygowania przebiegu krawężnika, oddalenia toru jazdy pojazdów od przeszkód w jezdni (w tym od krawędzi wysepki kanalizującej ruch pojazdów ograniczonej krawężnikiem), uzupełnienia wysepek wyodrębnionych z jezdni, wyjątkowo ich zastąpienia. Linie wewnątrz powierzchni wyłączonej z ruchu są liniami ukośnymi do linii obwodowej o skosie 1:3 lub 1:1 (zależnie od ich lokalizacji). Linie ukośne stwarzają wrażenie ześlizgiwania się pojazdów. W zależności od układu kierunków jazdy na zewnątrz powierzchni wyłączonej z ruchu, linie wewnętrzne mogą być proste lub łamane (liniowanie proste i łamane): Powierzchnie o liniowaniu prostym umieszcza się na jezdni, gdy ruch pojazdów odbywa się po obu stronach tej powierzchni w przeciwnych kierunkach, np. na jezdni dwukierunkowej przed przeszkodą zlokalizowaną w osi jezdni, lub gdy ruch pojazdów odbywa się tylko z jednej strony tej powierzchni (np. przed zwężeniem). Powierzchnie o liniowaniu łamanym umieszcza się na jezdni, na której ruch pojazdów odbywa się po obu stronach tej powierzchni w tym samym kierunku. Rys. 15. Powierzchnia wyłączona z ruchu o liniowaniu prostym na jezdni dwukierunkowej, przed przeszkodą zlokalizowaną w osi jezdni Rys. 16. Sposób umieszczenia znaku P-21a (P-21b) na łuku poziomym (powierzchnia wyłączona z ruchu o liniowaniu prostym) Rys. 17. Powierzchnia wyłączona z ruchu o liniowaniu prostym przed zwężeniem jezdni (po prawej stronie jezdni)
7 Rys. 18. Powierzchnia wyłączona z ruchu o liniowaniu prostym na wlocie dróg dwukierunkowych jako wysepki kanalizujące ruch dla pojazdów skręcających w prawo (wysepka wklęsła) lub w lewo (wysepka wypukła) Rys. 19. Powierzchnia wyłączona z ruchu o liniowaniu łamanym na jezdni jednokierunkowej, przed przeszkodą zlokalizowaną w osi jezdni Rys. 20. Powierzchnia wyłączona z ruchu o liniowaniu łamanym na dużej wyspie kanalizującej ruch pojazdów dla jednego kierunku (zbiory linii wewnętrznych o różnych nachyleniach na różnych fragmentach wyspy)
8 Rys. 21. Oznakowanie skrzyżowania zwykłego, na którym droga z pierwszeństwem nie przebiega na wprost Pasy ruchu na powierzchni kolizyjnej wzdłuż drogi głównej o łamanym pierwszeństwie wyznaczone znakami prowadzącymi P-1e Rys. 22. Oznakowanie trójwlotowego skrzyżowania skanalizowanego bez krawężników Linia pojedyncza przerywana - prowadząca wąska i szeroka (P-1d i e) do oznakowania powierzchni kolizyjnej leżącej w ciągu drogi z pierwszeństwem przejazdu ( korytarze ruchu wzdłuż drogi z pierwszeństwem)
9 1.2. Oznakowanie poziome węzłów drogowych Znaki uzupełniające stosowane na drogach w obszarze węzła to: strzałki kierunkowe typu P-8, umieszczane na pasach wyłączania oraz na drugiej połowie długości pasa przeplatania (dla pojazdów zmierzających do wylotu). Strzałki kierunkowe stosowane w dwóch odmianach: krótkie o dłg. 5,0 m - na drogach o V dop 70 km/h, długie o dłg. 7,5 m - na drogach o V dop > 70 km/h. Strzałki te umieszczane są co 30 m dla V dop > 70 km/h oraz co 15 m dla V dop 70 km/h. liniowanie proste i łamane (wąskie P-21a lub szerokie P21b) stosowane do oznaczania powierzchni wyłączonych z ruchu. Liniowanie szerokie stosowane na drogach o V dop > 70 km/h, wąskie na drogach o V dop 70 km/h, strzałki naprowadzające typu P-9, umieszczane na pasach włączania lub na pasach zanikających, np. na łącznicach, dłg. strzałki: 5,0 m. Rys. 23. Przykład oznakowania poziomego jezdni głównej autostrady i drogi ekspresowej w obrębie pasa wyłączania Rys. 24. Przykład oznakowania poziomego pasa wyłączania po lewej stronie jezdni jako przedłużenie zasadniczego pasa ruchu (na drodze kl. A i S linia P-1c zalecana na odc. 150 200 m) Rys. 25. Przykład oznakowania poziomego jezdni głównej autostrady i drogi ekspresowej w obrębie pasa włączania z łącznicy jednopasowej P-1
10 Rys. 26. Przykład oznakowania poziomego jezdni głównej autostrady i drogi ekspresowej w obrębie pasa włączania z łącznicy lub jezdni Z-R dwupasowej P-2 Rys. 27. Przykład oznakowania pasa włączania stanowiącego początek zasadniczego pasa ruchu Rys. 28. Przykład oznakowania poziomego pasa przeplatania na jezdni głównej Rys. 29. Przykład oznakowania poziomego pasa przeplatania na jezdni Z-R