Studium Grafiki Reklamowej przy ZSE w Świdnicy Rysunek i liternictwo skrypt Opracowanie: mgr Renata Rychlicka Benyamin Świdnica 2008 1
Podstawa programowa kształcenia w zawodzie technik organizacji reklamy symbol cyfrowy 342[01] I. Blok plastyczny 1. Cele kształcenia Słuchacz w wyniku kształcenia powinien umieć: posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu sztuk plastycznych, posługiwać się pojęciami z zakresu formy istnienia dzieła plastycznego (oryginał, kopia, reprodukcja, odbitka), operować środkami wypowiedzi plastycznej (kreska, plama, bryła), określać genezę i funkcję sztuki, dostrzegać i określać istotę piękna w malarstwie, rzeźbie i sztuce użytkowej, charakteryzować poszczególne style chronologicznie w oparciu o ich podłoże oraz warunki rozwoju, odróżniać i określać najbardziej charakterystyczne dzieła sztuki w poszczególnych stylach, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu kompozycji, tworzyć różne typy i rodzaje układów kompozycyjnych, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu koloru, tworzyć kompozycje barwne, wykorzystywać działanie barw i ich symbolikę dla celów reklamy, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu formy, proporcji, perspektywy, wychwytywać najbardziej charakterystyczne cechy przedmiotów i zjawisk, sprawnie i jasno przedstawiać własne wyobrażenia rzeczy, stosując różne środki wyrazu plastycznego, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu liternictwa, tworzyć różne rodzaje układów literniczych, stosować różne techniki wykonywania napisów, dostosowywać różne rodzaje pisma do treści i przeznaczenia wizualnych środków reklamy handlowej, posługiwać się krojem i wielkością pisma, odpowiednią interlinią i długością wiersza w celu tworzenia prawidłowych kompozycji typograficznych, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu historii reklamy, wykorzystywać w reklamie najnowsze trendy i nowinki sztuki współczesnej, określać i oceniać treść i formę wizualnych przekazów reklamowych, aktualizować na bieżąco wiedzę o sztuce. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych: podstawowe wiadomości z zakresu sztuk plastycznych, historia sztuki i reklamy, rysunek, kompozycja, kolor, liternictwo: systematyka krojów pisma, budowa liter i cyfr, układy liternicze, 2
techniki wykonywania napisów, liternictwo w reklamie. II. Rysunek i liter nictwo 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia słuchacz powinien umieć: posługiwać się narzędziami i materiałami stosowanymi w rysunku i liternictwie, konstruować litery i cyfry, tworzyć różne rodzaje kompozycji barwnych, literniczych i przestrzennych, komponować napisy reklamowe używając różnych technik, stosować różne technik rysunkowe w swojej pracy, posługiwać się rysunkiem odręcznym i technicznym w pracy projektowej, wyrażać za pomocą środków plastycznych spostrzegane zjawiska, przedmioty, sytuacje, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu kompozycji, wykorzystywać działanie barw i ich symbolikę do celów reklamy, wychwytywać najbardziej charakterystyczne cechy przedmiotów i zjawisk, posługiwać się krojem, wielkością pisma, interlinią i długością wiersza w celu tworzenia prawidłowych kompozycji typograficznych, dostosowywać różne rodzaje pisma do treści i przeznaczenia wizualnych środków reklamy handlowej, zastosować podstawowe kroje liter, projektować i urządzać wystawy sklepowe, gabloty, stoiska targowe. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych: 1.Rysunek wiadomości wstępne: materiały, narzędzia stosowane w rysunku (technicznym, odręcznym, konstrukcyjnym), techniki rysunkowe 2. Rysunek w perspektywie zbieżnej z jednym i dwoma punktami zbiegu: kreślenie brył w perspektywie zbieżnej centralnej, bocznej, krawędziowej, rysowanie przedmiotów w perspektywie zbieżnej z dwoma punktami zbiegu. 3. Rysunek odręczny: rysunek z wyobraźni, rysunek z natury, szkic z pamięci, szkic z wyobraźni, stylizacja motywów roślinnych, zwierzęcych i postaci ludzkich. 4. Ruch i proporcje w rysunku: zagadnienie ruchu i proporcji ciała, stosunek wielkości postaci do wielkości płaszczyzny. 5. Kompozycja kolorystyczna: kompozycja, jej podział i rodzaje, rodzaje barw, symbolika barw, rodzaje farb i techniki malarskie, kolor jako element kompozycji w reklamie, wpływ światła na kolor. 6. Techniki graficzne: charakterystyka technik graficznych, 3
materiały i narzędzia stosowane w grafice. 7. Liternictwo wiadomości wstępne: powstanie i rozwój pisma, pojecie litery i alfabetu, wpływ stylu i epoki na kształt litery, rodzaje pisma. 8. Budowa litery: budowa i proporcje liter, budowa cyfr, złudzenie optyczne, litera jedno i dwuelementowa, szeryfy jedno i dwustronne, światło w wyrazie, tekście, marginesy, interlinie, znaki diakrytyczne, graficzne 9. Techniki liternicze: litera jedno i dwuelementowa duża i mała, zamiana proporcji liter : pismo szerokie i ściągłe, kursywa, czytelność pisma, typowe błędy w konstrukcji liter, pismo narzędziowe. 10. Zagadnienie koloru w liternictwie: zasady zestawiania kolorystycznego tło litera, wyróżnianie napisu, znaku za pomocą barw. 11. Projektowanie i wykonywanie kompozycji i układów literowych i graficznych: Masa litery, Światło w wyrazie,, wierszu, kolumnie, Odstępy między wierszami, marginesy, Dobór kroju pisma i barwy do treści napisu 1 III. Zagadnienia pr ogramowe Semestr I I. Rysunek wiadomości wstępne Temat pierwszy: Kompozycja i perspektywa rysunkowa Kompozycja (z łac. componare łączyć w całość) to zespół właściwie dobranych oraz celowo uporządkowanych elementów. To wizualna całość, przedstawiona na płaszczyźnie lub w przestrzeni, świadomie użytkowana dzięki kontrastowaniu, harmonizowaniu i akcentowaniu plastycznych środków wyrazu, takich jak: linie, kropki, kreski, plamy, figury płaskie, bryły, strefy waloru i barwy. Wyróżniamy dwa zasadnicze typy kompozycji: otwartą i zamkniętą. Kompozycja otwarta daje się kontynuować przestrzennie w wyobraźni. Elementy powinny być zestawione w taki sposób, aby dały się rozciągać w pionie i w poziomie. 1 Źródło: Ministerstwo Edukacji Narodowej 1999. Podstawa programowa kształcenia w zawodzie: technik organizacji reklamy. 4
Do kompozycji otwartej należy: kompozycja pasowa (rzędowa), która charakteryzuje się rytmicznym powtarzaniem elementów wzdłuż linii prostej, kompozycja odśrodkowa (diagonalna), która polega na powtarzaniu elementów dookoła punktu centralnego, kompozycja typu posadzkowego, w której elementy stanowią rozciągalną posadzkę. Kompozycja zamknięta tworzy pozorną wrażeniowo zwartą całość zamkniętą w ramę kompozycyjną lub optyczną. Elementy (zazwyczaj zrównoważone, statyczne) rozmieszczone są tak, aby tworzyć zwarty układ ograniczony na płaszczyźnie lub w przestrzeni. Wyróżniamy układy kompozycyjne statyczne i dynamiczne. Statyczne układy sugerują powagę, siłę, skupienie, stabilność natomiast dynamiczne wrażenie ruchu, ekspresji, niepokoju, chaosu. Rodzaje układów kompozycyjnych: układ szeregowy elementy są ułożone jeden za drugim, jeden obok drugiego lub jeden na drugim. Można je szeregować w głąb, wszerz, wzwyż, wzdłuż i skośnie, układ rytmiczny szereg elementów jest przerwany w kilku miejscach, ale odstępy między nimi są jednakowe. Rytmy mogą być pojedyncze, podwójne, potrójne, złożone, układ symetryczny elementy są umieszczone po obu stronach środkowej osi na zasadzie lustrzanego odbicia. Taki układ jest zawsze statyczny i spokojny, posiada przynajmniej jedną oś symetrii, układ niesymetryczny (asymetryczny) nie pozwala na wyznaczenie osi symetrii między elementami kompozycji, przez co jest trudniejszy do wykonania ze względu na konieczność zrównoważenia kompozycji. Układ sprawia wrażenie dynamicznego, układ z symetrią pozorną ilość elementów stwarza wrażenie symetrii, nie ma pomiędzy nimi lustrzanego odbicia jednak możemy wykreślić linie pionowe i poziome, a punkt ich przecięcia będzie centrum kompozycji. Kompozycja, jako układ elementów istniała już od zarania dziejów sztuki. Ludzie zawsze dążyli do otaczania się ładnymi formami oraz szukali idealnych miar estetycznych. W tej sposób zrodziła się w starożytności reguła złotego podziału, która polega na podziale linii prostej o ograniczonej długości na dwie nierówne części, przy czym część mniejsza ma się tak do części większej, jak część większa do całej nie podzielonej prostej. Złoty podział 2 2 Źródło: J. Lux, A. Michalska Kobiela Reklama. Podręcznik dla szkół handlowych, średnich i policealnych 5
Przecięcia linii to tzw. złote lub mocne punkty miejsca najlepszej widoczności Rodzaje kompozycji 3 3 Źródło: J. Lux, A. Michalska Kobiela Reklama. Podręcznik dla szkół handlowych, średnich i policealnych 6
7
Z pojęciem kompozycji łączą się takie określenia jak: ład przemyślny i celowy sposób uporządkowania, łatwo zauważalny dla widza, prostota i przejrzystość pomaga odczytać intencje autora, wywołuje przyjemne odczucia estetyczne, harmonia eleganckie wrażenie współzależności elementów, piękno kompozycji prawidłowość i poprawność w układzie elementów należących do określonej całości. 4 proporcja (z łac. proportio; pro dla, portio część, udział, porcja) zespół ujętych liczbowo stosunków pomiędzy częściami a całością danego dzieła, np. dzieła sztuki, wystawy, dekoracji, wystroju. 5 4 Źródło: J. Lux, A. Michalska Kobiela Reklama. Podręcznik dla szkół handlowych, średnich i policealnych 5 Źródło: Leksykon PWN. Warszawa 1972 8
Perspektywa rysunkowa to złożony system rysunkowy, oparty na szczególnych zasadach. Rysunek w perspektywie to sposób oddania trójwymiarowej rzeczywistości na płaskiej płaszczyźnie. Zasady perspektywy: 1. Linia horyzontu linia horyzontu znajduje się zawsze przed tobą, na wysokości twoich oczu 6. Zasada ta obowiązuje zawsze bez względu na pozycję obserwatora. 2. Punkt widzenia punkt główny umieszczony jest pośrodku linii horyzontu. 3. Punkt zbiegu miejsce do którego prowadzą linie zbieżne, poprzez to uzyskujemy wrażenie głębi. Punkt ten jest widoczny na linii horyzontu. Rodzaje perspektyw rysunkowych: 1. Perspektywa zbieżna to perspektywa z jednym punktem zbiegu. Występuje wtedy, gdy płaszczyzna modelu (bryły) znajduje się najbliżej obserwatora i jest ustawiona równolegle w stosunku do pozostałych brył prostopadłych. Punkt zbiegu czyli punkt główny znajduje się na linii horyzontu i przecina oś widzenia. 2. Perspektywa kątowa to perspektywa z dwoma punktami zbiegu. Występuje wtedy, gdy płaszczyzna modelu (bryły) jest ustawiona skośnie do płaszczyzny obrazu. W tej perspektywie mamy dwa punkty zbiegu czyli punkty oddalenia. Do tych punktów są poprowadzone dwie grupy linii równoległych do siebie oraz prostopadłych do linii horyzontu i płaszczyzny obrazu. Punkty oddalenia leżące na linii horyzontu znajdują się po obu stronach punktu głównego. 3. Perspektywa ukośna zwana także perspektywą z lotu ptaka posiada trzy punkty zbiegu. Występuje wtedy, gdy ściana obiektu nie jest równoległa do płaszczyzny obrazu i model (bryła) jest ustawiony skośnie do płaszczyzny obrazu. Płaszczyzna ta musi być ustawiona pochyło do pionu modelu (bryły). W tej perspektywie występują linie zbieżne poziome i pionowe. Mogą one schodzić się w punkcie leżącym pod linią horyzontu i nad linią horyzontu. 4. Perspektywa odwrotna występuje, gdy obserwator znajduje się zbyt blisko modela (bryły), tak blisko, że nie obejmuje wzrokiem całej szerokości i wysokości płaszczyzny modela (bryły). Punkt zbiegu leży w takim przypadku nad linią horyzontu. Perspektywa ta pełni rolę widoku skróconego. 5. Perspektywa powietrzna polega na budowaniu przestrzeni poprzez użycie kolorów ciepłych i zimnych. Kolory ciepłe znajdują się na planie pierwszym, przez co mamy wrażenie, że dana przestrzeń czy obiekt znajdują się blisko nas. Kolory chłodniejsze budują plany dalsze, sprawią wrażenie oddalenia i w ten sposób wskazują przestrzeń (głębię) Dla uzyskania efektu przestrzeni stosuje się na pierwszych planach silne kontrasty, które zmniejszają się w miarę zwiększania się odległości. Drugi plan musi być zawsze wyciszony, utrzymany w chłodnej kolorystyce. Cienie w perspektywie Źródło światła staje się dla promieni świetnych punktem zbiegu 7 Cienie w perspektywie będą inaczej się rozchodzić w zależności od pomieszczenia, przestrzeni oraz w zależności od rodzaju światła. Cienie w pomieszczeniu zamkniętym uzyskane ze sztucznego źródła światła umieszczonego nad głową powstają następująca drogą: linie są prowadzone od źródła światła czyli punktu zbiegu przez krawędzie (brzegi) elementów, które będą tworzyć cień do danej płaszczyzny, w przypadku, gdy płaszczyzną jest ściana, punktem zbiegu cieni jest linia pionowa prowadząca do podłogi, 6 Źródło: Jose M. Parramon. Rysunek artystyczny. 7 Źródło: Jose M. Parramon. Rysunek artystyczny 9
jeśli płaszczyzną, na której kończą się linie zbieżne jest podłoga, punktem zbiegu cieni jest linia prowadząca do elementu, który będzie tworzyć cień. Przy elementach widzianych z lotu ptaka cienie nie mają perspektywy. Jeżeli elementy są widziane pod światło, mamy dwa punkty zbiegu, jeden dla źródła światła a drugi dla wierzchołka cieni. Natomiast kiedy światło pada z przodu (z boku) do elementu również istnieją dwa punkty zbiegu jeden dla cieni leżących na linii horyzontu pod źródłem światła, drugi dla źródła światła leżącego pod punktem zbiegu cieni. Kontrast i atmosfera Do stworzenia przestrzeni (głębi) w atmosferze potrzebny jest kontrast. Aby określić pierwszy plan należy zastosować kontrast żywymi i czystymi barwami. W miarę odległości kolejne elementy tracą silne kontrasty, wyraźne kontury i określone kształty. Pojawiają się szarości, a na ostatnim planie widać tylko zamglone formy i cienie elementów, które określają ich kształt. W przypadku martwej natury przedmioty położone bliżej obserwatora są dokładniej narysowane, mają mocniejsze kontrasty i kontury, niż elementy, które są położone dalej. Ćwiczenie 1 Zadanie domowe 1 Temat drugi: Zagadnienie koloru W potocznym języku określenia barwa i kolor są używane zamiennie. Pojęcie barwa jest jednak bardziej ogólne i dotyczy barw występujących w naturze (np. barwy jesieni). Jest to również termin psychologiczny. Z kolei kolor jest pojęciem konkretnym, technicznym i szczegółowym w barwach jesieni możemy wyróżnić wiele kolorów brązowy, zielony, czerwony, żółty, pomarańczowy, itp. Kolor w ujęciu encyklopedycznym to postrzegana wzrokowo właściwość przedmiotu zależna od stopnia pochłaniania, rozpraszania lub przepuszczania promieni świetlnych. 8 Natomiast barwa to wrażenie wzrokowe (właściwość zmysłu wzroku) wywołane przez widzialną część promieniowania elektromagnetycznego. 9 Wszystkie kolory mają trzy cechy wspólne: 1. barwę, 2. odcień, 3. intensywność. 10 Cechy barwy: ton stanowi o różnicy jakościowej barwy, np. w widmie światła białego wyróżnia się siedem barw: czerwoną, pomarańczową, żółtą, zieloną, niebieską, błękitną i fioletową, jasność zależy od natężenia światła, im jest większe, tym barwa jaśniejsza i odwrotnie, nasycenie cechuje odstępstwo od bieli, np. biel, róż, czerwień, czystość cechuje odstępstwo od czerni, np. czerń, czerwień. Odcień to wynik natężenia światła w danym kolorze, dający jego jasność lub ciemność w różnym stopniu. Intensywność to opisanie świetlistości, siły i czystości koloru. 8 Źródło: Leksykon PWN. Warszawa 1972 9 Źródło: Leksykon PWN. Warszawa 1972 10 Źródło: J. Lux, A. Michalska Kobiela Reklama. Podręcznik dla szkół handlowych, średnich i policealnych 10
Klasyfikacja barw: kolorowe czyli powszechnie używane: biały, czarny, czerwony, niebieski, żółty, zielony, itp., niekolorowe (neutralne) biały, czarny, szary, podstawowe (zasadnicze, główne) czerwony, żółty, niebieski, pochodne (dopełniające) uzyskane ze zmieszania kolorów podstawowych: zielony, fioletowy, pomarańczowy, komplementarne (leżące naprzeciwko siebie w kole barw) uzyskane ze zmieszania kolorów podstawowych z dopełniającymi: zielonożółty, pomarańczowoczerwony, pomarańczowożółty, fioletowoczerwony, fioletowoniebieski, harmonizujące leżące blisko siebie w kole barw, kontrastujące leżące naprzeciwko siebie w kole barw, złamane powstały w wyniku zmieszania barwy czystej z szarą (szarą otrzymamy ze zmieszania koloru podstawowego z komplementarnym), przyciemnione uzyskuje się ze zmieszania kolorów czystych z czernią, rozjaśnione uzyskuje się ze zmieszania kolorów czystych z bielą, monochromatyczne utrzymane w jednej tonacji, gamie kolorystycznej, ciepłe żółty, czerwony, pomarańczowy, zimne niebieski, zielony. Oddziaływanie barw i ich symbolika Asocjacje (związki) barw 11 Barwy czerwona pomarańczowa żółta zielona niebieska fioletowa purpurowa biała czarna skojarzenia uczuciowe miłość, zbrodnia żar, ciepło radość, światło życie niebo, przestrzeń godność, żałoba tajemnica, uroczystość uczciwość, niewinność mrok, tajemnica skojarzenia obiektywne ogień, krew zachodzące słońce, pomarańcze światło słońce, cytryny przyroda, roślinność, trawa niebo, morze, woda mgła, mrok, biskup hierarchia, kwiaty śnieg lilia ciemność, noc, śmierć Efekty uzyskiwane w wyniku oddziaływania barw Barwy czerwona pomarańczowa żółta zielona niebieska fioletowa purpurowa biała czarna efekty psychologiczne dynamika, gwałtowność, irytacja pobudzenie, namiętność radość, żywotność spokój, świeżość, czystość spokój, jasność, świeżość, ciężkość delikatność, ciężkość lekkość, jasność, czystość smutek, pustka, depresja efekty fizjologiczne pobudza, alarmuje emocjonalność, witalność ożywienie, rzeczowość uspokojenie, uśmierzenie bólu uśpienie, strach pobudzenie, zdziwienie, strach pobudzenie, bierność zastanowienie odpoczynek 11 Źródło: J. Lux, A. Michalska Kobiela Reklama. Podręcznik dla szkół handlowych, średnich i policealnych 11
efekty fizyczne (optyczne) bardzo przyciąga wzrok przyciąga wzrok przyciąga wzrok przyciąga wzrok nie narzuca się nie narzuca się trudny do akceptacji przyciąga wzrok przyciąga wzrok efekty fizyczne (oddziaływanie) silnie zbliża, powiększa, ciepło rozprasza, zbliża, ciepło, suchość zbliża, ciepło, suchość, lekkość oddalający, chłodny oddalający, chłodny, wilgotny, powiększa ponuro, chłodno, przybliża zaciemnia zimno, jasność ciemność, Bar wy czerwona pomarańczowa żółta zielona niebieska fioletowa purpurowa biała czarna charakter aktywny żywotność, aktywność, niebezpieczeństwo niepokój radość, ostrożność cierpliwość, niepokój spokój, odpoczynek, trzeźwość smutek, melancholia szacunek, zadowolenie schludność, czystość wyobraźnia symbolika miłość, rewolucja nauka, potęga, zdrada prawda, wiara, nadzieja mądrość, nauka, nieśmiertelność skrucha, nadzieja godność, świętobliwość niewinność, przeznaczenie pokuta, żałoba, śmierć Koło barw 12 12 Autor Johannes Itten. 1961 12
Oddziaływanie kolorów na siebie 13 Kontrast dotyczy porównana wielkości form, ilości, odcieni lub kolorów, które w sposób zauważalny różnią się od siebie. Można określić następujące rodzaje kontrastów: 1. kontrast jasności charakterystyczny dla rysunków wykonanych ołówkiem, węglem, tuszem, sangwiną oraz dla monochromatycznych akwareli (jasna, średni, ciemna szarość to odcienie szarości), 2. kontrast koloru stanowi różnice pomiędzy dwoma kolorami podstawowymi, pochodnymi lub pomiędzy gamami koloru, 3. kontrast gam stanowi różnice pomiędzy gamami kolorystycznymi, 4. kontrast dopełniający jest zjawiskiem wywołanym przez kontrast równoczesny. Gdy widzimy dany kolor, musimy jednocześnie widzieć kolor dopełniający (patrząc przez 20 sekund na szaty kwadrat na żółtym tle, można zauważyć, że szary kwadrat ma tendencję ku kolorowi dopełniającemu dla żółtego, czyli ciemno niebieskiemu). Zestawienie tego samego koloru o różnych odcieniach powoduje ich wzmocnienie przez rozjaśnienie tonów jaśniejszych i przyciemnienie ciemniejszych, 5. zjawisko powidoku jest również złudzeniem optycznym. Należy patrzeć przez co najmniej 30 sekund na trzy formy w kolorach podstawowych, a następnie przenieść wzrok na środek białej przestrzeni ponad formami. Zauważymy wtedy odbicie tych trzech form w jasnych i świetlistych kolorach dla nich dopełniających, 6. kontrast równoczesny jest złudzeniem optycznym, które sprawia, że kontrast pomiędzy zestawionymi kolorami zmniejsza lub zwiększa. Prawo równoczesnego kontrastu zakłada, że: biel wydaje się tym bielsza, im ciemniejsze są odcienie, które ją otaczają, szary jest tym ciemniejszy, im jaśniejsze są odcienie, które go otaczają, kolor może być jaśniejszy lub ciemniejszy, w zależności od otaczających go innych kolorów i odcieni. 14 13 Źródło: J. Lux, A. Michalska Kobiela Reklama. Podręcznik dla szkół handlowych, średnich i policealnych 14 Źródło: Jose M. Parramon. Kolor w malarstwie. 13
Kolor we wnętrzu Kolor oddziałuje na człowieka, wywołując różnorodne odczucia od radości i euforii, po stan przygnębienia i marazmu. Wprowadzając kolor do wnętrz należy przede wszystkim określić jego funkcję i przeznaczenie. Ważne jest, do czego dane pomieszczenie będzie wykorzystywane, czy będzie to pokój dla dzieci, miejsce wypoczynku lub pracy. Znając efekty psychologiczne, fizjologiczne i fizyczne kolorów oraz przeznaczenie danego pomieszczenia łatwiej jest odpowiednio zaaranżować dane miejsce. Ogólne zasady wprowadzania koloru do wnętrza: kolor zmienia się w sztucznym świetle nabierając chłodnego odcienia, kolory ciepłe przyciągają przestrzeń, kolory chłodne oddalają przestrzeń, w celu optycznego powiększenia małego pomieszczenia należy użyć kolorów chłodnych, w celu optycznego pomniejszenia dużego pomieszczenia należy użyć kolorów ciepłych, kolory chłodne nadają się do pomieszczeń przeznaczonych do pracy, jednak ich nadmiar może wywoływać uczucie senności i znużenia (dobrze jest wprowadzać ciepłe akcenty kolorystyczne), nadmiar kolorów ciepłych i kontrastowych może wywoływać irytację, należy używać ich świadomie i z umiarem. Ćwiczenie 2 Zadanie domowe 2 Temat trzeci: Podstawowe techniki rysunkowe Do podstawowych technik rysunkowych należą: 1. Rysunek ołówkiem wykonany na papierze ołówkiem. Rysunek bryły uzyskuje się poprzez zagęszczanie kreski. W celu uzyskanie wrażenia miękkości i twardości form używa się różnych rodzajów ołówków: F, H twarde, dające kreskę delikatną, chłodną, metaliczną; HB ołówek pośredni, B2, B4, B6 bardzo miękkie ołówki dające wyrazistą, mocną i kontrastową kreskę. W rysunku ołowiem ważny jest walor przedmiotu i walor lokalny, który uzyskuje się przez odpowiednią gradację jasnych, ciemnych i najciemniejszych miejsc kompozycji. 2. Rysunek piórkiem wykonany na papierze tuszem i piórkiem (obsadka i metalowe stalówki). Rysunek bryły uzyskuje się poprzez zagęszczanie kreski piórkiem. Różnorodne ślady piórka budują charakter pracy może być subtelny lub dynamiczny. Rysunek ten wymaga przemyślanej kompozycji, gdyż szkic wykonujemy od razu tuszem i nie możliwości dokonania poprawek. Światło uzyskuje się poprzez wykorzystanie bieli podobrazia. 3. Rysunek węglem wykonany na papierze węglem rysunkowym, jako jedyna technika pozwala na rozcieranie nałożonych kresek w celu uzyskania przejść walorowych. Światło uzyskuje się poprzez wykorzystanie bieli podobrazia, a w przypadku, gdy podobrazie jest ciemne wprowadza się kredę lub białą kredkę. Jest to nietrwała technika, rysunek może łatwo ulec zatarciu. Należy go przechowywać za szkłem. Można rysunek utrwalić specjalną fiksatywą, jednak należy brać pod uwagę to, że wszystkie walory ulegną przyciemnieniu. 4. Rysunek lawowany wykonany na papierze tuszem i pędzlem. Kartkę papieru należy zmoczyć miękkim pędzlem i puścić kroplę tuszu. Tusz rozleje się naturalnie i zbierze w efektowne ziarenka, tak jak poprowadzi je woda i nasza ręka z pędzlem. Jest to bardzo malarska technika, dająca dużą swobodę twórczą. Światło uzyskuje się poprzez wykorzystanie bieli podobrazia. Nie ma możliwości dokonywania poprawek kompozycyjnych. 14