Przygotowanie do Lata na fermie Arkadiusz Wasiczek kontroler programu genetycznego III forum PIC 27.04.2006
Trochę fizjologii Jak zwierzęta dają sobie radę z wysokimi temperaturami? Strefa temperatury neutralnej najniższe zużycie tlenu i najmniejsze tempo przemiany materii Ograniczona jest dolną i górną temperaturą krytyczną to temp. środowiska powyżej i poniżej której zwierzę musi zwiększyć tempo przemiany materii w celu utrzymania temperatury ciała. Gdy przekracza ona górną temperaturę krytyczną obserwujemy: Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, dochodzi do zwiększenia parowania wody z powierzchni ciała i dróg oddechowych a co za tym idzie utraty energii. Ziajanie potęguje praca mięśni oddechowych. W przedziale od 10 st.c do 25 st.c zwierzęta podwoją konsumpcję wody! Świnie praktycznie nie maja gruczołów w potowych!
Temperatura Stres wywołany temperaturą (wysoką wilgotnością) obserwujemy u wszystkich zwierząt utrzymywanych na fermie. Objawia się on: spadkiem poboru paszy, spadkiem przyrostów, upadkami, spadkiem skuteczności krycia, problemami z wchodzeniem w ruję, a po kryciu zamieralność zarodków rośnie co wpływa na spadek ilości prosiąt żywo urodzonych w przyszłości, pojawiają się też nieprzewidziane powtóki związane często z poronieniami. Jednym z olbrzymich problemów jest pobór paszy u loch karmiących. cięższe porody, wzrost ilości prosiąt martwo urodzonych. U knurów natomiast mamy do czynienia ze spadkiem libido, okresowymi niepłodnościami oraz spadkiem jakości nasienia. 1 ostrzeżenie temperatura > 24 st.c 2 ostrzeżenie i Alarm temperatura > 32 st.c 3 i ostatnie ostrzeżenie temperatura > 32 st.c, wilgotność wzrasta powyżej 20% normy
Kalkulacja zapotrzebowania zamówienia na maj/czerwiec/lipiec KROK 1 Liczba posiadanych loch x % wymiany stada = liczba loszek potrzebnych roczne do remontu (dzieląc przez 12 uzyskasz zapotrzebowanie miesięczne). KROK 2 Powiększ liczbę loszek remontowych o 25% a uzyskasz liczbę dodatkowych loszek potrzebnych w okresie letnim. KROK 3 Upewnij się, że twoja własna produkcja loszek remontowych lub liczba zwierząt zamówionych odpowiada letniemu zapotrzebowaniu. PRZYKŁAD (100 loch) 100 x 45% = 45 sztuk (3,75 szt./miesiąc) 3,75 x 25% = 1 sztuka extra/miesiąc Miesięczne zapotrzebowanie w okresie letnim = ok. 5 szt. loszek * Uwzględniając skuteczność krycia powinniśmy dodać jeszcze ok. 15% (tutaj ok. 0,5/miesiąc)
Lochy i loszki (ogólnie) Skup się nad największymi zwierzętami Skup się nad 70% loch, które nie pobierają paszy zgodnie z założeniami (do 30% mniej). Traktuj lochy indywidualnie. Przemieszczaj zwierzęta spokojnie i wcześniej kiedy jest jeszcze chłodniej. Ogranicz przegrupowywanie loch tylko do okresu odsadzenia i grupowania po dniu 30-ym. Sprawdź wszystkie smoczki, zapewnij dostęp do wody. Uwzględnij możliwość zmian pór karmienia Jeżeli sytuacja jest krytyczna rozważ karmienie na mokro lub dodatek wody do paszy. Unikaj posiadania zbyt wielu loch w cyklach powyżej 7-ego. Zaplanuj zapas loszek remontowych, równocześnie rozważ możliwość zmniejszenia liczby loch selekcyjnych (jeżeli to konieczne). Pamiętaj o dodatkowym miejscu dla nich! Pomóż wstawać lochom kiedy mają takie problemy, zabezpiecz maty dla tych z problemami. Przygotuj dodatkowy zbiornik na wodę pozwalający przetrwać jakiś czas w wypadku braku wody. Dbaj o czystość zbiorników na pasze pamiętaj, że wysokie poziomy tłuszczu w niej zawartego przyspieszają jej psucie!
Odchów loszek Zwróć baczną uwagę na kontrolę i maksymalizację poboru paszy. Wzrost temperatury powoduje spadek poboru paszy a co za tym idzie słabsze przyrosty odchowywanych loszek, musimy dlatego uwzględnić wzrost energii w ich paszy. By osiągnąć minimalne cele ustalone dla loszek wprowadzonych do stada (135kg, P2>18mm) musimy kontrolować koncentrację energii w paszy. Chcąc ochłodzić odchowalnię loszek często używamy różnych systemów zraszania musimy ich używać ostrożnie ponieważ śliskie podłogi często prowadzą do uszkodzeń nóg oraz racic. Unikaj krycia zbyt młodych loszek (marzec-czerwiec) poniżej 210 dni i poniżej 135kg.
Sektor krycia i loch prośnych Próbuj utrzymać kondycję do wprowadzenia na poziomie 3.0 (materiały Forum II) Dodatkowa ekspozycja knura po odsadzeniu. Przez pierwsze 5 dni po kryciu skarmiaj 1,8-2,2kg by zapobiec utracie masy ciała. Prawidłowa kontrola kondycji (poboru paszy) w sektorze loch prośnych jest krytyczna dla wyników przez nie osiągalnych na sektorze porodowym. Lochy wchodzące na porodówkę powinny mieć P2 = 16-20mm Zapewnij wypływ wody ze smoczka min 2 litry/minutę. W przypadku używania koryt dobrą praktyką jest zalewanie koryt wodą po porannym odpasie. Najbardziej wrażliwe na stres termiczny są lochy w pierwszym okresie po kryciu (2 tyg. po tendencja do zamierania embrionów); oraz w wysokiej prośności (2-3 tygodni przed wyproszeniem; wzrost martwo urodzonych, upadek lochy). Okres letni jest krytyczny dla prawidłowej laktacji oraz reprodukcji. Lochy mogą tracić nawet do 25-30% wagi więcej niż w innych miesiącach.
Laktacja 1 Zabezpiecz chłodną wodę ad libitum (minimalny wypływ 2l/min). Zapotrzebowanie dzienne to 30-40 litrów/dobę (gdy ciepło). Skarmiaj minimum 3 x dziennie (rozważ karmienie wczesnoporanne/popołudniowe/nocne), tak by unikać najgorętszego południa. Rozważ zwiększenie częstotliwości karmień (lochy mogę lepiej pobierać mniejsze dawki pokarmu). W okresie letnim lochy tracą zwykle 5-15% masy ciała więcej na porodówce niż w innych miesiącach. Minimalizowanie tej utraty podczas laktacji (maksymalizacja poboru paszy w trakcie oraz po) pozwoli skrócić okres do krycia dla stada oraz w przyszłości uzyskać liczny miot. Zwiększ koncentrację aminokwasów i mikroelementów bo możemy się spodziewać spadku poboru paszy 15-22%. Uwzględnij możliwość użycia żywienia na mokro (zwiększa pobranie o 15%) lub zraszania paszy (każdorazowo kontroluj stan paszy w korycie, niedojady należy wybierać!). Kontroluj pobór paszy (tabelka laktacyjna PIC)
Wpływ stresu termicznego na produkcję mleka Temp, P <.01 Różnica, 30% Szacunkowa produkcja mleka, kg/d 15 10 5 0 5 10 15 19 Dni laktacji Spadek poboru paszy loch do 40% (dane PIC) Spadek masy odsadzeniowej prosiąt w 28 dniu od 0,7 do 1kg 21 C 32 C
Laktacja 2 Upewnij się, że lochy przed i po porodzie nie maja problemu z zatwardzeniem. Obserwuj ściślej lochy w wyższych cyklach po 4 prosięciu mogą potrzebować asysty. Uwzględnij możliwość częściowego odsadzenia gdy lochy tracą kondycję (nie zostawiaj mniej niż 9 prosiąt przy losze). Rozważ szybsze odsadzenie tych, którym szczególnie trudno utrzymać kondycję. Jeżeli chłodzisz lochy pamiętaj by prosięta były suche! Prosięta maja tylko 1-2% okrywy tłuszczowej (brak izolacji termicznej!). Inne sposoby na obniżenie temperatury w sektorze porodowym.
Knury i nasienie Utrzymuj knury w dobrze izolowanych i wentylowanych pomieszczeniach. Monitoruj temperaturę i wilgotność (min/max) Dłuższa ekspozycja knurów na temperatury pow. 26 stc drastycznie zwiększa % plemników nieprawidłowych i powoduje spadek ich ruchliwości. Knur będzie potrzebował ok. 4 tygodni by powrócić do swej produkcyjności po stresie termicznym. Temperatura pow. 29stC może wyłączyć naszego knura nawet na 6 tygodni z produkcji. Gdy temperatura rośnie monitoruj częstotliwość oddechów knurów: normalna 25-35 oddechów/min, 75-100 to stres termiczny. Gdy częstotliwość osiągnie 40-50 oddechów/min. przedsięweźmij środki zaradcze. Upewnij się, że chłodziarka do nasienia działa prawidłowo (zapisuj odczyty temperatury). Upewnij się, że knury szukarki mają dobre libido. Upewnij się, że pracownicy nie biorą zbyt wiele nasienia na sektor krycia (zbyt długo leży lub wraca?). Zaleca się zwiększenie zaw. witaminy C w paszy (5 g./knura/dzień)
Przygotowanie do lata - podsumowanie To że e dni zbyt ciepłe e dla twego stada nadejdą - jest pewne, planuj je z wyprzedzeniem! monitoruj temperatury i wilgotność - min/max, obserwuj zwierzęta przygotuj większą ilość loszek do krycia przygotuj system żywienia adekwatny do systemu fermy, zrewiduj dawki pokarmowe (wit.c). zabezpiecz i sprawdź zapotrzebowanie na wodę i sprawność systemów (przygotuj system zabezpieczający dostęp do wody) sprawdź jakość pomieszczeń dla knurów i systemów przechowywania nasienia. Skontroluj stan systemów wentylacyjnych i zraszających na fermie. Ustal z załogą system kontroli poboru paszy, wody oraz stanu zwierząt obecnych na fermie.
Skalkuluj to na chłodno Wzrost liczby prosiąt martwo urodzonych 1 prosię extra ż.u. = 15,5 zł/tucznika Jeden dzień szybciej w rzeźni 1 dzień szybciej = 0,7 zł/tucznika Śmiertelność w tuczu 1% = 3 zł/tucznika w stadzie Obniżenie liczby dni pustych 5 dni pustych mniej = ok. 5 zł/tucznika Daje to wartość około o 8,5 zł/tucznika/rokz Czyli 17 000 złz straty dla stada 100 loch Założenia dla 20 szt.tuczników/lochę/rok wzrost: m.u +0,2 szt.; śmiert. +0,2%; wzrost dni pustych +3. spadek: 3 dni w tuczu,
Dziękuj kuję za uwagę
Rekomendacje dotyczące ce wody na fermie. Prosięta Warchlaki 7-25kg Tuczniki 25-50kg Tuczniki 50-100kg Lochy luźne/prośne Lochy laktacyjne 80% masy ciała nowo narodzonego prosiaka to woda! Sprzedając tucznika pamiętajmy, że 53% masy jego ciała to też woda! Minimalny wypływ ze smoczków (l/min) Pamiętaj Typ produkcyjny/waga l/min 0,3 1,0 1,4 1,7 2,0 min 2,0 Zwierzęta chore wymagają więcej wody Wiek tyg. 8 9 10 12 14 17 21 Puste Prośna Laktacja Knury Zapotrzebowanie l/dzień 1 2,5 3,3 4,2 5,0 7,0 8,9 12 12-25 18-40 Ok. 20 (waga?) wzrost temp z 15 do 32 powoduje wzrost pobrania wody o 50%