Regulowanie Bitcoina Dr Grzegorz Sobiecki gs@ekono.net Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej, SGGW
Prezentacja przygotowana na III Międzynarodowy Kongres Płatności Bezgotówkowych Transformując rynek płatności- Polska w awangardzie europejskiej 18-19 marca 2015 r., Warszawa http://www.kongresplatnosci.pl/
1. Ekosystem bitcoina 2. Status prawny bitcoina 3. Kryptowaluty w praktyce polskich serwisów 4. Jak regulować bitcoina?
1. EKOSYSTEM BITCOINA
BITCOIN 1 Bitcoin (z wielkiej B ): globalna internetowa sieć p2p utrzymująca zdecentralizowany rejestr cyfrowych zasobów matematycznych, bitcoiny (z małej b ), BTC Integralność rejestru zabezpieczana przez podsieć komputerów ( koparek ), która audytuje sieć, autoryzuje transakcje (weryfikuje oryginalność użytych bitcoinów), zapobiega podwójnemu wydawaniu Własność bitmonet może być zmieniona (transfer) w rejestrze tylko przez właściciela zweryfikowanego kryptograficznie przez większość węzłów sieci
BITCOIN 2 Przenoszenie na dowolnym nośniku informacji Brak odgórnego zarządzania systemem (steruje algorytm) Zdecentralizowany charakter systemu (sieć) Zaprogramowana podaż dąży do 21 mln bitcoinów Anonimowy transfer Oparcie na kryptograficznym dowodzie zamiast na zaufaniu / inicjator Satoshi Nakamoto /
Nabywcy dóbr i usług Inwestorzy Akceptanci końcowi Pracownicy Oferenci usług ważnych systemowo (koparki, portfele online, mobilne, Ekosystem bitcoina offline, kantory, bankomaty, usługi płatności, dostawcy aplikacji) Oferenci usług finansowych (platformy pożyczek wzajemnych, usługi pożyczkowe, fundusze inwestycyjne, kasyna, wsparcie wynagrodzeń, escrow) Brak regulatorów
Dzienna ilość transakcji przekracza 100 000
Ok 120 tys. firm akceptuje bicoiny www.coindesk.com
6709 węzłów sieci https://getaddr.bitnodes.io/#global-bitcoin-nodes-distribution
Bitcoin na tle kryptowalut i walut Względem Nazwa Kapitalizacja Rynku USD PLN 1 Bitcoin $ 3 973 705 039,00 86,7% 0,103% 0,59% 2 Ripple $ 346 341 801,00 7,6% 0,009% 0,05% 3 Litecoin $ 75 048 374,00 1,6% 0,002% 0,01% 4 BitShares $ 21 707 489,00 0,5% 0,001% 0,00% 5 Darkcoin $ 15 927 342,00 0,3% 0,000% 0,00% Kapitalizacja kryptowalut $ 4 583 048 888,00 100,0% 0,119% 0,68% Podaż USD (M0) $ 3 840 341 000 000,00 Podaż PLN (M0), w USD * $ 676 884 245 000,00 * wg kursu 3,95 PLN za USD tradingeconomics.com, coinmarketcap.com
2. STATUS PRAWNY BITCOINA
Legalność bitcoina na świecie Ilość krajów W 80% krajów legalny Zakazany 1. Bangladesz 2. Boliwia 3. Ekwador 4. Islandia 5. Indonezja 6. Kirgistan 7. Rosja 8. Wietnam
Kilka liczb Wytyczne: 15 (na 57) krajów Oświadczenia: 17 krajów Zwolnienie z regulacji (małe obroty): 4 kraje Uznanie za walutę (środek wymiany): 1 kraj (Szwecja) Pozostałe kraje: bitcoin = zasób (mienie), a wymiana jako barter: 7 krajów instrument finansowy: 6 krajów usługa płatności: 1 kraj Prace nad regulacjami: 5 krajów
USA BitLicense (2014) 1 Licencjonowa ne przedsiębiorstwa (Nowy Jork) odbierające, transmitujące, przechowujące, konwertujące wirtualne waluty dla klientów kupujące i sprzedające je na własny rachunek kontrolujące, administrujące, emitujące wirtualną walutę dokonujące wymiany z walutami Wyjątek: akceptanci
POLSKA 22 interpretacje podatkowe wprowadzenie na rynek BTC to nie dostawa towarów, ale usługa o charakterze odpłatnym; zakup za bicoiny to usługa świadczona drogą elektroniczną (VAT 23%); obrót bitcoinem to barter gdy świadczącym usługę (zbywającym bitcoiny) będzie osoba niebędąca podatnikiem VAT, transakcje nie opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych zysk ze sprzedaży bitcoinów = przychód z praw majątkowych
POLSKA Opinia Ministerstwa Finansów Bitcoin nie jest pieniądzem dewizą (walutą wymienialną na inne) elektronicznym instrumentem płatniczym usługą płatniczą instrumentem finansowym Co najwyżej surogat pieniądza Bitcoin nie jest nielegalny nie podlega reglamentacji nie podlega nadzorowi żadnej instytucji
Status prawny - podsumowanie Brak zagrożenia dla systemu finansowego Bitcoin opodatkowany Tylko 1 kraj uznaje bitcoina jako środek wymiany (pieniądza) Brak prawnej definicji Różnorodność podejść- wiele sprzeczności Brak symptomów współpracy międzynarodowej
3. BITCOINY W PRAKTYCE
Badanie polskich serwisów (marzec 2015) Ok 250 serwisów w katalogach (133 potwierdzone) Brak cenników w BTC Małe znaczenie obrotów w BTC Potrzebne regulacje: 10 na 16 (63%) Wynagrodzenie w bitcoinach: 4 na 15 (27%) Duży udział firm młodych
Przykład regulaminu płatności w bitcoinach (Biuro Rachunkowe Amicus ) 1. umowa barterowa (klient zobowiązuje się do wyrównania wartości rynkowej usługi) 2. Amicus wystawia fakturę VAT 3. klient wystawia Biuru fakturę VAT (rachunek) za wykonanie usługi dostarczenie BitCoinów. 4. Ilość BTC, jako ekwiwalent PLN, obliczona na podstawie średniego kursu dnia (min-max) na giełdzie pln.bitcurex z ostatniego dnia miesiąca, którego faktura dotyczy.
Z drugiej strony BZ WBK i BPH Z regulaminu BZ WBK Zobowiązanie do nie wykorzystania usługi do celów związanych bitcoinem Sankcją jest blokowanie usług Wypowiedzenie umów (BZ WBK i BPH, 01.2015) Obrót widoczny na Państwa rachunkach, nie jest objęty jednoznacznymi przepisami prawa polskiego
4. REGULACJA BITCOINA
Problem regulacyjny Bitcoin dezinterguje dotychczasowe rozumienie pieniądza rozszczepia funkcje, dodaje nowe. W zależności od działania i celu wymiana, obroty, kopanie, zakupy, płaca, księgowość, pożyczki może być różnie traktowany usługa płatnicza, instrument finansowy, elektroniczny instrument pieniężny, prawo majątkowe, inwestycja, zapasy i generować różne skutki (podatki, podleganie instytucjom)
Bez regulacji pytania firm Czy obroty są legalne? Jak księgować? Jak i jakie umowy podpisywać? Jak rozliczać podatkowo? Jakie wymogi działalności spełnić?
Regulując należy kierować się Znaczeniem BTC dla gospodarki Potencjał wsparcia gospodarki od strony monetarnej w czasie kryzysu ( automatyczny stabilizator monetarny ) Łatwe (choć nie szybkie) dostarczanie usług niszowych - płatności mobilnych, mikropłatności Dzięki łatwości implementacji, wprowadzenie usług finansowych tam, gdzie obecnie nie są opłacalne (Nigeria, Afganistan, Indie) Objawami negatywnych skutków braku regulacji (konflikty, szara strefa) Globalnym charakterem zjawiska Bezprecedensownością zjawiska (nie pasujące do znanych kategorii) Możliwością rozszerzenia regulacji na waluty komplementarne
Proces regulacji Nie szkodzący rozwojowi walut komplementarnych Konsultacje społeczne Zaangażowanie różnych środowisk naukowych (nauki matematyczne, informatyczne i ekonomiczne, socjologiczne, psychologiczne, prawne) Działania na forum międzynarodowym (globalnym bitcoin jest globalny, nie europejska): narodowe i międzynarodowe zespoły konsultacyjne
Ingerencja bitcoina w prawo Konstytucja, ustawa o NBP (pieniądz) Kodeks cywilny (prawo własności) Prawo dewizowe Ustawa o rachunkowości Prawo bankowe Obrót instrumentami finansowymi Ustawa o usługach płatniczych Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych Ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i kapitałowym Prawo podatkowe Konwencja o prawniu pieniędzy i finanowaniu terroryzmu
Rozwiązanie dla Polski / UE Dopuszczone do obrotu jako prywatne waluty komplementarne (jak w Szwecji), szczególny elektroniczny instrument płatności zwolniony z podatku VAT podlegający podatkowi od dochodów, w tym od zysków kapitałowych podlegający w zależności od działania pod instytucje nadzorujące rynek finansowy Licencjonowanie podmiotów obracających bitcoinami, oprócz akceptantów (jak w USA/NY) Lista dopuszczonych walut wirtualnych Zwolnienie od regulacji obrotów prywatnych Księgowanie bitcoinów wg wartości godziwej (jak w Australii) i celowości wykorzystania Prawo własności obejmujące dobra wirtualne
Podsumowanie Bitcoin obecnie to nie pieniądz (ekonomia)* Ma znikome znaczenie w skali gospodarki Realne zapotrzebowanie ze strony gospodarki by uporządkować tę kwesię Pytanie: nie CZY, ale CZY JUŻ regulować?
Grzegorz Sobiecki E-mail ResearchGate gs@ekono.net BTC researchgate.net/profile/grzegorz_sobiecki wizytówka DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Prezentacja udostępniona na warunkach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne-na tych samych warunkach 3.0 Polska, http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/pl/legalcode
Szwecja Swedish Tax Board has given a preliminary ruling on Value Added Tax (VAT) on bitcoins, stating that trade in bitcoins is not subject to Swedish VAT, but is instead subject to the Financial Supervisory Authority regulations and treated as a currency The Authority has not issued a determination of the applicability of the Income Tax Act with respect to the potential capital gains from bitcoins. Swedish Tax Agency refused the national tax court s decision to exempt bitcoin and related service fees from VAT The Swedish Financial Authority has made the determination that bitcoins are subject to its authority as trade in bitcoins is a financial service, subject to a mandatory reporting requirement
Cechy bitcoina Zdecydowanie zgadzam się Umiarkowanie zgadzamsię Trudno powiedzieć Umiarkowanie NIE zgadzam się Zdecydowanie NIE zgadzam się Niski koszt transakcji 10 5 0 0 0 Wysokie bezpieczeństwo transakcji 10 2 3 0 0 Krótki czas realizacji płatności 6 7 1 0 0 Łatwy w użyciu 8 3 1 2 0 Anonimowość transakcji 3 4 3 3 1
Motywy wykorzystania bitcoina szybkość transakcji 12 71% poglądy (libertariańskie, wolnorynkowe) 11 65% chęć uniezależnienia się od systemu bankowego 11 65% chęć wsparcia projektu 11 65% ciekawość 10 59% pozyskanie nowego kanału marketingowego 9 53% rozliczenia pieniężne możliwe w każdym kraju 9 53% łatwość obsługi 9 53% brak zaufania do instytucji finansowych 8 47% inwestycja długoterminowa 5 29% anonimowość transakcji 2 12%