Idiosynkratyczna rzeczywistość less cash, no cash, more cash Jakub Górka Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Konferencja No Cash Day Warszawa, 5 kwietnia 2016 r.
Rzeczywistość Less Cash
Rzeczywistość No Cash
Rzeczywistość More Cash
Liczba płatności bezgotówkowych na świecie + od 6% do 10%, a nawet do 20% więcej stanowią niezaraportowane transakcje bezgotówkowe Źródło: Capgemini, RBS, World Payments Report 2015, p. 7.
Liczba transakcji bezgotówkowych na mieszkańca Źródło: Capgemini, RBS, World Payments Report 2015, p. 10.
Źródło: ECB, Payment Statistics, Comparative tables Gotówka w obiegu
Grecja Bułgaria Rumunia Włochy Malta Litwa Polska Cypr Czechy Słowacja Hiszpania Węgry Irlandia Łotwa Słowenia Niemcy UE 27 Portugalia Belgia Austria Wielka Brytania Estonia Francja Szwecja Dania Holandia Finlandia Luksemburg Udział gotówki w łącznej liczbie płatności detalicznych w 2012 (%) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Źródło: NBP za EBC, 2013.
Liczba płatności bezgotówkowych per capita (Polska vs strefa euro) 250 2014 160 140 120 100 80 60 40 20 0 124 19 5 Polska 2004 17 43 46 42 strefa euro pieniądz elektroniczny czeki polecenie zapłaty polecenie przelewu karty płatnicze 200 150 100 50 0 1 51 49 Polska 100 6 9 52 53 80 strefa euro Źródło: dane EBC.
2003 Q4 2004 Q2 2004 Q4 2005 Q2 2005 Q4 2006 Q2 2006 Q4 2007 Q2 2007 Q4 2008 Q2 2008 Q4 2009 Q2 2009 Q4 2010 Q2 2010 Q4 2011 Q2 2011 Q4 2012 Q2 2012 Q4 2013 Q2 2013 Q4 2014 Q2 2014 Q4 2015 Q2 2015 Q4 2003 Q4 2004 Q2 2004 Q4 2005 Q2 2005 Q4 2006 Q2 2006 Q4 2007 Q2 2007 Q4 2008 Q2 2008 Q4 2009 Q2 2009 Q4 2010 Q2 2010 Q4 2011 Q2 2011 Q4 2012 Q2 2012 Q4 2013 Q2 2013 Q4 2014 Q2 2014 Q4 2015 Q2 2015 Q4 Efekt obniżki opłat interchange i efekt kart zbliżeniowych w Polsce 500 000 450 000 400 000 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 0 Liczba terminali POS 800 000 000 700 000 000 Liczba transakcji kartą w POS 600 000 000 500 000 000 400 000 000 300 000 000 200 000 000 100 000 000 0 Źródło: dane NBP.
War on Cash / Fair on Cash Kwestie: Koszty, Bezpieczeństwo, Wygoda, łatwość użycia i kontrolowania wydatków, Szybkość rozrachunku, Higiena, Szara strefa, unikanie opodatkowania, Anonimowość, ochrona danych osobowych, Wiarygodność emitenta, Stabilność systemu finansowego
Pomysły jak ograniczyć obrót gotówkowy Aktywna promocja kart płatniczych i płatności bezgotówkowych, Komunikowanie kosztów gotówki poprzez opłaty transakcyjne (cost-based pricing), Emisja pieniądza elektronicznego przez bank centralny, Pozytywna motywacja (nudging), Limity na transakcje gotówkowe, obłożenie gotówki podatkiem, zakazanie gotówki. Nożyce dywergencji na rynku płatności w Polsce
Rewolucja FinTech
Ekosystem płatności
Polskie innowacje płatnicze Skokowa zmiana (disruptive innovation), Polskie rozwiązania Uwolnić potencjał, stworzyć sprzyjający klimat dla start-upów (vide założenia "planu Morawieckiego")
Zmiany prawne Szczebel paneuropejski (Payments Package): Rewizja PSD (PSD II), Rozporządzenie dotyczące opłat interchange (IF Reg), Dyrektywa dotycząca rachunków płatniczych (PAD), SEPA end-date Reg. 260/2012. + Usługa inicjowania płatności (PIS) oraz dostępu do informacji na rachunku (AIS) w katalogu usług płatniczych
Program Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego na lata 2014-2020 Cel główny: Upowszechnienie obrotu bezgotówkowego w Polsce Cel szczegółowy 1: Ograniczenie wykluczenia finansowego Cel szczegółowy 2: Przełamanie barier mentalnościowych oraz zmiana przyzwyczajeń płatniczych konsumentów, przedsiębiorstw i instytucji publicznych w kierunku większego korzystania z obrotu bezgotówkowego Cel szczegółowy 3: Upowszechnienie infrastruktury płatniczej oraz sieci akceptacji bezgotówkowych instrumentów płatniczych Cel szczegółowy 4: Zapewnienie bezpieczeństwa i efektywności elektronicznych instrumentów płatniczych, poszerzenie ich oferty oraz rozwój innowacyjnych instrumentów płatniczych Cel szczegółowy 5: Zwiększenie konkurencyjności na rynku usług płatniczych i rozliczeniowych
Program "Od papierowej do cyfrowej Polski" (wybrane inicjatywy) Cyfrowe Usługi Publiczne e-tożsamość Zwiększenie obrotu bezgotówkowego Cyberbezpieczeństwo e-daniny, e-świadczenia Architektura IT
e-daniny i e-świadczenia jednolity standard identyfikacji płatnika i podatnika, e-składka/e-danina rejestr e-danin, rejestr e-świadczeń (konto socjalne)
Realizowane cele/efekty w ramach inicjatywy e-daniny i e-świadczenia integracja i konsolidacja e-danin i e-świadczeń, zwiększenie efektywności zarządzania finansami państwa (szersza konsolidacja finansów publicznych), integracja z różnymi państwowymi systemami, rejestrami i bazami danych, rozbudowa usług w formie elektronicznej, stworzenie narzędzi do prowadzenia celowanej i efektywnej polityki społecznej i prorodzinnej, zwiększenie skali rozliczeń elektronicznych, zmniejszenie kosztów obsługi gotówki, wsparcie budowy otwartej architektury usług e-administracji, zwiększenie przejrzystości systemu publikacja danych statystycznych, informacji, udostępnienie interfejsów dla sektora komercyjnego i publicznego, poprawa relacji z obywatelem poprzez nowe funkcje, informacje, prostotę komunikacji i nowe usługi.
sty.14 lut.14 mar.14 kwi.14 maj.14 cze.14 lip.14 sie.14 wrz.14 paź.14 lis.14 gru.14 sty.15 lut.15 mar.15 kwi.15 maj.15 cze.15 lip.15 sie.15 wrz.15 paź.15 lis.15 gru.15 Liczba wypłąt w tys. sty.14 lut.14 mar.14 kwi.14 maj.14 cze.14 lip.14 sie.14 wrz.14 paź.14 lis.14 gru.14 sty.15 lut.15 mar.15 kwi.15 maj.15 cze.15 lip.15 sie.15 wrz.15 paź.15 lis.15 gru.15 Liczba wypłat w tys. Case: świadczenia i składki ZUS 6 000 Wypłata emerytur i rent 5 000 4 000 3 000 poczta 2 000 1 000 0 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Wypłata zasiłków bank poczta bank Problem wysokich kosztów wypłaty świadczeń w gotówce (rocznie ok. 200 mln zł), dostosowanie do SEPA dla płatności w euro, chęć doskonalenia usług Źródło: dane ZUS.
Krajowa instytucja pieniądza elektronicznego wspierająca ZUS (KIPE ZUS) Zwiększenie korzyści finansowych i społecznych świadczeniobiorców Redukcja kosztów obsługi gotówki w ZUS Promocja obrotu bezgotówkowego (wsparcie NBP, MR i MF) Usprawnienie zarządzania płynnością w ZUS (oszczędności i dodatkowe dochody) Zgodność z SEPA Niższe koszty dla państwa, realizacja zadań MRPiPS, wsparcie rządu, MR i MF Zasadność utworzenia KIPE ZUS Wsparcie idei e-administracji Źródło: opracowanie własne.
Trzy filary KIPE ZUS Pośrednik finansowy wspierający ZUS Zgodność z SEPA Portfel elektroniczny i instrument płatniczy Źródło: opracowanie własne.
Dziękuję za uwagę dr Jakub Górka Strona WZ UW: www.wz.uw.edu.pl Strona prywatna: www.jgorka.pl E-mail: jgorka@wz.uw.edu.pl ; jgorka@jgorka.pl