PS.Ko.II- 15, 16.0931-1-2 / 10 PROTOKÓŁ KONTROLI kompleksowej przeprowadzonej w Domu Pomocy Społecznej w Koninie, zlokalizowanym pod adresem: Konin ul. Południowa 1, 62 510 Konin, zwanym w dalszej części protokołu Domem lub określanym skrótem DPS w Koninie. Kontrolę przeprowadził zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, Delegatura w Koninie w składzie : - Lidia Krzymińska starszy specjalista kierownik zespołu inspektorów, - Małgorzata DruŜbiak starszy specjalista, na podstawie upowaŝnienia Wojewody Wielkopolskiego Nr KN.II.0939 19/10 z 12 stycznia 2010 r. [zał. 1] oraz Aneksu do ww. upowaŝnienia z dnia 04 lutego 2010 r. [zał. 2], uczestniczący w czynnościach kontrolnych w dniach od 19 do 22 oraz 25 stycznia 2010 r. oraz 15 i 17 lutego 2010 r. Zakres kontroli obejmował wszystkie sfery organizacji i funkcjonowania jednostki wiąŝące się z realizacją zadania określonego w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.). Kontrola obejmowała okres od 1 stycznia 2008 r. do dnia kontroli. W trakcie kontroli wyjaśnień udzielali: 1. p. Mirosława Nowak dyrektor DPS w Koninie 2. p. xxxxxxx kierownik Działu Opiekuńczo Pielęgnacyjnego 3. p. xxxxxxx zastępca kierownika Działu Opiekuńczo Pielęgnacyjnego i koordynator Zespołu Terapeutyczno-Opiekuńczego 4. p. xxxxxxx starszy specjalista pracy socjalnej 5. p. xxxxxxx pokojowa i fryzjer (po ½ etatu) 6. p. xxxxxxx instruktor terapii zajęciowej 7. p. xxxxxxx terapeuta fizjoterapeuta. Zaznaczyć naleŝy, iŝ w okresie przeprowadzania czynności kontrolnych, tj. od 19 do 22 stycznia 2010 r., Dyrektor jednostki poddanej kontroli przebywał na zwolnieniu lekarskim, a w jego zastępstwie wszelkie dokumenty przygotowywane dla celów kontroli (wykazy, zestawienia) podpisywała p. xxxxxxx, która takŝe uczestniczyła w oględzinach Domu zgodnie z treścią upowaŝnienia Dyrektora Domu z 15.11.2002 r. znak: DPS-Nr 258/02 obowiązującego do odwołania [zał. 3]. W toku kontroli ustalono, co następuje: Zgodnie z decyzją Wojewody Wielkopolskiego z 29 stycznia 2007 r. Nr PS.II.9013-28/06
Miasto Konin otrzymało zezwolenie na prowadzenie Domu Pomocy Społecznej w Koninie dla osób dla osób przewlekle somatycznie chorych, przy ul. Południowej 1, z liczbą miejsc rzeczywistych 115. W prowadzonym przez Wojewodę Wielkopolskiego Rejestrze Domów Pomocy Społecznej DPS w Koninie wpisany został pod poz. 32. Zezwolenie wydano na czas nieokreślony. Kserokopia ww. decyzji stanowi zał. 4 do niniejszego protokołu. I. SPRAWY ORGANIZACYJNE DOMU 1. Organ prowadzący jednostkę. Dom jest jednostką organizacyjną Miasta Konina prowadzoną w formie jednostki budŝetowej, z siedzibą władz miejskich pod adresem: Plac Wolności 1, 62-510 Konin. Jak wynika ze Statutu Domu Pomocy Społecznej w Koninie, nadzór nad działalnością Domu sprawuje Prezydent Miasta Konina przy pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Koninie, zlokalizowanym pod adresem ul. Przyjaźni 5, 62 510 Konin. [zał. Nr 5] Nadzór nad przestrzeganiem standardu usług świadczonych w domu pomocy społecznej oraz zgodnością zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami zgodnie z art. 22 pkt. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) sprawuje Wojewoda Wielkopolski. Dom składa się z domu stałego pobytu o zasięgu ponadlokalnym oraz z domu dziennego pobytu o zasięgu lokalnym będącym ośrodkiem wsparcia w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej. 2. Podstawy funkcjonowania DPS w Koninie. Zgodnie z 4 ust 1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. Nr 217, poz. 1837) strukturę organizacyjną i szczegółowy zakres zadań poszczególnych typów domów określa opracowany przez dyrektora domu regulamin organizacyjny, przyjęty przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego. Podstawę działania Domu stanowią: Statut Domu Pomocy Społecznej w Koninie zatwierdzony uchwałą Nr 688 Rady Miasta Konina z dnia 22 czerwca 2006 r. w sprawie nadania statutu Domowi Pomocy Społecznej w Koninie [zał. 5], Regulamin Organizacyjny Domu Pomocy Społecznej w Koninie zatwierdzony uchwałą Nr 247/124/2001 Zarządu Miasta Konina z dnia 15 kwietnia 2001 r. w sprawie ustalenia Regulaminu Organizacyjnego Domu Pomocy Społecznej w Koninie ul. Południowa 1 ze zmianami w ww. Regulaminie podjętymi kolejno: - zarządzeniem Nr 368/IV/2005 Prezydenta Miasta Konina z dnia 02.12.2005 r., - zarządzeniem Nr 103/V/2008 Prezydenta miasta Konina z dnia 07.02.2008 r. [zał. 6] Ponadto, w obszarze będącym przedmiotem kontroli, Dom funkcjonuje w oparciu o uregulowania 2
wprowadzone następującymi zarządzeniami dyrektora Zarządzenie Nr 8 z dnia 29.09.2008 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu Domu Pomocy Społecznej w Koninie [zał. 7] stanowiącego załącznik do zarządzenia. Jego treść uzgodniono z Radą Mieszkańców. Dokument powyŝszy stanowi Kartę Praw i Obowiązków opracowaną na podstawie procedur obowiązujących w DPS, a mianowicie: 1. Procedura dot. przyjęcia Nowego Mieszkańca 2. Procedura dot. wychodzenia na zewnątrz 3. Procedura dot. postępowania w przypadku palenia tytoniu w Domu Pomocy Społecznej 4. Procedura dot. utrzymania czystości 5. Procedura dot. zdrowia i higieny osobistej 6. Procedura dot. higieny skóry 7. Procedura dot. korzystania z kluczy zapasowych do pokoi mieszkalnych 8. Procedura dot. opieki nad cięŝko chorym 9. Procedura postępowania w razie nieszczęśliwego zdarzenia - wypadku 10. Procedura postępowania w razie śmierci mieszkańca 11. Procedura dot. nieobecności w DPS (urlopy) 12. Procedura dot. wypisu z DPS 13. Procedura dot. podawania i przechowywania leków 14. Procedura dot. aktywizowania mieszkańców 15. Procedura dot. zasad bezpiecznego przechowywania pieniędzy i rzeczy wartościowych 16. Procedura dot. kontroli potrzeb mieszkańców 17. Procedura zapobiegania agresji 18. Procedura dot. postępowania z odzieŝą i ruchomościami stanowiącymi własność mieszkańca DPS 19. Procedura sprzątania pokoi 20.Procedura postępowania w przypadkach agresywnych zachowań chorych na chorobę Alzheimera 21. Procedura spoŝywania posiłków 22. Procedura nawiązywania i utrzymywania kontaktu z rodziną 23. Procedura dot. wyjść mieszkańców poza obiekt DPS 24. Procedura dot. rozpatrywania skarg i wniosków znajdujących się w skrzynce Skargi i wnioski 25. Procedura dot. kasacji rzeczy osobistych mieszkańca 26. Procedura postępowania pracownika pierwszego kontaktu o [zał. 8] Zarządzenie Nr 2/2000 z dnia 7 lutego 2000 r. w sprawie powołania składu Zespołu Terapeutyczno - Opiekuńczego w Domu Pomocy Społecznej w Koninie wraz aneksami do ww. zarządzenia [zał. 9] Regulamin Zespołu Opiekuńczo-Terapeutycznego wraz z zarządzeniem nr 10/2009 z dnia 29.12.2009 r. i aneksem do ww. Regulaminu [zał. 10] 3. Kontrole specjalistyczne przeprowadzone w Domu. W okresie objętym kontrolą w DPS w Koninie były przeprowadzone następujące kontrole specjalistyczne: 3
Kontrola Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Koninie z 29.04.2009 r. dot. oceny przebiegu procesów higienicznych i bieŝącego stanu sanitarnego bez uwag [zał. 11] Kontrola sędziego Sądu Rejonowego w Koninie przeprowadzona w dniu 27.02.2009 r. bez zaleceń [zał. 12] Kontrola badania obwodów instalacji elektrycznej i napięcia w pralni, kuchni oraz prawidłowości funkcjonowania urządzeń piorunochronnych przeprowadzona w listopadzie 2009 r. uwag nie stwierdzono [zał. 13] Kontrole dźwigu (windy osobowej) przeprowadzone przez Urząd Dozoru Technicznego w dniach 28.05.2009 r. i 25.11.2009 r. bez zastrzeŝeń [zał. 14] Kontrola systemu oddymiania i monitorowania poŝaru z dnia 07.12.2009 r. bez uwag [zał. 15] 4. Kierownictwo DPS w Koninie. Dyrektorem Domu jest Pani Mirosława Nowak, powołana na to stanowisko od dnia 1 sierpnia 1987 r. pismem Wojewody Konińskiego z 31 lipca 1987 r. Nr Ks. 1140 8/ 87 [zał. 16]. Zgodnie z art. 122 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 ze zm.) Osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej są obowiązane posiadać co najmniej 3- letni staŝ pracy w pomocy społecznej oraz specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej. P. Mirosława Nowak ukończyła w 1983 r. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego i posiada tytuł magistra polityki społecznej oraz tytuł organizatora pomocy społecznej nadany w dniu 24 lutym 1997 r. przez Komisję Egzaminacyjną powołaną przez Dyrektora Centrum rozwoju SłuŜb Społecznych w Białobrzegach [zał. 17] Dyrektor posiada 37-letni staŝ pracy, w tym 22 lata w domu pomocy społecznej [zał. 18] 5. Kadra zatrudniona w DPS w Koninie. W Domu funkcjonują następujące komórki organizacyjne ( 16 pkt 1 Regulaminu Organizacyjnego DPS w Koninie ): 1) Dział socjalno terapeutyczny, 2) Dział księgowości, 3) Dział administracyjno gospodarczy, 4) Dział opiekuńczo pielęgnacyjno rehabilitacyjny (obecnie Dział opiekuńczo pielęgnacyjny), oraz samodzielne stanowisko ds. obsługi administracyjnej. Na czele komórek organizacyjnych stoją osoby kierujące działem, za wyjątkiem Działu socjalno terapeutycznego oraz samodzielnego stanowiska ds. obsługi administracyjnej podległych bezpośrednio dyrektorowi Domu. Schemat organizacyjny pracy Domu wraz ze wskazaniem osób odpowiedzialnych za kierowanie poszczególnymi Działami, stanowiskami oraz liczbą osób i liczbą etatów zawiera Tabela z liczbowym wykazem pracowników zatrudnionych w poszczególnych Działach funkcjonujących w 4
DPS w Koninie [zał. 75] sporządzona przez zespół inspektorów na podstawie Schematu organizacji pracy DPS w Koninie stanowiącym zał. 19 do protokołu oraz Zestawienia pracowników DPS na dzień 19.01.2010 r. stanowiącym zał. 18 do protokołu. W tabeli nie ujęto osób wykonujących pracę w Dziennym Domu Pomocy Społecznej. Zgodnie z danymi przedstawionymi w ww. tabeli na 115 mieszkańców, pracę w Domu na dzień 19 stycznia 2010 r. wykonywało ogółem 95 pracowników w ramach 92,7 etatów (w tym dyrektor i staŝyści 5 osób zatrudnionych w łącznym wymiarze 5 etatów). Podczas czynności kontrolnych dokonano analizy akt osobowych wszystkich pracowników zatrudnionych w Domu na dzień 19 stycznia 2010 r. pod względem zgodności zatrudnienia z wymaganymi kwalifikacjami. Kwalifikacje pracowników nie budzą zastrzeŝeń. Według stanu na pierwszy dzień kontroli (19.01.2010 r.) w DPS w Koninie nie było osób wykonujących pracę w ramach wolontariatu [zał. 37] 6. Mieszkańcy DPS. W dniu rozpoczęcia kontroli, tj. dnia 19 stycznia 2010 r. na pobyt w Domu zostało skierowanych 115 mieszkańców, w tym 71 kobiet i 44 męŝczyzn. Faktycznie w tym dniu w Domu przebywało 113 mieszkańców, poniewaŝ 1 osoba była hospitalizowana i 1 - urlopowana. Według Wykazu mieszkańców ubezwłasnowolnionych przygotowanego przez st. specjalistę pracy socjalnej [zał. 23] zgodnie z postanowieniami sądów 12 mieszkańców Domu było całkowicie ubezwłasnowolnionych, a 1 częściowo ubezwłasnowolniony. PowyŜsze dane ustalono na podstawie liczbowego wykazu mieszkańców Domu na dzień 19.01.2010 r. [zał. 20] i porównano z wpisami w powyŝszym dniu w raportach pielęgniarskich oraz protokołem oględzin Domu [zał. 21]. Nie stwierdzono rozbieŝności w ww. dokumentach dotyczących liczby mieszkańców Domu. Ogólna liczba mieszkańców przebywających w DPS wykazywana w comiesięcznych sprawozdaniach składanych do Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, Wydziału Polityki Społecznej, Oddziału Programów i Analiz, za wyjątkiem stycznia 2008 r., a takŝe stycznia, kwietnia oraz maja 2009 r., wynosiła od 111 do 115 i tym samym była zgodna z liczbą miejsc wskazaną w Rejestrze DPS prowadzonym przez Wojewodę Wielkopolskiego. Natomiast w styczniu 2008 r. oraz styczniu, kwietniu i maju 2009 r. liczba mieszkańców DPS wynosiła 116, a w lutym 2009 r. 119, podczas gdy Dom posiadał zezwolenie na prowadzenie Placówki dla maksymalnie 115 mieszkańców. W związku z powyŝszym od dyrektora Domu przyjęto ustne wyjaśnienia w sprawie przyczyny przekroczenia w ww. miesiącach liczby mieszkańców określonej w zezwoleniu Wojewody Wielkopolskiego oraz wskazania miejsca zamieszkania na terenie DPS osób przyjętych ponad stan o treści: Zdarza się, iŝ w miesiącach zimowych naleŝy ze względów socjalnych przyjąć natychmiast mieszkańca, który nie moŝe wrócić ze szpitala do swojego miejsca zamieszkania, poniewaŝ nie mógłby samodzielnie funkcjonować. Takie sytuacje miały miejsce w styczniu 2008 r. oraz w styczniu, kwietniu i maju 2009 r. kiedy to stan mieszkańców wynosił 116. Osoba przyjmowana ponad stan mieszkała w dodatkowym 1-osobowym pokoiku (nr 18 z). Natomiast w lutym 2009 r. stan mieszkańców wynosił 119. PowyŜsze było spowodowane remontem 5
Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego Zielony Dom przy ul. Południowej 1 w Koninie i przyjęciem łącznie 9 pacjentów tej placówki będących mieszkańcami Konina. Pięć osób spośród ww. pacjentów pozostało na stałe w naszym DPS (jedna z nich juŝ zmarła), a pozostałe osoby opuściły DPS i wróciły do Zakładu. Wszystkie ww. osoby ponosiły odpłatność za pobyt na nowych zasadach. Na czas ich pobytu w DPS pokój na I piętrze będący biblioteką przekształcono na pokój dla 5 pacjentów Zakładu, a resztę osób rozlokowano w pokojach mieszkalnych na terenie Domu. Dyrektor załączył do ww. protokołu pismo Dyrektora MOPR w Koninie w sprawie przyjęcia pacjentów Zielonego Domu do DPS w Koninie skierowane do Prezydenta Miasta Konina oraz pismo zwiększające wydatki powiatu na utrzymanie DPS w Koninie (dział 852 rozdział 85202). Protokół przyjęcia od dyrektora ustnych wyjaśnień wraz z korespondencją prowadzoną między Dyrektorem MOPR w Koninie a Prezydentem Miasta Konina i dyrektorem DPS stanowią zał. 24 do protokołu. Odpłatność za pobyt w DPS zaleŝy od daty skierowania do DPS. Osoby skierowane przed dniem 1 stycznia 2004 r. (na tzw. starych zasadach) ponoszą odpłatność w wys. 70% swego dochodu, a pozostałą kwotę do wysokości kosztu utrzymania stanowi dotacja celowa z budŝetu państwa. W stosunku do osób skierowanych po 01.01.2004 r. (tzw. nowe zasady) stosuje się przepisy ustawy o pomocy społecznej. Pobyt w DPS jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania. Ww. ustawa określa kolejność wnoszenia opłat za pobyt tychŝe osób. W okresie objętym kontrolą miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w DPS w Koninie, będący podstawą do naliczania opłaty za pobyt mieszkańca przedstawiał się następująco: - w roku 2007 wynosił 1.830,00 zł. - Zarządzenie Nr 12/V/ 2007 Prezydenta Miasta Konina z dnia 15 lutego 2007 r. w sprawie ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w Domu Pomocy Społecznej w Koninie w 2007 r. obowiązująca do 13.02.2008 r., tj. do czasu podjęcia uchwały o kosztach utrzymania mieszkańca w 2008 r. - zał. 29, - w roku 2008 wynosił 2.040,00 zł. - Zarządzenie Nr 107/V/ 2008 Prezydenta Miasta Konina z dnia 14 lutego 2008 r. w sprawie ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w Domu Pomocy Społecznej w Koninie w 2008 r. - zał. 30, - w roku 2009 wynosił 2.380,00 zł. - Zarządzenie Nr 174V/2009 Prezydenta Miasta Konina z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w Domu Pomocy Społecznej w Koninie w 2009 r. - zał. 31. Do ostatniego dnia, w którym przeprowadzane były czynności kontroli, tj. do 17 lutego 2010 r., koszt utrzymania mieszkańca w DPS w Koninie wynosił 2.380,00 zł. Na podstawie Zestawienia kwot dotacji celowej z budŝetu państwa w poszczególnych miesiącach 2008 i 2009 r. [zał. 32] przygotowanego przez głównego księgowego zatrudnionego w DPS ustalono, Ŝe: - w 2008 r. łączna kwota otrzymanej dotacji wynosiła 1 415 908,00 zł, - w 2009 r. łączna kwota otrzymanej dotacji wynosiła 1 209 989,00 zł. 6
Na wniosek zespołu inspektorów pracownik socjalny przygotował następujące wykazy: Wykaz mieszkańców DPS stan na dzień 19.01.2010 r. [zał. 25] uwzględniający w układzie tabelarycznym: nazwisko i imię mieszkańca, jego datę urodzenia, datę przyjęcia do Domu, imię i nazwisko pracownika pierwszego kontaktu, rodzaj schorzenia, zasady pobytu i źródło finansowania pobytu. Wykaz mieszkańców, którzy zrezygnowali z pobytu w DPS w roku 2008 i 2009 [zał. 26] zawierający tabelę zawierającą: imię i nazwisko mieszkańca, datę przyjęcia do Domu, datę rezygnacji z pobytu w DPS, zasady pobytu. Wykaz mieszkańców DPS zmarłych w okresie od 01.01.2008 r. do 19.01.2010 r. ze wskazaniem gdzie nastąpił zgon [zał. 27] w formie tabeli z: imieniem i nazwiskiem mieszkańca, datą przyjęcia do Domu, rodzajem schorzeń, datą zgonu, miejscem zgonu, zasadami pobytu i źródłem finansowania pobytu. Z analizy powyŝszej dokumentacji wynika, Ŝe: 1. W dniu 19.01.2010 r. w Domu przebywało 55 mieszkańców, którym wydano decyzje o odpłatności przed 01.01.2004 r., a pozostałym 60 mieszkańcom wydano decyzje o odpłatności za pobyt na nowych zasadach obowiązujących po 01.01.2004 r. PowyŜsze porównano z poddanymi analizie decyzjami kierującymi na pobyt w DPS i ustalającymi odpłatność za pobyt wszystkich mieszkańców Domu. W wyniku tejŝe analizy ustalono, Ŝe: - mieszkańcy ujęci w Wykazie mieszkańców DPS stan na dzień 19.01.2010 r. [zał. 25] pod pozycjami nr 28, 42, 69, 83 i 87, pomimo przyjęcia do DPS po 01.04.2004 r., ponoszą odpłatność na starych zasadach, poniewaŝ zostali skierowani do DPS w okresie do 31.12.2003 r. zał. 28 decyzje kierujące do DPS szt. 6 - mieszkaniec ujęty w Wykazie mieszkańców DPS stan na dzień 19.01.2010 r. [zał. 25] pod pozycją nr 48, pomimo przyjęcia do DPS po 01.04.2004 r., ponosi odpłatność na starych zasadach, poniewaŝ został przeniesiony do DPS w Koninie z innego domu, gdzie ponosił odpłatność na starych zasadach zał. 28. 2. W okresie objętym kontrolą do DPS przyjęto: - 1 osobę na starych zasadach, - 51 osób na nowych zasadach, w tym 9 osób przejętych z Zakładu Pielęgnacyjno- Opiekuńczego Zielony Dom w Koninie [zał. 24]. 3. Do innego domu przeniósł się 1 mieszkaniec przebywający w DPS na nowych zasadach (od 19.10.2009 r. do DPS we Wrześni). 4. Z pobytu w Domu zrezygnowało łącznie 17 osób, w tym: - 16 osób przebywających w DPS na nowych zasadach, z których 4 osoby wróciły do Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego Zielony Dom w Koninie, a pozostałe w większości przypadków zamieszkały u krewnych. - 1 osoba przebywająca w DPS na starych zasadach, która zamieszkała w środowisku rodzinnym. 5. Zmarło 38 mieszkańców, w tym: - 18 osób przebywających na starych zasadach, 7
- 20 osób przebywających na nowych zasadach, w tym 1 mieszkaniec będący przed umieszczeniem w DPS pacjentem Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego Zielony Dom w Koninie. W oparciu o przeanalizowaną w tracie kontroli dokumentację stwierdzono, Ŝe zasady odpłatności za pobyt w DPS są przestrzegane. II. STANDARD PODSTAWOWYCH USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ DOM Zespół inspektorów w dniach 19 i 20 stycznia 2010 r., w obecności kierownika Działu Opiekuńczo Pielęgnacyjnego i jego zastępcy, przeprowadzili oględziny Domu. Protokół oględzin stanowi zał. 21. 1. Usługi świadczone przez Dom w zakresie potrzeb bytowych. a) MIEJSCE ZAMIESZKANIA Dom uznaje się za spełniający warunki jeŝeli w zakresie usług bytowych budynek i jego otoczenie są pozbawione barier architektonicznych, budynek wielokondygnacyjny ma zainstalowany dźwig osobowy dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych; w przypadku domów, o których mowa w art. 56 pkt 3-5 ustawy, zalecany jest dźwig osobowy dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, ( 6, ust. 1, pkt 1 lit. a i b rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). Budynek DPS w Koninie i jego otoczenie są pozbawione barier architektonicznych. Dom mieści się w trzygondygnacyjnym, częściowo podpiwniczonym budynku, na który składa się parter, I i II piętro. Budynek został umownie podzielony na skrzydło wschodnie z pokojami 1- osobowymi i skrzydło zachodnie z pokojami wieloosobowymi. Dom wyposaŝony jest w windę osobową usytuowaną w pobliŝu wejścia głównego do budynku (w holu na parterze) i prowadzącą przez wszystkie kondygnacje Domu (zarówno w skrzydle wschodnim jak i zachodnim). Winda jest dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich, ale jej rozmiary uniemoŝliwiają zjazd łóŝkiem z osobą leŝącą. Dyrektor wyjaśnił, iŝ transport mieszkańców leŝących poza teren budynku Domu odbywa się na noszach schodami głównymi znajdującymi się w Domu bezpośrednio do wyjścia głównego z DPS. Podobnie pracownicy zakładów pogrzebowych transportują zmarłych mieszkańców Domu. Protokół przyjęcia ustnych wyjaśnień od dyrektora Domu w powyŝszej sprawie stanowi zał. 42 do protokołu. Wejście główne do budynku prowadzące na jego parter posiada podjazd dla osób poruszających się na wózkach lub mających trudności z wchodzeniem po schodach. Wyjścia ewakuacyjne z budynku usytuowane są na poziomie 0. We wszystkich holach i korytarzach Domu na ścianach zamontowano poręcze ułatwiające poruszanie się osobom starszym i niepełnosprawnym. Szerokość drzwi wejściowych do wszystkich pomieszczeń uŝytkowanych przez mieszkańców Domu umoŝliwia dostęp do nich mieszkańcom poruszającym się na wózkach inwalidzkich. [por. zał. 21] Na terenie posesji naleŝącej do DPS znajduje się takŝe wolnostojący 3-kondygnacyjny 8
budynek (piwnica, parter i piętro), gdzie na piętrze przygotowano segment gościnny dla osób odwiedzających mieszkańców Domu. Natomiast od poniedziałku do piątku w budynku funkcjonuje Dzienny Dom Pomocy Społecznej umieszczony w strukturze organizacyjnej Domu Pomocy społecznej w Koninie zgodnie z treścią Regulaminu Organizacyjnego Domu Pomocy Społecznej w Koninie [zał. 6]. Na zewnątrz ww. budynku, tuŝ przy schodach wejściowych, zamontowano platformę hydrauliczną dla osób niepełnosprawnych, w tym poruszających się na wózku inwalidzkim. [por. zał. 21] Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli w zakresie usług bytowych budynek jest wyposaŝony w system przyzywowo-alarmowy i system alarmowo-przeciwpoŝarowy ( 6 ust. 1 pkt. 1 lit. c rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). Budynek Domu wyposaŝono w system alarmowo przeciwpoŝarowy oraz system przyzywowo alarmowy. Do wszystkich pokoi mieszkalnych doprowadzono instalację systemu przyzywowoalarmowego. Włączniki ww. systemu usytuowane są nad łóŝkami, w miejscu i na wysokości umoŝliwiającej bezproblemowe skorzystanie z nich w razie potrzeby. W przypadku mieszkańców leŝących dodatkowo od włącznika poprowadzono przedłuŝacz zakończony przyciskiem. Włączniki systemu zainstalowano takŝe we wszystkich ogólnie dostępnych łazienkach i toaletach, za wyjątkiem łazienek i toalet usytuowanych w segmentach mieszkalnych, gdzie włączniki zamontowano w bezpośrednim sąsiedztwie wejść do łazienek i toalet, w korytarzyku między drzwiami wejściowymi do pokoi. Dodatkowe włączniki znajdują się takŝe w korytarzach na wszystkich piętrach Domu pomiędzy drzwiami wejściowymi do segmentów mieszkalnych oraz w holu na II piętrze. Rada Mieszkańców Domu zapytana w trakcie zebrania z zespołem inspektorów o funkcjonowanie systemu przyzywowo alarmowego poinformowała: - W duŝych łazienkach kąpielowych przyciski są zbyt daleko pod wanny. Na razie mi to nie przeszkadza, bo rzadko potrzebuję pomocy przy kąpieli, - Ale przecieŝ sprawni mieszkańcy korzystają z mniejszych łazienek. Tam nie ma problemu, a niesprawnych myją i tak opiekunki. Przyzywówka jest wszędzie, w pokojach teŝ kaŝdy ma nad łóŝkiem, a jak potrzeba to przyzywówka jest przerabiana i przycisk podprowadzony wtedy na kablu do łóŝka. Tak jest zrobione w pokojach leŝących mieszkańców. - Nawet w toaletach są przyciski i moŝna wezwać personel. Protokół z rozmowy zespołu inspektorów z Radą Mieszkańców DPS w Koninie stanowi zał. 41 do niniejszego protokołu. Systemem sygnalizacji poŝaru objęto wszystkie pomieszczenia, w tym takŝe pokoje mieszkalne. W budynku wprowadzono dodatkowy system komunikacji tzw. intercom pozwalający na nawiązywanie kontaktu wyłącznie wewnątrz Domu i uruchamiany poprzez podniesienie słuchawki i wybranie numeru pokoju mieszkańca lub korytarza bądź dyŝurki pielęgniarskiej. Z powyŝszego systemu łączności, w celu usprawnienia opieki nad mieszkańcem, korzysta kadra zatrudniona w Domu. Aparaty intercomu zainstalowano w holach na parterze, I i II piętrze budynku oraz w korytarzach pomiędzy drzwiami wejściowymi do segmentów mieszkalnych. 9
We wszystkich pokojach mieszkalnych skrzydła zachodniego budynku Domu zainstalowano intercom lub telefon. Dla mieszkańców, którzy nie posiadają telefonu w pokoju przygotowano aparaty telefoniczne w korytarzach skrzydła zachodniego Domu, na I i II piętrze. Ogólnie dostępny aparat telefoniczny na kartę znajduje się takŝe w wiatrołapie przy wejściu głównym do budynku. Centrale systemu przyzywowo alarmowego oraz intercomu umiejscowione są w gabinecie zabiegowym (pielęgniarskim), a centralka telefoniczna w portierni Domu. Budynek posiada dodatkowo monitoring zewnętrzny i wewnętrzny. Kamery umiejscowiono w głównych ciągach komunikacyjnych w holach i korytarzach budynku oraz na zewnątrz budynku przy wejściu głównym i wyjściu do ogrodu. [por. zał. 21] Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli w domu znajdują się następujące pomieszczenia: pokoje mieszkalne jednoosobowe i wieloosobowe, pokoje dziennego pobytu, jadalnia, gabinet medycznej pomocy doraźnej, pomieszczenie do terapii i rehabilitacji, kuchenka pomocnicza, pomieszczenie pomocnicze do prania i suszenia, palarnia jeŝeli wśród mieszkańców są osoby palące, pokój gościnny, miejsce kultu religijnego zgodnie z wyznaniem mieszkańca domu, jeśli nie ma on moŝliwości uczestniczenia w naboŝeństwach poza domem oraz inne pomieszczenia techniczne słuŝące zaspokajaniu potrzeb sanitarnych mieszkańców ( 6 ust 1 pkt. 2 lit. a k rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). W Domu znajdują się następujące pomieszczenia: 73 pokoje mieszkalne, z czego: w skrzydle wschodnim: - 31 pokoi jednoosobowych, w tym: parter 10 segmentów mieszkalnych (pokój z przedsionkiem) I piętro 11 segmentów mieszkalnych (pokój z przedsionkiem) II piętro 10 segmentów mieszkalnych (pokój z przedsionkiem) - 6 pokoi 2-osobowych, w tym: parter 1 pokój 2- osobowy I piętro 3 pokoje 2- osobowe II piętro 2 pokoje 2- osobowe w skrzydle zachodnim: - 1 pokój jednoosobowy na I piętrze. Na parterze i II piętrze nie ma pokoi jednoosobowych. - 35 pokoi wieloosobowych, w tym: Parter: - 1 pokój 4- osobowy dla osób leŝących, - 1 pokój 2- osobowy, - 4 segmenty mieszkalne (8 pokoi 2-osobowych) z korytarzykiem, łazienką i toaletą I piętro: - 1 pokój 2-osobowy, - 6 segmentów mieszkalnych (12 pokoi 2-osobowych) z korytarzykiem, łazienką i toaletą, 10
II piętro 6 segmentów mieszkalnych (12 pokoi 2- osobowych)z korytarzykiem, łazienką i toaletą. Jadalnia stanowiąca obszerne pomieszczenie na I piętrze Domu za holem. Gabinet zabiegowy pełniący funkcję gabinetu medycznej pomocy doraźnej zorganizowany w segmencie na parterze w skrzydle zachodnim budynku. Oprócz gabinetu znajduje się tu pokój kierownika Działu Opiekuńczo Pielęgnacyjnego. Gabinet fizjoterapii z pokojem fizjoterapeuty usytuowane na parterze w skrzydle zachodnim Domu. Pomieszczenie do magneterapii na II piętrze w skrzydle zachodnim. Sala do terapii zajęciowej z pokojem terapeuty umieszczone na I piętrze w skrzydle zachodnim budynku. Sala do muzykoterapii pomieszczenie na II piętrze w skrzydle zachodnim. Pokój dziennego pobytu zwany pokojem widokowym usytuowany w skrzydle wschodnim na II piętrze. Dodatkowo funkcję pokojów dziennego pobytu pełnią miejsca wypoczynkowe wydzielone z korytarzy na wszystkich pozostałych poziomach Domu oraz biblioteka (w holu na II piętrze), gdzie ustawiono telewizor, ławę, kanapę i fotele. W holu na II piętrze ustawiono takŝe stół bilardowy. Kuchenki pomocnicze 6 pomieszczeń, tj. po jednym na kaŝdym poziomie skrzydeł wschodniego i zachodniego budynku. Pomieszczenie pomocnicze do prania i suszenia niewielkie pomieszczenie na II piętrze w skrzydle zachodnim Domu. Palarnia usytuowana na II piętrze w skrzydle zachodnim z systemem wentylacyjnym i przeciwpoŝarowym. Palarnię wyposaŝono m.in. w telewizor. Pokój gościnny segment mieszkalny (2 pokoje, kuchnia, łazienka i korytarzyk) znajdujący się na piętrze w budynku Dziennego Domu Pomocy Społecznej. Kaplica wyznania rzymsko-katolickiego na I piętrze za holem. Gabinet fryzjerski pomieszczenie na parterze w skrzydle wschodnim budynku funkcjonujące w poniedziałki, środy i piątki od godz. 9.30 do 15.00. Pracownia krawiecka usytuowana na parterze Domu w części administracyjnej. Kawiarnia umiejscowiona w piwnicy Domu. Pomieszczenie posiada wnęki, w których zorganizowano miejsca ze sprzętem do ćwiczeń fizycznych. Wszystkie wymienione powyŝej pomieszczenia wyposaŝono w sprzęt zgodny z przeznaczeniem danego pomieszczenia. Szczegółowy wykaz wyposaŝenia powyŝszych pomieszczeń zawiera zał. 21 do protokołu. Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli pokój mieszkalny: a) jednoosobowy ma powierzchnię nie mniejszą niŝ 9 m 2, b) wieloosobowy ma powierzchnię nie mniejszą niŝ 6 m 2 na osobę: w przypadku osób poruszających się samodzielnie - jest przeznaczony dla nie więcej niŝ trzech osób, w przypadku osób leŝących - jest przeznaczony dla nie więcej niŝ 4 osób; pokój uznaje się za spełniający wymagane normy, o których mowa w lit. a i b, jeŝeli odstępstwo poniŝej wymaganej powierzchni nie jest większe niŝ 5 %; ( 6 ust 1 pkt 3 lit a, b, c rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). Zgodnie z przedstawionym wykazem pokoi mieszkalnych wraz z ich metraŝem i liczbą mieszkańców stanowiącym załącznik Nr 21/6 do protokołu oględzin Domu [zał. 21] stwierdzono, Ŝe: 11
Za wyjątkiem 1 pokoju (usytuowanego na I piętrze skrzydła zachodniego Domu i oznaczonego nr 18z) wszystkie pokoje 1- osobowe mają powierzchnię 9 m², przy czym pokój, o którym mowa posiada powierzchnię 8,6 m² i zgodnie z treścią 6 ust 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837) - naleŝy uznać go za spełniający wymagane normy, gdyŝ odstępstwo poniŝej wymaganej powierzchni w tym przypadku nie jest większe niŝ 5%. Pokoje wieloosobowe mają powierzchnię nie mniejszą niŝ 6 m² na osobę, tj.: - metraŝ 40 pokoi 2- osobowych wynosi od 13 m² do 21,3 m², - metraŝ 1 pokoju 4- osobowego, zamieszkałego wyłącznie przez osoby leŝące, wynosi 26 m². [por. zał. 21] Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli pokój mieszkalny jest wyposaŝony w łóŝko lub tapczan, szafę, stół, krzesła, szafkę nocną dla kaŝdego mieszkańca domu oraz odpowiednią do liczby osób mieszkających w pokoju liczbę wyprowadzeń elektrycznych ( 6 ust 1 pkt 3 lit c rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). Wszystkie pokoje mieszkalne Domu są wyposaŝone w odpowiednią do liczby mieszkańców liczbę łóŝek lub tapczanów, szaf, stołów lub składanych stolików przyłóŝkowych, krzeseł, szafek nocnych oraz wyprowadzeń elektrycznych. WyposaŜenie pokoi mieszkalnych w wymagane standardem meble i wyprowadzenia elektryczne stwierdzono podczas oględzin Domu i utrwalono w protokole oględzin Domu. [por. zał. 21] b) WARUNKI SANITARNE Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli w zakresie warunków sanitarnych: a) liczba łazienek zapewnia moŝliwość korzystania z kaŝdej przez nie więcej niŝ pięć osób, a w przypadku toalet przez nie więcej niŝ cztery osoby; jeŝeli liczba osób leŝących przekracza 50 % ogólnej liczby mieszkańców domu, dopuszcza się zmniejszenie liczby tych pomieszczeń o 25 %, b) łazienki i toalety są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. ( 6 ust 1 pkt 4 lit. a - b rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). Liczba miejsc kąpielowych i toalet przeznaczonych do dyspozycji wszystkich mieszkańców zamieszkałych na poszczególnych poziomach zarówno skrzydła wschodniego jak i zachodniego Domu przedstawia się następująco: Parter przeznaczony jest dla 34 mieszkańców, z czego 12 osób zamieszkuje w 2- osobowych pokojach z łazienkami wyposaŝonych w stanowisko do kąpieli (natrysk) i toaletę, a 4 osoby leŝące - w pokoju z łazienką wyposaŝoną tylko w natrysk. Dla pozostałych 18 osób z tej kondygnacji budynku, w 7 ogólnodostępnych łazienkach zorganizowano 4 stanowiska kąpielowe (wanny lub natryski) oraz 12 toalet (w tym 1 pisuar). Liczba stanowisk kąpielowych umoŝliwia korzystanie z kaŝdego przez nie więcej niŝ 3 mieszkańców (18 mieszkańców : 7 stanowisk = 2,57). Liczba toalet umoŝliwia korzystanie z kaŝdej przez nie więcej niŝ 2 mieszkańców (18 mieszkańców : 12 toalet = 1,5). 12
I piętro przeznaczone jest dla 41 mieszkańców, z czego 24 osoby zamieszkują w 2- osobowych pokojach z łazienkami wyposaŝonych w stanowisko do kąpieli i toaletę. Dla pozostałych 17 osób z tej kondygnacji budynku, w 7 ogólnodostępnych łazienkach, zorganizowano 4 stanowiska kąpielowe (wanna lub natrysk) oraz 12 toalet (w tym 1 pisuar). Liczba stanowisk kąpielowych umoŝliwia korzystanie z kaŝdego przez nie więcej niŝ 3 mieszkańców (17 mieszkańców : 7 stanowisk = 2,43). Liczba toalet umoŝliwia korzystanie z kaŝdej przez nie więcej niŝ 2 mieszkańców (17 mieszkańców : 12 toalet = 1,42). II piętro przeznaczony jest dla 38 mieszkańców, z czego 24 osoby zamieszkują w pokojach z łazienkami wyposaŝonych w stanowisko do kąpieli i toaletę. Dla pozostałych 14 osób z tej kondygnacji budynku, w 7 ogólnodostępnych łazienkach, zorganizowano 4 stanowiska kąpielowe (wanna lub natrysk) oraz 12 toalet (w tym 1 pisuar). Liczba stanowisk kąpielowych umoŝliwia korzystanie z kaŝdego przez nie więcej niŝ 2 mieszkańców (14 mieszkańców : 7 stanowisk = 2,0). Liczba toalet umoŝliwia korzystanie z kaŝdej przez nie więcej niŝ 2 mieszkańców (14 mieszkańców : 12 toalet = 1,17). Wszystkie łazienki i toalety zostały przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych zostały wyposaŝone w uchwyty dla osób niepełnosprawnych. Szerokość drzwi wejściowych do wszystkich łazienek i toalet umoŝliwia dostęp do nich mieszkańcom poruszającym się na wózkach inwalidzkich. Szczegółowe informacje dotyczące warunków sanitarnych Domu zawarte zostały w protokole oględzin Domu stanowiącym zał. 21. Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli pomieszczenia mieszkalne domu są czyste, sprzątane w miarę potrzeby, nie rzadziej niŝ raz dziennie, estetyczne, wolne od nieprzyjemnych zapachów ( 6 ust 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). W czasie przeprowadzania oględzin pomieszczenia Domu były posprzątane, czyste i wolne od nieprzyjemnych zapachów. [por. zał. 21] c) WYśYWIENIE I ORGANIZACJA POSIŁKÓW Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli w zakresie wyŝywienia i organizacji posiłków mieszkańcom Domu zapewnia się co najmniej 3 posiłki dziennie, wybór zestawu posiłków lub moŝliwość otrzymania posiłku dodatkowego oraz posiłku dietetycznego, zgodnie ze wskazaniem lekarza, czas wydawania wynosi 2 godziny, z tym Ŝe ostatni posiłek jest podawany nie wcześniej niŝ o godzinie 18.00 ( 6 ust. 1 pkt 6 lit. a c rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). Podczas oględzin stwierdzono, Ŝe wyŝywienie dla mieszkańców Domu przygotowywane jest w kuchni znajdującej się przy jadalni na I piętrze Domu. W okresie objętym kontrolą mieszkańcom zapewniano co najmniej 3 posiłki dziennie, w tym śniadanie, obiad i kolację zgodnie z analizą treści tygodniowego Jadłospisu na czas od 15 do 21 stycznia 2010 r. przedstawionego przez Dom i stanowiącego zał. 43 do protokołu. 13
Jadłospis udostępniany jest na tablicy korkowej w holu na I piętrze Domu, przed wejściem do korytarza, w którym znajduje się jadalnia oraz na tablicy korkowej w holu na II piętrze Domu. Dodatkowo jadłospis aktualny w danym dniu umieszczany jest na tablicy w jadalni. [zał. Nr 21] Jadłospisy w DPS są przygotowywane na okres tygodniowy przez szefa kuchni posiadającego uprawnienia dietetyka, kierownika Działu Opiekuńczo Pielęgnacyjnego, a zatwierdzane przez dyrektora Domu, o czym świadczą podpisy ww. osób złoŝone pod jadłospisem. [zał. 43] KaŜdy z mieszkańców ma moŝliwość uczestniczenia w kaŝdy wtorek o godz. 9.00 w planowaniu jadłospisów. Spotkania odbywają się w jadalni Domu. Informacja o powyŝszym jest zamieszczona na tablicy korkowej w holu na I piętrze Domu, przed wejściem do korytarza, w którym znajduje się jadalnia. [zał. Nr 21/12] Rada Mieszkańców Domu zapytana w trakcie zebrania z zespołem inspektorów o jadłospisy poinformowała: Jadłospis na dany dzień jest napisany na tablicy na stołówce, a tygodniowy jadłospis wywieszany jest na tablicach informacyjnych. W układaniu jadłospisu uczestniczą: [tu: nazwiska 3 mieszkańców] ( ) KaŜdy z mieszkańców, kto jest zainteresowany jadłospisem i ma jakieś oczekiwania moŝe iść na kuchnię jak jest układany jadłospis. Jadłospis przygotowywany jest raz w tygodniu we wtorek o godz. 9.00. Szef kuchni przedstawia swoją propozycję jadłospisu dla nas, a mieszkańcy, którzy są obecni na spotkaniu zgadzają się z nią albo proponują swoje uwagi, które są uwzględniane w jadłospisie. Nie składamy podpisów pod jadłospisem, ale faktycznie uczestniczymy w jego układaniu. [por. zał. 41] Zgodnie z Dziennym harmonogramem wydawania posiłków obowiązującym w Domu w dniach kontroli i umieszczonym na tablicy korkowej w holach na I i II piętrze Domu, mieszkańcy mieli moŝliwość spoŝywania posiłków o następujących porach dnia: Śniadanie 8:00 10:00 Obiad 13:00 15:00 Kolacja 18:00 20:00 [zał. 21/11] Wobec powyŝszego - czas wydawania posiłków w DPS wynosił 2 godziny, a ostatni posiłek był podawany nie wcześniej niŝ o godzinie 18.00. Rada Mieszkańców Domu zapytana w trakcie zebrania z zespołem inspektorów o godziny, w jakich moŝna spoŝywać posiłki poinformowała: - Śniadanie jest od 8.00, obiad od 13.00, a kolacja od 18.00. - Ale są mieszkańcy, którzy przychodzą z pół godziny wcześniej na posiłki na stołówkę i co mają zrobić panie kucharki? Muszą im wydać śniadanie czy obiad. Tacy to juŝ są ci ludzie. Nic się na to nie poradzi chociaŝ cały czas mają mówione, Ŝe są godziny, których trzeba się trzymać i nie przychodzić wcześniej. [por. zał. 41] Mieszkańcom zapewniono moŝliwość otrzymania posiłku dietetycznego, zgodnie ze wskazaniem lekarza. W czasie przeprowadzania kontroli w DPS sporządzano jadłospisy z uwzględnieniem 3 rodzajów diet, tj.: podstawowej, lekkostrawnej i cukrzycowej. 14
[zał. 21] Kierownik działu Opiekuńczo Pielęgnacyjnego przedstawił Listę mieszkańców DPS zawierającą imienny wykaz wszystkich mieszkańców Domu wraz z dietą, jaką stosują sporządzony w dniu 19.01.2010 r. [zał. 44]. Na tej podstawie ustalono, Ŝe spośród 115 mieszkańców: 72 było na diecie podstawowej 22 stosowało dietę lekkostrawną (w tym 1 osoba p/miaŝdŝycową) 20 objęto dietą cukrzycową 1 osoba: - dieta lekkostrawna śniadania i kolacje - dieta podstawowa obiad Ponadto osoby z dietą cukrzycową otrzymują dodatkowe posiłki w formie II śniadania oraz podwieczorku. Rada Mieszkańców Domu zapytana w trakcie zebrania z zespołem inspektorów o posiłki dietetyczne i posiłki dodatkowe serwowane poza posiłkami głównymi poinformowała: - Dla tych, którzy biorą antybiotyki to dodatkowo zawsze jest jogurt. Wiem, bo ja często dostaję. - Do obiadu dostajemy ciasto, sok, owoce i zabieramy do pokoju, a tym co leŝą albo jedzą w swoim pokoju to obsługa przynosi. - Niektórzy muszą mieć diety i wtedy ten jadłospis jest trochę zróŝnicowany, bo zamiast pieczonego udka jest na przykład gotowane w sosie. Albo weźmy cukrzyków oni dostają jeszcze dodatkowe jedzenie, bo muszą jak biorą insulinę. [por. zał. 41] Zespół inspektorów sprawdził zgodność jadłospisu sporządzonego na dzień 21.01.2010 r. z faktycznie podawanym w tym dniu posiłkiem poprzez dokonanie oględzin podawania obiadu w jadalni Domu. W wyniku przeprowadzonych czynności stwierdzono, Ŝe: Posiłki roznosili mieszkańcom pracownicy kuchni. Zupę podawano na kaŝdy stolik w wazie, a drugie danie w porcjach na talerzach. W międzyczasie pielęgniarka rozdawała mieszkańcom przygotowane wcześniej leki i podawała insulinę w penach. Serwowane dania były zgodne z jadłospisem, a mieszkańcy mieli moŝliwość zwaŝenia porcji na specjalnie przygotowanej do tego celu wadze. Mieszkańcy nie skarŝyli się na jakość oraz wielkość porcji posiłku. Przeciwnie zapytani przez zespół inspektorów o smak dań wyraŝali same pochlebne opinie. Protokół oględzin obiadu w jadalni Domu stanowi zał. 45 do protokołu. Rada Mieszkańców Domu zapytana w trakcie zebrania z zespołem inspektorów o jakość posiłków i wielkość porcji poinformowała: Tu zawsze jest dobre jedzenie. Nie moŝna narzekać! Zupa jest zawsze w wazach. MoŜna zjeść bez ograniczeń. Ale jak ktoś moŝe i chce dokładkę II dania to teŝ dostanie. [por. zał. 41] Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli w zakresie wyŝywienia i organizacji posiłków podstawowe produkty Ŝywnościowe oraz napoje są dostępne przez całą dobę ( 6 ust.1 pkt 6 lit. d rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). 15
Mieszkańcom Domu zapewnia się dostęp do podstawowych produktów Ŝywnościowych i napojów, co stwierdzono podczas dokonywania oględzin pomieszczeń Domu i odnotowano w protokole oględzin [zał. 21]. Na kaŝdej kondygnacji skrzydła wschodniego i zachodniego usytuowano dostępną ogólnie kuchenkę pomocniczą (łącznie 6 pomieszczeń). KaŜdą z ww. kuchenek wyposaŝono w szafki kuchenne, stół, krzesła, zlewozmywak, kuchenkę elektryczną, kuchenkę mikrofalową, lodówkę, chlebak oraz czajnik bezprzewodowy. W czasie oględzin Domu w lodówkach znajdowały się podstawowe produkty Ŝywnościowe, które zakupuje Dom udostępniając mieszkańcom przez całą dobę: masło, sery, dŝemy, wędlina. Produkty Ŝywnościowe przechowywane w lodówce, będące własnością mieszkańca przechowywane były w pojemnikach oznaczonych jego imieniem i nazwiskiem. W chlebakach znajdował się chleb. Przed wejściami do 5 kuchenek pomocniczych ustawiono dystrybutory z wodą pitną (zimną i ciepłą). Natomiast w kuchence na parterze skrzydła zachodniego Domu dystrybutor z wodą umieszczono w kuchence. Sprawnym mieszkańcom umoŝliwiono przygotowywanie kawy, herbaty w swoich pokojach wyposaŝonych w czajniki bezprzewodowe. W większości pokoi sprawnych mieszkańców znajdują się ich prywatne czajniki bezprzewodowe. W kuchence na parterze skrzydła wschodniego budynku Domu znajdowała się dodatkowa lodówka naleŝąca do mieszkańca tej części Domu, którą zgodnie z Ŝyczeniem mieszkańca zamknięto na kłódkę. W chłodziarkę i kuchenkę mikrofalową został takŝe wyposaŝony pokój osób leŝących (nr 12). PowyŜsze sprzęty są bowiem wykorzystywane przez personel do przechowywania i podgrzewania jedzenia dla mieszkańców tego pokoju. Ponadto mieszkańcy mogą posiadać w pokojach własne lodówki i przechowywać w nich zakupione art. Ŝywnościowe. Z moŝliwości tej skorzystało 2 mieszkańców Domu. [por. zał. 21] Rada Mieszkańców Domu zapytana w trakcie zebrania z zespołem inspektorów o sposób zapewnienia mieszkańcom przez całą dobę art. Ŝywnościowych i napojów poinformowała: - miejsce: W kaŝdej kuchence są artykuły Ŝywnościowe, z których moŝemy korzystać. Są czajniki. MoŜna sobie zrobić kawę, herbatę. W mikrofalówce moŝna coś odgrzać. I są jeszcze przed wejściem do kuchenek takie wielkie pojemniki z wodą i plastikowymi kubkami to zawsze moŝna się napić zimnej albo jak kto lubi ciepłej wody. Jak kuchnia jest czynna, a się pójdzie i poprosi o coś do zjedzenia to dostajemy. Pani dyrektor zawsze powtarza: Tu nikt nie moŝe być głodny. - artykuły są w kuchenkach: DŜem, szyneczka ze śniadania albo kolacji, masło, zawsze chleb albo jakieś pieczywo. Wiadomo na pierwszy ogień idzie wędlina. ChociaŜ ja się dziwię, bo tutaj jak dla mnie to aŝ za duŝo tego mięsa, ale tak chce większość mieszkańców. Ja wolę serek, pomidorka. - miejsce przechowywania prywatnej Ŝywności: W lodówkach w kuchenkach na piętrach sobie wkładamy i podpisujemy albo kupujemy na bieŝąco i wtedy nie ma potrzeby przechowywania i zawsze jest świeŝe. Niektórzy z nas mają swoje małe lodóweczki w pokoju. - dostęp do kuchenek: Zawsze! Nikt nam nigdy nie zabronił wstępu do kuchenek. - jakość i wielkość posiłków: Tu zawsze jest dobre jedzenie. Nie moŝna narzekać! Zupa jest zawsze w wazach. MoŜna zjeść bez ograniczeń. Ale jak ktoś moŝe i chce dokładkę II dania to teŝ dostanie. [por. zał. 41] 16
Dom uznaje się za spełniający warunki, jeŝeli w zakresie wyŝywienia i organizacji posiłków mieszkaniec moŝe spoŝywać posiłki w pokoju mieszkalnym, a w razie potrzeby mieszkaniec jest karmiony ( 6 ust.1 pkt 6 lit. e - f rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). Mieszkańcy Domu mogą spoŝywać posiłki w pokoju mieszkalnym. Pokoje mieszkalne DPS wyposaŝone są w stoły lub składane stoliki przyłóŝkowe i krzesła. [zał. 21] Na podstawie Wykazu osób przyjmujących posiłki w pokojach na parterze, I i II piętrze [zał. 46] oraz Wykazu mieszkańców DPS Konin wymagających pomocy przy spoŝywaniu posiłków stan na dzień 19.01.2010 r. [zał. 47] zespół inspektorów ustalił, iŝ w dniu 19.01.2010 r. posiłki w swoim pokoju spoŝywało 79 mieszkańców Domu, z czego 52 osoby wymagały pomocy przy spoŝywaniu posiłków. W okresie objętym kontrolą karmienie mieszkańców naleŝało do personelu zatrudnionego na stanowiskach pielęgniarki oraz opiekuna, co potwierdza zał. 39 do protokołu zawierający przykładowe zakresy czynności osób zatrudnionych na stanowiskach wymienionych w składzie Zespołu Terapeutyczno Opiekuńczego. Celem sprawdzenia sposobu wywiązywania się Domu z wymogów zapewnienia mieszkańcom wyboru miejsca spoŝywania posiłków oraz karmienia zespół inspektorów w dniu 19.01.2010 r. (podczas przeprowadzania oględzin Domu) w trakcie pory obiadowej dokonał oględzin następujących czynności: dostarczania posiłku do pokoju mieszkańca DPS i spoŝywania posiłku w pokoju jednej z mieszkanek osoby poruszającej się samodzielnie, nie wymagającej pomocy w spoŝywaniu posiłków, będącej na diecie cukrzycowej. Dania rozwoziły pokojowe na wózku, w specjalnych pojemnikach zatrzymujących ciepło (bemarach). Porcje nakładano na talerze, a opiekunowie niezwłocznie zanosili je do pokoju mieszkańca. Mieszkanka samodzielnie spoŝywała posiłek przy stole w pokoju. Protokół oględzin obiadu dostarczanego do pokoju mieszkańca stanowi zał. 48. karmienia jednej z mieszkanek DPS osoby leŝącej, okresowo wysadzanej na fotel, krzesło, wózek inwalidzki, wymagającej całkowitej opieki we wszystkich czynnościach, w tym takŝe w przyjmowaniu posiłków, będącej na diecie lekkostrawnej wzbogaconej (mielone oraz sok). Mieszkanka była karmiona w swoim pokoju, w pozycji siedzącej przy stole. Czynności podczas karmienia wykonywała osoba zatrudniona na stanowisku pokojowej. Porcje podawane kaŝdorazowo leŝącej były niewielkie i serwowane powoli, bez pośpiechu. W obydwu przypadkach potrawy były zgodne z jadłospisem i miały właściwą temperaturę - były ciepłe. Protokół oględzin spoŝywania posiłku przez mieszkańca wymagającego pomocy w ww. czynności stanowi zał. 49. d) ZAPEWNIENIE ODZIEśY, OBUWIA ORAZ ŚRODKÓW CZYSTOŚCI I HIGIENICZNYCH DLA MIESZKAŃCÓW Mieszkańcom domu: - nieposiadającym własnej odzieŝy i obuwia oraz moŝliwości ich zakupienia z własnych środków zapewnia się odzieŝ i obuwie odpowiedniego rozmiaru, dostosowane do jego potrzeb, pory roku, utrzymane w czystości i wymieniane w razie potrzeby, w tym: odzieŝ całodzienną - co najmniej dwa zestawy, odzieŝ zewnętrzną: płaszcz lub 17
kurtkę - co najmniej jeden zestaw, bieliznę dzienną - co najmniej 4 komplety, bieliznę nocną - co najmniej 2 komplety, co najmniej jedną parę obuwia oraz pantofle domowe, w przypadku mieszkańców leŝących zaopatrywanie w odzieŝ i obuwie dostosowuje się do potrzeb wynikających z ich stanu zdrowia; ( 6 ust. 1 pkt 7 lit. a e rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). - zapewnia się pomoc w utrzymaniu higieny osobistej, a w przypadku gdy sami nie są w stanie zapewnić sobie środków czystości i higienicznych, zapewnia się im w szczególności: w miarę potrzeby: mydło, pastę i szczoteczkę do mycia zębów oraz środki piorące, szampon do mycia włosów, a dla męŝczyzn i starszych chłopców - przybory do golenia, ręczniki co najmniej dwie sztuki, zmieniane, w miarę potrzeby, nie rzadziej niŝ raz na tydzień, pościel, zmienianą, w miarę potrzeby, nie rzadziej niŝ raz na dwa tygodnie; ( 6 ust. 1 pkt 8 lit. a c rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005 r. Nr 217, poz. 1837). Dom zapewnia mieszkańcom, nieposiadającym moŝliwości zakupienia z własnych zasobów finansowych, środki czystości i do higieny osobistej oraz odzieŝ i obuwie (odpowiedniego rozmiaru, dostosowane do potrzeb mieszkańców i pory roku). Starszy specjalista pracy socjalnej i pracownicy socjalni (którzy wchodzą w skład Działu socjalno terapeutycznego) są zobowiązani do zbierania informacji na temat potrzeb mieszkańców w zakresie środków do higieny osobistej, odzieŝy i obuwia od opiekunów zatrudnionych w Domu i samych mieszkańców Domu. Zakupów ww. rzeczy dokonuje Dom na bieŝąco oraz w większej ilości zazwyczaj podczas końca roku budŝetowego [zał. 50] Potwierdzeniem powyŝszego są przedstawione zespołowi inspektorów przeprowadzających kontrolę faktury VAT i dokumenty Wydania z Magazynu DPS potwierdzające fakt dokonywania przez Dom zakupów ww. rzeczy i środków od stycznia 2008 r. do lutego 2010 r. Z analizy ww. dokumentów wynika, Ŝe pracownicy socjalni zatrudnieni w Domu we wskazanym okresie dokonali m.in. Wydania z Magazynu Domu dla mieszkańców następujących rzeczy: odzieŝ i obuwie: rajstopy damskie szt.20, figi damskie szt.2, getry szt.3, skarpety szt.20, podkoszulka szt. 5, laczki damskie szt. 3, laczki męskie szt. 1, slipy męskie szt. 11, koszulka szt.6, kamizelka męska szt.1, spodnie dresowe szt.4, piŝama męska szt.1, środki czystości i higieny osobistej: krem do golenia szt. 6, mydło w płynie antybakteryjne szt.7, maszynki jednorazowe do golenia szt.46, woda po goleniu szt.13, mydło Fitti szt.52, dezodoranty szt.9, krem Nivea - szt.20, ręczniki papierowe szt.156, papier toaletowy szt.1170 Dokumenty Wydanie z Magazynu potwierdzające pobranie z magazynu Domu przez pracownika socjalnego ww. rzeczy i środków stanowi załącznik numer 50.2. Dla mieszkańców Domu otrzymujących środki do higieny osobistej, odzieŝ i obuwie, zakupionych ze środków finansowych Domu, pracownicy socjalni prowadzą ewidencję otrzymanych środków i rzeczy na tzw. Indywidualnych kartach świadczeń. Na kartach tych wyszczególniony jest rodzaj otrzymywanych rzeczy oraz ich ilość. Ewidencjonowane rzeczy, które są przekazywane mieszkańcom przez pracowników socjalnych opatrzone są datą i podpisami: pracownika socjalnego i mieszkańca, któremu dana rzecz była przekazana. Jeśli stan zdrowia mieszkańca nie pozwala mu na podpisanie pobranej rzeczy, to odbiór rzeczy kwituje opiekun będący na dyŝurze [zał. 50.4]. Zespołowi inspektorów przedstawiono takŝe faktury VAT za ww. okres, w którym dokonano następujących zakupów dla mieszkańców, którzy nie posiadali środków finansowych na ten cel, a w 18
Magazynie Domu nie dysponowano wymienionymi poniŝej rzeczami dla potrzebujących mieszkańców: okulary do czytania szt. 1, obuwie męskie 3 pary, kurtka męska szt. 1, papcie męskie 1 para, obuwie damskie 1 para Dokumenty Faktury VAT w liczbie 6 szt. potwierdzające ww. zakupy dla mieszkańców stanowią załącznik numer 50.3. Mieszkańcy pobierając zakupione: odzieŝ i obuwie, środki czystości do higieny osobistej potwierdzają ich odbiór własnoręcznym podpisem na fakturze VAT. W przypadku, gdy mieszkaniec ze względu na stan zdrowia nie moŝe złoŝyć podpisu to fakturę opisuje pracownik socjalny, przekazując kupioną rzecz dla mieszkańca w obecności drugiego pracownika Domu najczęściej opiekuna, co stwierdzają własnoręcznymi podpisami na fakturze VAT. Wszystkim mieszkańcom Dom zapewnia: szampon do włosów, pastę do zębów, papier toaletowy, gąbki do mycia, chusteczki higieniczne, mydło w płynie, dla panów maszynki jednorazowe do golenia i kremy do golenia, kremy nawilŝające, ręczniki papierowe dla mieszkańców leŝących - te środki higieniczne są wydawane mieszkańcom w miarę potrzeb [zał. 50]. Ponadto mieszkańcy otrzymują okazjonalnie tzn. w formie prezentów z okazji Świąt BoŜego Narodzenia, Świąt Wielkanocnych, Dnia Babci i Dziadka środki do higieny osobistej, cukier, słodycze, kawę, herbatę, soki, bieliznę dzienną i nocną, odzieŝ całodzienną, pantofle domowe. Przy przygotowaniu prezentów dla mieszkańców Dom kieruje się bieŝącymi potrzebami mieszkańców. KaŜdorazowo pracownicy socjalni przygotowują Listę mieszkańców, którzy w danym dniu otrzymali prezenty z podaniem nazwy prezentu, ich ilości, stanu mieszkańców, wskazaniem imiennym osoby sporządzającej listę. Według tak przygotowanej Listy mieszkańców przygotowane paczki zostają przekazane mieszkańcom komisyjnie w składzie co najmniej dwóch osób, a w większości przypadków trzech osób: 2 pracowników socjalnych oraz kierownika Działu opiekuńczo pielęgnacyjnego (według aktualnie uŝywanego nazewnictwa). Zgodnie z przedstawiona dokumentacją mieszkańcy Domu w okresie poddanym kontroli otrzymali: według Listy mieszkańców, którzy w dniu 24.12.2008 r. otrzymali prezenty na święta BoŜego Narodzenia. Dla 112 mieszkańców wydano: kawa rozpuszczalna szt.112, Grześki szt.112, galaretka w czekoladzie szt.112, baton szt.112, sok szt.112, czekolada szt.112 oraz po 2 pomarańcze, 2 cytryny i 3 ciasteczka dla 112 mieszkańców, zegarek na rękę szt.3, bluzka szt.1, koszule męskie szt.2, rajstopy grube i cienkie (41+20) szt. 61, skarpetki szt.81, maszynki do golenia szt. 120, rękawice 8 par, kamizelki szt.22, czapki 1 szt., krem Nivea szt. 34, woda po goleniu szt.45, dezodoranty szt. 60, podkoszulka damska szt.53, spodnie dresowe szt. 20, piŝamy męskie szt.9, podkoszulka męska szt. 46, slipy szt 28, piŝamy damskie szt. 9, sweter męski - szt.4, bluza polar szt.2, getry szt. 10, mydełka komplety 3 komplety, szaliki szt. 10, laczki damskie i męskie (14+18) - 32 pary, zestaw kosmetyków do pielęgnacji ciała Seni 55 kompletów [zał. 50.1], według Listy mieszkańców, którzy w dniu 10.04.2009 r. otrzymali prezenty na Święta Wielkanocne. Dla 115 mieszkańców wydano: kawa szt. 115, herbata szt.115, czekolada szt.115 [zał. Nr 50.1], według Wykazu mieszkańców DPS w Koninie, którzy w dniu 07.12.2009 r. otrzymali prezenty na Mikołaja. Dla 113 mieszkańców wydano: kremy do golenia szt. 44, maszynki jednorazowe do golenia szt. 172, kremy dla kobiet szt. 67, szampony do włosów szt.112 [ zał. 50.1], 19
według Wykazu mieszkańców DPS w Koninie, którzy w dniu 28.08.2009 r. otrzymali szampon do włosów. Dla 115 mieszkańców wydano w dniu 28.08.2009 r. szampon do włosów [zał. Nr 50.1]. Dodatkowo mieszkańcy DPS w Koninie otrzymali paczki w dniu 24.12.2009 r. na BoŜe Narodzenie od Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Koninie. Zgodnie z Wykazem mieszkańców DPS w Koninie w dniu 24.12.2009 r. 113 mieszkańcom Domu przekazano: gąbki szt.226, chusteczki higieniczne 113 opakowań, ptasie mleczko - szt.113, galaretki szt. 113, ciastka kruche szt. 113, ciastka Delicje szt. 226, soki szt. 113, kawę szt.226, herbatę szt.226, kakao szt. 113, czekoladki - szt.113 [zał. 50.1]. Pracownicy socjalni dokonują równieŝ zakupów dla mieszkańców, którzy posiadają własne środki finansowe. Mieszkańcy składają do pracowników socjalnych zamówienia, które są realizowane 2 razy w tygodniu: we wtorki i czwartki. Pracownicy socjalni dokonując zakupów dla mieszkańców z ich własnych środków finansowych, rozliczają się z mieszkańcami komisyjnie - w obecności drugiego pracownika Domu - za pomocą paragonów. Dla mieszkańców Domu ubezwłasnowolnionych zakupów dokonują opiekunowie prawni. Mieszkaniec zdrowy i wyraŝający chęć w uczestniczeniu w zakupach dla siebie moŝe z pracownikiem socjalnym po ten zakup jechać. [zał. 50]. Z przeprowadzonej rozmowy Zespołu inspektorów z Członkami Rady Samorządu Mieszkańców wynika, iŝ mieszkańcy wyraŝają zadowolenie ze sposobu zaopatrywania ich w brakującą odzieŝ, obuwie, środki do higieny osobistej. Potwierdzają, iŝ mieszkańcy posiadają odzieŝ i obuwie dostosowaną do pory roku, a jeśli ktoś z mieszkańców nie posiada własnych środków na ten cel, to opiekunowie lub sami mieszkańcy zgłaszają do starszego specjalisty pracy socjalnej potrzebę zakupienia rzeczy: pani xxxxxxx kupuje za pieniądze Domu np. buty, rajstopy i inne potrzebne artykuły dla tych osób. Jak komuś czegoś brakuje p. dyrektor rozpatruje i przyznaje pomoc ( ). Ponadto członkowie samorządu powiedzieli, Ŝe na miesiąc dostajemy 1 kg cukru lub słodzik jak ktoś choruje na cukrzycę, 2 rolki papieru toaletowego lub ręczniki jednorazowe dla tych, którzy uŝywają pampersów oraz mydło ( ). Na mikołajki, imieniny, Wielkanoc dostajemy kremy, pastę do zębów ( ) [zał. 41] Zgodnie z Oświadczeniem Dyrektora DPS w Koninie w sprawie prowadzenia ewidencji wymiany pościeli i ręczników dla mieszkańców Domu z dnia 19.01.2009 r. w Domu nie jest prowadzona ewidencja wymiany pościeli i ręczników. Zarówno pościel jak i ręczniki u osób leŝących są wymieniane na bieŝąco w zaleŝności od potrzeby. Zabrudzona pościel i ręczniki trafiają bezpośrednio do pralni Domu. Czystą pościel opiekunowie pobierają z magazynu czystej pościeli. Mieszkańcy sprawni sami decydują o terminie wymiany pościeli i ręczników. Pościel wymieniają samodzielnie bądź przy pomocy opiekuna nie rzadziej niŝ raz na dwa tygodnie a ręczniki nie rzadziej niŝ raz na tydzień [zał. 51]. W DPS w Koninie znajduje się magazynek czystej pościeli wyposaŝony m.in. w pościel i ręczniki oraz magazynek wyposaŝony w zapasowe koce, poduszki itp. [por. zał. 21]. Dbanie o czystą odzieŝ mieszkańców naleŝy przede wszystkim do obowiązków opiekunów. Pracownicy pralni prowadzą Rejestr woreczków. W dokumencie tym prowadzony jest rejestr wymiany oddanej przez opiekunów lub samych mieszkańców odzieŝy mieszkańców do prania i odbiór tej odzieŝy z pralni. OdzieŜ mieszkańców Domu w razie potrzeby jest naprawiana przez pracownika Domu, zatrudnionego na stanowisku krawcowej. W protokole ustnych wyjaśnień wniesionych przez zastępcę Kierownika Działu Opiekuńczo Pielęgnacyjnego stanowiącym zał. 52 do protokołu, szczegółowo wyjaśniono kwestię utrzymania w czystości odzieŝy mieszkańców, wymiany ręczników i 20