Diagnoza przygotowania szkół do przyjęcia dzieci sześcioletnich w zakresie bazy i warunków oraz podejmowanych przez szkołę działań dotyczących doskonalenia zawodowego Rok szkolny 2013/2014 jest ostatnim, w którym rodzice sami będą decydować o rozpoczęciu przez dzieci sześcioletnie edukacji w I klasie. Od września 2014 roku będzie wprowadzany obowiązek szkolny obejmujący wszystkie sześciolatki. Chcielibyśmy uzyskać informacje na temat podjętych działań przez placówki w tym zakresie. W związku z czym prosimy o wypełnienie poniższego formularza. Podstawa prawna: Ustawa z 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw - przed opublikowaniem w Dzienniku Ustaw Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572; póżn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r. nr 4, poz. 17), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 10 stycznia 2008 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania (Dz.U. nr 7, poz. 38; późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz.U. nr 26, poz. 232; późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. nr 6, poz. 69 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. nr 61, poz. 624; późn. zm.). Sprawozdanie z diagnozy przygotowania szkół do przyjęcia dzieci sześcioletnich w zakresie bazy i warunków oraz podejmowanych przez szkołę działań dotyczących doskonalenia zawodowego: Arkusz diagnostyczny wypełniły 65 szkoły z 19 gmin (w tym 10 szkół prowadzonych przez stowarzyszenia) objętych diagnozą przygotowania szkół do przyjęcia dzieci sześcioletnich: 1
DANE LICZBOWE Lp. Wyszczególnienie Rok szkolny 2010/2011 Rok szkolny 2011/2012 1. Liczba szkół podstawowych na terenie gmin ankietowanych 86 85 99 (łącznie ze szkołami prowadzonymi przez stowarzyszenia) Rok szkolny 2012/2013 Rok szkolny 2013/2014 2. Ogólna liczba klas pierwszych 107 79 117 78 3. Ogólna liczba oddziałów przedszkolnych w szkole 43 39 41 42 4. Ogólna liczba sześciolatków 470 668 615 602 5. Ogólna liczba sześciolatków w oddziale przedszkolnym funkcjonującym w szkole podstawowej 236 295 276 195 6. Ogólna liczba sześciolatków w przedszkolu 657 666 663 692 7. Ogólna liczba siedmiolatków w klasie pierwszej 1311 1245 1198 1128 Lp. BAZA I WARUNKI W SZKOLE Wyszczególnienie TAK NIE UWAGI 1. Szkoła dysponuje odpowiednia liczbą miejsc dla dzieci, która zaspokaja potrzeby edukacyjne w gminie. 2. W klasach I, gdzie uczą się dzieci 6 i 7- letnie nie została przekroczona liczba uczniów w oddziale. 3. Sale dydaktyczne oddziałów klas I- III znajdują się w wydzielonej części budynku szkoły. 4. Sala lekcyjna podzielona jest na część edukacyjną i rekreacyjną. 62 2 1 szkoła nie udzieliła odpowiedzi; 51 10 4 szkoły pytanie nie dotyczy, w klasach I, uczą się tylko 7- latki; 30 35 55 (w tym 2 szkoły częściowo 9 1 szkoła nie udzieliła odpowiedzi; 2 szkoły tylko częściowo mają wydzieloną część edukacyjną i rekreacyjną; Klasa I 2
5. Sale dydaktyczne dla sześcio- i siedmiolatków są wyposażone w: spełniają warunki pełnego podziału klas) korzysta z miejsca zabaw; 1 sala nie ma wyodrębnionej części rekreacyjnej (2 mają); a) dywanik, 60 5 szkół nie posiada 1 szkoła posiada z wyjątkiem 1 sali; b) krzesełka, 65 1 szkoła posiada stare krzesełka); c) stoliki zgodne z ergonomią dziecka, 64 1 1 szkoła pisze, że w większości są zgodne z ergonomią dziecka; d) kolorowe szafki do pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych, 56 9 1 szkoła planuje sukcesywnie zakup nowych kolorowych szafek; e) zabawki. 52 13 1 szkoła w trakcie realizacji zakupu; 3 szkoły zgłaszają niedostateczną ilość zabawek oraz ich niską jakość; 6. W salach znajdują się kąciki tematyczne odpowiednio przygotowane do realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. 7. Otoczenie klas I- III w szkołach jest przystosowane dla dzieci młodszych. 8. Uczniowie klas I korzystają z pracowni komputerowej. 9. Część zajęć z edukacji przyrodniczej prowadzona jest w naturalnym środowisku. 10. Zajęcia z wychowania fizycznego prowadzone są w sali gimnastycznej. 62 3 3 szkoły wymieniły jako przykładowe: kąciki do edukacji wczesnoszkolnej: przyrodniczy, czytelniczy, gier i zabaw; 1 szkoła stwierdziła, że są duże potrzeby w tym zakresie; 61 4 1 szkoła stwierdziła, że dzieci klas I-III mają wydzielone podwórko; 1 szkoła posiada park szkolny teren otwarty połączony z Gimnazjum 65 0 I szkoła z ankietowanych posiada osobną pracownię komputerową dla klas I-III 65 0 61 4 (w tym 1 sala zabaw i sala zastępcza); 1 szkoła przystosowała korytarz do zajęć sportowych 1 szkoła zadeklarowała ukończenie sali pod koniec października 2013 r.; 1 szkoły filialne pomieszczenia przystosowane na salę gimnastyczną; 3
11. Szkoła ma plac zabaw dla sześciolatków zlokalizowany na terenie placówki. 12. Szkoła ma boisko zlokalizowane na terenie placówki wykorzystywane także dla sześciolatków. 13. Szkoła ma własną stołówkę, która przygotowuje posiłki. 14. Szkoła korzysta z cateringu podczas wydawania posiłków. 15. Wyposażenie toalet jest dostosowane do wzrostu sześciolatka. 16. W pobliżu sal dydaktycznych dla sześciolatków znajduje się łazienka. 17. Sale świetlicowe wydzielone są tylko dla sześciolatków. 18. Jaką odległość w Państwa gminie muszą pokonywać dzieci w drodze z domu do szkoły? 38 27 1 szkoła zaplanowała plac w ramach Radosnej szkoły w 2013 r.; szkoły korzystają z różnych obiektów zastępczych, jak np. plac wiejski przy szkole, z placu na terenie przedszkola, 1 organ prowadzący zasugerował możliwość korzystania przez szkołę kompleksu budynków szkolno-przedszkolnych 54 11 1 szkoła korzysta z boiska Orlika; z 1 boiska korzystają 2 szkoły; 35 30 W 1 przypadku szkoły filialne nie posiadają stołówki; uczniowie 1 ze szkól korzystają ze stołówki w sąsiednim przedszkolu; 20 44 1, szkoła nie udzieliła odpowiedzi; 1 szkoła korzysta tylko dla dzieci objętych pomocą GOPS-u; 1 szkoła korzysta z posiłków przygotowywanych w sąsiedniej szkole; 1 szkoła korzysta ze stołówki w przedszkolu; 1 przygotowuje się do zamówienia cateringu; 41 24 1 szkoła zgłosiła, że tylko przy Sali gimnastycznej dostosowane do wzrostu sześciolatka 56 9 6 59 1 szkoła nie udzieliła odpowiedzi;2 szkoły zgłosiła brak świetlicy; 1 szkoła posiada stoliki i krzesła dostosowane do wzrostu dzieci sześcioletnich; 1 szkoła ma w planach wydzielenie pomieszczenia świetlicowego dla uczniów klas I III; 1 szkoła zgłosiła, że niską opłacalność tworzenia świetlicy ze względu na sporadyczne przypadki sześciolatków w szkole (dotychczas największa liczba sześciolatków wynosiła 3 uczniów); 3 ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi. W pozostałych ankietach wymieniono różne odległości jakie muszą pokonywać dzieci w drodze z domu do szkoły. Odległości 4
19. Zorganizowany jest dowóz dla dzieci sześcioletnich. kształtują się od 1 km do 17 km, średnio przeważają odległości ok. 3 do 5 km; 60 5 8 szkół ankietowanych nie dotyczy; W większości dowóz dzieci sześcioletnich jest zorganizowany; 20. Ile czasu spędza dziecko w autobusie, dojeżdżając do szkoły? 21. Ile czasu musi dziecko oczekiwać na dowóz po zakończonych zajęciach? Wśród odpowiedzi udzielonych ankietowanych wynika, że najwięcej dojeżdżających uczniów spędza czas w autobusie 15 min. (17), najkrótszy czas dojazdu to: 5 min. (4), najdłuższy czas dojazdu to około 1 godz. (2); Oczekiwanie na dowóz uzależnione jest m.in. od korzystania przez dziecko ze świetlicy, liczby zajęć edukacyjnych. Najdłużej oczekiwanie trwa do 3 godz. (1 odpowiedź), 2 godz. (3 odpowiedzi), około godziny (20 odpowiedzi), najkrótszy czas oczekiwania to: 5 min. (3 odpowiedzi), bezpośrednio po zakończeniu zajęć (7 odpowiedzi). Jeden z organów prowadzących zasugerował możliwość skrócenia czasu oczekiwania poprzez odpowiednie zorganizowanie odwożenia dzieci; PODEJMOWANE PRZEZ SZKOŁĘ DZIAŁANIA W ZAKRESIE WSPÓŁPRACY I DOSKONALENIA ZAWODOWEGO 22. Nauczyciele prowadzą diagnozę potrzeb i możliwości uczniów. 23. Nauczyciele dostosowują formy i metody pracy z uczniami do ich potrzeb i możliwości. 24. Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej współpracują z nauczycielami wychowania przedszkolnego w zakresie form i metod pracy z dzieckiem sześcioletnim. 25. Przyszli wychowawcy przedszkolaków spotykają się z nimi. 65 0 1 szkoła stwierdziła, że prowadzona jest diagnoza po I i po III klasie; 65 0 62 3 1 szkoła stwierdziła, że współpraca odbywa się podczas konferencji metodycznych; 1 szkoła organizuje wspólne Rady Pedagogiczne; 65 1 szkoła stwierdziła trudność organizacji spotkań w zespołach zamiejscowych; zwrócono uwagę na częstsze kontakty w zespołach szkolno-przedszkolnych; 1 szkoła podkreśliła organizację spotkań w II półroczu każdego roku szkolnego; 5
26. Szkoły opracowują i udostępniają materiały dla rodziców Szkoła przyjaznym miejscem dla dziecka sześcioletniego. 27. Nauczyciele prowadzą lekcje otwarte dla rodziców dzieci pięcioletnich i sześcioletnich. 28. Szkoły organizują dni otwarte prezentowane są zasoby szkoły, plac zabaw i wyposażenie świetlicy szkolnej. 29. Sześciolatkowie, ich nauczyciele i rodzice byli zaproszeni do szkoły. 30. Szkoły organizują spotkania dla rodziców dzieci sześcioletnich ze specjalistami dotyczące, np. wspomagania dziecka w osiąganiu przez nie gotowości do podjęcia nauki w szkole i wyrównywaniu szans edukacyjnych. 31. Szkoła opracowuje ulotki, plakaty informacyjne, tworzy linki do zakładki Kuratorium Oświaty w Opolu Sześciolatek w szkole. 32. Szkoła wykorzystuje doświadczenia innych placówek. Które najskuteczniej przekonywały rodziców dzieci sześcioletnich. 33. Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej w roku 2012 brali udział 49 15 1 szkoła nie udzieliła odpowiedzi; 1 szkoła przygotowała ulotki i prezentację multimedialną; 1 szkoła udostępniła gotowe materiały; 1 szkoła prowadzi stronę internetową na której umieszcza informacje; 47 18 1 szkoła tylko spotkania dla dzieci sześcioletnich; 1 szkoła także prowadzi zajęcia podczas uroczystości i zabaw sportowych; 1 szkoła zaplanowała przeprowadzenie lekcji otwartych; 1 szkoła zajęcia w formie zabawowej; 58 7 1 szkoła zaplanowała organizację dni otwartych; 1 szkoła potwierdziła zaangażowanie Samorządu Uczniowskiego w organizację dni otwartych, 1 szkoła dni otwarte podczas imprez środowiskowych i zajęć adaptacyjnych w których uczestniczą sześciolatki, pięciolatki oraz nauczyciele szkoły i przedszkola; 64 1 1 szkoła organizuje cykliczne spotkania, m.in. apele, przedstawienia, dzień teatru; 1 szkoła spotkania podczas dni otwartych, zajęcia nauczycieli klas I-III dla przedszkolaków w szkole; przedstawienia teatralne, imprezy środowiskowe; 48 17 2 szkoły stwierdziła, że takie spotkania odbywają się w przedszkolach (nie ma dzieci sześcioletnich w szkole); 1 szkoła spotkania z pedagogiem szkolnym; 3 szkoły w zależności od potrzeb z psychologiem i pedagogiem; 4 szkoły w planach organizacja spotkań; 30 35 1 szkoła informacja na stronie internetowej szkoły o zakładce kuratoryjnej; 2 szkoły zaplanowano działania; brak takich działań jeśli w szkole nie ma dzieci sześcioletnich; informacje na stronie internetowej szkoły; gazetka ścienna w holu szkoły; korzystanie z gotowych materiałów; 45 25 1 szkoła nie udzieliła odpowiedzi; 1 szkoła organizacja dni otwartych połączonych z kampanią reklamową; 42 22 1 szkoła nie udzieliła odpowiedzi; 2 szkoły zaplanowały doskonalenie nauczycieli w tym zakresie; Nauczyciele 6
w doskonaleniu w zakresie pracy z dzieckiem 6-letnim. Podać formę doskonalenia. 7 ukończyli różnorodne formy doskonalenia w zakresie pracy z dzieckiem 6-letnim: m.in. szkolenia i warsztaty metodyczne oraz szkolenia w ramach WDN; konferencje i rady szkoleniowe nt. Dziecko sześcioletnie w szkole, Metoda dobrego startu ; kilkudniowy kurs Jak przeprowadzić diagnozę gotowości szkolnej dziecka 5, 6 letniego ; Zajęcia artystyczne wg metody waldorowskiej w ramach zespołu samokształceniowego 0-III; Warsztaty kompetencje dziecka w wieku przedszkolnym ; Warsztaty techniki twórczego myślenia w edukacji wczesnoszkolnej; Warsztaty pedagogika zabawy; Warsztaty Sześciolatek na lekcji języka niemieckiego; Kurs doskonalący Diagnoza potrzeb i oczekiwań; Warsztaty Wykorzystywanie metody dobrego startu w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej ; kursy doskonalące Stymulowanie rozwoju dzieci przedszkolnych i uczniów szkół podstawowych oraz ich zdolności talentów wyzwaniem nowoczesnej edukacji ; Szkolenie Sześciolatek idzie do szkoły ; Szkolenie Zabawy, które uczą jak wspierać rozwój dziecka? ; Szkolenie Metody pracy z 6-latkami podczas lekcji języka angielskiego w dużych klasach ; grant Dziecko 6-letnie w szkole ; seminarium dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej; Warsztaty pedagogika zabawy; kurs Edukacja dziecka 6-letniego, studia podyplomowe; 34. Uwagi: Z analizy ankiet można wywnioskować, że szkoły praktycznie wszystkie szkoły dysponują odpowiednią liczbą miejsc dla dzieci, które zaspokajają potrzeby edukacyjne uczniów. Istotne jest to, że w bardzo niewielkiej liczbie szkół została przekroczona liczby uczniów. Baza i wyposażenie dydaktyczne można okręcić jako właściwe i spełniające podstawowe wymagania. W większości szkół sale zostały podzielone na część edukacyjną i rekreacyjną. Na podkreślenie zasługuje także możliwość korzystania przez wszystkich uczniów klas I z pracowni komputerowej, natomiast zajęcia wychowania fizycznego również w dużej większości szkól prowadzone są w Sali gimnastycznej. Na pewno na poprawę w części szkół zasługuje dostosowanie toalet do wzrostu dziecka sześcioletniego oraz zbudowanie placu zabaw na terenie placówek. Dużym mankamentem jest natomiast brak w dużej większości szkól wydzielonych sal świetlicowych dla sześciolatków. Odrębną sprawą jest dowóz dzieci sześcioletnich do szkoły gdyż według ankietowanych odległość jaką muszą pokonywać dzieci wynosi od 1 km do 17 km, a średnio od 3 do 5 kilometrów. Praktycznie we wszystkich szkołach zorganizowano dowóz dzieci, natomiast pewnym problem może czas oczekiwania dzieci na dowóz po zakończonych zajęciach, średni czas oczekiwania wynosi około 1 godziny, chociaż w pojedynczych przypadkach jest to nawet 3 i 2 godziny. Odpowiednią sugestią w powyższej sprawie może sygnał jednego z Organów Prowadzących szkoły, że istnieje możliwość skrócenia czasu oczekiwania poprzez odpowiednie zorganizowanie odwozu dzieci. Jeżeli chodzi działania podejmowane przez szkoły w zakresie współpracy i doskonalenia zawodowego to na uwagę zasługuje fakt, że nauczyciele
wszystkich ankietowanych szkół prowadzą diagnozę potrzeb i możliwości uczniów oraz dostosowują formy i metody pracy z uczniami do ich potrzeb i możliwości. Także podkreślić należy, że w znakomitej większości nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej współpracują z nauczycielami wychowania przedszkolnego w zakresie form i metod pracy z dzieckiem sześcioletnim. Większość szkół organizują różne formy spotkań, dni otwartych z rodzicami, a także udostępniają materiały promocyjne dla rodziców. Zapewne można poprawić w niektórych placówkach organizację spotkań dla rodziców ze specjalistami dotyczące np. wspomagania dziecka w osiąganiu przez nie gotowości do podjęcia nauki i wyrównaniu szans edukacyjnych. Także większa liczba szkół mogłaby wykorzystywać doświadczenia innych placówek, które najskuteczniej przekonywały rodziców dzieci sześcioletnich. W zakresie doskonalenia nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w roku 2012 należy wskazać na różnorodne formy doskonalenia począwszy od szkolenia grantowego poprzez warsztaty specjalistyczne i metodyczne, kursy doskonalące, językowe, które pokazywały diagnozę potrzeb i oczekiwań dziecka oraz wykorzystanie np. technik twórczego myślenia w edukacji wczesnoszkolnej a skończywszy na studiach podyplomowych. Pewnym mankamentem może być natomiast, że jednak prawie 1/3 nauczycieli nie wskazało form doskonalenia w tym zakresie. PODEJMOWANE PRZEZ PRZEDSZKOLE DZIAŁANIA W ZAKRESIE WSPÓŁPRACYZE SZKOŁĄ I DOSKONALENIA ZAWODOWEGO Ankietę wypełniło 13 szkół 35. Z jaką inicjatywą współpracy ze szkołą wystąpiło sąsiadujące przedszkole? 36. Jaka cześć zajęć przedszkolnych została przeprowadzona w szkole? 37. Jaka była wspólna inicjatywa dzieci przedszkolnych z udziałem dzieci klas pierwszych? 8 3 szkoły ankietowane nie udzieliły odpowiedzi, 3 zespoły szkolno- przedszkolne, wspólna organizacja pracy, RP; 5 ankiet: wspólna organizacja imprez szkolnych, sportowych, 2 ankiety: obserwacja zajęć przedszkolnych i innych, wymiana doświadczeń; W 1 ankiecie wskazano, że w szkole organizowane są systematyczne zajęcia sportowe w sali gimnastycznej oraz zajęcia komputerowe dla dzieci 5-6 letnich. Przedszkolaki uczestniczą w lekcjach bibliotecznych. Ponadto organizowane są zajęcia komputerowe, sportowe, artystyczne (teatralne, muzyczne), gry i zabawy z pedagogiem, rozwijanie umiejętności społecznych wspieranie dzieci w rozwoju intelektualnym kształtowanie odporności emocjonalnej, uroczystości szkolne; Prezentacja programów artystycznych: dzieci szkolnych dla przedszkolaków: wspólna organizacja powitania Pani Wiosny, wspólne wycieczki, zawody sportowe, wspólna organizacja Dnia Dziecka, Święta Rodziny, balu karnawałowego, poznanie szkoły przez dzieci przedszkolne uczniowie przewodnikami
38. Wspólnie wypracowany plan działań pomiędzy przedszkolem a szkołą! przedszkolaków wspólna sesja zdjęciowa; Zabawa na tablicy interaktywnej, zajęcia komputerowe konkursy, np. Pieśni Patriotycznej, Kolęd i Pastorałe; Udział dzieci przedszkolnych w uroczystościach Pasowania na ucznia ; Udział w programach artystycznych Dzień Babci i Dziadka, Jasełka Wszystkie ankietowane szkoły zadeklarowały, że posiadają wspólnie wypracowany plan działań pomiędzy przedszkolem a szkołą: 1 ze szkół podkreśliła że plan działań został zawarty w Rocznym Planie Pracy Szkoły i Oddziału Przedszkolnego w 2012 r.; 1 ze szkół wspólne założenia w planie pracy; Ponadto w planach działań zawarte zostały organizacje wszystkich wspólnych imprez, spotkań, m.in. spotkania z rodzicami dzieci przedszkolnych z inicjatywy dyrektora szkoły, z udziałem przedstawicieli Urzędu Gminy; Organizacja Drzwi Otwartych, spotkań informacyjnych nauczycieli klas I dla rodziców dzieci 6-letnich; Wspólne konsultacje nauczycieli przedszkoli i nauczycieli klas I. Doskonalenie zawodowe wspólny udział w warsztatach organizowanych w szkole i poza szkołą; Zapraszanie nauczycieli przedszkola na uroczystości szkolne; 39. Uwagi: Na podstawie analizy zebranych ankiet można stwierdzić, że podejmowane są wspólnie przez przedszkola działania w zakresie współpracy ze szkołą i są to działania różnorodne począwszy od wspólnych programów artystycznych, obchodów świąt i uroczystości, przedszkolaki uczestniczą, np. w Pasowaniu na ucznia, co pozwala na poznanie zwyczajów i zaznajomienie ze szkołą. Ponadto część zajęć przedszkolnych została przeprowadzona w szkole, np. komputerowe, sportowe, artystyczne co pozwala na poznanie przez przyszłych uczniów zasobów dydaktycznych szkół. Na uwagę zasługuje także fakt, że niektóre placówki mają plany wspólnych działań zawarte w Rocznym Palnie Pracy Szkoły i Oddziału Przedszkolnego. 9