- DZIAŁALNOŚĆ I PLANY Magdalena Remisiewicz, Tomasz Jarzembowski
Skład osobowy: Zespół, kierowany przez prof. Lecha Stempniewicza tworzy 16 osób, w tym: 9 pracowników naukowo-dydaktycznych i dydaktycznych 3 pracowników technicznych, 4 doktorantów, oraz współpracujące osoby związane z Katedrą. Siedziba: Budynek Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii UG przy al.legionów 9 w Gdańsku-Wrzeszczu
Dydaktyka Pracownicy Katedry prowadzą zajęcia ze studentami biologii na studiach dziennych oraz zaocznych. Przedmioty obligatoryjne prowadzone w ramach Katedry to: Systematyka i morfologia kręgowców (I rok biologii) Ekologia ogólna (II rok biologii) Oferujemy także szeroki wybór przedmiotów fakultatywnych, m.in.: Analiza statystyczna i prezentacja wyników w ekologii Anatomia porównawcza kręgowców Ekologia zwierząt Etologia i ekologia behawioralna Zoogeografia Metody ochrony zwierząt Ważnym elementem dydaktycznym są ćwiczenia terenowe z: Zoologii II (kręgowców) Ekologii zwierząt prowadzone m.in. w oparciu o bazę terenową w rezerwacie jez. Druzno k. Elbląga
Badania prowadzone w Katedrze dotyczą ekologii wybranych grup kręgowców: ryby, ptaki szczególnie wodne i wodno-błotne, ssaki bobry nietoperze tu-slajd z nietoperzem
Badania nad: od Arktyki przebiegiem migracji ptaków i nietoperzy, rolą ptaków w ekosystemach wodnych, drapieżnictwem, budżetem czasowo-energetycznym mają charakter porównawczy i dotyczą różnych przez strefę umiarkowaną (badania krajowe), stref klimatycznych a aż po subtropikalną Afrykę.
Szczególny nacisk położony jest na ekologiczne podstawy rozwiązywania konfliktów pomiędzy racjami ochroniarskimi a ekonomicznymi. Przykładem takich badań są prace prowadzone od kilkunastu lat w kolonii kormoranów w Kątach Rybackich, gdzie rozwój kolonii godzi w interesy rybaków i leśników.
Istotny element badań stanowią ekologiczne aspekty migracji kręgowców, głównie nietoperzy oraz ptaków wróblowych i siewkowych W tego typu studiach wykorzystanie metod biologii molekularnej do analizy DNA migrantów stwarza nowe możliwości badań na poziomie populacyjnym i osobniczym W ciągu ostatnich lat wykonano jeden projekt badawczy z wykorzystaniem metod analizy DNA, trzy kolejne projekty są w trakcie realizacji
Realizowany projekt dot. migracji nietoperzy Porównanie kierunków migracji struktury genetycznej populacji karlika większego Pistrellus nathusii zasiedlających w okresie letnim Mierzeję Wiślaną i kraje nadbałtyckie cel: ustalenie, czy nietoperze z przystępujące do rozrodu na terenie krajów bałtyckich oraz na terenie Północnej polski stanowią jednorodną populacje zimującą na terenie Holandii założenie: Jeśli mamy do czynienia z dwoma populacjami pochodzącymi od jednej wyjściowej to w każdej z nich pojawiają się inne mutacje. Zróżnicowania sekwencji zależy głównie od wielkości rozpatrywanego fragmentu i od stopnia izolacji osobników należących do każdej z podgrup.
Materiał i metody Amplifikacji poddano fragment regionu Dloop mtdna przy użyciu starterów zaprojektowanych w oparciu o sekwencje dostępną w Genbanku (U95351 i U95352) o sekwencji : forward: CAT AGT ATA TTT CAT GTG TAA TTT TAC AT, reverse: GGG TTG TTG GTT TCA CGG. Produkt reakcji PCR trawiono następnie za pomocą endonukleaz RsaI i SspI (MBI Fermentas, Vilnius)uzyskując od do fragmentów restrykcyjnych. Wynik trawiena uwidoczniano poprzez rozdział na 5% agarozie o podwyższonej rozdzielczości (Micropor Delta, Prona) Wszystkie rozdziały elektroforetyczne były analizowane przy użyciu QuantityOne (BioRad, Hercules, California, USA). Do celów analizy statystycznej zastosowano programy Arlequin i Treecon.
Wyniki i wnioski Dystans genetyczny 1 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 H+P M+P m Pm Mm H+P m Sf Sf M+P f Pm M+W L+S +Mm Sm
Inne projekty badawcze z wykorzystaniem technik biologii molekularnej Trzy rozpoczęte projekty badawcze bazują na metodzie określenia płci ptaków opartej na specyficznej amplifikacji genu CHD, znajdującego się na chromosomach płci (wg. Griffithsa i in. 1998). u samic gen ten występuje w dwóch formach różniących się liczbą par zasad, u samców tylko w jednej formie, stąd po elektroforezie, dla samic widoczne są 2 prążki elektroforetyczne, a dla samców zaznacza się tylko jeden prążek. sikora bogatka (Parus major) (za Sokolov i in. 2000) Metoda ta pozwala na określenie płci u prawie wszystkich ptaków (oprócz strusi).
Ptaki siewkowe odbywają co roku dalekie wędrówki pomiędzy lęgowiskami w tundrze a zimowiskami w Afryce tak jak np. biegus rdzawy Calidris canutus U tej grupy ptaków często samce i samice wędrują w różnych terminach, odmiennymi trasami migracji i na różne zimowiska. Wynika to ich różnego udziału w opiece nad potomstwem: najczęściej samica opuszcza lęgowiska tuż po wykluciu się piskląt, samiec zostaje na lęgowiskach dłużej i opiekuje się młodymi.
Przebieg wędrówek łęczaka jest przedmiotem międzynarodowego projektu badawczego Tringa glareola 2000 W projekcie, prowadzonym od roku 1997, bierze udział 11 stacji badawczych z 10 krajów Europy i Afryki, przedmiotem badań są trasy, terminy i przebieg wędrówek łęczaka oraz zagadnienia związane z energetyką i ekologią żerowania tego gatunku w trakcie wędrówki. U łęczaka samce i samice nie różnią się wyglądem. Na postawie pobranych w terenie próbek krwi będzie można laboratoryjnie określić płeć migrantów. ta nowa metoda pozwoli na określenie terminów i przebiegu migracji samców i samic przez Europę, dzięki temu będzie można określić role obu płci w opiece nad potomstwem. Do tej pory problem ten jest słabo zbadany (ponieważ łęczak gniazduje w trudno dostępnych rejonach tundry).
Oznaczanie płci wg. form genu CHD będzie też wykorzystane w badaniach ekologii lęgowej ptaków legowych, gniazdujących kolonijnie: 1. Określenie proporcji płci piskląt w koloniach lęgowych mew, w odniesieniu do czynników środowiska 2. Podział pracy między samcami i samicami u monogamicznych gatunków ptaków (np. u alczyka)
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ