sektor: konsulting 17 lutego 2004 r. IPO RAPORT analityczny Spó³ka ma³a, ale bardzo rozwojowa Doradztwo Gospodarcze S.A. to niewielka spó³ka doradcza dzia³aj¹ca na krajowym rynku. W ostatnich, trudnych dla bran y latach dowiod³a, i posiada ogromny potencja³ wzrostowy. Konsekwentne utrzymywanie wysokiej dynamiki przychodów (zaburzonej przez jeden du y kontrakt w 2001 roku) œwiadcz¹ o silnej pozycji konkurencyjnej w segmencie polskich spó³ek doradczych o œredniej wielkoœci. Rozwój spó³ki w ostatnich latach wskazuje te na wartoœæ jednego z jej g³ównych aktywów: zdolnoœci pozyskiwania przez prezesa atrakcyjnych zleceñ zarówno ze strony rz¹dowej, unijnej, jak równie od znacz¹cych spó³ek krajowych. Znakomite perspektywy na skutek integracji z UE dzia³a w sektorze, który bardzo silnie skorzysta na wejœciu Polski do Unii Europejskiej. Uwa amy, e polski rynek doradczy powtórzy wariant hiszpañski, w którym po akcesji do UE nast¹pi³ bardzo silny wzrost. Oczekujemy, i bêdzie jednym z g³ównych beneficjentów wzrostu rynku po akcesji Polski do UE, gdy spó³ka jako pierwsza wdra a rozwi¹zania, na które w najbli szym okresie bêdzie wzmo ony popyt. Fakt ten w po³¹czeniu z portfelem zamówieñ na 2004 rok o rekordowej w historii spó³ki wartoœci pozwala oczekiwaæ przyspieszenia dotychczasowego tempa rozwoju spó³ki ju w najbli szym czasie. W przypadku pozyskania przez œrodków z emisji akcji oraz uzyskania statusu spó³ki gie³dowej, zwiêkszona wiarygodnoœæ spó³ki oraz mo liwoœci finansowania wiêkszej iloœci kontraktów pozwol¹ na utrwalenie szybkiego tempa wzrostu. Wycena W celu oszacowania wartoœci akcji Doradztwo Gospodarcze S.A. zastosowaliœmy dwie metody: zdyskontowanych wolnych przep³ywów pieniê nych oraz porównawcz¹. Na potrzeby pierwszej metody przyjêliœmy realistyczne za³o enia dotycz¹ce rozwoju spó³ki. Przyjêty przez nas scenariusz zak³ada o ywienie na krajowym rynku doradczym po wejœciu do UE oraz realistycznie oszacowany wzrost sprzeda y w podstawowych obszarach dzia³alnoœci spó³ki. Na podstawie przyjêtych za³o eñ, w modelu DCF szacujemy cenê akcji na poziomie 30,7 z³. W oparciu o porównanie prognozowanych wskaÿników krajowych spó³ek informatycznych oraz zagranicznych spó³ek doradczych uzyskaliœmy natomiast cenê akcji równ¹ 29,0 z³. Na podstawie obu wycen szacujemy cenê akcji na 29,9 z³. Ti ck e r GP W - Reuters - Dane podstawowe cena rynkowa (zł) * 25,00 wycena DCF (zł) 30,70 minimalna cena emisyjna - maksymalna cena emisyjna - kapitalizacja (tys. zł) 56 500 EV (tys. zł) 54 966 liczba akcji (tys.) ** 2 260 free float (%) *** 33,7% free float (tys. zł) *** 19 046 śr. obrót/msc (tys. zł) - * przy przyjętej cenie emisyjnej ** liczba akcji po emisji akcji serii F i G *** przy założeniu sprzedaży wszystkich akcji serii F i G Akcjonariat * % akcji % głosów Andrzej Głowacki 52,47% 52,47% Piotr Koch 7,36% 7,36% Anna Szymańska 6,46% 6,46% Waldemar Przybyła 4,18% 4,18% Paweł Radziłowski 4,18% 4,18% Pozost. dotychczasowi 0,79% 0,79% Nowi akcjonariusze 24,56% 24,56% * przy założeniu sprzedaży wszystkich akcji serii F i G. Szczegóły w raporcie. Bankowy Dom Maklerski PKO Bank Polski SA ul. Pu³awska 15 02-515 Warszawa tel. (0-22)521-80-00 fax (0-22)521-79-46 e-mail: infobdm@pkobp.pl Informacja na temat powi¹zañ pomiêdzy BDM a spó³k¹ znajduje siê na ostatniej stronie niniejszego opracowania Dane finansowe Poprzednie rekomendacje tys. zł 2001 2002 2003P 2004P 2005P data rekomendacja kurs sprzedaż 13 211 11 817 15 868 23 200 29 928 nie sporządzano rekomendacji EBITDA 1 913 2 148 3 378 4 886 7 183 zysk netto 1 357 1 441 2 270 3 374 4 564 EPS (zł) 0,60 0,64 1,00 1,49 2,02 DPS (zł) 0,15 0,59 0,00 0,00 0,00 analityk: CEPS (zł) 0,78 0,82 1,25 1,83 2,82 Michał Janik P/E 41,6 39,2 24,9 16,7 12,4 tel. (0-22)521-79-13 P/BV 17,59 12,14 8,43 2,41 1,93 e-mail: EV/EBITDA 28,7 25,6 16,3 11,2 7,7 michal.janik@pkobp.pl P - prognoza BDM PKO BP S.A.
Struktura emisji i kapita³u zak³adowego Akcje wprowadzane do publicznego obrotu Kapita³ zak³adowy Doradztwo Gospodarcze S.A. przed publiczn¹ emisj¹ dzieli siê na 1.680.000 akcji o wartoœci nominalnej 1 z³, z czego 560.000 akcji stanowi¹ akcje zwyk³e na okaziciela serii A, B, C i D, zaœ 1.120.000 akcji stanowi¹ akcje imienne uprzywilejowane serii E. Wszystkie akcje spó³ki serii A-E s¹ wprowadzane do publicznego obrotu. Ponadto, w ramach publicznej oferty do publicznego obrotu wprowadzone zostanie do 580.000 akcji nowej emisji, z czego: do 560.000 akcji stanowiæ bêd¹ oferowane w ramach publicznej subskrybcji otwartej akcje zwyk³e na okaziciela serii F do 20.000 akcji stanowiæ bêd¹ oferowane w ramach subskrybcji zamkniêtej akcje zwyk³e na okaziciela serii G Przed przeprowadzeniem emisji akcji serii F oraz G struktura akcjonariatu Doradztwo Gospodarcze SA kszta³tuje siê nastêpuj¹co: Udzia³ w kapitale i g³osach na WZA przed IPO Pozostali dotychczasowi 0,54% Piotr Koch 9,82% Waldemar Przyby³a 5,54% And r z ej G³owacki 70,00% Pawe³ Radzi³owski 5,54% An n a Szymańska 8,57% `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. Uprzywilejowanie akcji serii E Akcje serii E s¹ akcjami uprzywilejowanymi. Uprzywilejowanie akcji obejmuje prawa, które mog¹ byæ wykonywane wówczas, gdy wszystkie akcje uprzywilejowane reprezentuj¹ nie mniej ni 20% kapita³u zak³adowego spó³ki. Do praw akcjonariuszy akcji serii E nale y: Wy³¹czne prawo zg³aszania kandydatów na Przewodnicz¹cego Rady Nadzorczej przez posiadaczy akcji serii E. Nastêpnie wyboru Przewodnicz¹cego RN dokonuje Walne Zgromadzenie spoœród kandydatów wskazanych przez akcjonariuszy posiadaj¹cych akcje serii E w dniu Walnego Zgromadzenia. Ustalenie liczby cz³onków Zarz¹du spó³ki w przedziale od 2 do 7 osób przez posiadaczy akcji serii E. Ponadto, kandydata na Prezesa spó³ki wyznacza wy³¹cznie akcjonariusz posiadaj¹cy najwiêksz¹ liczbê akcji serii E, o ile stanowi¹ one nie mniej ni 10% g³osów w spó³ce. Posiadacz najwiêkszej liczby akcji serii E mo e ¹daæ zwo³ania WZA Zbywanie, zastawianie i ustanawianie prawa rzeczowego na akcjach serii E wymaga uzyskania pisemnej zgody wyra onej przez posiadaczy co najmniej 50% wszystkich akcji uprzywilejowanych (czyli akcji serii E). W razie braku zgody na zbycie akcji serii E wskazanemu nabywcy, prawo do wyznaczenia nabywcy ma posiadacz najwiêkszej liczby akcji serii E. 2
Akcje serii E jako imienne nie mog¹ byæ dopuszczone do obrotu gie³dowego. Zamiana akcji serii E na akcje zwyk³e na okaziciela podlega ograniczeniu w stosunku do 1.103.000 akcji serii E (czyli akcji serii E posiadanych w dniu 18 lipca 2003 przez cz³onków Zarz¹du spó³ki, spoœród 1.120.000 wszystkich akcji serii E). Ograniczenie to precyzuje nastêpuj¹ce terminy oraz iloœci akcji, jakie mog¹ podlegaæ zamianie: okres liczba akcji serii E, jaka może zostać zamieniona na akcje zwykłe na okaziciela przez akcjonariusza 1.VII.2005-30.VI.2006 do 20% akcji serii E posiadanych 1.VII.2005 1.VII.2006-30.VI.2007 do 20% akcji serii E posiadanych 1.VII.2006 1.VII.2007-30.VI.2008 do 20% akcji serii E posiadanych 1.VII.2007 1.VII.2008-30.VI.2009 do 20% akcji serii E posiadanych 1.VII.2008 1.VII.2009-30.VI.2010 do 20% akcji serii E posiadanych 1.VII.2009 po 30.VI.2010 pozosta³a czêść akcji serii E Źródło: Doradztwo Gospodarcze S.A. Warunki dotycz¹ce zamiany okreœlonej iloœci akcji serii E na akcje na okaziciela mog¹ nie zostaæ zachowane w przypadku zgody wyra onej przez Prezesa spó³ki. Z ograniczeñ zwalnia równie œmieræ posiadacza okreœlonej czêœci akcji serii E. Zobowi¹zanie do nie sprzedawania akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy Akcjonariusze posiadaj¹cy 1.509.000 akcji spó³ki (89,82% wszystkich akcji serii A-E) zobowi¹zali siê do nie zbywania pod adnym tytu³em prawnym posiadanych akcji do dnia 1 lipca 2005. Zobowi¹zanie akcjonariuszy do zachowania w³asnoœci posiadanych akcji nie naruszaj¹ ograniczeñ zbywalnoœci akcji serii E. Program opcji mened erskich 1 stycznia 2004 wszed³ w ycie program opcji mened erskich obejmuj¹cy lata 2004 oraz 2005. W ramach Programu wyemitowane zostanie ³¹cznie do 100.000 akcji, przy czym za 2004 rok wyemitowane zostanie do 50.000 akcji. W celu realizacji Programu nast¹pi podwy szenie kapita³u zak³adowego w ramach kapita³u docelowego o kwotê nie wiêksz¹ ni 300.000 z³. Programem opcji obejmuje cz³onków Zarz¹du, pracowników spó³ki zatrudnionych na podstawie umowy o pracê oraz kluczowych konsultantów zatrrudnionych na podstawie d³ugoterminowych umów o wspó³pracy. Ustalenie ceny emisyjnej akcji emitowanych za poszczególne lata Programu nast¹pi w zale noœci od relacji zysku netto wypracowanego w latach 2004 i 2005 do bazowego zysku netto ustalonego dla tych okresów: wypracowany zysk netto cena emisyjna akcji emitowanych w ramach Programu Motywacyjnego nie wiêcej niż 75% E średnia gie³dowa cena akcji z grudnia danego roku Programu, nie mniejsza niż 1,2 F 76% E - 100% E F 101% E - 150% E 7,50 z³ ponad 150% E 1 z³ gdzie: F - cena emisyjna akcji serii F E - bazowy zysk netto określony dla poszczególnych lat Programu: dla roku 2004-3,4 mln z³ dla roku 2005-5,1 mln z³ Źródło: Doradztwo Gospodarcze S.A. 3
Emisja akcji serii F Spó³ka zamierza wyemitowaæ w drodze subskrybcji otwartej do 560.000 akcji zwyk³ych na okaziciela serii F, przy czym emisja dojdzie do skutku, je eli zapisy z³o one zostan¹ na co najmniej 350.000 akcji serii F. WZA spó³ki wy³¹czy³o w ca³oœci prawo poboru akcji serii F dla dotychczasowych akcjonariuszy. Akcje serii F uczestnicz¹ w dywidendzie pocz¹wszy od zysku za rok 2003, pod warunkiem, i zostan¹ zarejestrowane na rachunkach nabywców przed dniem ustalenia prawa do dywidendy. Akcje serii F oferowane s¹ dwóch transzach: Transzy Du ych Inwestorów Transzy Ma³ych Inwestorów Liczba akcji oferowanych w poszczególnych transzach zostanie ustalona na podstawie wyników budowania Ksiêgi Popytu i opublikowana najpóÿniej w przeddzieñ rozpoczêcia przyjmowania zapisów na akcje serii F. W przypadku wyst¹pienia nadsubskrybcji w jednej z transz, spó³ka ma mo liwoœæ przesuniêcia akcji, na które nie z³o ono zapisów, do transzy w której wyst¹pi³a nadsubskrybcja. Ponadto, spó³ka zastrzeg³a sobie mo liwoœæ dokonania dowolnego przesuniêcia liczby oferowanych akcji pomiêdzy transzami po zakoñczeniu przyjmowania zapisów w ramach Oferty Otwartej. Uprawnionymi do sk³adania zapisów na akcje w Transzy Du ych Inwestorów s¹: Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadaj¹ce osobowoœci prawnej, zarówno rezydenci jak i nierezydenci, Zarz¹dzaj¹cy cudzym pakietem papierów wartoœciowych na zlecenie w imieniu osób, których rachunkami zarz¹dzaj¹, którzy wezm¹ udzia³ w procesie budowania Ksiêgi Popytu i do których skierowane zostanie wezwanie op³acenia zapisu. Inwestorzy zamierzaj¹cy nabyæ akcje w Transzy Du ych Inwestorów sk³adaj¹ wi¹ ¹ce deklaracje zainteresowania nabyciem akcji w procesie budowania Ksiêgi Popytu. Proces budowy Ksiêgi Popytu zostanie zakoñczony o godzinie 16.00 11.III.2004. Sk³adane deklaracje musz¹ zawieraæ okreœlenie ceny, zawieraj¹cej siê w podanym przez spó³kê przedziale cenowym, oraz liczbê akcji nie mniejsz¹ ni 25.000 sztuk. Z³o enie deklaracji zainteresowania nabyciem akcji w procesie budowania Ksiêgi Popytu nie stanowi zobowi¹zania do wezwania sk³adaj¹cego deklaracjê do op³acenia zapisu. Na podstawie deklaracji z³o onych w procesie budowania Ksiêgi Popytu ustalona zostanie cena emisyjna akcji serii F. Inwestorzy deklaruj¹cy cenê ni sz¹ od ceny emisyjnej nie bêd¹ uprawnieni do subskrybowania akcji w Transzy Du ych Inwestorów. Harmonogram oferty akcji seri F 8.III.2004 Opublikowanie przedzia³u cenowego 9-11.III.2004 Budowa Ksiêgi Popytu w Transzy Dużych Inwestorów 12.III.2004 Opublikowanie ceny emisyjnej 15.III.2004 Otwarcie Oferty Otwartej 15-19.III.2004 Przyjmowanie zapisów na akcje serii F w Transzy Dużych Inwestorów 15-22.III.2004 Przyjmowanie zapisów na akcje serii F w Transzy Ma³ych Inwestorów 22.III.2004 Zakoñczenie Oferty Otwartej 26.III.2004 Przydzia³ akcji serii F i zamkniêcie publicznej oferty Źródło: Doradztwo Gospodarcze S.A. Uprawnionymi do sk³adania zapisów na akcje w Transzy Ma³ych Inwestorów s¹ osoby fizyczne, prawne oraz jednostki nie posiadaj¹ce osobowoœci prawnej, zarówno rezydenci jak i nierezydenci. W Transzy Ma³ych Inwestorów mo na z³o yæ zapis maksymalnie na 25.000 akcji serii F. W przypadku z³o enia wielokrotnych zapisów przez jednego inwestora, ³¹czna suma akcji, na jakie z³o ono zapis, nie mo e przekraczaæ 25.000 sztuk. W przypadku z³o enia zapisów w ramach Transzy Ma³ych Inwestorów na liczbê akcji wiêksz¹ od oferowanej, akcje w tej transzy przydzielone zostan¹ zgodnie z zasad¹ proporcjonalnej redukcji. Podmiotem Oferuj¹cym akcje spó³ki w publicznej ofercie jest PKO BP S.A. Bankowy Dom Maklerski. Zapisy na akcje przyjmowane s¹ w Punktach Obs³ugi Klienta BDM. 4
Emisja akcji serii G Spó³ka zamierza wyemitowaæ w ramach oferty zamkniêtej do 20.000 akcji zwyk³ych na okaziciela serii G. Oferowane w ramach subskrybcji zamkniêtej akcje mog¹ byæ nabywane w ramach przyznanego limitu po cenie emiyjnej równej 7,5 z³ przez osoby o kluczowym znaczeniu dla dzia³alnoœci spó³ki, wskazane w uchwale zarz¹du. Emisja akcji serii G odbywa siê z wy³¹czeniem prawa poboru dla dotychczasowych akcjonariuszy. Akcje serii G uczestnicz¹ w dywidendzie na warunkach identycznych, jak akcje serii F. Emisja akcji serii G dochodzi do skutku, w przypadku gdy objêta i op³acona zostanie co najmniej 1 akcja serii G. Harmonogram oferty akcji seri G 19.III.2004 Otwarcie Oferty Zamkniêtej 19-22.III.2004 Przyjmowanie zapisów na akcje serii G 22.III.2004 Zakoñczenie Oferty Zamkniêtej 26.III.2004 Przydzia³ akcji serii G Źródło: Doradztwo Gospodarcze S.A. Akcjonariusze, posiadaj¹cy w sumie 1.509.000 akcji spó³ki (89,82% wszystkich akcji ) zobowi¹zali siê pisemnie do nabycia ³¹cznie 5.001 sztuk akcji serii F oraz 7.500 sztuk akcji serii G. Struktura akcjonariatu spó³ki w przypadku dojœcia do skutku emisji akcji serii F i G w maksymalnej oferowanej liczbie oraz w przypadku nabycia przez dotychczasowych akcjonariuszy liczby akcji zgodnych ze z³o on¹ pisemn¹ deklaracj¹, bêdzie przedstawiaæ siê nastêpuj¹co: Udzia³ w kapitale i g³osach na WZA po IPO Pozostali dotychczasowi 0,40% Piotr Koch 7,36% Waldemar Przyby³a 4,18% Pawe³ Radzi³owski 4,18% An n a Szymańska 6,46% Nowi akcjonariusze serii F 24,56% Nowi akcjonariusze serii G 0,40% An d r z ej G³owacki 52,47% `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. nie wyst¹pi³a z wnioskiem o dopuszczenie akcji serii G do obrotu gie³dowego. 5
Charakterystyka spó³ki Zarys historii i obecna struktura grupy kapita³owej W sk³ad Grupy Kapita³owej wchodz¹ dwa podmioty: Doradztwo Gospodarcze S.A. (podmiot dominuj¹cy) Us³ugi Audytorskie Sp. z o.o. (podmiot w 99% zale ny od Doradztwo Gospodarcze S.A.) Ponadto, Doradztwo Gospodarcze S.A. jest komandytariuszem w Kancelarii Prawnej Marcin Piszcz i Wspólnicy Spó³ka komandytowa, z wk³adem o wartoœci 26 tys. z³. stanowi¹cym 20% wniesionych do spó³ki wk³adów. Doradztwo Gospodarcze S.A. zosta³a za³o ona w 1995 roku, a pod obecn¹ firm¹ funkcjonuje od 1996 roku. Dzia³alnoœæ spó³ki stanowi jednak kontynuacjê us³ug œwiadczonych we wczeœniejszych latach przez spó³kê BONUS s.c., której jednym ze wspólników by³ Andrzej G³owacki. Spó³ka BONUS od 1990 roku œwiadczy³a us³ugi doradztwa prawnego, prowadzenia ksi¹g rachunkowych oraz handlowych a tak e oferowa³a us³ugi odpowiadaj¹ce ówczesnym zapotrzebowaniom drobnych przedsiêbiorców, takim jak sporz¹dzanie biznes planów, przygotowywanie wniosków kredytowych czy analiz efektywnoœci inwestycji. W póÿniejszych okresach do oferty spó³ki do³¹czy³o przygotowywanie analiz przedprywatyzacyjnych. Jeszcze w 1990 roku us³ugi ksiêgowe zosta³y wydzielone do spó³ki PROBONUS Sp. z o.o., która od 1996 roku dzia³a pod firm¹ Us³ugi Audytorskie Sp. z o.o. Z kolei w 1993 roku zespó³ pracowników spó³ki BONUS zosta³ przejêty przez nowo utworzon¹ spó³kê Doradztwo Gospodarcze Andrzej G³owacki, której nastêpc¹ sta³a siê za³o ona w 1995 roku Doradztwo Gospodarcze Andrzej G³owacki S.A. (obecnie Doradztwo Gospodarcze S.A.). Ewolucja Grupy Antoni Dynowski adwokat Andrzej G³owacki ekonomista Tomasz Kwieciñski radca prawny Jerzy Baehr radca prawny 1990 BONUS s.c. PROBONUS Sp. z o.o. 1991 1992 1993 Doradztwo Gospodarcze Andrzej G³owacki 1994 1995 Doradztwo Gospodarcze Andrzej G³owacki S.A. Us³ugi Audytorskie Andrzej G³owacki Sp. z o.o. 1996 Doradztwo Gospodarcze S.A. Us³ugi Audytorskie Sp. z o.o. `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. Ponadto, w roku 1996 powo³a³a spó³kê Instytut Promocji Jakoœci Sp. z o.o., zaœ rok póÿniej Systemy Informacyjne S.A. 2 lipca 2003 obie te spó³ki zosta³y wcielone do. Równolegle z dzia³alnoœæ prowadzi Kancelaria Prawna Marcin Piszcz i Wspólnicy Spó³ka komandytowa, powsta³a w 1996 roku z wydzielenia ze struktur Departamentu Prawnego. jest komandytariuszem w tej spó³ce z wk³adem stanowi¹cym 20% wniesionych do spó³ki wk³adów. 6
Charakterystyka dzia³alnoœci W toku ewolucji organizacyjnej zmianie ulega³y równie obszary dzia³alnoœci spó³ki. Na przestrzeni ostatnich lat spó³ka znacznie poszerzy³a zakres prowadzonej dzia³alnoœci, w kolejnych latach wprowadzaj¹c do swojej oferty œwiadczenie coraz bardziej zaawansowanych us³ug. Powa ny rozwój spó³ki zapocz¹tkowany zosta³ w roku 1995, kiedy to nast¹pi³o pozyskanie pierwszych du ych kontraktów oraz zmiana formy prawnej na spó³kê akcyjn¹. W chwili obecnej Doradztwo Gospodarcze S.A. uzyskuje przychody z szeroko rozumianej dzia³alnoœci doradczej, wspieranej poprzez systemy informatyczne w³asnej oraz obcej produkcji. Obszary dzia³alnoœci wp³ywaj¹ce na wyniki Grupy przedstawia schemat: Obszary dzia³alnoœci spó³ek z grupy Obszary działalności Grupy Doradztwo Gospodarcze S.A. Us³ugi Audytorskie Sp. z o.o. Kancelaria Prawna Marcin Piszcz i Wspólnicy S.k. Integracja z Uni¹ Doradztwo Biznesowe Konsulting Zarz¹dczy Us³ugi audytorskie Us³ugi prawne Europejsk¹ `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. Cech¹ charakterystyczn¹ jest sta³e rozszerzanie oferty, ale tak e rezygnacja z us³ug, których dochodowoœæ jest zbyt niska, a nasycenie firm konkurencyjnych zbyt silne. Na przestrzeni ostatnich 10 lat zrezygnowa³o m.in. ze œwiadczenia us³ug takich jak przekszta³cenia spó³dzielni w spó³ki prawa handlowego, przygotowywanie analiz przedprywatyzacyjnych realizowanych dla Wojewodów, czy te przygotowanie wniosków kredytowych. W miejsce tych us³ug spó³ka wdro y³a nowe, o zdecydowanie lepszej rentownoœci. Cech¹ charakterystyczn¹ modelu biznesowego jest sta³e rozszerzanie oferty i rezygnacja z us³ug o niskiej rentownoœci. Podstawowymi Ÿród³ami przychodów spó³ki s¹ us³ugi œwiadczone przez podmiot dominuj¹cy grupy - Doradztwo Gospodarcze S.A. Aktualnie koncentruj¹ siê one w trzech obszarach: Doradztwa biznesowego Konsultingu w sferze zarz¹dzania Doradztwa zwi¹zanego z akcesj¹ Polski do Unii Europejskiej Wszystkie trzy szeroko rozumiane obszary dzia³alnoœci wspierane s¹ przez produkty informatyczne, zarówno tworzone przez spó³kê, jak i kupowane u zewnêtrznych dostawców w celu realizacji kontraktów w obszarach, w których kompetencje departamentu IT spó³ki s¹ nie wystarczaj¹ce. Ponadto, na wyniki niewielki wp³yw maj¹ wp³ywy uzyskiwane z tytu³u dywidendy wyp³acanej przez Us³ugi Audytorskie Sp. z o.o. oraz Kancelari¹ Prawn¹ Marcin Piszcz i Wspólnicy S.k. Kwoty dywidend otrzymanych w latach ubieg³ych przez Doradztwo Gospodarcze S.A. obrazuje zestawienie: 7
rok udział w kapitale zysk netto dywidenda wypłacona do zasilenie kapitału zapasowego 2000 99% 75,7 46,5 29,3 2001 99% 15,4 100,0 0,0 2002 99% 15,2 0,0 15,2 rok Podział zysków Usługi Audytorskie Sp. z o.o. (dane w tys. zł) Podział zysków Kancelarii Prawnej Marcin Piszcz i Wspólnicy Sp.k. (dane w tys. zł) udział we wniesionych wkładach zysk netto dywidenda wypłacona do 2000 80% 518,4 354,7 2001 80% 627,7 406,2 2002 51% 963,6 260,5 2003 20% 757,9* 47,1** * Prognoza ** Na koniec listopada 2003 Źródło: Doradztwo Gospodarcze S.A. Doradztwo biznesowe Doradztwo biznesowe stanowi najstarszy obszar dzia³alnoœci spó³ki. Od pocz¹tku œwiadczenia us³ug przez poprzedników, czyli od roku 1990, filarem dzia³alnoœci by³y stopniowo ewoluuj¹ce us³ugi z zakresu doradztwa biznesowego. Dziêki wzrastaj¹cemu doœwiadczeniu zespo³u konsultantów i przede wszystkim na skutek rozwoju potrzeb rynku, oferta spó³ki uleg³a znacznemu poszerzeniu i rozwojowi. Œwiadczone w pocz¹tkowym okresie dzia³alnoœci us³ugi polegaj¹ce na m.in. przygotowywaniu wniosków kredytowych oraz sporz¹dzaniu analiz efektywnoœci inwestycji ewoluowa³y poprzez analizy przedprywatyzacyjne do obecnego, szerokiego wachlarza œwiadczonych us³ug. Obecnie w obszarze doradztwa biznesowego kluczowymi us³ugami œwiadczonymi przez spó³kê s¹: Doradztwo w obszarze corporate finance - w ramach którego przeprowadza kompleksowe przygotowanie i zawarcie transakcji przejêæ i sprzeda y podmiotów gospodarczych, wspomaga proces pozyskiwania kapita³u przez przedsiêbiorstwa oraz dokonuje wycen spó³ek i przedsiêbiorstw pañstwowych. Ponadto, wa nym obszarem dzia³alnoœci pozostaje œwiadczenie us³ug doradczych w zakresie prywatyzacji przedsiêbiorstw, pocz¹wszy od sporz¹dzania analiz i strategii prywatyzycyjnych, poprzez wycenê przedsiêbiorstw a do poszukiwania inwestorów i udzia³u w negocjacjach. Wspomaganie procesów restrukturyzacyjnych oraz outsourcingowych - w ramach którego spó³ka przeprojektowuje kluczowe procesy biznesowe, opracowuje now¹ strukturê organizacyjn¹ oraz tworzy systemy zarz¹dzania zasobami klienta. opracowuje dla przeprowadzaj¹cych restrukturyzacjê klientów programy naprawcze oraz redukcji kosztów. W obszarze outsourcingu dzia³alnoœæ spó³ki koncentruje siê na przeprowadzaniu analiz potrzeb klienta na tle sytuacji rynkowej, tworzeniu planu i wdro eniu transakcji wy³¹czenia czêœci dzia³alnoœci klienta do nowego podmiotu (spin-off). Zarz¹dzanie relacjami z klientami (CRM) - obejmuj¹ce kompleksowe doradztwo w zakresie CRM klienta, pocz¹wszy od szkoleñ dla kadry kierowniczej poprzez opracowanie strategii CRM oraz doradztwo w wyborze rozwi¹zañ IT i nadzór w ich implementacji u klienta, a po analizê powdro eniow¹ systemów CRM. Obs³uga kontraktów eksportowych - polegaj¹ca na przygotowaniu dla polskich eksporterów analiz wykonalnoœci projektów eksportowych (w tym analiz rynków wschodnich dotycz¹cych wprowadzenia nowych produktów), badañ wiarygodnoœci kontrahentów oraz opracowaniu sposobów finansowania kontraktów eksportowych, zawieranych g³ównie na rynkach wschodnich. Wœród œwiadczonych przez us³ug znajduje siê równie wspomaganie procesu pozyskiwania kapita³u dla kontraktów eksportowych, obejmuj¹ce m.in. sporz¹dzenie dokumentacji kredytowej oraz prowadzenie negocjacji z instytucjami finansowymi. Obs³uga kontraktów eksportowych jest w ofercie us³ug doradztwa biznesowego dzia³alnoœci¹ najm³odsz¹, prowadzon¹ dopiero od 2003 roku. Wdro enia systemu controllingu, obejmuj¹ce zarówno analizê systemów organizacyjnych oraz systemów IT klienta, doradztwo w wyborze i wdro enie systemu IT oraz ocenê efektów wdro onych rozwi¹zañ i szkolenia dla pracowników. 8
Ponadto w ramach doradztwa biznesowego spó³ka oferuje doradztwo w zakresie zarz¹dzania strategicznego oraz us³ugi szkoleniowe. Doradztwo biznesowe w ubieg³ych okresach stanowi³o podstawê dzia³alnoœci, jednak e udzia³ przychodów generowanych w tym obszarze w ca³oœci przychodów ulega stopniowemu zmniejszeniu. Tendencja ta jest skutkiem dynamicznego rozwoju oferty spó³ki w pozosta³ych obszarach dzia³alnoœci obrazuj¹cego zarówno ewolucjê kompetencji jak równie rozwój potrzeb rynku. W ramach doradztwa biznesowego zmiana struktury przychodów jest jednak nieznaczna. Podstawowym dla przychodów spó³ki obszarem pozostaj¹ us³ugi doradztwa w zakresie corporate finance, uzupe³niane przez us³ugi doradztwa w obszarze restrukturyzacji i outsourcingu. Dopiero w 2003 roku w strukturze przychodów z doradztwa biznesowego zarysowuje siê wyraÿniejszy wzrost udzia³u przychodów z us³ug innych ni zwi¹zanych z corporate finance, pozostaj¹cych wci¹ obszarem mocno dominuj¹cym w przychodach. Fakt ten nie oznacza, i spó³ka nie posiada zdywersyfikowanego portfela zamówieñ. W kluczowym obszarze corporate finance bowiem spó³ka uzyskuje przychody od zró nicowanego portfela odbiorców. Wyj¹tkiem w relatywnie stabilnej strukturze przychodów spó³ki jest du y udzia³ pozosta³ych przychodów w roku 2001. Fakt ten zwi¹zany jest z pozyskaniem przez du ego kontraktu szkoleniowego o wartoœci ponad 4 mln z³, finansowanego przez Bank Œwiatowy. Wp³yw realizacji tego kontraktu na wyniki spó³ki zosta³ jednak w du ej mierze zneutralizowany przez znacz¹cy koszt udzia³u podwykonawców. Historyczn¹ wartoœæ przychodów spó³ki generowanych w obszarze doradztwa biznesowego obrazuje zestawienie: Historyczna wartoœæ przychodów uzyskiwanych w obszarze doradztwa biznesowego (dane w tys. z³) 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 2000 2001 2002 2003 IH Pozosta³e Kontrakty eksportowe Controlling operacyjny Restrukturyzacja i outsourcing CRM Corporate finance `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. Konsulting w sferze zarz¹dzania Konsulting w sferze zarz¹dzania jest drugim z trzech filarów dzia³alnoœci Doradztwa Gospodarczego S.A. Choæ jest to w porównaniu do doradztwa biznesowego stosunkowo nowy obszar dzia³alnoœci (wprowadzony do oferty spó³ki w 1997 roku), jednak charakteryzuje siê bardzo wysok¹ dynamik¹ wzrostu przychodów. Konsekwentny wzrost wartoœci sprzeda y us³ug zwi¹zanych z doradztwem w zarz¹dzaniu spowodowa³, i udzia³ przychodów generowanych w tym obszarze wzrós³ z nieca³ych 3% ca³kowitych przychodów w 2000 roku do blisko 40% w pierwszej po³owie 2003 roku. Podobnie jak to mia³o miejsce w przypadku oferty w obszarze doradztwa biznesowego, równie us³ugi zwi¹zane z konsultingiem w sferze zarz¹dzania podlega³y ewolucji. W chwili obecnej kluczowymi us³ugami œwiadczonymi przez w tym obszarze s¹: Wdra anie systemów zarz¹dzania jakoœci¹ zgodnych z normami ISO. Us³ugi te stanowi¹ filar dzia³alnoœci w obszarze konsultingu zarz¹dczego w ujêciu historycznym, wykazuj¹c jednoczeœnie bardzo wysok¹ dynamikê wzrostu. Szczególnie istotnymi dla dzia³alnoœci s¹: Projektowanie i wdra anie systemu PN-EN ISO 9001 Projektowanie i wdra anie systemu ISO 14001 9
Projektowanie i wdra anie systemu PN-N 18001 wdra anie systemów zarz¹dzania jakoœci¹ TQM Projektowanie i wdra anie systemów AQAP, WSK, ISO 17025 i in. Ponadto, w ofercie w zakresie konsultingu zarz¹dczego znajduj¹ siê us³ugi w zakresie wdra ania systemu HACCP (systemu bezpieczeñstwa zdrowotnego ywnoœci). Restrukturyzacja procesów biznesowych - obejmuj¹ca szeroko pojête doradztwo w zarz¹dzaniu procesami. Oferta w tym obszarze zawiera kompleksowe us³ugi pocz¹wszy od pomiaru procesów biznesowych klienta, opracowywania analiz procesów, poprzez usprawnianie i reorganizacjê procesów a do prowadzenia szkoleñ oraz kompleksowe doradztwo i wdro enia zintegrowanych systemów informacyjnych. Doradztwo we wdro eniach systemów IT u klienta - polegaj¹ce na przeprowadzeniu analizy op³acalnoœci wdro enia systemu informatycznego, modelowaniu zestawów informacji przetwarzanych w systemie informatycznym, wsparciu wyboru systemu IT i jego dostawcy, nadzorze nad wdro eniem a tak e na optymalizacji procesów po wdro eniu systemu. Wdra anie systemów bezpieczeñstwa informacji zgodnych z norm¹ brytyjsk¹ BS7799 (wkrótce ISO 17799). Istotne jest przy tym, i jako pierwszy podmiot w Polsce uzyska³a akredytowany certyfikat systemu bezpieczeñstwa informacji. Na przestrzeni ostatnich lat obszar konsultingu zarz¹dczego zdominowa³y us³ugi zwi¹zane z wdra aniem systemów zarz¹dzania jakoœci¹. Tendencje struktury przychodów generowanych w tym obszarze oraz wartoœci poszczególnych g³ównych grup przychodów w ujêciu historycznym obrazuje zestawienie: Historyczna wartoœæ przychodów uzyskiwanych w obszarze konsultingu zarz¹dczego (dane w tys. z³) 12 000 10 000 Doradztwo informatyczne 8 000 6 000 4 000 Restrukturyzacja procesów biznesowych 2 000 0 2000 2001 2002 2003 IH Zarz¹dzanie jakoœci¹ `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. Doradztwo zwi¹zane z akcesj¹ Polski do Unii Europejskiej Ostatnim z trzech g³ównych obszarów dzia³alnoœci jest œwiadczenie us³ug zwi¹zanych ze wst¹pieniem Polski w struktury Unii Europejskiej. Jest to najm³odsza grupa us³ug œwiadczonych przez spó³kê, wprowadzona do oferty w 2003 roku i jako taka w ujêciu historycznym generuj¹ca relatywnie nieznaczny strumieñ przychodów. W pierwszym pó³roczu 2003 roku suma przychodów generowanych w obszarze doradztwa zwi¹zanego z wejœciem Polski do UE by³a mniejsza ni 0,2 mln z³. Jednak za ca³y 2003 rok przychody te by³y znacznie wy sze i wynios³y 1,9 mln z³. Jest to wynikiem wygranego, najwiêkszego w historii projektu, finansowanego ze œrodków PHARE 2001 Promocja Zatrudnienia i Rozwój Zasobów Ludzkich - Województwo Wielkopolskie", który realizowany bêdzie jeszcze przez 9 miesiêcy w 2004 roku. Z uwagi na oczekiwane perspektywy rozwoju tej czêœci dzia³alnoœci, traktujemy tê grupê us³ug jako trzeci, znajduj¹cy siê dopiero w fazie zal¹ ku, filar dzia³alnoœci spó³ki. Dzia³alnoœæ spó³ki w obszarze integracji Polski z UE polega na œwiadczeniu trzech podstawowych grup us³ug, jakimi s¹: 10
Doradztwo w przygotowywaniu projektów i sporz¹dzaniu wniosków o finansowanie z unijnych funduszy strukturalnych i innych funduszy pomocowych. W ofercie spó³ki znajduje siê zarówno wspomaganie tworzenia strategii projektów jak i sporz¹dzanie dokumentacji i wniosków niezbêdnych do uzyskania finansowania z funduszy UE. Ponadto, dzia³alnoœæ rozci¹ga siê poza wspomaganie pozyskiwania finansowania projektów na nadzorowanie, monitorowanie i wspomaganie zarz¹dzania projektami finansowanymi ze œrodków UE. Przygotowywanie strategii rozwoju regionalnego oraz planów inwestycyjnych na potrzeby jednostek samorz¹du terytorialnego. Us³ugi obejmuj¹ w szczególnoœci opracowywanie systemów wspierania przedsiêbiorczoœci oraz rozwoju gospodarczego powiatów, doradztwo w zakresie promocji oraz przygotowywanie planów inwestycyjnych. Wspomaganie rozwoju zasobów ludzkich regionach. Dzia³alnoœæ w tym obszarze koncentruje siê na prowadzeniu oraz przygotowywaniu projektów dotycz¹cych rozwoju zasobów ludzkich, w tym miêdzy innymi szkoleñ, maj¹cych na celu przeciwdzia³anie bezrobociu, wspieranie rozwoju przedsiêbiorczoœci oraz samozatrudnienia. Przychody spó³ki z tego tytu³u s¹ uzale nione od efektów prowadzonych dzia³añ, mierzonych np. w przypadku programów szkoleniowych liczb¹ osób podejmuj¹cych pracê po ukoñczeniu szkolenia. Fakt ten sprawia, i w ocenie przysz³ego wzrostu przychodów generowanych przez ten obszar dzia³alnoœci niezmiernie istotna jest jakoœæ œwiadczonych przez spó³kê us³ug. Produkty informatyczne Wœród g³ównych obszarów dzia³alnoœci spó³ki nale y wymieniæ tworzenie specjalistycznego oprogramowania, które stanowi uzupe³nienie us³ug doradczych œwiadczonych na rzecz klientów obs³ugiwanych przez. Oprogramowanie znajduje zastosowanie zarówno we wspieraniu us³ug z zakresu doradztwa biznesowego, jak i konsultingu zarz¹dczego. Poszczególne programy autorstwa mog¹ ze sob¹ wspó³pracowaæ. Oferta produktów informatycznych, ukierunkowana na wspomaganie zarz¹dzania procesami i finansami, obejmuje: Process - program wykorzystywany do modelowania procesów Quality - oprogramowanie wspomagaj¹ce obs³ugê systemu zarz¹dzania jakoœci¹ spó³ki Learning - program wspomagaj¹cy prowadzenie szkoleñ intranetowych Workflow - oprogramowanie wspomagaj¹ce zarz¹dzanie obiegiem dokumentów Controlling - system controllingowy BSC - oprogramowanie wspomagaj¹ce zarz¹dzanie przez cele oparte na zrównowa onej karcie wyników Process Management - program wspomagaj¹cy zarz¹dzanie informacj¹ o procesach realizowanych w ramach systemu zarz¹dzania jakoœci¹ Oprogramowanie tworzone przez Departament Technologii Informatycznych, oferowane przez spó³kê jako uzupe³nienie lub czêœæ us³ug doradczych, umo liwia wsparcie szerokiego wachlarza us³ug konsultingowych œwiadczonych przez spó³kê specjalistycznymi rozwi¹zaniami IT. Jednoczeœnie, fakt tworzenia i osi¹gania przychodów przez z w³asnego oprogramowania pozwala traktowaæ spó³kê jako operuj¹c¹ na styku bran y konsultingowej oraz informatycznej. Pomijaj¹c fakt, i produkty IT tworzone przez s³u ¹ wy³¹cznie jako wsparcie podstawowej dzia³alnoœci spó³ki, jak¹ jest œwiadczenie us³ug doradczych, w strukturze przychodów spó³ki mo na wyodrêbniæ czêœæ informatyczn¹, na któr¹ sk³adaj¹ siê przychody z oprogramowania w³asnego. Po wyodrêbnieniu produktów IT w strukturze przychodów, historyczne wartoœci sprzeda y kszta³tuj¹ siê nastêpuj¹co: 11
Przychody ze sprzeda y produktów i us³ug Doradztwo Gospodarcze S.A. w ujêciu historycznym (dane w tys. z³) 14 000 12 000 10 000 8 000 Kontrakt z Banku Œwiatowego Pozosta³e produkty i us³ugi Produkty IT 6 000 4 000 2 000 0 2000 2001 2002 2003 IH Integracja Polski z UE Konsulting zarz¹dczy Doradztwo biznesowe `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. Wy³¹czenie wp³ywu jednorazowego kontraktu szkoleniowego finansowanego przez Bank Œwiatowy (realizowanego w du ej czêœci z wykorzystaniem podwykonawców) uwidacznia trwa³oœæ wzrostowej historycznej tendencji przychodów Doradztwa Gospodarczego S.A. z tytu³u produktów i us³ug. Wzrost przychodów widoczny jest w ka dym z obszarów dzia³alnoœci spó³ki, przy czym najwiêksz¹ dynamik¹ charakteryzuj¹ siê us³ugi wprowadzone do oferty stosunkowo niedawno. Zestawienie to pozwala równie na uwypuklenie wzrastaj¹cego znaczenia, jakie dla przychodów spó³ki mia³ w ostatnich okresach obszar konsultingu zarz¹dczego, dynamicznie rozwijaj¹cy siê g³ównie w zwi¹zku z us³ugami w sferze zarz¹dzania jakoœci¹. Pozosta³e obszary dzia³alnoœci wp³ywaj¹ce na wyniki Grupy Poza podstawowymi obszarami dzia³alnoœci, realizowanymi przez podmiot dominuj¹cy, niewielki wp³yw na wyniki grupy ma dzia³alnoœæ prowadzona przez podmiot w 99% zale ny od Doradztwo Gospodarcze S.A. - Us³ugi Audytorskie Sp. z o.o. Spó³ka ta, rozwijaj¹ca siê równolegle z podmiotem dominuj¹cym, œwiadczy us³ugi audytorskie, zwi¹zane z prowadzeniem ksi¹g rachunkowych oraz doradztwem podatkowym. Podstaw¹ grup¹ przychodów spó³ki zale nej s¹ przychody generowane przez us³ugi badania i przegl¹du sprawozdañ finansowych, których udzia³ w ca³oœci sprzeda y spó³ki systematycznie wzrasta. Drug¹ istotn¹ dla wyników spó³ki grup¹ us³ug jest prowadzenie ksi¹g rachunkowych. Hisroryczn¹ wartoœæ i strukturê przychodów podmiotu zale nego obrazuje zestawienie: Historyczna wartoœæ przychodów i zysków Us³ugi Audytorskie Sp. z o.o. (tys. z³) 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003F Przychody Zysk operacyjny Zysk netto -500 `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. 12
Poza us³ugami z zakresu rachunkowoœci, œwiadczonymi przez Us³ugi Audytorskie Sp. z o.o., pomijalny wp³yw na wyniki finansowe grupy ma dzia³alnoœæ Kancelarii Prawnej Marcin Piszcz i Wspólnicy S.k. Dzia³alnoœæ kancelarii prawnej jest jednak o tyle istotna dla, i œwiadczy ona us³ugi prawne zarówno na rzecz, jak i na rzecz obs³ugiwanych przez klientów, tym samym uzupe³niaj¹c ofertê spó³ki o specjalistyczne us³ugi zwi¹zane z analizami prawnymi i podatkowymi transakcji prywatyzacyjnych, restrukturyzacyjnych oraz po³¹czeñ i przejêæ podmiotów. Wp³yw wspó³pracy z kancelari¹ prawn¹ na wyniki finansowe poprzez uzyskiwane dywidendy bêdzie w przysz³oœci znacznie mniejszy, ni mia³o to miejsce w ubieg³ych latach, za spraw¹ malej¹cego udzia³u we wniesionych do spó³ki wk³adach. Warto natomiast zwróciæ uwagê na fakt, i wraz z malej¹c¹ kwot¹ uzyskiwan¹ od kancelarii w postaci dywidend, wartoœæ gotówki wyp³ywaj¹cej z do kancelarii utrzymuje siê na relatywnie stabilnym poziomie. Pomimo, i wyp³yw ten zwi¹zany jest z us³ugami prawnymi œwiadczonymi w zdecydowanej czêœci na rzecz klientów, dalsze zachwianie tej relacji, w przypadku braku realizacji zwiêkszonej liczby kontraktów wymagaj¹cych specjalistycznej obs³ugi prawnej, mo e byæ uznane za czynnik niepokoj¹cy. Wyp³yw gotówki oraz otrzymane dywidendy z Kancelarii Prawnej Marcin Piszcz i Wspólnicy s.k. (tys. z³) 1 000 800 600 400 200 0 2000 2001 2002 2003F Zysk netto kancelarii wyp³yw gotówki z do kancelarii dywidendy otrzymane przez od kancelarii `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. Sezonowoœæ przychodów Ze wzglêdu na du y udzia³ odbiorców z sektora bud etowego oraz z sektora przedsiêbiorstw pañstwowych, przychody spó³ki podlegaj¹ zjawisku sezonowoœci. Zjawisko to wynika z nasilenia siê wydatków g³ównych odbiorców spó³ki w koñcowych miesi¹cach roku, kiedy znany jest stopieñ wykonania bud etu. Zjawisko sezonowoœci jest charakterystyczne dla bran y, w której dzia³a. Jednoczeœnie, w porównaniu ze spó³kami informatycznymi (porównanie takie jest uzasadnione poprzez znacz¹cy udzia³ obszaru IT w dzia³alnoœci spó³ki) zjawisko sezonowoœci jest wyraÿnie ³agodniejsze. Neutralizuj¹co na okresowe wahania przychodów dzia³a bowiem szeroki zakres œwiadczonych us³ug, zawieranie umów d³ugoterminowych oraz znaczna dywersyfikacja odbiorców. Korzystny wp³yw na niwelacjê sezonowych wahañ przychodów w przysz³oœci bêd¹ mia³y zawierane przez spó³kê d³ugoterminowe umowy o œwiadczenie us³ug doradczych (najczêœciej trzyletnie). Umowy te przewiduj¹, i w przypadku zapotrzebowania na us³ugi doradcze zg³aszanego przez klienta, ma pierwszeñstwo w ich œwiadczeniu po z góry okreœlonej stawce dziennej. 13
Zjawisko sezonowoœci przychodów na tle wybranych polskich spó³ek IT 100% 100% 80% IVQ'01 80% IVQ'02 60% IIIQ'01 60% IIIQ'02 40% IIQ'01 40% IIQ'02 20% IQ'01 20% IQ'02 0% 0% Softbank Prokom Computerland ComArch Emax Ster-Projekt Macrosoft Softbank Prokom Computerland ComArch Emax Ster-Projekt Macrosoft `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., BDM PKO BP S.A. G³ówne koszty dzia³alnoœci Podstawowym kosztem dzia³alnoœci s¹ koszty zwi¹zane z prac¹ konsultantów. W przypadku realizacji kontraktów o relatywnie du ej wartoœci, cechuj¹cych siê du ym stopniem z³o onoœci lub wymagaj¹cych u ycia kompetencji z wielu specjalistycznych dziedzin, koszty powiêkszane s¹ o wynagrodzenia podwykonawców (wynagrodzenia wspó³pracuj¹cych spó³ek doradczych, koszty specjalistycznego oprogramowania i us³ug IT, koszty analiz prawnych, rzeczoznawców maj¹tkowych, wyk³adowców zatrudnionych w projektach szkoleniowych itp.). Nie mo na jednak przyj¹æ, e im wiêkszy i bardziej z³o ony kontrakt, tym mniejsza jest jego rentownoœæ osi¹gana przez. Koszty realizacji kontraktów, po wy³¹czeniu wydatków zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ podwykonawców, koncentruj¹ siê na wynagrodzeniu wspó³pracuj¹cych ze spó³k¹ konsultantów zatrudnionych przy ich realizacji. Przyjêty przez spó³kê model prowadzenia biznesu zak³ada minimalizacjê osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracê. Liczba osób zatrudnionych w tej formie waha³a siê w przesz³oœci od kilku do kilkunastu osób, przy czym by³y to osoby zatrudnione w administracji. Pracownicy merytoryczni to konsultanci prowadz¹cy w³asn¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹, œwiadcz¹cy dla spó³ki us³ugi na podstawie umów o wspó³pracy (w tym d³ugoterminowych). Ponadto, na potrzeby poszczególnych projektów spó³ka zatrudnia konsultantów na podstawie umów zlecenia. Na pocz¹tku b.r. trzon zespo³u konsultantów spó³ki (œwiadcz¹cych dla us³ugi na podstawie umów o wspó³pracê, w ramach prowadzonej przez siebie dzia³alnoœci gospodarczej) wynosi³ 66 osób. Historyczna liczba osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracê lub umowy zlecenia kszta³towa³a siê w nastêpuj¹cy sposób: Zatrudnieni na podstawie umowy o pracê, zlecenia lub o dzie³o w 120 100 80 60 40 20 0 2000 2001 2002 IH 2003 Umowa o pracê Umowa zlecenia lub o dzie³o `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A., opracowanie BDM PKO BP S.A. 14
Porównanie liczby konsultantów wspó³pracuj¹cych z z liczb¹ konsultantów œwiadcz¹cych us³ugi doradcze w ramach dzia³alnoœci g³ównych konkurentów spó³ki wskazuje na znacz¹c¹ pozycjê spó³ki na polskim rynku us³ug konsultingowych: Liczba konsultantów w wybranych spółkach doradczych działających na rynku polskim spółka konsultanci Accenture 159 IMG 110 ABC 104 Deloitte & Touche 57 KPMG 50 Infovide 33 Plaut 30 66 Źródło: Doradztwo Gospodarcze S.A. Umowy o wspó³pracy z konsultantami spó³ka zawiera na czas nieokreœlony, jednak w przypadku osób o kluczowym znaczeniu dla spó³ki umowy zawierane s¹ na okres trzech lat bez mo liwoœci wypowiedzenia umowy przed up³ywem trzyletniego okresu czasu. Ponadto, nieuzasadnione rozwi¹zanie umowy przez któr¹kolwiek ze stron jest ob³o one karami umownymi. Mechanizm ten zapewnia stabilnoœæ funkcjonowania spó³ki w kluczowych obszarach. Dodatkowo, prowadz¹cy dzia³alnoœæ gospodarcz¹ konsultanci wspó³pracuj¹cy z podlegaj¹ rygorystycznemu zakazowi konkurencji, obwarowanemu karami umownymi. Konsultanci rekrutuj¹ siê spoœród osób pocz¹tkowo zatrudnianych na podstawie umowy o zlecenie lub dzie³o. Po okresie oko³o pó³ roku osoby te maj¹ mo liwoœæ zawarcia ze spó³k¹ umowy o wspó³pracy i œwiadczyæ na jej rzecz us³ugi w ramach prowadzonej na w³asny rachunek dzia³alnoœci gospodarczej. Konsultanci o kluczowym znaczeniu dla spó³ki, otrzymuj¹ mo liwoœæ zawarcia z umów d³ugoterminowych (trzyletnich). Na pocz¹tku 2004 roku 23 konsultantów prowadzi³o ze spó³k¹ wspó³pracê na podstawie umów d³ugoterminowych. Osoby te maj¹ mo liwoœæ uczestnictwa w programie opcji mened erskich. odbiorcy spó³ki Portfel odbiorców us³ug jest mocno zdywersyfikowany. Spó³ka œwiadczy us³ugi przede wszystkim dla du ej liczby podmiotów o ma³ej i œredniej wielkoœci. Wœród odbiorców s¹ równie spó³ki o du ej wielkoœci, jednak ze wzglêdu na relatywnie niedu ¹ wartoœæ kontraktów nie wystêpuje zagro enie uzale nienia od adnej z nich. W ubieg³ych latach znacz¹cy udzia³ w strukturze odbiorców mia³y instytucje rz¹dowe, jednak w ostatnim czasie ich znaczenie w strukturze sprzeda y zmala³o. Struktura sprzeda y spó³ki ze wzglêdu na bran e równie jest silnie zdywersyfikowana, co obrazuje zestawienie: Struktura sprzeda y w 2002 roku ze wzglêdu na bran e komunalny 5,7% energetyczny 28,5% pozosta³e 17,0% us³ugi 16,4% s³u ba zdrowia 11,0% ciep³ownictwo 15,7% telekomunikacja 5,8% `ród³o: Doradztwo Gospodarcze S.A. 15
pozycja walutowa Na historyczny wynik na operacjach finansowych istotny (pozytywny) wp³yw mia³y zmiany kursu z³otego wobec euro. Wp³yw ten wynika³ z faktu prowadzenia rozliczeñ w euro z dwoma istotnymi klientami: SWL Staedtwerke z Lipska (doradztwo w akwizycjach w sektorze energetycznym) oraz w³osk¹ grup¹ chemiczn¹ Bonazzi (analizy polskiego sektora chemii ciê kiej oraz due dilligence w ZA Tarnów). Wahania kursów tych walut równie bêd¹ mia³y wp³yw na wyniki spó³ki w przysz³oœci. prowadzi bowiem rozliczenia w euro z PARP, bêd¹cym zleceniodawc¹ w umowach dotycz¹cych walki z bezrobociem. Ze wzglêdu jednak na strukturê wp³ywów i wydatków w euro i z³otych, zwi¹zanych z tymi kontraktami, ewentualny wp³yw wahañ kursów walutowych na wyniki bêdzie nieznaczny. W kontraktach rozliczanych w walucie spó³ka uzyskuje bowiem 100% wp³ywów w euro (zap³ata za wykonane prace uzyskiwana od PARP), zaœ jej koszty ponoszone w z³otych stanowi¹ jedynie oko³o 25%. Kosztami rozliczanymi w euro s¹ koszty zwi¹zane z podwykonawcami zagranicznymi oraz us³ugi œwiadczone przez spó³kê Fr¹ckowiak i Wspólnicy - Konsulting. Pozosta³e koszty zwi¹zane z tymi kontraktami rozliczane s¹ w z³otych. Ze wzglêdu na oczekiwany nieznaczny wp³yw ewentualnych wahañ kursowych na wyniki spó³ki, nie zamierza stosowaæ zabezpieczeñ walutowych. pozycja konkurencyjna na tle bran y Zgodnie z rankingiem Warsaw Business Journal sporz¹dzonym w maju 2003, nale y do 20 najwiêkszych spó³ek doradczych obecnych w Polsce z udzia³em w rynku siêgaj¹cym oko³o 6% w 2002 roku. Jednak e po uwzglêdnieniu wartoœci polskiego rynku us³ug doradczych w 2002 roku, szacowanej przez FEACO na 235 mln euro, udzia³ wynosi oko³o 1,3%. jest liderem us³ug doradczych wœród krajowych podmiotów o nieinformatycznej proweniencji. Po wy³¹czeniu bowiem wartoœci us³ug spó³ek z bran y IT (bêd¹cych tak jak na ca³ym œwiecie, liderami tak e polskiego rynku us³ug doradczych), jest znacz¹cym graczem na polskim rynku. Poza spó³kami IT, konkurencjê dla stanowi¹ spó³ki z "wielkiej czwórki", spó³ki obs³uguj¹ce g³ównie podmioty o ma³ej i œredniej wielkoœci oraz wyspecjalizowane spó³ki œwiadcz¹ce niszowe us³ugi doradcze. Ze wzglêdu jednak na ró ne mo liwoœci pozyskiwania kontraktów przez spó³ki nale ¹ce do poszczególnych, wymienionych tu grup, bezpoœredni¹ konkurencjê dla stanowi¹ podmioty obs³uguj¹ce g³ównie sektor MSP. W tej grupie podmiotów jest najwiêksz¹ polsk¹ spó³k¹ doradcz¹. Jej bezpoœrednimi konkurentami s¹ spó³ki takie jak: EVIP GF, Doradca Consultants, Fr¹ckowiak i Wspólnicy Konsulting, Pro Invest. Nale y podkreœliæ, i zdecydowanie wiêksze przychody z dzia³alnoœci doradczej uzyskuj¹ na rynku polskim spó³ki "czysto informatyczne" lub wyspecjalizowane w doradztwie IT (np. IMG, Infovide, IDS Scheer- Plaut). Przeznaczenie œrodków zgromadzonych w drodze emisji akcji Zak³adamy, i w wyniku przeprowadzenia emisji akcji serii F oraz G spó³ka pozyska od 14 do 18 mln z³. Zgodnie z planami spó³ki, w zale noœci od wyników emisji œrodki te zostan¹ zainwestowane w czterech g³ównych obszarach: 1. Akwizycje spó³ek niszowych - oko³o 1-4 mln z³ 2. Budowa Centrów Kompetencji - oko³o 5-9 mln z³ 3. Rozwój oprogramowania - oko³o 1-3 mln z³ 4. Zasilenie kapita³u obrotowego - oko³o 2-4 mln z³ W niniejszej analizie za³o yliœmy, i spó³ka zdo³a pozyskaæ œrodki w wysokoœci 14 mln z³, które nastêpnie zainwestuje w nastêpuj¹cy sposób: 1. Akwizycje spó³ek niszowych - 4 mln z³ 2. Budowa Centrów Kompetencji - 5 mln z³ 3. Rozwój oprogramowania - 3 mln z³ 4. Zasilenie kapita³u obrotowego - 2 mln z³ 16
Podzia³ œrodków pozyskanych w drodze emisji akcji serii F oraz G Budowa Centrów Kompetencji Rozwój produktów IT Akwizycje spó³ek niszowych Zasilenie kapita³u obrotowego `ród³o: Plany Doradztwo Gospodarcze S.A. W ramach akwizycji pozyskane z emisji œrodki inwestowane bêd¹ w przejêcia spó³ek dzia³aj¹cych w dwóch g³ównych dziedzinach - bezpieczeñstwa informacji oraz rozwoju zasobów ludzkich. Przejêcia spó³ek o dzia³alnoœci skoncentrowanej na systemach bezpieczeñstwa informacji ma zapewniæ nastêpuj¹ce korzyœci: Poszerzenie kompetencji zwi¹zanych z wdra aniem systemów bezpieczeñstwa u klientów, poprzez akwizycje spó³ek zajmuj¹cych siê m.in. organizacj¹ systemów ochrony (nie zaœ spó³ek ochroniarskich) Poszerzenie kompetencji w obszarze archiwizacji danych (poprzez akwizycje spó³ek zajmuj¹cych siê organizacj¹ archiwów, w tym zarówno papierowych jak i elektronicznych, opracowywaniem systemów i procedur dostêpu itp. Przejêcia te zgodnie z planami spó³ki nie bêd¹ dotyczyæ spó³ek stricte informatycznych) Wsparcie i rozwój kompetencji IT, zw³aszcza zwi¹zanych z bezpieczeñstwem informatycznym. Z kolei dziêki akwizycjom spó³ek, których dzia³alnoœæ skoncentrowana jest na rozwoju zasobów ludzkich, rozwinie mo liwoœci sprawnej obs³ugi kontraktów zwi¹zanych z zarz¹dzaniem zasobami ludzkimi. Obszar ten w ostatnim czasie sta³ siê bardzo istotnym Ÿród³em przychodów spó³ki, poprzez realizacjê takich zleceñ jak prowadzenie aktywnej walki z bezrobociem w województwie wielkopolskim czy lubuskim. Inwestycje w tym obszarze umo liwi¹ spó³ce przede wszystkim nabycie spó³ek z sektora doradztwa personalnego. Kadry pozyskane w ten sposób przyk³adowo umo liwi¹ zarówno samodzielny dobór wyk³adowców na potrzeby programów szkoleniowych, jak i selekcjê osób przystêpuj¹cych do szkolenia. Inwestycje w budowê Centrów Kompetencji oznaczaj¹ poniesienie wydatków na budowê zespo³ów ludzkich, pozyskanie infrastruktury informatycznej i know-how zarówno w drodze rozwoju organicznego jak i poprzez akwizycje. Inwestycje te ponoszone bêd¹ w zwi¹zku z planowan¹ budow¹ dwóch centrów: Centrum Bezpieczeñstwa Informacji, które poch³onie oko³o 2,4 mln z³. Inwestycja ta umo liwi stworzenie trzech pionów: prawnego teleinformatycznego archiwizacji danych W wyniku tej inwestycji stworzone zostanie laboratorium testowania bezpieczeñstwa danych, w ramach którego wydatki na sprzêt komputerowy wynios¹ oko³o 1 mln z³. Pozosta³a czêœæ œrodków skierowana zostanie przede wszystkim na zakup oprogramowania. Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, z którym zwi¹zany jest wydatek oko³o 2,6 mln z³. Inwestycja ta wi¹ e siê przede wszystkim z zakupami licencji szkoleniowych na potrzeby programów przekwalifikowania i szkoleñ osób. Ponadto, obejmuje ona wytworzenie lub zakup oprogramowania. Wydatki na inwestycje rzeczowe w tej kategorii wi¹ ¹ siê z zakupem sprzêtu komputerowego o wartoœci oko³o 1 mln z³. 17
Spó³ka nie planuje innych wydatków rzeczowych, ni wymienione nak³ady na zakup sprzêtu komputerowego stanowi¹cego wyposa enie laboratoriów. Planowane inwestycje w produkty IT obejmuj¹ wydatki na: Zakup licencji systemu CRM, który zamierza wdra aæ u swoich klientów (wydatek rzêdu 1,5 mln z³) Ukoñczenie prac zwi¹zanych z rozwojem w³asnego oprogramowania (1,5 mln z³): Controlling BSC Pozosta³a czêœæ pozyskanych œrodków zasili kapita³ obrotowy. Szczególne zapotrzebowanie w przysz³oœci zg³aszaæ bêdzie na gotówkê, której odpowiednio wysoki poziom wymagany bêdzie w celu ustanowienia gwarancji bankowych niezbêdnych przy obs³udze kontraktów finansowanych ze œrodków unijnych. Ponadto, mniejsze wydatki inwestycyjne w najbli szym czasie wi¹zaæ siê bêd¹ z ekspansj¹ terytorialn¹, prowadzon¹ poprzez otwierania nowych oddzia³ów spó³ki w du ych miastach: Gdañsku, Szczecinie i Lublinie. Analiza celów emisji pokrywa siê zasadniczo ze Ÿród³ami gwarantuj¹cymi spó³ce dynamiczny wzrost przychodów (obszar zarz¹dzania jakoœci¹, bezpieczeñstwo informacji, akcesja Polski do UE - zwroty ludzkie, elektroniczny obieg i archiwa dokumentów). Obszary te omówiono szczegó³owo w punkcie "Prognoza przychodów ". Wa nym aspektem jest to, e zamierza wydatkowaæ gotówkê w obszarach uprzednio sprawdzonych, ju generuj¹cych przychody. Fakt ten znacz¹co uwiarygodnia zasadnoœæ wskazanych celów emisji. 18
Charakterystyka rynku us³ug doradczych i perspektyw spó³ki Œwiatowy rynek us³ug doradczych Wartoœæ œwiatowego rynku us³ug doradczych w 2002 roku po raz pierwszy od ponad trzydziestu lat uleg³a zmniejszeniu. Tym samym, spowolnienie gospodarcze prze³ama³o wieloletni, silny trend wzrostowy. Spadek globalnych przychodów w bran y o 6%, by³ najsilniej odczuwalny w Stanach Zjednoczonych. Zawê enie rynku europejskiego mia³o w 2002 roku charakter zdecydowanie ³agodniejszy ni w USA. Jednak przeci¹gaj¹ca siê stagnacja œwiatowego rynku, jaka mia³a miejsce w roku 2003, wykaza³a si³ê gospodarki amerykañskiej. Miniony, kolejny trudny rok dla bran y, uderzy³ bowiem przede wszystkim w rynek europejski, podczas gdy w USA zaczêto ju odczuwaæ o ywienie. Rozwój europejskiego rynku us³ug doradczych w ostatnich latach `ród³o: FEACO 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Wartość rynku us³ug doradczych w Europie (mld eur) Liczba konsultantów spó³ek doradczych w Europie (tys. osób) 350 300 250 200 150 100 50 0 Wraz ze wzrostem wartoœci rynku us³ug doradczych, wzrasta³o jego znaczenie dla gospodarek poszczególnych krajów. Poni ej przedstawiono zmiany udzia³u us³ug doradczych w PKB Europy, jakie mia³y miejsce w ubieg³ych latach: Rozwój europejskiego rynku us³ug doradczych w ostatnich latach 0,5% 0,4% 0,3% 0,2% 0,1% 0,0% 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 `ród³o: FEACO W przysz³ych latach natomiast wzrost wartoœci rynku us³ug doradczych bêdzie najsilniejszy w krajach azjatyckich. Równie rynek w USA powinien rozwijaæ siê szybciej, ni w Europie. Wyj¹tek stanowi¹ kraje Europy Œrodkowo-Wschodniej, w których stymulatorem wzrostu bêdzie akcesja do UE. 19
Charakterystyczne dla europejskiego rynku us³ug doradczych jest funkcjonowanie kilkunastu du ych spó³ek, generuj¹cych lwi¹ czêœæ obrotów oraz du ej liczby niewielkich podmiotów o znikomym jednostkowym udziale w rynku. Wœród najwiêkszych graczy na tym rynku dominuj¹ spó³ki o rodowodzie amerykañskim, œwiadcz¹ce w przewa aj¹cej czêœci us³ugi doradztwa zwi¹zanego z obszarem IT. Spó³ki o najwiêkszym udziale w rynku doradczym w przewa aj¹cej czêœci s¹ spó³kami informatycznymi o miêdzynarodowym zasiêgu dzia³alnoœci. Zestawienie g³ównych graczy na rynku doradztwa w roku 2002 obrazuje tabela: Zestawienie głównych graczy na światowym rynku doradczym w roku 2002 Spółka Przychody 2002 (mln $) IBM 14 900 Accenture 8 909 Deloitte Touche Tohmatsu 6 075 Cap Gemini Ernst & Young 5 394 CSC 3 170 Hewlett Packard 3 100 McKinsey & Company 3 000 Bearing Point 2 368 Mercer 3 364 LogicaCMG 2 358 EDS/A.T.Kearney 2 292 SAP 2 204 Oracle 1 982 Atos Origin 1 893 T-Systems 1 829 Booz-Allen & Hamilton 1 700 Unisys 1 456 Altran 1 290 SchlumbergerSema 1 177 Tata Consultancy Services 1 100 Źródło: Consultant News, May 2003, Management Consultant International 2003 Dziesiêciu najwiêkszych graczy skupi³o w roku 2002 43% œwiatowego rynku doradczego, zaœ 50 najwiêkszych firm posiada³o a 72% tego rynku. Jest to charakterystyczny obraz rynku doradczego w ostatnich latach, w du ej mierze ze wzglêdu na postêpuj¹ce procesy konsolidacji. Podobnie, wyraÿna koncentracja rynku widoczna jest ze wzglêdu na kryterium geograficzne. Po³owa œwiatowego rynku przypada bowiem na USA, zaœ jedynie 13% na kraje le ¹ce poza Europ¹: Struktura światowego rynku doradczego 2002 Kraj Udział USA 50% Wielka Brytania 11% Niemcy 10% Francja 5% Hiszpania 2% W³ochy 2% Pozosta³e kraje eurpoejskie 7% Reszta świata 13% Źródło: International Financial Services, London, October 2003 Najwiêkszym graczem na œwiatowym rynku doradczym jest IBM z przychodami z dzia³alnoœci konsultingowej po przejêciu PwC Consulting siêgaj¹cymi blisko 15 mld dolarów (oko³o 18% przychodów IBM). 20