Łódzki Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego WYNIKI PLONOWANIA ODMIAN ROŚLIN ROLNICZYCH W DOŚWIADCZENIACH POREJESTROWYCH w województwie łódzkim Łubin wąskolistny 2018 Sulejów, marzec 2019 1
Przewodniczący Łódzkiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego dr inż. Przemysław Majchrowski Stacja Koordynująca PDO w woj. łódzkim CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Sulejowie ul Polna 10, 97-330 Sulejów tel.: 44 6162039 e-mail: sdoo.sulejow@coboru.pl www.sulejow.coboru.pl Opracowanie: mgr inż. Joanna Kilańczyk Redakcja merytoryczna: dr inż. Przemysław Majchrowski Wydawca: SDOO w Sulejowie Rozpowszechnianie danych zawartych w publikacji z podaniem COBORU SDOO w Sulejowie jako źródła informacji 2
16. Łubin wąskolistny oprac. mgr inż. Joanna Kilańczyk Łubin wąskolistny ma spory udział w strukturze zasiewów roślin strączkowych grubonasiennych. Różnorodność odmianowa umożliwia wielokierunkowe wykorzystanie tego gatunku. Odmiany o niskiej zawartości alkaloidów mogą być uprawiane na nasiona i wykorzystane w produkcji pasz jako wartościowy komponent białkowy. Odmiany o wysokiej zawartości alkaloidów (gorzkie) są przydatne do upraw poplonowych na przyoranie, zwłaszcza w rejonach żerowania dzikiej zwierzyny. Uprawa łubinu wąskolistnego zapewnia wiele korzyści. Gatunek ten pozostawia po sobie bardzo wartościowe stanowisko dla roślin następczych i wpływa na zwiększenie ich plonowania. W wyniku symbiozy z bakteriami brodawkowymi wiążącymi wolny azot z powietrza wzbogaca nim glebę, umożliwia w ten sposób zmniejszenie nakładów na nawozy azotowe. Głęboki i silnie rozwinięty system korzeniowy łubinu spulchnia podglebie i przemieszcza z głębszych warstw gleby składniki mineralne (fosfor, potas, wapń) pozostawiając je uprawom następczym, o płytszym systemie korzeniowym. Łubin wąskolistny, jak również inne rośliny bobowate, odgrywają ważną rolę w tworzeniu modelu zrównoważonego i przyjaznego środowisku rolnictwa do którego dąży UE. W Krajowym rejestrze znajduje się 29 odmian łubinu wąskolistnego, z czego 20 to odmiany o niesamokończącym typie wzrostu i niskiej zawartości alkaloidów, 6 o samokończącym typie wzrostu i 3 niesamokończące odmiany gorzkie (o wysokiej zawartości alkaloidów). W 2018 roku zarejestrowano 3 nowe odmiany: Homer, Lila Baer oraz Szot. W doświadczeniach porejestrowych, realizowanych na terenie województwa łódzkiego w 2018 roku badano 22 odmiany łubinu wąskolistnego. Doświadczenia zlokalizowano w ZDOO w Lućmierzu i SDOO w Sulejowie. W publikacji znajdują się również wyniki z ZDOO w Kawęczynie i ZDOO w Kochcicach. Doświadczenia prowadzone były na jednym poziomie agrotechnicznym, bez ochrony funicydowej. Biorąc pod uwagę wyniki ww. doświadczeń, plonowanie łubinu wąskolistnego w poszczególnych lokalizacjach w 2018 roku kształtowało się na podobnym poziomie i wynosiło od 28,0 dt/ha w Kawęczynie do 29,9 dt/ha w Lućmierzu. Przez dwa lata badań najwyższy plon uzyskiwały odmiany: Dalbor, Lazur, Rumba, Salsa i Roland. Najbardziej równomiernie dojrzewały odmiany: Roland, Wars, Regent i Homer. Jednym z głównych elementów struktury plonu jest masa tysiąca nasion. Najdorodniejszymi nasionami charakteryzowały się odmiany: Bolero, Tango, Lila Baer i Szot. Porażenie roślin przez choroby było sporadyczne. Przez dwa lata badań na pojedynczych doświadczeniach pojawiła się antraknoza i opadzina liści oraz na dwóch doświadczeniach zgorzel naczyniowa. Wiele spośród badanych odmian wykazało małą wrażliwość na antraknozę. Najmniej wrażliwe na porażenie przez opadzinę liści były odmiany Koral i Szot, natomiast przez zgorzel naczyniową Koral i Rumba. Biorąc pod uwagę wyniki uzyskane z doświadczeń porejestrowych Łódzki Zespół PDO zdecydował o utworzeniu dla łubinu wąskolistnego Listy Odmian Zalecanych do uprawy na terenie województwa (LOZ). Lista jest efektywną formą rekomendacji najodpowiedniejszych odmian do praktyki rolniczej. W dużym stopniu pozwala ograniczać napływ odmian, których uprawa może łączyć się z ryzykiem. Odmiany łubinu wąskolistnego wstępnie rekomendowane do uprawy na terenie województwa łódzkiego: Dalbor R, Lazur R, Roland R, Salsa R. 3
Tabela 1. Łubin wąskolistny. Odmiany badane. Rok zbioru: 2018 Rok wpisania Rok do włączenia Odmiana Krajowego Lp. do Rejestru LOZ Odmian w Polsce 4 Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 odmiany niesamokończące 1 Kalif 2006 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 2 Neptun 2009 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 3 Dalbor 2011 2019 R Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 4 Heros 2011 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 5 Tango 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. Z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 6 Kurant 2014 Poznańska Hodowla Roślin sp. Z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 7 Wars 2014 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 8 Lazur 2015 2019 R Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 9 Rumba 2015 Poznańska Hodowla Roślin sp. Z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 10 Salsa 2015 2019 R Poznańska Hodowla Roślin sp. Z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 11 Bolero 2016 Poznańska Hodowla Roślin sp. Z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 12 Jowisz 2016 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 13 Koral 2016 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 14 Tytan 2016 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 15 Neron 2017 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 16 Roland 2017 2019 R Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 17 Samba 2017 Poznańska Hodowla Roślin sp. Z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce odmiany samokończące 18 Boruta 2002 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 19 Regent 2009 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 20 Homer 2018 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 21 Lila Baer 2018 IGP Polska sp. Z o.o. k., ul. Wyspiańskiego 43, 60-751 Poznań 22 Szot 2018 Poznańska Hodowla Roślin sp. Z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce
Tabela 2. Łubin wąskolistny. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2018 Miejscowość Lućmierz Kawęczyn Kochcice Powiat zgierski sochaczewski lubiński Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni dobry żytni bardzo dobry żytni bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby IV b III a III b ph gleby w KCl 6,2 6,4 6,1 Przedplon pszenżyto ozime pszenica jara jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c, rok) 12.04.2018 13.04.2018 6.04.2018 Obsada nasion (szt/m 2 ) 100-120 100-120 100-120 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 22.07.2018 10.07.2018 31.07.2018 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 10 30 P 2 O 5 (kg/ha) 30 45 60 K 2 O (kg/ha) 60 90 90 Środki ochrony roślin Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Stomp Aqua 455 SC 2,6 l Boxer 800 EC 3,0 l Boxer 800 EC 3,0 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Mospilan 20 SP 0,2 kg Mospilan 20 SP 0,2 kg x 2 Preparat biologiczny do zaprawiania nasion Inne zabiegi (nazwa) Nitragina Nitragina Nitragina 5
Tabela 3. Łubin wąskolistny. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2018 Lp. Cecha Lućmierz Kawęczyn Kochcice 1 Termin początku kwitnienia (dzień, m-c) 30.05. 26.05. 24.05. 2 Termin dojrzałości technicznej (dzień, m-c) 5.07. 30.06. 16.07. 3 Ocena równomierności dojrzewania (skala 9 o ) 8,9 9,0 7,0 4 Wysokość roślin (cm) 67 60 62 5 Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 6 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 7,5 6,0 6,1 7 Porażenie przez brunatną plamistość (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 8 Porażenie przez antraknozę (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9 Porażenie przez mączniaka rzekomego (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 10 Porażenie przez zgorzel naczyniową (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 11 Porażenie przez opadzinę liści (skala 9 o ) 6,3 9,0 9,0 12 Masa 1000 nasion (g) 158,9 138,5 174,5 13 Wilgotność nasion podczas zbioru (%) 14,4 14,0 12,7 14 Plon nasion (dt/ha) 29,9 28,0 28,9 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny 6
Tabela 4. Łubin wąskolistny. Plon nasion (% wzorca) rok zbioru 2018. Plon nasion (% wzorca) lata zbioru 2017-2018, średnia 2017-2018. Plon nasion odmian w miejscowościach (% wzorca) Lp. Odmiana Rok zbioru 2018 Plon nasion (% wzorca) Lućmierz Kawęczyn Kochcice 2018 2017 Średnia Wzorzec, dt z ha 29,9 28,0 28,9 28,9 28,7 28,8 odmiany niesamokończące 1 Kalif 91 93 102 95 92 94 2 Neptun 105 100 93 99 102 101 3 Dalbor 109 110 113 111 101 106 4 Heros 109 96 105 103 102 103 5 Tango 101 107 100 103 104 104 6 Kurant 92 92 103 96 96 96 7 Wars 95 106 101 101 97 99 8 Lazur 104 110 110 108 101 105 9 Rumba 101 104 104 103 110 107 10 Salsa 108 106 108 107 106 107 11 Bolero 90 87 94 90 110 100 12 Jowisz 97 105 103 102 93 98 13 Koral 103 96 110 103 98 101 14 Tytan 86 106 108 100 94 97 15 Neron 99 99 97 98 104 101 16 Roland 115 120 116 117 98 108 17 Samba 105 102 92 100 108 104 odmiany samokończące 18 Boruta 92 92 83 89 92 91 19 Regent 104 100 89 97 91 94 20 Homer 106 106 91 101 21 Lila Baer 89 77 80 82 22 Szot 100 90 99 96 Wzorzec w roku 2018 - wszystkie badane odmiany, w 2017 - wszystkie badane odmiany, których dane znajdują się w tabeli w danym roku. Wyniki z 2017 roku pochodzą z SDOO w Sulejowie, ZDOO w Kawęczynie i ZDOO w Kochcicach. 7
Tabela 5. Łubin wąskolistny. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2018, 2017. Liczba Wyleganie roślin Ocena równomierności Wysokość roślin Masa 1000 nasion Lp. Odmiana lat przed zbiorem dojrzewania badań 2018 2017-2018 2018 2017-2018 2018 2017-2018 2018 2017-2018 Wzorzec (cm, skala 9 o, g) 63 55 6,6 7,8 8,3 8,1 157,3 157,1 odmiany niesamokończące 1 Kalif 2 0-0 -0,6-0,3-0,4-0,1-4,3-1,2 2 Neptun 2-4 -3 0,2 0,1 0,0 0,3 1,5 0,3 3 Dalbor 2-3 -2 1,4 0,7 0,3 0,1-19,1-15,9 4 Heros 2-9 -6 0,6 0,3 0,0 0,2-40,0-36,8 5 Tango 2 3 2-1,1-0,6-0,1-0,4 13,2 11,4 6 Kurant 2 4 4-0,2-0,1-0,3-0,5 5,7 10,8 7 Wars 2-2 -1 0,7 0,3 0,3 0,4-16,9-19,0 8 Lazur 2-3 -2 0,4 0,2 0,1-0,1-2,8-5,3 9 Rumba 2 5 5-0,2-0,1-0,4-0,5 2,4 3,1 10 Salsa 2-1 -0-0,2-0,1-0,2-0,2-10,4-5,0 11 Bolero 2 1 2-1,2-0,6 0,0-0,2 19,5 21,9 12 Jowisz 2 0 1 1,3 0,7 0,1 0,0 6,9 7,7 13 Koral 2-0 -1 0,9 0,4-0,2-0,3 9,8 9,3 14 Tytan 2 2 2-1,7-0,8 0,0 0,1 10,8 9,1 15 Neron 2 0-2 -1,2-0,6-0,1 0,1-7,1-3,3 16 Roland 2-1 -0 1,9 0,9 0,4 0,4 7,8 2,0 17 Samba 2 2 3-1,9-0,9-0,3-0,2 8,8 8,6 odmiany samokończące 18 Boruta 2 2 2-1,1-0,6 0,0 0,1-8,6-2,4 19 Regent 2-3 -5 1,6 0,8 0,3 0,5-5,5-9,5 20 Homer 1-3 1,2 0,4-1,9 21 Lila Baer 1 5-0,7-0,1 16,5 22 Szot 1 4-0,2 0,1 14,0 Liczba doświadczeń 3 6 3 6 3 6 3 6 Wzorzec w roku 2018 - wszystkie badane odmiany, w 2017 - wszystkie badane odmiany, których dane znajdują się w tabeli w danym roku. Wyniki z 2018 roku pochodzą z SDOO w Lućmierzu, ZDOO w Kawęczynie i ZDOO w Kochcicach. Wyniki z 2017 roku pochodzą z SDOO w Sulejowie, ZDOO w Kawęczynie i ZDOO w Kochcicach. 8
Tabela 6. Łubin wąskolistny. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2018, 2017. Liczba Termin początku Termin dojrzałości Zawartość białka Lp. Odmiana lat kwitnienia technicznej Zawartość alkaloidów ogólnego badań 2018 2017-2018 2018 2017-2018 Wzorzec (liczba dni od początku roku) 148 156 189 201 % s.m % s.m odmiany niesamokończące 1 Kalif 2 1 1 0 0 28,6 0,017 2 Neptun 2-1 -2-1 -1 30,5 0,015 3 Dalbor 2-1 -1-1 -1 30,2 0,015 4 Heros 2 0 0-1 -1 29,0 0,015 5 Tango 2 0 0 0 1 30,0 0,025 6 Kurant 2 0 0 0 0 29,3 0,020 7 Wars 2 1 1-1 -1 28,3 0,014 8 Lazur 2-1 -1-1 0 27,3 0,008 9 Rumba 2 1 1 0 1 29,5 0,025 10 Salsa 2-1 0-1 0 29,6 0,021 11 Bolero 2 0 0 0 0 28,8 0,020 12 Jowisz 2-1 -1 0 0 29,1 0,008 13 Koral 2 0 1 0 0 28,3 0,019 14 Tytan 2 1 1 1 1 28,4 0,017 15 Neron 2 0 0 0 0 27,6 0,018 16 Roland 2-2 -3-1 -1 28,2 0,011 17 Samba 2 1 2 1 1 30,2 0,029 odmiany samokończące 18 Boruta 2 3 2 2 0 29,5 0,019 19 Regent 2-1 -1 0 0 28,8 0,013 20 Homer 1 0 1 27,7 0,016 21 Lila Baer 1 0 1 30,3 0,020 22 Szot 1 1 0 28,4 0,018 Liczba doświadczeń 3 6 3 6 32 15 Wzorzec w roku 2018 - wszystkie badane odmiany, w 2017 - wszystkie badane odmiany, których dane znajdują się w tabeli w danym roku. Wyniki z 2018 roku pochodzą z SDOO w Lućmierzu, ZDOO w Kawęczynie i ZDOO w Kochcicach. Wyniki z 2017 roku pochodzą z SDOO w Sulejowie, ZDOO w Kawęczynie i ZDOO w Kochcicach. Terminy kwitnienia i dojrzałości badanych odmian przedstawione są w procentach wzorca; najniższa wartość oznacza, że odmiana jest najwcześniejsza. 9
Tabela 7. Łubin wąskolistny. Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2018, 2017. Liczba Antraknoza Opadzina liści Zgorzel naczyniowa Lp. Odmiana lat 2018 2017-2018 2018 2017-2018 2018 2017-2018 badań Wzorzec (skala 9 o ) 8,7 8,7 6,3 6,3 9,0 7,4 odmiany niesamokończące 1 Kalif 2-0,4-0,4 1,0 1,0 0,3 2 Neptun 2-0,4-0,4 0,4 0,4-0,6 3 Dalbor 2 0,3 0,3 0,0 0,0-0,1 4 Heros 2 0,3 0,3-2,0-2,0-0,5 5 Tango 2 0,0 0,0 0,7 0,7 0,3 6 Kurant 2 0,3 0,3-1,0-1,0-0,7 7 Wars 2 0,3 0,3-0,6-0,6-0,4 8 Lazur 2 0,3 0,3-1,3-1,3 0,0 9 Rumba 2 0,3 0,3 0,7 0,7 0,5 10 Salsa 2 0,0 0,0-1,0-1,0 0,0 11 Bolero 2 0,3 0,3-1,6-1,6 0,3 12 Jowisz 2 0,3 0,3 0,7 0,7-0,2 13 Koral 2 0,0 0,0 1,7 1,7 0,6 14 Tytan 2 0,0 0,0-1,3-1,3 0,0 15 Neron 2-1,4-1,4 0,7 0,7-0,2 16 Roland 2 0,0 0,0 0,4 0,4 0,0 17 Samba 2 0,0 0,0-1,6-1,6 0,3 odmiany samokończące 18 Boruta 2-0,4-0,4 1,0 1,0 0,4 19 Regent 2 0,0 0,0 0,7 0,7 0,1 20 Homer 1 0,3 0,3 0,0 0,0 21 Lila Baer 1 0,0 0,0 0,7 0,7 22 Szot 1 0,0 0,0 1,4 1,4 Liczba doświadczeń 1 1 1 1 0 2 Wzorzec w roku 2018 wszystkie badane odmiany; w 2017 - wszystkie badane odmiany, których dane znajdują się w tabeli w danym roku. Wyniki pochodzą z doświadczeń w których dana choroba wystąpiła: antraknoza wystąpiła w 2018 roku w ZDOO w Kochcicach, opadzina liści wystąpiła w 2018 roku w ZDOO w Lućmierzu, zgorzel naczyniowa wystąpiła w 2017 roku w SDOO w Sulejowie i ZDOO w Kawęczynie. 10