WOLUMEN OBROTÓW I LICZBA OTWARTYCH POZYCJI Inwestorzy oceniający sytuację na rynkach terminowych zazwyczaj posługują się metodą uwzględniającą trzy wielkości - cenę, wolumen i liczbę otwartych kontraktów. Ocenia się, że najważniejsza jest cena. Wolumen i liczba otwartych kontraktów traktowane są zazwyczaj jako wskaźniki potwierdzające, przy czym wolumen jest ważniejszy. Liczba otwartych kontraktów plasuje się na trzecim miejscu. Badania analityczne dowodzą, że poza obserwacją ruchów cen śledzenie wolumenu i liczby otwartych kontraktów przynosi niekiedy ważne wskazówki co do kierunku rynku. Mając to na uwadze, sumienny inwestor powinien śledzić wszystkie te wartości. Wolumen jest to liczba kontraktów zawartych w badanym okresie. Liczba otwartych kontraktów jest to liczba kontraktów nie upłynnionych do końca dnia. Należy pamiętać, że liczba otwartych kontraktów reprezentuje łączna liczbę otwartych pozycji długich lub krótkich, a nie ich sumę. Do otwarcia kontraktu potrzebny jest kupujący i sprzedający. Oznacza to, że dwaj uczestnicy rynku kupujący i sprzedający, tworzą tylko jeden kontrakt. Każdy dokonany na rynku obrót wpływa na liczbę otwartych pozycji na jeden z trzech sposobów liczba otwartych pozycji zwiększa się, zmniejsza się albo pozostaje bez zmian. Kupujący Sprzedający Zamiana liczby otwartych kontraktów kupuje nową długą kupuje nowa długą kupuje starą krótką kupuje starą krótką sprzedaje nowa krótką sprzedaje starą długą sprzedaje nową krótką sprzedaje starą długą wzrost bez zmian bez zmian spadek Przypadek pierwszy obrazuje sytuację, w której kupujący i sprzedający tworzą nowy kontrakt. Druga sytuacja opisuje zakup przez inwestora nowej pozycji długiej i zamknięcie przez sprzedającego starej pozycji długiej, czyli pierwszy inwestor angażuje się na rynku, drugi z niego wychodzi. W konsekwencji nie zmienia się liczba otwartych pozycji. Trzeci przypadek jest podobny, przy czym sprzedający zajmuje nową pozycję krótką, a kupujący zamyka starą pozycję krótką. Efekt jest taki sam, jak w przypadku drugim, czyli sytuacja nie zmienia się. W czwartym przypadku gracze po obu stronach zamykają swoje dotychczasowe pozycje i w efekcie liczba otwartych pozycji obniża się. ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 1
Wskazówki dotyczące interpretacji wolumenu i liczby otwartych pozycji Inwestorzy, przy ocenie kondycji rynku obserwują zmiany dotyczące wolumenu i liczby otwartych pozycji. Poniżej przedstawiono ogólne zasady interpretacji: Cena Wolumen Liczba otwartych kontraktów zwyżkująca wzrasta wzrasta zwyżkująca maleje maleje zniżkująca wzrasta wzrasta zniżkująca wzrasta maleje silny słaby słaby silny Rynek W sytuacji, gdy ruchowi cen towarzyszy zwyżka wolumenu obrotów i zwyżka liczby otwartych pozycji, tendencja powinna być kontynuowana. W przypadku, gdy obniża się wolumen i liczba otwartych pozycji, rośnie prawdopodobieństwo zmiany dotychczasowej tendencji. 3400 3350 3300 3250 3200 3150 3100 3050 3000 2950 2900 2850 2800 2750 2700 2650 2600 2550 2500 2450 WYKRES KONTRAKTU TERMINOWEGO NA INDEKS WIG20 LICZBA OTWARTYCH POZYCJI 3400 3350 3300 3250 3200 3150 3100 3050 3000 2950 2900 2850 2800 2750 2700 2650 2600 2550 2500 2450 27 2 2006 9 16 23 30 6 February 13 20 27 6 March WOLUMEN OBROTÓW (SZT.) 13 20 27 3 April 10 18 24 2 8 May 15 22 29 5 June 12 19 26 3 July Przykład. 1. Spadek wolumenu obrotów i liczby otwartych pozycji zwiększały prawdopodobieństwo zakończenia tendencji wzrostowej. 10 ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 2
Wysokość wolumenu obrotów określa siłę i tempo ruchu cen. Wyższy wolumen obrotów określa siłę trendu. Obserwując wielkość wolumenu wraz z ruchem cen można łatwiej zmierzyć zmiany zachodzące odnośnie siły popytu i podaży. Wolumen może zatem potwierdzić ruch cen albo ostrzec przed możliwą zmianą dotychczasowej tendencji. W skrócie możemy przyjąć, że wolumen powinien wzrastać zgodnie z kierunkiem aktualnej tendencji. Oznacza to, że w trendzie wzrostowym wolumen powinien rosnąć w miarę wzrostu cen, natomiast przy lokalnych korektach, wartość wolumenu powinna spadać. Przy utrzymanie wyżej opisanej tendencji, ocenia się, że wolumen potwierdza trend. Kluczowe jest dostrzeżenie oznak rozbieżności. Taka sytuacja występuje, gdy trend cenowy przekracza poprzednie maksimum przy zniżkującym wolumenie obrotów. Dywergencja ta informuje o malejącym zainteresowaniem kupnem. Dopełnieniem negatywnego zjawiska będzie wzrost wolumenu obrotów przy spadku cen. Przy trendzie spadkowym wolumen powinien rosnąć przy deprecjacji kursu spółki, natomiast lokalnym korektom powinna towarzyszyć niższa aktywność inwestorów. Jeżeli zależność ta pozostaje bez zmian, trend spadkowy powinien być kontynuowany. Ewentualne odwrócenie tendencji może nastąpić w sytuacji, gdy opisywana zależność ulegnie zmianie. Zmiana tendencji w zakresie układu wolumenu obrotów często poprzedza zmianę ruchu cen. Mówi się, że wolumen wyprzedza cenę. Linia OBV (On Balance Volume) Do analizy zmian zachodzących w zakresie wolumenu obrotów względem ruchu kursu akcji, dobrze sprawdza się linia OBV. Budowa linii OBV jest dość prosta. W zależności od zmian kursu akcji (wzrost lub spadek) wolumenowi przypisuje się wartość odpowiednio dodatnią, lub ujemną. Wzrost kursu spółki przekłada się na uznanie wolumenu ze znakiem wartości dodatniej, natomiast spadek kursu spółki oznacza wolumen ujemny. Aktualne saldo narastające otrzymujemy dodając lub odejmując wolumen z każdego dnia, w zależności od kierunku zmian kursu spółki. Wielkość liczb nie ma znaczenia w przypadku linii OBV, istotny jest natomiast kierunek linii OBV. Przy analizie krzywej OBV stosować można zachowanie względem linii trendu, zachowanie innych elementów analizy technicznej (wsparcia, dywergencje). ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 3
45.0 44.5 44.0 43.5 43.0 42.5 42.0 41.5 41.0 40.5 40.0 39.5 39.0 38.5 38.0 37.5 37.0 36.5 36.0 35.5 35.0 34.5 34.0 33.5 33.0 32.5 32.0 31.5 31.0 30.5 30.0 29.5 29.0 28.5 28.0 27.5 27.0 26.5 26.0 KURS SPÓŁKI AGORA 45000 45000 15000 15000 KRZYWA OBV 5000 5000 0 0 x100-5000 x100-5000 5 22 29 5 12 19 26 3 10 17 24 31 7 14 21 28 4 11 18 June July August September 25 2 9 16 23 30 6 13 20 27 4 11 18 October November December 27 8 2007 15 22 29 5 12 February 19 26 5 March Przykład. 1. Dla spółki Agora, krzywa OBV od sierpnia 2006 r. utrzymywała się w trendzie wzrostowym, mimo załamania kursu pod koniec października 2006 r. 45.0 44.5 44.0 43.5 43.0 42.5 42.0 41.5 41.0 40.5 40.0 39.5 39.0 38.5 38.0 37.5 37.0 36.5 36.0 35.5 35.0 34.5 34.0 33.5 33.0 32.5 32.0 31.5 31.0 30.5 30.0 29.5 29.0 28.5 28.0 27.5 27.0 26.5 26.0 Akumulacja wolumenu (VA) Opisywana powyżej linia OBV w pewnych sytuacjach może jednak wprowadzać w błąd. Szczególnie ma to miejsce, ze względu na fakt przypisywania wartości dodatniej lub ujemnej wolumenowi z całego dnia. Rozważny następujący przykład: kurs zamknięcia jest tylko minimalnie wyższy od kursu zamknięcia z dnia poprzedniego. Czy w tej sytuacji zasadne jest przypisanie całemu dziennemu obrotowi wartości dodatniej? Może się również zdarzyć, że kurs zwyżkować będzie przez większą część dnia, ale końcówka sesji przyniesie realizacje zysków, która sprowadzi notowania poniżej zamknięcia z dnia poprzedniego. Czy w tym przypadku adekwatne jest przypisanie dziennemu obrotowi wartości ujemnej? W celu usprawnienia zależności wolumenu obrotów i zmian kursu akcji, opracowano wskaźnik zwany akumulacją wolumenu (VA). Jest to wskaźnik znacznie dokładniejszy. Różnica polega na tym, że OBV przypisuje całemu dziennemu obrotowi wartość dodatnią lub ujemną, natomiast akumulacja wolumenu określa jako dodatnią lub ujemna jedynie część procentową wolumenu, w zależności od stosunku kursu zamknięcia do średniej dziennej ceny. W praktyce oznacza to, że jeżeli kurs zamknięcia przewyższa dzienna średnią wartość dodatnia przypisywana jest części procentowej wolumenu z tego dnia. Jeżeli kurs zamknięcia jest niższy od średniej, części procentowej wolumenu przypisywana jest wartość ujemna. ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 4
Tylko w przypadku, gdy kurs zamknięcia równa się najwyższemu dziennemu kursowi, cały wolumen otrzymuje wartość dodatnią. W przeciwnym przypadku, gdy kurs zamknięcia jest równy dziennemu minimum, cały wolumen otrzymuje wartość ujemną. Linię akumulacji wolumenu otrzymamy ze wzoru: VA = {[(C-L) (H - C)] / (H - L)} x V gdzie: H = najwyższy kurs, C = kurs zamknięcia, L = najniższy kurs i V = wolumen. W opracowaniu wykorzystano materiały z książki : Analiza techniczna - John J. Murphy ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 5