Michał Nowakowski Instytut Socjologii UMCS Zakład Socjologii Medycyny i Rodziny Przemoc domowa wobec dzieci rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia
Report of the consultation on child abuse prevention Przedmiot konsultacji: Ustalenie roboczej definicji znęciania się nad dzieckiem Naświetlenie czynników ryzyka, konsekwecji zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych przemocy wobec dzieci Przegląd metod zbierania danych ze względu na ich trafność na poziomie krajowym i lokalnym Przegląd dobrych praktyk zapobiegania maltretowaniu dzieci i propozycje kierunków badań Osiągnięcie konsensusu w sprawie praktycznych kroków i konkretnych działań, które powinny zostać podjęte
World report on violence and health Przemoc jako problem zdrowia publicznego społeczności globalnej Przemoc wśród młodzieży Przemoc i zaniedbywanie ze strony rodziców i innych opiekunów Przemoc wobec partnerów Przemoc wobec starszych Przemoc seksualna Autoagresja Przemoc zbiorowa Zalecane działania
World report on violence and health dziewięć rekomendacji. Utworzenie, wdrożenie i monitorowanie krajowego planu działania na rzecz zapobiegania przemocy Zwiększenie zdolności do gromadzenia danych na temat przemocy Określenie priorytetów i wspieranie badań nad przyczynami, skutkami, kosztami i zapobieganiu przemocy. Wspieranie działań w zakresie profilaktyki Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy Wkomponowanie zapobiegania przemocy w systemy polityki społecznej i edukacyjnej, i w ten sposób promowanie równości społecznej i równości płci. Zwiększenie współpracy i wymiany informacji w zakresie zapobiegania przemocy. Propagowanie i monitorowanie przestrzegania traktatów, praw i innych mechanizmów służących ochronie praw człowieka. Poszukiwanie praktycznych, popieranych przez społeczność międzynarodową, działań wobec globalnego handlu narkotykami i bronią.
Milestones of a Global Campaign for Violence Prevention
World Report on Violence against Children (2006) Rozważania wstepne (o zapobieganiu, przemoc problem globalny, priorytety, rekomendacje, implementacja programów) Przemoc wobec dzieci i międzynarodowe prawa człowieka Przemoc wobec dzieci w domu I rodzinie Przemoc wobec dzieci w szkole Przemoc wobec dzieci w instytucjach opieki i sprawiedliwości Przemoc wobec dzieci w miejscu pracy Przemoc wobec dzieci w społeczności lokalnej www.unviolencestudy.org
Preventing Child Maltreatment: a guide to taking action and generating evidence (2006) Charakter i konsekwencje znęcania się nad dziećmi (w tym czynniki ryzyka) Badania nad przemocą (epidemiologiczne oraz studia przypadku) Zapobieganie przemocy wobec dzieci (instytucje, strategie oraz badania ewaluacyjne) Usługi dla dzieci i rodzin dotkniętych przemocą
Zapobieganie maltretowaniu dzieci wg WHO Przemoc nie jest nieunikniona Przemocy można zapobiegać Działania prewencyjne nie prowadzą do zmniejszenia się skali przemocy ponieważ najczęściej sprowadzają się do możliwie wczesnego wykrycia zjawiska i ochronie ofiar Odpowiednie strategie oddziałują na przyczyny przemocy uwzględniając czynniki sprzyjające i niesprzyjające Rzetelne badania ewaluacyjne zapewnią ocenę skuteczności przedsięwziętych działań Źródło: Milestones of a Global Campaign for Violence Prevention 2005
Determinanty przemocy wobec dzieci w świetle modelu ekologicznego W 2002 roku, WHO przyjęła tzw. model ekologiczny. Według niego, istnieje szereg czynników na poziomie indywidualnym, relacji interpersonalnych, wspólnoty oraz społeczeństwa, które sprzyjają wystąpieniu i utrzymywaniu się przemocy, a także determinant, które przed nią chronią. W raporcie stwierdzono, iż z punktu widzenia zdrowia publicznego, zrozumienie, jak te czynniki są powiązane z przemocą jest jednym z najważniejszych kroków w zapobieganiu jej wystąpienia. Źródło:World Report on Violence and Health... s.12
Determinanty przemocy wobec dzieci w świetle modelu ekologicznego Poziom społeczeństwa Poziom wspólnoty Poziom relacji interpersonalnych Poziom jednostki Normy propagujące przemoc jako dopuszczalny sposób rozwiązywania konfliktów (np. policji wobec obywateli, w politycznych konfliktach) Pogląd, że samobójstwa to sprawa indywidualnego wyboru, a nie możliwy do uniknięcia akt przemocy, Normy dające pierwszeństwo władzy rodzicielskiej nad dobrem dziecka Normy umacniające męską dominację nad kobietami i dziećmi Rozpowszechnianie pornografii dziecięcej, dziecięcej prostytucji i pracy dzieci Duże rozwarstwienie społeczne Duża mobilność, anonimowe sąsiedztwo Heterogeniczność Słabe więzi społeczne Duża gęstość zaludnienia Niedostateczne zasoby mieszkaniowe Narkotyki i handel nimi Łatwy dostęp do alkoholu Bieda Wysoki poziom bezrobocia Brak instytucjonalnej sieci wsparcia Szkodliwy poziom ołowiu lub innych toksyn w środowisku Brak lub zaburzona więź rodzic-dziecko Rozpadanie się rodziny Przemoc w rodzinie Izolacja rodziny od wspólnoty Brak sieci wsparcia Choroba w rodzinie Przestępczość, stosowanie przemocy w społeczności Dziecko: Małe Niepełnosprawne Niechciane Posiada niepożądane cechy Rodzic: Mała wiedza nt wychowania i normalnego rozwoju dziecka Choroba psychiczna lub fizyczna Kontakt z przemocą, aprobowanie przemocy Używki Gwałtowne reakcje w sytuacjach trudnych Trudności finansowe
Strategie zapobiegania przemocy wobec dzieci: Poziom społeczeństwa i wspólnot Wdrażanie reform legislacyjnych i praw człowieka - przetłumaczenie Konwencji Praw Dziecka w ramach prawa narodowego - wzmocnienie Policji i sądownictwa - promocja praw społecznych, ekonomicznych i kulturalnych Prowadzenie odpowiedniej polityki społecznej i ekonomicznej - zapewnianie edukacji i opieki zdrowotnej we wczesnym dzieciństwie - zapewnianie powszechnej edukacji podstawowej i ponadpodstawowej - podjęcie środków mających na celu zmniejszenie bezrobocia i łagodzenia jego negatywnych skutków - inwestowanie w dobre systemy zabezpieczenia społecznego Zmiana norm kulturowych i społecznych, które wspierają przemoc wobec dzieci i dorosłych Redukcja nierówności ekonomicznych - walka z ubóstwem - zmniejszanie nierówności dochodów i płci Zmniejszanie środowiskowych czynników ryzyka - zmniejszanie dostępności alkoholu - monitorowanie poziomu ołowiu i usuwanie toksyn Schronienia i centra kryzysowe dla bitych kobiet i ich dzieci Szkolenia pracowników służby zdrowia by mogli identyfikować i kierować w odpowiednie miejsca już dorosłe ofiary przemocy wobec dzieci (przerwanie cyklu przemocy).
Strategie zapobiegania przemocy wobec dzieci: Poziom relacji interpersonalnych i jednostkowy Programy wizyt domowych różnego rodzaju wsparcie w domach rodzin o podwyższonym ryzyku. Efektywność zapewnić ma: Skupienie się na rodzinach gdzie stwierdzono obecność młodych, samotnych lub ubogich rodziców, dziecka chorego lub z niską masą urodzeniową, nadużywania alkoholu itp. Wizyty od ciąży do co najmniej 2 roku życia dziecka Elastyczne terminy i czas trwania wizyt w zależności od potrzeb Promowanie zdrowego stylu życia oraz umiejętności opieki nad dzieckiem Oferowanie możliwie szerokiego wachlarza opieki Zmniejszanie poziomu stresu w rodzinie poprzez poprawę otoczenia fizycznego i społecznego Wykorzystywanie wyszkolonych pielęgnirek i półprofesjonalistów Szkolenia rodziców w domach bądź poza nim. Efektywne szkolenia mają zawierać elementy: Skupienie się na rodzicach dzieci w wieku 3-12 lat Sprawdzanie postępów w nauce Nauczanie wychowywania dzieci krok po kroku, gdzie każda nowa umiejętność jest podstawą, następnej. Redukowanie liczby niechcianych ciąż wychodzi się z założenia że niechciane dziecko jest bardziej narażone na przemoc. Szkolenie dzieci rozpoznawania i unikania sytuacji potencjalnie niebezpiecznych Zwiększanie dostępności do usług prenatalnych i poporodowych dostęp do tych badań oprócz zmniejszania udziału dzieci bardziej narażonych na ryzyko doświadczenia przemocy, wcześniaków, chorych. Oprócz tego badania prenatalne to dobra okazja by rekrutować przyszłych rodziców do szkoleń i wizyt domowych.
Maltretowanie dzieci ochrona prawna 16 krajów na świecie zakazuje wszelkich kar cielesnych w jakiejkolwiek formie w ponad 100 krajach istnieją zalegalizowane formy kar cielesnych wobec dzieci w co najmniej 30 krajach orzeczenie bicia lub chłosty wobec dziecka jest możliwe w instytucjach opieki lub zakładach karnych Źródło: World Report on Violence Against Children... s. 11
Dziękuję za uwagę