Europa w epoce wielkich odkryć
1. Rozwój demograficzny Od poł. XV w. ożywienie demograficzne W XVI w. w Europie żyło ok. 85-90 mln. ludzi; rocznie liczba ludności rosła o ok. 0,8-1% Przyczyny (książka str. 38): 1. Wzrost produkcji rolnej 2. Sprawniej dostarczano żywność na tereny, do których wcześniej nie docierano 3. Lepsza higiena Nadal: 1. Średnia długość żywota ludzkiego to 20-25 lat 2. Epidemie różnego typu 3. Nad głód
Migracje ludności 1. Szukano lepszych warunków życia 2. Uciekano przed prześladowaniami politycznymi (Węgrzy przed Turkami) i religijnymi (Anglia, Francja ) 3. Wjazdy do kolonii
3. Rozwój miast 10% Europejczyków mieszkało w miastach na początku XVI w.; mieszczanie to jedynie 1% społeczeństw (pod koniec XVI w.) Miasta rozwinięte to np. Londyn. Rzym, Wenecja, Neapol Rozwój miast portowych; Antwerpia (dwukrotny wzrost liczby mieszkańców), Sewilla (tu przywożono srebro) Lyon i Augsburg rozwinęły się dzięki lokalizacji w nich banków i fili domów bankowych Upadek znaczenia miast hanzeatyckich (z powodu odkryć nowych szlaków handlowych) Wyjątek stanowi Gdańsk główny eksporter zboża na zachód Europy (wzrost z 60 do 77 tyś. Mieszkańców)
Praca z mapą s. 39
3. Rozwój techniczny i organizacja produkcji Na podstawie rozdziału s. 41-42 odpowiedz na pytania 1. Wymień udoskonalenia zastosowane w różnych dziedzinach (od sukiennictwa po zegarmistrzostwo) 2. Omów organizację pracy
4. Rozwój handlu 3 strefy handlowe: a) bałtycki b) atlantycki c) śódziemnomorski Hiszpania i Portugalia dominowały w XVI w. w handlu atlantyckich (dzięki/przez odkrycia geograficzne) Koniec XVI w. Holendrzy wchodzą do gry w handlu dalekomorskim; podporządkowali sobie Indonezję, wygryźli Portugalczyków z Indii Porty holenderskie wyspecjalizowały się w handlu zbożem; do XVII w. kontrolowali bałtycki i śródziemnomorski handel; potem dominacja Anglików
5. Kredyty, banki, giełdy Rozwój kapitalizmu (gospodarki wolnorynkowej); wzrost znaczenia kapitału przeznaczonego na działalność gospodarczą Wcześniej kasa była z rolnictwa, teraz znaczna rola z handlu i eksploatacji kopalń szlachetnych kruszców Aby to sfinansować z banków brano pożyczki; banki też inwestowały kapitał w handel Stosowano weksle (papier poświadczający zobowiązanie jego wystawcy do zapłaty odbiorcy określonej sumy) Powstawały domy kupiecko-bankierskie; np. rody Fuggerów, Welserów, Hochstatterów By zabezpieczyć się przed stratami (z powodu np. ataku piratów) tworzono spółki
Jeśli ktoś był przy kasie, ale nie chciał bawić się w handel mógł być udziałowcem, czyli kupował akcje Kontrahenci zawierali transakcje na giełdach Miejsce gildii kupieckich zajmowały kompanie handlowe; pierwsze z nich to Kompania Lewantyńska, Kompania Afrykańska, Kompania Moskiewska, Kompania Północnoamerykańska Najważniejsze to holenderska Kompania Wschodnioindyjska (1602) i angielska Kompania Wschodnioindyjska (1600)
6. Inflacja Duża kruszców = spadek realnej wartości pieniądza = wzrost cen Mniej zatrudnionych w rolnictwie 4-krotny wzrost cen zboża Zrost kosztów utrzymania przy niezmiennej wysokości wynagrodzenia Zjawisko nożyc cenowych znaczny wzrost cen artykułów spożywczych w stosunku do artykułów przemysłowych
7. Dualizm gospodarczy
Merkantylizm Za źródło bogactwa narodowego i siły państwa uznawano ilość posiadanego kruszcu, który umożliwiał inwestowanie i ułatwiał obrót gospodarczy. postulując rozwój handlu kładziono nacisk na wzrost eksportu produktów przemysłowych, a ograniczanie ich importu poprzez system zakazów lub cła. Rozwój produkcji przemysłowej i handlu powinien być wspierany przez państwo (zakładanie fabryk, popieranie prywatnych przedsiębiorstw, ułatwianie komunikacji, rozbudowa floty).
Proces grodzenia