Ciepło systemowe na rynku energii w przyszłości skutki pakietu energetyczno-klimatycznego Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu IGCP Sosnowiec 17 listopada 2009
Zawartość prezentacji 1. Implikacje pakietowe 2. Rewolucja na rynku ciepła - efektywność energetyczna 3. Systemy przesyłowo-dystrybucyjne ciepła przekleństwo czy błogosławieństwo? 4. Dylemat istnienia rynku ciepła w Polsce 5. Być albo nie być oto jest pytanie.. 2
Pakiet 3x20 w ciepłownictwie i ogrzewnictwie. Drastyczne ograniczenie emisji w procesie produkcji ciepła, również poprzez stosowanie paliw niskoemisyjnych, Poprawa sprawności wytwarzania energii, a przede wszystkim rozwój skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, Stosowanie energii odnawialnej energia słoneczna, geotermalna, biomasa, biogaz, Obniżenie strat w przesyłaniu ciepła, Obniżenie zużycia ciepła przez budynki. 3
Struktura zużycia paliw w ciepłownictwie systemowym 9% 5% 4% 3% 79% paliwa stałe paliwa płynne gaz ziemny biomasa i inne odnawialne pozostałe Energetyka cieplna w liczbach 2007 URE 2008
Za dużo o emitujemy CO 2 średni wskaźnik emisyjności produkcji ciepła w Polsce w instalacjach klasycznych wynosi około 115 kg CO 2 /GJ wyprodukowanego ciepła. w przypadku gazu ziemnego jest to tylko około 63 kg CO 2 /GJ. paliwa odnawialne dla celów mają emisyjność pakietowych ma wartość 0!. dla przykładu w duńskich systemów ciepłowniczych średni wskaźnik emisyjności produkcji ciepła, dla małych instalacji kształtuje się na poziomie około 30 kg CO 2 /GJ!!!, a dla dużych około 55 kg CO 2 /GJ. 5
Przydział emisji CO 2 dla ciepłownictwa ownictwa- model 6
Redukcja emisji CO 2 skutki w roku 2013 Średni standard Polski Standard 10% Europa Standard 10% Polska Standard 10% węgiel Europa T CO 2 /GJ 0,115 0,063 0,091 0,11 Ilość wymaganych uprawnień wg średniego standardu Polski 11500 11500 11500 11500 Ilość uprawnień przyznanych ogółem według zasady UE art 10a ust 1 11500 6300 9100 11000 Ilość darmowych uprawnień w 2013 9200 5040 7280 8800 Deficyt ilości uprawnień ogółem wg UE w stosunku do ilości wg średniego standardu Polski 0 5200 2400 500 Deficyt uprawnień darmowych 2300 1260 1820 2200 Deficyt uprawnień ogółem 2300 6460 4220 2700 Koszt jednostkowy deficytu ogółem w euro/gj w roku 2013 wg stawki 17 euro/t 0,39 1,10 0,72 0,46 Koszt jednostkowy deficytu ogółem w euro/gj w roku 2013 wg stawki 39 euro/t 0,90 2,52 1,65 1,05 7
Za dużo o emitujemy SO 2, NO x i pyłów Dużym źródłem spalania staje się komin od 50 MW, Standardy emisji zmienią się drastycznie o kilka rzędów wielkości, Próg uzyskiwania pozwolenia zintegrowanego zostanie obniżony do 20 MW (również w kominie). Trzeba będzie zainwestować w technologie oczyszczania spalin. 8
Przykład standardów w emisyjnych* po roku 2016 wg propozycji UE!! *Stężenia podano w mg/m 3 w przeliczeniu na warunki normalne Przy stosowaniu węgla o zawartości siarki 0,4% można uzyskać standard co najwyżej 800 mg/nm 3!!!! 9
Za dużo o emitujemy SO 2, NO x i pyłów, chociaż.. Jest szansa na złagodzenie skutków wdrożenia na warunkach przejściowych dla instalacji, których moc łączna nie przekracza 200 MW, i: posiadają pozwolenia zintegrowane uzyskane przed 27 listopada 2002 roku, nie mniej niż 50% ciepła wytworzonego z tych instalacji dostarczana jest do sieci ciepłowniczych, nie przekroczyła standardów ustalonych dla tego typu źródeł w Dyrektywie 2001/80/WE. Dodatkowo, proponuje się wyłączyć z zasady łączenia mocy w kominie indywidualne instalacje spalania paliw, podłączone do wspólnego komina, o mocy mniejszej niż 15 MW. Aby dotrwać do 2023 roku potrzeba węgli o niskiej zawartości siarki!! 10
Za mało o efektywnego wytwarzania energii w kogeneracji! Tylko 16 % energii elektrycznej produkowane jest w kogeneracji w Danii prawie 60%, Instalacje kogeneracyjne działają dla mniej niż 20% systemów ciepłowniczych, Jest szansa - istniejące rynki ciepła systemowego dają możliwość zainstalowania blisko 3000 MW elektrycznych ale raczej nie na węglu!!! 11
Za mało o energii odnawialnej! Tylko 4 % (około 16 PJ) energii cieplnej w systemach ciepłowniczych pochodzi ze źródeł odnawialnych, A na dodatek brak koncepcji realizacji zielonego celu w ciepłownictwie ownictwie!! Kto czy również gospodarstwa domowe? Z czego brak stabilnego rynku biomasy. Jak słaby system wsparcia i finansowania inwestycji, brak systemowych rozwiązań prawnych; 12
Zapotrzebowanie na ciepło (PJ)* - wg przeznaczenia 1200 1000 896 140 1180 800 116 600 400 547 770 200 0 233 270 2005 2020 Technologia Ogrzewanie Ciepła woda * Analiza krajowego potencjału wysokosprawnej kogeneracji ICBEiOŚ PWar, ITC PŚl, ARE - styczeń 2007
Czy tylko ciepłownictwo systemowe ma zagwarantować wymagany udział zielonego ciepła? Potencjalne zielone ciepło w instalacjach indywidualnych na dzisiaj * to prawie 225 PJ : ciepła woda ze słońca 30 PJ modernizacja ogrzewania piecowego na wsi z wykorzystaniem biomasy 45 PJ modernizacja źródeł centralnego ogrzewania na wsi i tylko 25 % tych instalacji w miastach 150 PJ. Szacunki własne wg mieszkań z Narodowego Spisu Powszechnego GUS 2003 z wykorzystaniem wskaźnika 150 kwh/m 2 14
Potencjalna prognoza struktury paliwowej w źródłach sieciowych w 2020* 23,8% 1,0% 45,7% 26,7% 2,9% węgiel olej gaz odnawialne odpadowe
Poprawa efektywności zmniejszenie zużycia ilości ciepła Szacuje się, że średni wskaźnik sezonowego zużycia energii na cele ogrzewania dla całej masy budowlanej w Polsce wynosi dzisiaj około 170 kwh/m 2 rok, przy dzisiejszym normatywie na poziomie 60 80 kwh/m 2 rok. Tylko 20% - wy wolumen poprawy efektywności wykorzystania ciepła do ogrzewania we wszystkich gospodarstwach domowych może sięgnąć nawet 100 PJ rocznie około 4,2 mln ton węgli różnych a w całym rynku ciepła drugie tyle! W krańcowym przypadku rynek ciepła może zredukować się o połowę! 16
Struktura źródeł pochodzenia ciepła a dla ogrzewania indywidualnego mieszkań ogółem na dzisiaj* * Narodowy Spis Powszechny GUS 2003
Poprawa efektywności obniżenie strat przesyłu Konieczność obniżenia strat przesyłu o co najmniej 20 %, co przy średniej wartości strat na poziomie 12 % i ilości transportowanego ciepła około 400 000 GJ daje około 10 mln GJ 0,5 mln ton 18
Struktura form zaopatrzenia gospodarstw domowych w ciepło o ogółem * 1% 21% 40% 36% 2% Ciepło z sieci Ogrzewanie indywidualne Inne sposoby Ze źródeł lokalnych Ogrzewanie piecowe *Mieszkania 2002 Narodowy Spis Powszechny GUS 2003 19
Czy Pakiet może e zagrozić polskiemu ciepłownictwu ownictwu? Na dzień dzisiejszy, nie jest wiadome w jaki sposób np. zadania pakietowe zostaną zrealizowane w ciepłownictwie jako takim. Czy całe ciepłownictwo, zarówno to zawodowe i amatorskie, w jednakowy i racjonalny sposób zostanie w te działania zaangażowane? Jest to pierwsza, i kto wie czy nie zasadnicza wątpliwość rodząca obawy o stabilność całego obszaru zaopatrzenia w ciepło w naszym kraju w przyszłości, ponieważ.. 20
ktoś musi zjeść tę żabę! gdyby system zbiorowego zaopatrzenia w ciepło był jedynym sposobem zapewnienia komfortu cieplnego społeczeństwa, znalazłyby się sposoby na złagodzenie pakietowych i nie pakietowych skutków dla odbiorców ciepła. Problem w tym, że ciepło systemowe stanowi jedynie jedną z form zaopatrzenia w ciepło. a więc 21
w rezultacie..gdy oferta dostawy ciepła systemowego nie będzie odpowiadała odbiorcom z różnych względów ( przede wszystkim ekonomicznych), to istnieje możliwość ich migracji do obszaru o korzystniejszych warunkach pokrywania tego rodzaju potrzeb, gdzie jak na razie, ani przepisy unijne ani krajowe nie nakładają na tę część rynku ciepła większych obostrzeń ekologicznych, co skutkuje tym, iż koszty pokrywania potrzeb na ciepło w tej sferze są po prostu niższe!!!! Dziękuję za uwagę 22