Rynek ciepła systemowego kogeneracja podstawowym elementem efektywnych systemów ciepłowniczych

Transkrypt

1 Rynek ciepła systemowego kogeneracja podstawowym elementem efektywnych systemów ciepłowniczych Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu Konferencja Rola sektora kogeneracji w realizacji celów Polityki Energetycznej Polski do 2050 Warszawa 22 października 2015 r.

2 Ciepłownictwo systemowe w Polsce w liczbach Moc zainstalowa na ok MW Konsumenci ok. 15 mln CS w Polsce Sprzedaż ciepła dla odbiorców TJ Przychody ok. 16,9 mld zł Długość sieci km *Energetyka cieplna w liczbach Urząd Regulacji Energetyki

3 Czym się grzejemy - struktura form zaopatrzenia gospodarstw domowych w ciepło w Polsce ogółem * 17% 1% 38% 42% 2% Ciepło systemowe Ogrzewanie indywidualne Inne Ze źródeł lokalnych Ogrzewanie piecowe *Mieszkania Narodowy Spis Powszechny GUS

4 Czym się grzejemy - struktura form zaopatrzenia gospodarstw domowych w ciepło w miastach w Polsce * 12% 1% 26% 59% 2% Ciepło systemowe Ogrzewanie indywidualne Inne Ze źródeł lokalnych Ogrzewanie piecowe *Mieszkania Narodowy Spis Powszechny GUS

5 Baza produkcyjna - struktura paliwowa ciepła dostarczanego do systemów ciepłowniczych w wybranych krajach UE * 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Inne Energia odnawialna Odpady Olej Gaz Węgiel 10% 0% Polska Dania Niemcy Szwecja Finlandia *Źródło: District Heating and Cooling Country by country - Euroheat&Power 2015

6 Baza produkcyjna - struktura pochodzenia ciepła dostarczonego do sieci ciepłowniczych w różnych krajach EU* 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Polska Finlandia Dania Niemcy Szwecja Z kogeneracji Tylko odnawialne Pozostałe * District Heating and Cooling Country by country - Euroheat&Power

7 Skoro jest tak dobrze to dlaczego chcemy więcej? Wytwarzanie ciepła dla potrzeb systemów ciepłowniczych jest nadal mało efektywne bo ilość systemów ciepłowniczych, w których jest ciepło pochodzące z kogeneracji, jest niewielka około 20% - praktycznie każdy system ciepłowniczy powinien być efektywny; Brak kogeneracji ogranicza możliwość utrzymania i rozwoju obszaru dostarczania ciepła z systemów ciepłowniczych, a przez to doprowadzi do zmarnotrawienia ich potencjału technicznego i konieczność wygenerowania nowych kosztów niezbędnych dla utrzymania standardów życia konsumentów ciepła; Istnienie kogeneracji pozwala na efektywne ekonomicznie dostosowanie się do kolejnych wymagań ekologicznych i energetycznych wynikających z europejskiej polityki energetyczno-klimatycznej, do których i tak się musimy dostosować;

8 Dotychczasowy wkład ciepłownictwa systemowego w poprawę efektywności energetycznej na rynku ciepła Likwidacja lokalnych kotłowni osiedlowych i indywidualnych poprzez przyłączenie obiektów do sieci ciepłowniczej; Przyłączanie do sieci ciepłowniczych nowo powstających obiektów budowlanych: mieszkalnych, użyteczności publicznej, usługowych i komercyjnych; Długość sieci ciepłowniczych (wg URE) prze 10 ostatnic lat wzrosła o ponad 15%; TYLKO w segmencie gospodarstw domowych powierzchnia ogrzewana z systemów ciepłowniczych zwiększyła się w latach o ponad 15% (według danych GUS ze Spisu 2002 i 2011);

9 Dotychczasowy wkład ciepłownictwa systemowego w poprawę efektywności energetycznej na rynku ciepła TYLKO w segmencie gospodarstw domowych powierzchnia ogrzewana z systemów ciepłowniczych zwiększyła się w latach o ponad 15% (według danych GUS ze Spisu 2002 i 2011); Dzięki poprawie sprawności produkcji i dystrybucji ciepła oraz racjonalizacji jego zużycia ilość energii pierwotnej niezbędna dla celów ogrzewania w tej grupie odbiorców ciepła spadła na przestrzeni ostatnich 10 lat o prawie 30%. W takim samym stopniu spadła emisja CO 2 z nośników energii niezbędnych dla wytworzenia ciepła dla ogrzania 1 m 2 powierzchni mieszkania w ciągu roku. Dzięki działaniom odbiorców wskaźnik zużycia ciepła systemowego na ogrzanie 1 m 2 powierzchni mieszkalnej (wg IGCP) spadł od roku 2004 o ponad 20% ;

10 Efektywny system ciepłowniczy Skąd się wziął? Z Dyrektywy 2012/27/UE o efektywności energetycznej - należy stworzyć warunki do rozwoju efektywnych systemów ciepłowniczych (chłodniczych), gdyż są one najlepszym narzędziem dla realizowania postawionych w UE celów poprawy efektywności energetycznej; Co to jest? efektywny system ciepłowniczy i chłodniczy oznacza system ciepłowniczy lub chłodniczy, w którym do produkcji ciepła lub chłodu wykorzystuje się w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych, lub w co najmniej 50 % ciepło odpadowe, lub w co najmniej 75 % ciepło pochodzące z kogeneracji, lub w co najmniej 50% wykorzystuje połączenie takiej energii i ciepła.

11 Efektywne systemy ciepłownicze w Polsce

12 Do czego ma służyć efektywny system ciepłowniczy? Do kompleksowej oceny potencjału zastosowania wysokosprawnej kogeneracji oraz wykorzystania jej w efektywnych systemach ciepłowniczych i chłodniczych ; w przypadku potwierdzenia istnienia takiego potencjału, którego korzyści (niekoniecznie jedynie te materialne) przewyższają koszty, państwo członkowskie ma prawo podjąć odpowiednie działania wspierające na rzecz rozbudowy sprawnej infrastruktury; mechanizmy wsparcia dla wysokosprawnej kogeneracji, jak i wykorzystywania do produkcji ciepła energii ze źródeł odnawialnych lub ciepła odpadowego, a także dla rozwoju systemów ciepłowniczych, uwarunkowane są tym, czy w ich rezultacie uzyskamy w infrastrukturze ciepłowniczej (chłodniczej) utrzymanie lub osiągnięcie statusu efektywnego systemu ciepłowniczego. Tyle Dyrektywa..

13 Efektywne systemy ciepłownicze nieśmiałe przymiarki na naszym podwórku Obowiązek przyłączania się do sieci ciepłowniczych - art. 7b ustawy PE - ograniczenie, w obrębie działania systemów ciepłowniczych o wysokim poziomiem jakości ciepła w sieci ciepłowniczej, możliwości stosowania indywidualnych form wytwarzania ciepła poprzez wskazanie właściwych tych najbardziej efektywnych. Warunek obowiązku - udział procentowy ciepła pochodzącego z kogeneracji, odnawialnych źródeł energii lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych - dla tych wszystkich form pozyskiwania ciepła wynosi co najmniej 75%.. W połowie roku 2013 Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej wydał rozporządzenie z dnia 21 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego w którym przeniósł na grunt polski unijne obligo dotyczące wykorzystywania w budynkach wysokoefektywnych systemów alternatywnych zaopatrzenia w energię i ciepło.

14 Efektywne systemy ciepłownicze a charakterystyka energetyczna budynku Nałożenie na budynki minimalnych wymagań dotyczących ich charakterystyki energetycznej jak na razie dla budynków nowych oraz podlegających ważniejszej renowacji - co oznacza ograniczenia zarówno co do ilości energii zużywanej przez nie jak też jej jakości; Efektywny system ciepłowniczy (chłodniczy) ma w obszarze zaopatrzenia w ciepło swoje istotne miejsce według prostej zasady: im bardziej efektywny tym łatwiej budynkom spełnić wymagania energetyczne.

15 Efektywne systemy ciepłownicze a charakterystyka energetyczna budynku Klucz do zrozumienia problemu: 1. Określenie zapotrzebowania na energię końcową EK, czyli zużywaną przez budynek, np. w zakresie ogrzewania, przygotowania ciepłej wody czy też chłodzenia. Ta jest zależna między innymi od technologii samego budynku, użytych materiałów budowlanych, sprawności instalacji itp. 2. Odnosimy tę energię do momentu jej pozyskania, przechodząc na energię pierwotną EP, uwzględniając tzw współczynnik nieodnawialnej energii pierwotnej wi, który jest tym niższy im lepsze jest ciepło, według zasady: EP=EK*wi Uzyskana w ten sposób wartość EP informuje o stanie energetycznym budynku i jest wykorzystana w dalszych procedurach zawiązanych np. z wydaniem świadectwa charakterystyki energetycznej.

16 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie minimalne wymagania budynków: Rodzaj budynku Wskaźnik EP* H+w kwh/m 2 rok Od 2014 Od d 2021 Budynek mieszkalny jednorodzinny wielorodzinny budynek zbiorowego zamieszkania Budynek użyteczności publicznej opieki zdrowotnej pozostałe *EP H+W wskaźnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej dla potrzeb ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody

17 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku - pieniądze Posiadanie efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego stało się kluczowe dla stworzenia mechanizmów pomocowych dla sektora ciepłowniczego w ramach nowej perspektywy finansowej. W przypadku udzielania pomocy publicznej na modernizacje systemów ciepłowniczych, warunek efektywności systemu ciepłowniczego stał się wymagany dla uzyskania jakiegokolwiek wsparcia inwestycyjnego, nawet jeżeli dotyczyłoby ono normalnej wymiany sieci lub węzłów.

18 Efektywny system ciepłowniczy a ETS Aby zagwarantować korzystne warunki dostawy ciepła odbiorcom w przyszłości trzeba stworzyć taki model działalności, który zminimalizuje koszty zakupywanych uprawnień do emisji. Dla zrealizowania tego celu wymagane będą nie tylko przedsięwzięcia związane z poprawą sprawności i jakości produkcji ciepła, do czego przyczynić się mogą nowe instalacje kogeneracyjne czy też wykorzystujące energię odnawialną, Uzyskanie statusu efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego na pewno będzie narzędziem do uzyskania korzystnej relacji pomiędzy kosztami uczestnictwa w systemie ETS a stabilizacją struktury kosztów produkcji ciepła dla potrzeb systemu ciepłowniczego.

19 Co by było gdyby - potencjalna struktura paliw w ciepłownictwie systemowym w Polsce w warunkach efektywnych systemów ciepłowniczych (%)* 18,0 8,0 4,0 35,0 Spadek emisyjności produkcji ciepła z ponad 100 do ok 55kg CO 2 /GJ!! 4,0 31,0 Węgiel Paliwa gazowe Paliwa płynne OZE Odpady Odpadowe z przemysłu *Symulacja własna autora 19

20 Nie możemy tego zmarnować - warunki sprzyjające istnieniu efektywnych systemów ciepłowniczych w Polsce Powszechność występowania systemów ciepłowniczych Charakter zapotrzebowanie na ciepło w systemie ciepłowniczym, który jest podstawą dla pracy instalacji kogenercyjnych nowy potencjał może sięgnąć 5000 MWe; Rozwiązanie problemu wykorzystania energii pierwotnej zawartej w odpadach komunalnych - dzięki kogeneracji możliwe kompleksowe uporządkowanie gospodarki odpadowej i energetycznej w dużych skupiskach ludzkich ok 24 PJ ciepła do sieci ciepłowniczych ; Możliwość zagospodarowania ciepła odpadowego z obiektów przemysłowych i energetycznych; Możliwość efektywnego wykorzystania energii z OZE ze względu na efekt skali. Efektywne systemy ciepłownicze są idealnym narzędziem do przeciwdziałania powstawania zjawiska niskiej emisji;

21 Dziękuję