Dobre praktyki w leśnictwie strategia prewencji Dotychczasowe doświadczenia wynikające z prowadzonych przez PIP działań kontrolnonadzorczych wskazują na konieczność podjęcia działań prewencyjnych w leśnictwie. Istota działań prewencyjnych ma na celu: upowszechnianie dobrych praktyk, kształtowanie nawyków bezpiecznej pracy wdrażanie procedur zapewniających bezpieczne warunki pracy przestrzeganie przepisów dotyczących legalności zatrudnienia zapobieganie i eliminowanie zagrożeń w środowisku pracy ograniczenie zagrożeń wypadkowych. Przy realizacji zadań prewencyjnych konieczne jest uwzględnienie i obecność innych organów (PIS, UDT) i instytucji zainteresowanych działalnością na rzecz poprawy warunków pracy. Przy wdrażaniu dobrych praktyk w leśnictwie niezbędna jest również współpraca z Lasami Państwowymi i konstruktywne działania ze strony służb Lasów Państwowych w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów i zasad bhp. 1
PERSONEL ORGANIZACJA PRACY MASZYNY I URZĄDZENIA TECHNICZNE Dobre praktyki w leśnictwie powinny być rozpatrywane w trzech następujących obszarach, a każdy z w/w obszarów powinien być analizowany na poziomie: sporządzania specyfikacji zamówienia i umowy realizacji zamówienia, nadzoru i monitorowania właściwego wykonania zamówienia. 2
POZIOM I ZAMOWIENIA, SPECYFIKACJA, UMOWA [Specyfikacja Istotnych Warunków zamówienia, Oferta oraz umowa zawarte pomiędzy ZAMAWIAJĄCYM a WYKONAWCĄ] PERSONEL -wykaz pracowników własnych i innych osób świadczących pracę na rzecz wykonawcy na podstawie pisemnych umów oraz ich bieżąca aktualizacja w formie pisemnej w trakcie świadczenia usług [ SIWZ, oferta], -wykaz pracowników i innych osób świadczących pracę poprzez podwykonawców na podstawie pisemnych umów [ SIWZ, oferta], -wykaz osób posiadających odpowiednie uprawnienia do obsługi urządzeń objętych dozorem technicznym [ w SIWZ, oferta], -wykaz osób wyznaczonych do nadzoru i kontroli przy wykonywaniu zamówienia oraz osoby pełniącej obowiązki służby bhp [w SIWZ, oferta], Wykazy osobowe powinny zawierać informacje dot. ich kwalifikacji zawodowych i stażu pracy na zajmowanym stanowisku Zalecane jest dołączenie kserokopii uprawnień do obsługi urządzeń technicznych objętych dozorem [po wyborze oferty, przed zawarciem umowy (do przetargu tylko oświadczenie)] Osoba do nadzoru powinna posiadać wykształcenie leśne średnie lub wyższe z uwagi na specyfikę prac praz udokumentowane odpowiednie do zajmowanego stanowiska przeszkolenie w dziedzinie bhp. 3
ORGANIZACJA PRACY - zakres rzeczowy prac podwykonawców w SIWZ, po wyborze oferty (w umowie) wykaz podwykonawców z informacją dotyczącą zakresu rzeczowego powierzonego im zadania, - procentowe ustalenie wartości podzlecanego zamówienia w stosunku do ceny oferty [ w SIWZ, oferta], - weryfikacja ze strony ZAMAWIAJĄCEGO dokumentów wykazanych przez wykonawcę w oświadczeniach na etapie składania ofert - opis technologii wykonawstwa prac leśnych [w zawieranych umowach], - pisemne zobowiązanie WYKONAWCY do przestrzegania obowiązujących przepisów prawa pracy, zasad bhp, instrukcji technicznych i wymogów ochrony środowiska [ w zawieranych umowach], - określenie odpowiedzialności WYKONAWCY za działania, uchybienia i zaniedbania przedstawionych przez siebie podwykonawców i jego pracowników i osób świadczących pracę na innej podstawie, wykonujących część usług w takim samym stopniu, jakby to były działania, uchybienia i zaniedbania ze strony Wykonawcy [ w zawieranych umowach], Powyższy zapis powinien dotyczyć: stosowanych technologii, przygotowania zawodowego pracowników, przygotowania stanowisk pracy, przygotowania drewna do wywozu - zobowiązanie do protokolarnego przekazania powierzchni roboczej pomiędzy ZAMAWIAJACYM a WYKONAWCĄ (lub zlecenie drukowane z rejestratora) oraz pomiędzy WYKONAWCĄ a PODWYKONAWCĄ MASZYNY I URZĄDZENIA - wykaz własnych (leasingowanych) maszyn leśnych ( w tym pilarek) oraz środków transportu zarejestrowanych i sprawnych technicznie [SIWZ, oferta], - wykaz maszyn i środków transportu będących w dyspozycji [ SIWZ, oferta], - wykaz firm lub osób wykonujących konserwacje urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym, Wykaz powinien być aktualizowany na bieżąco i przekazywany ZAMAWIAJĄCEMU - wykaz maszyn i urządzeń technicznych, które podlegają dozorowi technicznemu zarejestrowanych w UDT [ SIWZ, oferta] - wykaz maszyn technicznych podlegających ocenie pod kątem spełniania minimalnych wymagań dla maszyn i urządzeń 4
Z uwagi na fakt, że usługi z zakresu gospodarki leśnej zaliczane są do usług nie priorytetowych zaleca się na etapie zamówień publicznych stosowanie przez zamawiającego poza cenowych kryteriów oceny ofert, dotyczących właściwości wykonawcy, preferujących lepiej rozwinięte przedsiębiorstwa np. do 20% za liczbę pracowników zatrudnionych w ramach umowy o pracę oraz do 10% za posiadanie własnych maszyn i urządzeń, co stanowi największe obciążenie finansowe dla pracodawcy. Ponadto zaleca się organizowanie przetargów wieloletnich (2-3 letnich), które stworzyłyby przedsiębiorcom większe możliwości rozwoju firmy i inwestowania w nowych profesjonalny sprzęt. Pakiety proponowane do przetargu powinny być wielozadaniowe (tj obejmujące wszystkie prace z zakresu pozyskania, hodowli i ochrony), co ze względu na różnorodność stawek i różną pracochłonność daje przedsiębiorcy w skali roku większe możliwości utrzymania firmy na stałym poziomie. Zaleca się również opracowanie przez Zamawiającego kryteriów oceny standardów wykonania usług, uwzględniające m.in. jakość, terminowość i zachowanie przepisów oraz zasad bhp wymóg przedstawienia zestandaryzowanych kosztorysów robót. Wskazane jest certyfikowanie dużych firm leśnych (zatrudniających własnych pracowników). Posiadanie certyfikatu winno być ważnym dowodem reprezentowania odpowiedniego poziomu wiedzy, doświadczenia praktycznego oraz posiadania zaplecza technicznego. POZIOM II NADZÓR I MONITOROWANIE WŁAŚCIWEGO WYKONANIA ZAMÓWIENIA [zgodnie z postanowieniami, wymaganiami i obowiązkami określonymi w SIWZ, ofercie wykonawcy, kosztorysie cenowym oferty oraz umowie zawartej pomiędzy zamawiającym a wykonawcą] - kontrolowanie i monitorowanie przez ZAMAWIAJĄCEGO osób wykonujących zlecone zadania oraz sprawdzanie zgodności z PERSONEL wykazem załączonym do oferty, - żądanie ze strony ZAMAWIAJĄCEGO dotyczące okazania uprawnień zawodowych w przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązujących przepisów i zasad bhp przy ścince, wyróbce, okrzesywaniu i zrywce drewna, - podejmowanie zdecydowanych działań i wyciąganie konsekwencji ze strony ZAMAWIAJĄCEGO w przypadku wykonywania zleconych zadań przez osoby nie objęte wykazem i wykonujące pracę na czarno Wykonawca powinien na bieżąco informować ZAMAWIAJĄCEGO o zmianach kadrowych. Niestosowanie się wykonawców do przyjętych standardów i zasad powinno być traktowane jako element nieuczciwej konkurencji i stanowić podstawę do rozwiązywania zawartych umów. - aktywny udział ZAMAWIAJĄCEGO I WYKONAWCY w monitorowaniu stanu bhp na stanowiskach pracy stosownie do obowiązujących procedur określonych w instrukcji, 5
- aktywny udział ZAMAWIAJACEGO I WYKONAWCY w monitorowaniu przygotowania pracowników do pracy przy pozyskaniu i zrywce drewna, - zakaz ze strony ZAMAWIAJĄCEGO na wykonywanie pracy przez osoby nie posiadające karty dopuszczenia do pracy, - organizowanie przez ZAMAWIAJACEGO spotkań dla wykonawców robót z przedstawicielami organów nadzoru (PIP, UDT, PIS) - udział ZAMAWIAJĄCEGO w procesach szkoleniowych na powierzchniach roboczych oraz udzielanie wskazówek i rozwiązań technicznych w procesie pracy poprawiających bezpieczeństwo - konsekwentne działania ze strony ZAMAWIAJĄCEGO skutkujące usuwaniem osób naruszających ustalenia lub podwykonawców nie zgłoszonych zamawiającemu, co może stanowić podstawę do rozwiązania umowy z wykonawcą robót ORGANIZACJA PRACY - pisemne wyznaczenie koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników i innych osób pracujących na tej samej powierzchni roboczej, - informowanie ZAMAWIAJĄCEGO w trakcie realizacji zamówienia o zaangażowaniu przez WYKONAWCĘ innych pracowników lub innych podwykonawców niż wymienieni w ofercie, - przeprowadzanie przez ZAMAWIAJĄCEGO (wg ustalonych procedur ) kontroli przestrzegania przepisów i zasad bhp na leśnych pow. roboczych, na których umowa jest realizowana przez Wykonawcę ( lub podwykonawcę) 6
MASZYNY I URZĄDZENIA - kontrolowanie przez ZAMAWIAJACEGO zgodności wykazu maszyn i środków transportu z maszynami i pojazdami pracującymi w lesie, - wymaganie przez ZAMAWIAJACEGO badań dopuszczających do eksploatacji dla urządzeń objętych dozorem [przed zawarciem umowy], - Informowanie przez ZAMAWIAJACEGO organów nadzoru (UDT oraz PIP o eksploatowanych maszynach, które nie zostały wykazane w ofercie Za celowe należy uznać wprowadzenie obowiązku dokonywania przez upoważniony personel ZAMAWIAJACEGO, okresowych kontroli przestrzegania przepisów i zasad bhp przez WYKONAWCÓW (podwykonawców), opartych na jednolitych kryteriach np. wg. wzorcowego protokołu z kontroli pracy w lesie wprowadzonego do stosowania zarządzeniem Nadleśniczego. W załączeniu 2 wzory protokołów z kontroli stosowanych przez ZAMAWIAJĄCEGO. Opracowała: Starszy Inspektor Pracy - specjalista Teresa Domżalska 7