Inspektor w zakładzie pracy

Transkrypt

1 Inspektor w zakładzie pracy Informacje dla pracodawców Kontrola i nadzór Inspektor Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadza w zakładzie pracy kontrolę polegającą na: ustaleniu stanu faktycznego w zakresie przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia; udokumentowaniu wyników przeprowadzonej kontroli. Mianem nadzoru określa się możliwość władczego oddziaływania na działalność podmiotu kontrolowanego wraz z pociąganiem do odpowiedzialności osób prawnie zobowiązanych do określonego działania. Kontroli, w określonym prawnie zakresie, podlegają podmioty kontrolowane, czyli: Pracodawca w zakresie przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej; Przedsiębiorca lub inna jednostka organizacyjna, na rzecz której świadczą pracę osoby fizyczne, w tym osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz legalności zatrudnienia; Podmioty świadczące usługi pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, poradnictwa zawodowego oraz pracy tymczasowej w zakresie przestrzegania obowiązku: dokonania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia działalności, której prowadzenie jest uzależnione od uzyskania wpisu do tego rejestru oraz prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z warunkami określonymi w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; Publikacja wydana nakładem Państwowej Inspekcji Pracy

2 Podmioty kierujące osoby w celu nabywania umiejętności praktycznych, w szczególności odbycia praktyki absolwenckiej, praktyki lub stażu zawodowego, niebędących zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową w zakresie prowadzonej działalności, w tym wymogów wskazanych w treści art. 19d i 85 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Uprawnienie do kontroli Inspektor pracy ma prawo do inicjowania i prowadzenia kontroli. Jest także uprawniony do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, a także innej pracy zarobkowej i wykonywania działalności. Przeprowadza także kontrole w zakresie: informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności; opłacania składek na Fundusz Pracy; dokonania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia działalności, której prowadzenie jest uzależnione od uzyskania wpisu do tego rejestru; prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z warunkami określonymi w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; prowadzenia działalności przez podmioty kierujące na naukę umiejętności praktycznych, w szczególności odbycie praktyki absolwenckiej, praktyki lub stażu zawodowego, niebędących zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową; legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców. Przed rozpoczęciem kontroli inspektor pracy ma obowiązek okazania legitymacji służbowej, potwierdzającej tożsamość i uprawnienia inspektora pracy. Wzór takiej legitymacji, określony Zarządzeniem Marszałka Sejmu, opublikowano w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski. W przypadku kontroli przedsiębiorcy, inspektor pracy ma dodatkowo obowiązek okazania upoważnienia do kontroli. Jeżeli okoliczności 2 Inspektor w zakładzie pracy

3 uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli w zakładzie, inspektor może ją przeprowadzić po okazaniu legitymacji służbowej; natomiast upoważnienie powinien dostarczyć nie później niż w ciągu 7 dni od dnia podjęcia czynności kontrolnych. Upoważnienie do kontroli wydają: Główny Inspektor Pracy i jego zastępcy; okręgowi inspektorzy pracy oraz ich zastępcy, a także upoważnieni nadinspektorzy pracy kierownicy oddziałów. W kontroli mogą ponadto brać udział: biegli i specjaliści na podstawie imiennego upoważnienia wydanego odpowiednio przez Głównego Inspektora Pracy lub okręgowego inspektora pracy; inni pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy, posiadający niezbędną wiedzę, przedstawiciele zagranicznych służb i instytucji zajmujących się ochroną pracy na podstawie imiennego upoważnienia wydanego odpowiednio przez Głównego Inspektora Pracy lub okręgowego inspektora pracy. Uprawnienia inspektora pracy Swobodny dostęp na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotu kontrolowanego Przed podjęciem czynności kontrolnych inspektor pracy zgłasza swoją obecność podmiotowi kontrolowanemu, z wyjątkiem przypadków, gdy zgłoszenie to mogłoby mieć wpływ na wynik kontroli. Przysługuje mu prawo do swobodnego poruszania się po terenie podmiotu kontrolowanego, bez obowiązku uzyskiwania przepustki oraz zwolnienie od rewizji osobistej, także w przypadku, jeżeli przewiduje ją wewnętrzny regulamin zakładu. Przeprowadzanie oględzin Oględzinom podlegają obiekty, pomieszczenia, stanowiska pracy, maszyny i urządzenia oraz przebieg procesów technologicznych oraz proces pracy. Żądanie okazania dokumentów Inspektor pracy ma prawo żądać: okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, planów, rysunków technicz- Inspektor w zakładzie pracy 3

4 nych, dokumentacji technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności zakładu; dostarczenia próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one związek z przeprowadzoną kontrolą; przedłożenia akt osobowych i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, np. umów cywilnoprawnych lub gospodarczych, okazania decyzji wydanych przez inne organy państwowego nadzoru i kontroli nad warunkami pracy oraz dokumentów potwierdzających ich realizację. Żądanie pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą Inspektor pracy może żądać od podmiotu kontrolowanego oraz wszystkich pracowników lub osób, które są lub były zatrudnione albo które wykonują lub wykonywały pracę na jego rzecz na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, a także osób korzystających z usług agencji zatrudnienia, pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób. Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że udzielenie inspektorowi pracy informacji w sprawach objętych kontrolą przez pracownika lub inną osobę, mogłoby narazić ją na jakikolwiek uszczerbek lub zarzut, inspektor pracy ma prawo zachowania w tajemnicy okoliczności, w jakich informację otrzymał i innych szczegółów umożliwiających ujawnienie tożsamości tych osób, w tym ich danych osobowych. Utrwalanie przebiegu i wyniku oględzin Inspektor pracy ma prawo utrwalać wyniki i przebieg kontroli za pomocą aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku. Wykonanie odpisów, kopii lub wyciągów z dokumentów Kontrolujący ma prawo: dokonywać odpisów, kopii i wyciągów z badanych dokumentów, 4 Inspektor w zakładzie pracy

5 dokonywać obliczeń lub zestawień na podstawie badanych dokumentów; żądać dokonania kopii, odpisów, wyciągów lub obliczeń i zestawień. Sprawdzanie tożsamości osób Inspektor pracy może sprawdzać tożsamość osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego; dotyczy to również osób korzystających z usług agencji zatrudnienia; może taką osobę przesłuchać oraz żądać od niej złożenia oświadczenia w sprawie legalności zatrudnienia lub prowadzenia innej działalności zarobkowej; przystępując do sprawdzania tożsamości inspektor pracy jest obowiązany okazać takiej osobie własną legitymację służbową w taki sposób, aby mogła ona odczytać i zanotować jego dane osobowe. Korzystanie z pomocy biegłych i specjalistów Inspektor pracy może wnioskować do okręgowego inspektora pracy o upoważnienie do udziału w kontroli osobie spełniającej wymagania dla biegłego lub specjalisty w odpowiednim zakresie. Inspektor pracy może wnioskować do okręgowego inspektora pracy o możliwość skorzystania z pomocy akredytowanego laboratorium Laboratorium Sekcji Badań Środowiska Pracy w Gdyni. Miejsce prowadzenia kontroli Inspektor pracy przeprowadza czynności kontrolne w siedzibie podmiotu kontrolowanego oraz innych miejscach wykonywania pracy lub przechowywania dokumentów finansowych oraz kadrowych. Poszczególne czynności kontrolne mogą być wykonywane w siedzibie jednostki organizacyjnej Państwowej Inspekcji Pracy, czyli np. w okręgowym inspektoracie pracy. Obowiązki inspektora pracy w toku kontroli Inspektor pracy oraz wszystkie osoby uczestniczące w czynnościach kontrolnych mają obowiązek przestrzegania: przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; przepisów przeciwpożarowych; przepisów o ochronie informacji niejawnych; zasady zachowania w tajemnicy informacji, które uzyskali w związku czynnością kontrolną, która obowią- Inspektor w zakładzie pracy 5

6 zuje ich również po ustaniu zatrudnienia, sumiennego wykonywania obowiązków, w szczególności rzetelnego i obiektywnego ujmowania i dokumentowania wyników kontroli. Inspektor podczas kontroli nie może ulegać wpływom osób postronnych i nie może uczestniczyć w interesach podmiotu kontrolowanego. Inspektor pracy w toku kontroli współdziała ze związkami zawodowymi, organami samorządu załogi, radami pracowników i społeczną inspekcją pracy. Obowiązek współdziałania obejmuje: informowanie o tematyce i zakresie prowadzenia kontroli; analizowanie zgłoszonych uwag i spostrzeżeń; informowanie o wynikach kontroli i podjętych decyzjach; udzielanie porad i informacji z zakresu prawa pracy. Obowiązki kontrolowanego zapewnienie inspektorowi pracy warunków i środków niezbędnych do sprawnego przeprowadzenia kontroli; niezwłocznie przedstawienie żądanych dokumentów i materiałów; zapewnienie terminowego udzielania informacji przez osoby, które prawo zobowiązuje do ich udzielania; udostępnienie urządzeń technicznych; udostępnienie w miarę możliwości oddzielnych pomieszczeń z odpowiednim wyposażeniem. Skutki kontroli Inspektor pracy dokumentuje ustalenia z kontroli w formie protokołu kontroli. Podmiot kontrolowany ma prawo wniesienia w terminie 7 dni zastrzeżeń do protokołu. Ich uwzględnienie przez inspektora powoduje uzupełnienie lub zmianę treści protokołu. Na podstawie dokumentu z kontroli inspektor pracy stosuje działania w zakresie nadzoru, o których mowa na str. 7. Odmowa podpisania protokołu nie stanowi przeszkody do zastosowania przez inspektora pracy środków prawnych. 6 Inspektor w zakładzie pracy

7 Działania inspektora pracy w zakresie nadzoru W wyniku ustaleń z kontroli inspektor pracy: wydaje decyzje pisemnie lub ustnie; kieruje wystąpienia i wydaje polecenia; wnosi powództwa oraz wstępuje do postępowania sądowego w sprawie ustalenia istnienia stosunku pracy; inicjuje postępowanie w sprawie wykroczeń przeciwko prawom pracowniczym; powiadamia o stwierdzonych naruszeniach przepisów prawa inne organy, właściwe do rozstrzygnięcia sprawy. Decyzje administracyjne inspektor pracy wydaje w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stwierdzenia, że pracodawca nie wypłacił należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy. Inspektor pracy jest uprawniony do wydania następujących decyzji: usunięcia stwierdzonych uchybień decyzja terminowa; wstrzymania pracy lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących pracę decyzję należy wykonać natychmiast; skierowania do innych prac osób wykonujących pracę, dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo osób wykonujących pracę przy pracach niebezpiecznych, jeżeli nie posiadają one odpowiednich kwalifikacji decyzję należy wykonać natychmiast; wstrzymania eksploatacji maszyny lub urządzenia w sytuacji gdy powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi decyzję należy wykonać natychmiast; zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi decyzję należy wykonać natychmiast; ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku decyzja terminowa; Inspektor w zakładzie pracy 7

8 wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy w przypadku naruszenia trybu, metod, rodzaju lub częstotliwości wykonania tych badań i pomiarów lub konieczności stwierdzenia wykonywania pracy w szczególnych warunkach decyzja terminowa; wypłacenia należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia pieniężnego przysługującego pracownikowi decyzję należy wykonać natychmiast. W stosunku do pracodawców rozpoczynających działalność, w uzasadnionych przypadkach inspektor pracy może odstąpić od zastosowania środków nadzoru, jeżeli podczas kontroli nie stwierdzi: bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia osób wykonujących pracę; popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika z winy umyślnej. Wówczas jedynie ustnie poucza o sposobach zgodnego z wymogami prawa zorganizowania pracy i odbiera od podmiotu kontrolowanego oświadczenia o terminie usunięcia ujawnionych w toku kontroli uchybień. W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia inspektor pracy kieruje wystąpienia lub wydaje polecenia w sprawie ich usunięcia. Wystąpieniem może być wniosek o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osoby winnej stwierdzonego uchybienia, jeżeli uchybienie można przypisać pracownikowi lub osobie bezpośrednio kierującej pracownikami. Więcej informacji o Państwowej Inspekcji Pracy można znaleźć na stronie Swoje strony prowadzą także okręgowe inspektoraty pracy najlepszy dostęp przez stronę główną PIP. Copyright Państwowa Inspekcja Pracy 13026/01/00 8 Inspektor w zakładzie pracy