Soja mgr inż. Aneta Ferfecka SDOO Przecław Uwagi ogólne Soja jest jedną z najważniejszych roślin białkowych i oleistych na świecie, a powierzchnia jej uprawy ciągle rośnie. Podobnie w Polsce w ostatnim okresie duży nacisk kładzie się na zwiększenie powierzchni jej uprawy. Zwraca się uwagę na soję, bo daje szansę na poprawy bilansu białkowego jak również może być alternatywą dla GMO. Dla wielu rolników jest szansą na poprawę płodozmianu. W ostatnich latach nastąpił istotny postęp w hodowli odmian. Obecne odmiany mają lepszy genotyp, gwarantujący dobry poziom plonowania przy optymalnym terminie dojrzewania. Rozszerzenie powierzchni uprawy umożliwia stosowanie technologii z wykorzystaniem mechanizacji szeroko stosowanej w rolnictwie. W Polsce w roku zarejestrowanych było 17 odmian. Prawie wszystkie to odmiany zagraniczne. We Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA) znajduje się 450 odmian soi. Teoretycznie rolnicy mogą skorzystać z każdej z nich, ale nie wszystkie nadają się do uprawy w polskich warunkach. Dlatego w doświadczalnictwie odmianowym koordynowanym przez COBORU wprowadzono innowacyjne modyfikacje by odpowiedzieć na pytanie, które odmiany i w jakich rejonach Polski są przydatne do uprawy. W bieżącym roku 28 odmian soi było badanych w trzydziestu lokalizacjach na terenie całego kraju. W województwie podkarpackim takich doświadczeń było trzy. Badano 14 odmian z krajowego rejestru i 20 odmian z CCA znajdujących się w obrocie na rynku nasiennym. Tak szeroki zakres badania odmian z uwzględnieniem badań rejestrowych i rozpoznawczych pozwoli na wytypowanie odmian przydatnych do miejscowych warunków uprawy. Właściwy dobór odmian soi dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania jest podstawą rozszerzenia ich uprawy. Ważnym czynnikiem przy wyborze odmiany do uprawy jest informacja o wczesności odmian. Niektóre odmiany mogą nie osiągnąć dojrzałości zbiorczej. W województwie podkarpackim doświadczenia odmianowe z soją prowadzone są w SDOO w Przecławiu i podległych ZDOO Nowym Lublińcu i Skołoszowie. W ostatnim dziesięcioleciu rozszerzenie badań odmian soi w województwie rozpoczęto z inicjatywy Samorządu Województwa, który finansował część doświadczeń odmianowych w ramach porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO) a także popierał działania zmierzające do uprawy w szerszym zakresie tej rośliny w regionie. Wyniki doświadczenia Warunki pogodowe jakie panowały w roku dla uprawy soi były korzystne w Przecławiu i Skołoszowie, nieco mniej sprzyjające w Nowym Lublińcu. Po siewie występowały wysokie temperatury, które przyczyniły się do szybkich i wyrównanych wschodów. Kolejne miesiące maj i czerwiec charakteryzowały się okresami suszy i wysokimi temperaturami, które przyspieszyły rozpoczęcie kwitnienia roślin. Koniec czerwca i lipiec przyniósł poprawę pod względem opadów atmosferycznych. W tym okresie poprawił się stan roślin w doświadczeniach. Pomimo takich warunków w sezonie ostrączenie roślin i wypełnienie strąków nasionami było dobre. W Przecławiu w r średnie plonowanie odmian wynosiło 54,1 dt. z ha, w Skołoszowie 50,2 dt z ha a w Nowym Lublińcu 34,4 dt z ha. W trzyleciu średni plon soi w doświadczeniach wynosił 38,2 dt z ha. Najwyższe średnie plony nasion uzyskały odmiany Abelina, Sultana i Aligator. W analizowanym roku najlepiej plonowały odmiany: Coraline, ES Comandor, Lissabon. Również dobrze plonowały odmiany: Regina, Acardia, Malaga i Naya. Istotny wpływ na wysokość plonu nasion miał stopień wylegania roślin w fazie kwitnienia, zawiązywania strąków i przed zbiorem, wiąże się to z mniejszymi stratami podczas omłotu. W bieżącym roku wyleganie w Przecławiu i Skołoszowie wystąpiło na średnim poziomie. W Nowym Lublińcu rośliny wyległy w niewielkim stopniu. Najbardziej w Przecławiu i Skołoszowie wyległy odmiany Augusta, Adsoy i Madlen, a w Nowym Lublińcu odmiana Augusta. Najmniej wyległy odmiany Korus i Naya. Na ograniczenie strat plonu podczas kombajnowania ma również bezpośredni wpływ osadzenie najniższego strąka, które u odmiany Maja, Silesia i Mayrika było najwyższe (średnia 12,7 cm). Najniższe osadzenie strąka wystąpiło u odmiany Augusta - 10,5 cm. W latach porażenie chorobami wystąpiło w niewielkim nasileniu, średnie porażenie wystąpiło na poziomie 8,4 w 9 skali. Bakteryjna ospowatość w roku wystąpiła tylko w Skołoszowie na poziomie średnim 7,9. Tegoroczny zbiór był dość nietypowy ze względu na utrzymujące się intensywnie zielone łodygi i dużą ilość liści na łodygach pomimo dojrzałych strąków i nasion. Średnia wilgotność nasion przy zbiorze wahała się na poziomie 15,1%. Masa 1000 ziaren była większa od średniej masy z trzylecia i wyniosła 237,5g. Największą masą charakteryzowały się odmiany: Moravians, Obelix i Silesia. Najmniej dorodne były nasiona odmian: Augusta, Mayrika i Merlin. Szczegółową analizę warunków polowych i ważniejszych cech rolniczo użytkowych zawierają poniższe tabele 2-8.
Rok wpisania do KR Odmian w Polsce Kod kraju pochodzenia Rok wpisania na LOZ Tabela 1. Soja. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu 1 Augusta 2002 ul. Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań Hodowla Soi Agro Youmis sp. z o. o., 2 Mavka 2013 ul. Kordeckiego 20, 37-420 Rudnik nad Sanem 3 Aligator 2015 FR 2017 Euralis Nasiona sp. z o.o., ul. Wichrowa 1a, 60-449 Poznań Hodowla Soi Agro Youmis sp. z o. o., 4 Madlen 2015 ul. Kordeckiego 20, 37-420 Rudnik nad Sanem 5 Abelina 2016 AT Saatbau Polska sp. z o.o., ul. Żytnia 1, 55-300 Środa Śląska RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul.sadowa10a, 6 Protina FR CCA 87-148 Łysomice 7 Sultana CCA FR RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul.sadowa10a, 87-148 Łysomice 8 Erica 2017 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 9 GL Melanie 2017 AT 2019R IGP Polska sp. z o.o. sp. k., ul. Wyspiańskiego 43, 60-751 Poznań 10 Maja 2017 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 11 Petrina 2017 CCA DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 12 Sculptor 2017 DE Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 13 Adsoy CCA NL Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 14 Bohemians CCA CZ MK Consulting, Marzena Koczerba, ul. Tkacka 1, 48-200 Prudnik 15 Brunensis CCA CZ 2019R MK Consulting Marzena Koczerba, ul.tkacka 1, 48-200 Prudnik 16 Kofu CCA CZ MK Consulting Marzena Koczerba, ul. Tkacka 1, 48-200 Prudnik 17 Korus CCA CZ MK Consulting Marzena Koczerba, ul.tkacka 1, 48-200 Prudnik 18 Lissabon CCA AT 2019R Saatbau Polska sp. z o.o., ul. Żytnia 1, 55-300 Środa Śląska 19 Merlin CCA AT 2019R Saatbau Polska sp. z o.o.; ul. Żytnia 1,55-300 Środa Śląska 20 Moravians CCA CZ MK Consulting Marzena Koczerba, ul. Tkacka 1, 48-200 Prudnik 21 Naya CCA CZ 2019R MK Consulting Marzena Koczerba, ul. Tkacka 1, 48-200 Prudnik 22 SG Anser CCA RO Saatbau Polska sp. z o.o., ul. Żytnia 1, 55-300 Środa Śląska 23 Silesia CCA CZ MK Consulting Marzena Koczerba, ul.tkacka 1, 48-200 Prudnik 24 Sirelia CCA RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul.sadowa10a, FR 87-148 Łysomice 25 RGT Shouna CCA FR RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa10A, 87-148 Łysomice 26 Coraline CH Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 27 ES Comandor FR Euralis Nasiona sp. z o.o., ul. Wichrowa 1a, 60-449 Poznań 28 Regina DE Saatbau Polska sp. z o.o., ul. Żytnia 1, 55-300 Środa Śląska 29 Viola CA DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 30 Acardia CCA AT 62-100 Wągrowiec 31 Malaga CCA AT Saatbau Polska sp. z o.o., ul. Żytnia 1, 55-300 Środa Śląska Prograin ZIA s.r.o. sp. z o.o., Oddział w Polsce, ul. Tkacka 1 32 Mayrika CCA CZ 48-200 Prudnik 33 Obelix CCA AT Tomasz Krakowiak, Nowa Trzcianna 12,96-115 Nowy Kawęczyn CCA odmiana z Wspólnotowego Katalogu UE, NL, CZ., Kod kraju z którego odmiana pochodzi
Tabela 2. Soja. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Przecław ZDOO Skołoszów ZDOO Nowy Lubliniec Powiat Mielec Jarosław Cieszanów Kompleks rolniczej przydatności gleby I II V Klasa bonitacyjna gleby 2 2 5 ph gleby w KCl 7,0 6,1 6,3 Przedplon Burak cukrowy Pszenica jara Jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c, rok) 26.04. 27.04. 27.04. Obsada nasion (szt/m 2 ) 70 70 70 Data zbioru omłotu (dzień, m-c, rok) Sukcesywnie od 03.09 do 05.10. Sukcesywnie od 08.09 do 27.09. Nawożenie mineralne N (kg/ha) 48 39 50 P 2 O 5 (kg/ha) 60 40 60 K 2 O (kg/ha) 90 60 90 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnik. - - - Środki ochrony roślin Sukcesywnie od 04.09 do 26.09. Zaprawa nasienna Zaprawa nasienna T 75 DS Afalon Dyspersyjny Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Boxer 800 EC - 4,0 l Boxer 800 EC - 4,0 l 450 SC- 1,0 Inne zabiegi (nazwa,dawka/ha) Topsin M 500 SC- 1,5 - - - zabiegu nie wykonywano Tabela 3. Soja. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp Cecha Przecław Skołoszów Nowy Lubliniec 1 Wysokość roślin (cm) 104 105 108 2 Wysokość osadzenia najniższego strąka (cm) 13,4 13,8 11,0 3 Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia łanu (skala 9 o ) 6,5 7,7 8,3 4 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 5,5 5,4 6,8 5 Porażenie przez choroby : 9,0 9,0 9,0 - Askochytoza (skala 9 o ) 6 - Bakteryjna ospowatość (skala 9 o ) 9,0 7,9 9,0 7 Długość okresu od siewu do początku kwitnienia ( l. dni) 45 41 46 8 Długość okresu od siewu do dojrzałości technicznej ( l. dni) 130 125 130 9 Liczba dni od początku do końca kwitnienia łanu ( l. dni) 25 25 30 10 Początek kwitnienia łanu (data) 07.06. 15.06. 12.06. 11 Koniec kwitnienia łanu (data) 28.06. 09.07. 12.07. 12 Pękanie strąków (skala 9 o ) 9,0 9,0 8,3 13 Osypywanie ziarna (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 14 Równomierność dojrzewania (skala 9 o ) 7,8 8,0 8,3 15 Dojrzałość techniczna ziarna (data) 20.08. 08.09. 03.09. 16 Koszenie (data) 03.09-5.10. 08-27.09 04-26.09 17 Omłot (data) 03.09-05.10 08-27.09 04-26.09 18 Masa 100 nasion (g) 261,9 241,2 (g) 209,2 19 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 15,0 15,5 14,8 20 Plon ziarna (dt z ha) 54,1 50,2 34,4 Skala 9 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4. Soja. Plon odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana Grupa wczesności Przecław Skołoszów Nowy Lubliniec Wzorzec dt z ha 54,1 50,2 34,4 1 Augusta wczesna 75 70 81 2 Mavka średniowczesna 81 84 95 3 Aligator późna 97 106 109 4 Madlen późna 76 78 89 5 Abelina średniowczesna 104 96 101 6 Protina późna 94 96 103 7 Sultana późna 109 102 108 8 Erica wczesna 89 83 101 9 GL Melanie późna 102 108 110 10 Maja średniowczesna 80 83 82 11 Petrina późna 100 107 82 12 Sculptor średniowczesna 93 93 104 13 Adsoy wczesna 87 91 94 14 Bohemians wczesna 88 86 90 15 Brunensis późna 108 111 108 16 Kofu bardzo późna 97 100 99 17 Korus bardzo późna 100 112 84 18 Lissabon późna 112 118 114 19 Merlin średniowczesna 102 100 102 20 Moravians średniowczesna 99 108 102 21 Naya bardzo późna 119 113 89 22 SG Anser średniowczesna 88 87 99 23 Silesia średniowczesna 91 90 92 24 Sirelia średniowczesna 111 96 113 25 RGT Shouna bardzo późna 118 101 98 26 Coraline bardzo późna 126 128 91 27 ES Comandor późna 116 117 119 28 Regina późna 114 111 108 29 Viola późna 108 110 113 śr.wczesna, 30 Acardia śr. późna 112 116 102 31 Malaga bardzo późna 109 118 106 śr.wczesna, 32 Mayrika śr. późna 94 81 104 śr.wczesna, 33 Obelix śr. późna 103 99 109
Tabela 5. Soja. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2017, 2016 Lp. Odmiana 2017 2016 2017- Wzorzec, dt z ha 46,2 34,0 34,3 40,1 38,2 1 Augusta 74 82 80 78 78 2 Mavka 86 101 101 92 95 3 Aligator 103 101 113 103 106 4 Madlen 80 91 96 84 88 5 Abelina 100 111 114 105 108 6 Protina 97 95 99 96 97 7 Sultana 106 96 118 102 107 8 Erica 90 82 87 9 GL Melanie 106 101 104 10 Maja 82 92 86 11 Petrina 98 109 103 12 Sculptor 95 96 96 13 Adsoy 90 94 92 14 Bohemians 88 107 96 15 Brunensis 109 106 108 16 Kofu 99 104 101 17 Korus 100 101 101 18 Lissabon 115 107 112 19 Merlin 101 109 105 20 Moravians 103 102 103 21 Naya 110 105 108 22 SG Anser 90 104 96 23 Silesia 91 104 96 24 Sirelia 106 97 102 25 RGT Shouna 107 92 101 26 Coraline 118 27 ES Comandor 117 28 Regina 111 29 Viola 110 30 Acardia 111 31 Malaga 111 32 Mayrika 92 33 Obelix 103 Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9
Tabela 6 Soja. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenie od wzorca). Lata zbioru:, 2017, 2016 Lp. Odmiana Askochytoza Bakteryjna ospowatość Liczba (skala 9 ) (skala 9 ) lat badań Wzorzec, dt z ha 9,0 8,5 7,9 8,2 1 Augusta 3 0,0-0,1-2,6-0,9 2 Mavka 3 0,0-0,1-1,6-0,8 3 Aligator 3 0,0 0,0-0,6-0,2 4 Madlen 3 0,0 0,1 0,8 0,4 5 Abelina 3 0,0-0,1 0,4 0,1 6 Protina 3 0,0 0,2 0,8 0,5 7 Sultana 3 0,0 0,1 0,4 0,1 8 Erica 2 0,0-0,2 9 GL Melanie 2 0,0 0,1 10 Maja 2 0,0 0,4 11 Petrina 2 0,0 0,1 12 Sculptor 2 0,0 0,4 13 Adsoy 2 0,0 0,4 14 Bohemians 2 0,0-0,2 15 Brunensis 2 0,0 0,8 16 Kofu 2 0,0 0,4 17 Korus 2 0,0 0,8 18 Lissabon 2 0,0 0,8 19 Merlin 2 0,0-0,9 20 Moravians 2 0,0 0,8 21 Naya 2 0,0 0,4 22 SG Anser 2 0,0-0,9 23 Silesia 2 0,0-0,6 24 Sirelia 2 0,0-0,2 25 RGT Shouna 2 0,0 0,1 26 Coraline 1 0,0 0,1 27 ES Comandor 1 0,0-0,6 28 Regina 1 0,0 1,1 29 Viola 1 0,0 0,4 30 Acardia 1 0,0 0,8 31 Malaga 1 0,0 0,1 32 Mayrika 1 0,0-2,9 33 Obelix 1 0,0 0,4 Liczba doświadczeń 0 1 3
Tabela 7. Soja. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenie od wzorca). Lata zbioru:, 2017, 2016 Lp Odmiana Liczba lat badań Wyleganie w fazie k. kwit. łanu (skala 9 ) Wyleganie przed zbiorem (skala 9 ) Wysokość roślin (cm) Wysokość osadzenia najniższego straka (cm) Wzorzec 7,5 8,1 5,9 7,7 106,0 92,0 12,7 13,2 1 Augusta 3-2,4-1,9-3,1-1,9-9,9-7,9-2,2-1,7 2 Mavka 3-1,2-0,7-0,8-0,3 11,6 13,1 0,9 1,7 3 Aligator 3 0,7 0,7 1,6 0,8-1,8-1,5 0,5 0,6 4 Madlen 3-1,6-1,7-3,3-1,9-7,8-6,2-1,3-0,4 5 Abelina 3-0,3 0,0 0,2 0,1 14,3 12,3 1,3 1,7 6 Protina 3 0,8 0,6 1,6 0,8 3,6 7,2-0,6 0,6 7 Sultana 3 0,1 0,5 0,7 0,5-8,5-11,5-0,5-1,0 8 Erica 2-0,9 0,6-5,7-1,4 9 GL Melanie 2 0,6 0,6-0,9 0,6 10 Maja 2-1,4-2,4 5,4 2,3 11 Petrina 2 0,1 0,1-4,7-0,5 12 Sculptor 2-0,4-1,6 9,6 0,6 13 Adsoy 2-1,2-1,9-7,7-0,8 14 Bohemians 2-0,2-0,9-6,8 0,4 15 Brunensis 2 0,8 1,1 3,6-1,1 16 Kofu 2 1,0-0,1-0,7-1,3 17 Korus 2 1,5 3,6-2,7 0,1 18 Lissabon 2 0,8 1,7-9,3-0,4 19 Merlin 2 0,3 0,1 0,6-0,8 20 Moravians 2-0,3 0,2-1,2 1,8 21 Naya 2 1,4 1,2-12,0-0,6 22 SG Anser 2-0,2 0,6 9,4 1,0 23 Silesia 2-0,6-1,1 3,8 2,2 24 Sirelia 2 0,4-1,3-2,2-0,6 25 RGT Shouna 2 0,8-0,3 2,5-1,4 26 Coraline 1 0,5-0,9 6,7 0,3 27 ES Comandor 1 0,2 0,2-0,8-0,6 28 Regina 1 0,5 0,6-4,0-0,4 29 Viola 1 0,5 1,1 2,7-1,2 30 Acardia 1 0,5 1,9 2,6 1,0 31 Malaga 1 0,5 1,2-1,4-1,1 32 Mayrika 1-1,2-1,3 10,1 3,0 33 Obelix 1-0,1 0,7 1,6 1,2 Liczba doświadczeń 3 6 3 5 3 9 3 3
Tabela 8. Soja. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenie od wzorca). Lata zbioru:, 2017, 2016 Lp Odmiana Liczba lat badań Równomierność dojrzewania (skala 9 ) Wilgotność nasion (%) Masa 1000 nasion (g) Liczba dni od początku do końca kwitnienia łanu Wzorzec 27,0 27,0 8,0 8,4 15,1 14,1 237,5 193,4 1 Augusta 3-0,4-1,6 0,7 0,3-1,1-1,3-62,8-44,7 2 Mavka 3-1,4 0,3-0,1 0,2-2,0-0,9 7,2 6,3 3 Aligator 3 0,3-1,3-0,5-0,3 1,1 0,4 7,2 7,5 4 Madlen 3 0,3-1,1 0,1 0,1 1,3 0,8-27,1-12,3 5 Abelina 3 1,0 2,1 0,4 0,2-0,5-0,3-17,5-10,9 6 Protina 3-1,0 1,1 0,0-0,3 1,7 1,0-22,5-14,2 7 Sultana 3 1,3 1,1 0,3 0,0 0,0 0,0 1,2 6,9 8 Erica 2 1,3 0,4-1,0-17,1 9 GL Melanie 2-0,4 0,6 0,7 6,2 10 Maja 2-3,7-0,3 0,3-2,5 11 Petrina 2-2,7-0,1-0,6-22,8 12 Sculptor 2-3,4-0,2-0,5 28,2 13 Adsoy 2 1,6-0,3-0,1-20,1 14 Bohemians 2-0,7-0,6-0,2 24,2 15 Brunensis 2 2,6 0,2 0,6 2,5 16 Kofu 2-3,7-0,2-0,4-11,5 17 Korus 2-0,7 0,6-0,4-9,8 18 Lissabon 2-1,0 0,2-1,0 4,2 19 Merlin 2-1,4 0,3-0,4-34,1 20 Moravians 2 3,0-0,1 1,1 31,2 21 Naya 2-0,4-0,3-0,1 19,5 22 SG Anser 2-1,4-0,2-0,6 15,5 23 Silesia 2-1,0-0,2-0,1 57,9 24 Sirelia 2-2,0-0,1 1,3 8,2 25 RGT Shouna 2 1,6 0,1 0,2 0,9 26 Coraline 1 10,0 0,2 2,0-20,8 27 ES Comandor 1 0,0 0,3 0,6 14,2 28 Regina 1 1,3 0,3 0,8 20,9 29 Viola 1 1,0-0,5-1,5-18,8 30 Acardia 1-1,7-0,5-0,4 9,2 31 Malaga 1 0,3-0,3-0,9 24,2 32 Mayrika 1-1,7-0,3 0,3-45,8 33 Obelix 1 3,0 0,2 0,5 50,5 Liczba doświadczeń 3 9 3 9 3 9 3 9
Charakterystyka odmian soi wpisanych do krajowego rejestru w roku wg COBORU Coraline - Odmiana bardzo późna. Plon nasion i białka duży. Termin kwitnienia roślin średni, okres kwitnienia bardzo długi. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej bardzo późny. Rośliny bardzo wysokie. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia duża, przed zbiorem średnia. Odporność na bakteryjną ospowatość i zgorzelową plamistość średnia do dużej, na bakteryjną plamistość duża. Równomierność dojrzewania dość mała. Odporność na pękanie strąków duża. Masa 1000 nasion średnia do małej. Zawartość w nasionach białka ogólnego średnia do małej, tłuszczu surowego średnia do dużej, włókna surowego bardzo duża. Optymalna obsada roślin około 70 sztuk na m 2. Przedstawiciel: Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec ES Comandor - Odmiana późna. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin i okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średniej wysokości. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia dość duża, przed zbiorem średnia. Odporność na bakteryjną ospowatość zgorzelową plamistość średnia do dużej, na bakteryjną plamistość dość duża. Równomierność dojrzewania średnia. Odporność na pękanie strąków średnia do dość dużej. Masa 1000 nasion średnia do dużej. Zawartość w nasionach białka ogólnego średnia do dużej, tłuszczu surowego średnia do małej i włókna surowego mała. Optymalna obsada roślin około 70 sztuk na m 2. Przedstawiciel: Euralis Nasiona sp. z o.o.; ul. Wichrowa 1a, 60-449 Poznań Oressa - Odmiana wczesna. Plon nasion zbliżony do odmian o podobnej wczesności. Plon białka mały. Termin kwitnienia roślin średni, okres kwitnienia krótki. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej wczesny. Rośliny średnie do niskich. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia średnia a przed zbiorem średnia do dużej. Odporność na bakteryjną ospowatość i zgorzelowa plamistość średnia, na bakteryjną plamistość mała. Równomierność dojrzewania bardzo duża. Odporność na pękanie strąków średnia. Masa 1000 nasion bardzo mała. Zawartość białka ogólnego i tłuszczu oraz włókna surowego w nasionach średnia. Optymalna obsada roślin około 70 sztuk na m 2. Hodowca: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan Regina - Odmiana późna. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin i okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średnie do niskich. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia bardzo duża a przed zbiorem średnia do dużej. Odporność na bakteryjną ospowatość i zgorzelową plamistość średnia, na bakteryjną plamistość duża. Równomierność dojrzewania średnia. Odporność na pękanie strąków średnia do dość dużej. Masa 1000 nasion duża. Zawartość w nasionach białka ogólnego bardzo duża, tłuszczu surowego średnia do małej i włókna surowego średnia. Optymalna obsada roślin około 70 sztuk na m 2. Przedstawiciel: Saatbau Polska sp. z o.o., ul. Żytnia 1, 55-300 Środa Śląska Viola - Odmiana późna. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin średni okres kwitnienia dość długi. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średnie do wysokich. Osadzenie najniższych strąków średnie do dość niskiego. Odporność na wyleganie w końcu kwitnienia średnia do dużej a przed zbiorem średnia. Odporność na bakteryjną plamistość i zgorzelową plamistość bardzo dużą, na bakteryjną ospowatość średnia do dużej. Równomierność dojrzewania mała. Odporność na pękanie strąków średnia do dość dużej. Masa 1000 nasion średnia do małej. Zawartość w nasionach białka ogólnego średnia do dużej, tłuszczu surowego i włókna surowego średnia. Optymalna obsada roślin około 70 sztuk na m 2. Hodowca: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan